Đề tài Giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA LUẬT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT Khóa 34 (2008 – 2012) Đề tài: GIÁM ĐỐC THẨM, TÁI THẨM TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH Giảng viên hướng dẫn : Sinh viên thực hiện : ThS. Diệp Thành Nguyên Trần Mộng Nghi Bộ môn: Luật Hành chính MSSV : 5085978 Lớp : Luật Tư pháp 2-K34 Cần Thơ, tháng 5 năm 2012 Lời cảm ơn! Những năm tháng được sống dưới mái trường Đại học Cần Thơ là khoảng thời gian hạnh phúc đối với tôi. Thời gian bốn năm không quá dài nhưng cũng đủ để cảm nhận những tình cảm thiêng liêng và chân thành mà tôi nhận được. Cha mẹ đã cho tôi hành trang cuộc sống để bước vào ngưỡng cửa cuộc đời, Thầy, Cô đã tận tâm dạy bảo, truyền đạt kiến thức quý báu để tôi có thể vững vàng hơn, bạn bè đã động viên, an ủi và sẻ chia những niềm vui nỗi buồn để tôi thấy mình được ấm áp. Nhân đây tôi xin gửi lời cám ơn đến Cha mẹ tôi, những người luôn dõi theo từng bước đi trong cuộc đời của tôi, lời cảm ơn đến Thầy, Cô trường Đại học Cần thơ nói chung và quý Thầy, Cô Khoa Luật nói riêng những người lái đò âm thầm lặng lẽ nhưng cao cả đã tận tâm dạy bảo cho tôi những kiến thức và cả vốn sống. Đặc biệt tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc đến Thầy Diệp Thành Nguyên - người đã tận tâm và nhiệt tình dạy bảo để tôi có thể hoàn thành luận văn tốt nghiệp của mình. Và cảm ơn những người bạn của tôi đã yêu mến và chia sẻ cùng tôi vượt qua thời gian khó khăn này. Chúc mọi người nhiều sức khỏe và đạt được những thành công trong cuộc sống. Trân trọng cảm ơn! Cần Thơ tháng 5/2011. NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN ………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………. Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính GVHD: Th.s Diệp Thành Nguyên SVTH: Trần Mộng Nghi Mục Lục PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu..................................................................................1 3. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................2 4. Phương pháp nghiên cứu...........................................................................2 5. Bố cục của đề tài.........................................................................................3 CHƯƠNG 1: ......................................................................................................4 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THỦ TỤC GIÁM ĐỐC THẨM, TÁI THẨM TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH ...................................................4 1.1. Khái quát về giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính.........4 1.1.1. Khái niệm, mục đích, ý nghĩa của thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính ............................................................................4 1.1.1.1. Khái niệm thủ tục giám đốc thẩm ...............................................4 1.1.1.2. Mục đích, ý nghĩa của thủ tục giám đốc thẩm trong tố tụng hành chính...............................................................................................4 1.1.2. Khái niệm, mục đích, ý nghĩa của thủ tục tái thẩm trong tố tụng hành chính ..................................................................................................5 1.1.2.1 Khái niệm thủ tục tái thẩm...........................................................5 1.1.2.2. Mục đích và ý nghĩa của thủ tục tái thẩm...................................6 1.2. Lịch sử hình thành thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính......................................................................................................7 1.1.1.Quy định của pháp luật về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính từ 01/7/1996 đến 30/6/2011 .............................................7 1.2.1.1 Thủ tục giám đốc thẩm ................................................................7 1.2.1.2 Thủ tục tái thẩm ...........................................................................8 1.2.2 Quy định của pháp luật về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính từ 01/7/2011 đến nay .......................................................8 1.2.2.1 Thủ tục giám đốc thẩm ................................................................8 1.2.2.2 Thủ tục tái thẩm ...........................................................................9 1.3 Tính chất của thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính .............................................................................................................10 1.3.1 Tính chất của thủ tục giám đốc thẩm ...............................................10 1.3.2 Tính chất của thủ tục tái thẩm .........................................................10 1.4 Thẩm quyển và đối tượng của thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính .......................................................................................11 1.4.1 Thẩm quyền và đối tượng của thủ tục giám đốc thẩm .....................11 1.4.1.1. Thẩm quyền giám đốc thẩm ......................................................11 1.4.1.2. Đối tượng của thủ tục giám đốc thẩm......................................12 Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính GVHD: Th.s Diệp Thành Nguyên SVTH: Trần Mộng Nghi 1.4.2. Thẩm quyền và đối tượng của thủ tục tái thẩm...............................13 1.4.2.1. Thẩm quyền tái thẩm ................................................................13 1.4.2.2 Đối tượng của thủ tục tái thẩm .................................................13 1.5. So sánh giám đốc thẩm và tái thẩm......................................................14 CHƯƠNG 2: ....................................................................................................18 THỦ TỤC GIÁM ĐỐC THẨM, TÁI THẨM TRONG .................................18 TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH..............................................................................18 2.1. Thủ tục giám đốc thẩm .........................................................................18 2.1.1. Căn cứ kháng nghị giám đốc thẩm.................................................18 2.1.2. Phạm vi giám đốc thẩm ...................................................................20 2.1.3 Thời hạn kháng nghị giám đốc thẩm ...............................................22 2.1.4. Thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm .........................................24 2.1.5. Chủ thể tham gia giám đốc thẩm.....................................................26 2.1.6. Phiên tòa giám đốc thẩm .................................................................27 2.1.6.1. Thời hạn mở phiên tòa..............................................................27 2.1.6.2. Chuẩn bị phiên tòa....................................................................28 2.1.6.3. Thủ tục phiên tòa giám đốc thẩm..............................................29 2.1.7. Quyết định giám đốc thẩm...............................................................31 2.2. Thủ tục tái thẩm....................................................................................32 2.2.1. Căn cứ tái thẩm ...............................................................................32 2.2.2 Phạm vi tái thẩm...............................................................................33 2.2.3. Thời hạn kháng nghị tái thẩm.........................................................33 2.2.4. Thẩm quyền kháng nghị tái thẩm....................................................34 2.2.5. Chủ thể tham gia tái thẩm ...............................................................35 2.2.6 . Thông báo và xác minh những tình tiết mới được phát hiện .........36 2.2.7. Phiên tòa tái thẩm...........................................................................36 2.2.8. Quyết định tái thẩm ........................................................................37 CHƯƠNG 3: ....................................................................................................38 THỰC TIỄN ÁP DỤNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN............................38 THỦ TỤC GIÁM ĐỐC THẨM, TÁI THẨM TRONG .................................38 TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH..............................................................................38 3.1 Thực tiễn áp dụng thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính ở Việt Nam. ........................................................................................38 3.2 Giải pháp hoàn thiện thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính....................................................................................................46 KẾT LUẬN......................................................................................................51 Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính GVHD: Th.s Diệp Thành Nguyên Trang 1 SVTH: Trần Mộng Nghi PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Một bản án được xét xử nghiêm minh, công bằng, đúng pháp luật là trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng và cũng là mong muốn của cá nhân, tổ chức, cơ quan khi quyền và lợi ích hợp pháp của họ được bảo vệ một cách kịp thời và đúng đắn. Tuy nhiên không phải lúc nào các bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án cũng đúng mà đôi khi tồn tại những sai lầm nhất định ở từng giai đoạn tố tụng khác nhau trong cùng một vụ án. Chính vì thế pháp luật tố tụng hành chính Việt Nam đã quy định một thủ tục đặc biệt để xem xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án khi phát hiện bản án, quyết định có sự vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng (xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm) hoặc phát hiện tình tiết mới làm thay đổi nội dung cơ bản của vụ án (xét lại theo thủ tục tái thẩm). Pháp luật đã ghi nhận thủ tục này trong Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996. Tuy nhiên pháp lệnh đã qua hai lần sửa đổi vào năm 1998 và 2006 khi chưa giải quyết một số quan hệ mới phát sinh trong tố tụng hành chính nói chung và thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm nói riêng. Ngày 24/11/2010 Quốc hội thông qua Luật tố tụng hành chính và có hiệu lực vào ngày 01/7/2011. Qua đó các quy định về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm được quy định cụ thể, rõ ràng hơn. Tuy Luật tố tụng hành chính đã được ban hành nhưng trong quá trình xem xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án vẫn còn nhiều hạn chế, khó khăn những vướng mắc cần được sớm giải quyết để các cơ quan tiến hành tố tụng có thể hoạt động hiệu quả, tích cực hơn đồng thời giúp người dân yên tâm và tin tưởng hơn vào pháp luật vào chính nghĩa, vào công bằng xã hội. Vì những lẽ trên người viết đã chọn đề tài “giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính” để làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính GVHD: Th.s Diệp Thành Nguyên Trang 2 SVTH: Trần Mộng Nghi Mục đích của người viết khi nghiên cứu đề tài này là để tìm hiểu những quy định của pháp luật về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính, tìm hiểu những chủ thể có thẩm quyền kháng nghị khi một bản án bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm cũng như tìm hiểu những căn cứ kháng nghị và thời hạn kháng nghị đúng pháp luật một bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật Tòa án trên thực tế. Đồng thời người viết cũng xem xét những quy định của pháp luật về lĩnh vực này có phù hợp với tình hình thực tế chưa, quy định của pháp luật đã đạt được những hiệu quả như mong muốn và người viết cũng đưa ra một số đề xuất nhằm hoàn thiện những quy định của pháp luật về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính. 3. Phạm vi nghiên cứu Trong phạm vi đề tài người viết tập trung nghiên cứu những quy định của pháp luật về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính theo Luật tố tụng hành chính năm 2010 đồng thời so sánh một số điểm với Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996 sửa đổi, bổ sung năm 1998, 2006 và một số điều trong Nghị quyết 56/2010 NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật tố tụng hành chính. Bên cạnh đó, người viết cũng tìm hiểu một số quy định của pháp luật về căn cứ kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm; thẩm quyền kháng nghị; thời hạn kháng nghị; phạm vi kháng nghị; phiên tòa giám đốc thẩm, tái thẩm…theo quy định của Luật tố tụng hành chính năm 2010 được Quốc hội thông qua ngày 24/11/2010 và có hiệu lực vào 01/7/2011. 4. Phương pháp nghiên cứu Trong đề tài nghiên cứu của mình người viết đã sử dụng phương pháp phân tích, so sánh sau đó tổng hợp lại để đưa ra những khái niệm cơ bản và cụ thể nhất về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính. Ngoài ra, người viết còn sử dụng phương pháp phân tích luật viết để tìm hiểu những quy định cụ thể của pháp luật, từ đó có thể nêu lên những thực trạng và phương hướng giải quyết những mặt còn tồn tại của pháp luật. Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính GVHD: Th.s Diệp Thành Nguyên Trang 3 SVTH: Trần Mộng Nghi 5. Bố cục của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo luận văn được chia thành 3 chương : Chương 1: Một số vấn đề chung về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính Chương 2: Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính Chương 3: Thực tiễn áp dụng và giải pháp hoàn thiện thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính. Trong quá trình viết luận văn không tránh khỏi những khuyết điểm và sai sót nên rất mong nhận được ý kiến nhận xét từ quý Thầy, Cô để luận văn của người viết được hoàn chỉnh hơn. Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính GVHD: Th.s Diệp Thành Nguyên Trang 4 SVTH: Trần Mộng Nghi CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THỦ TỤC GIÁM ĐỐC THẨM, TÁI THẨM TRONG TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH 1.1. Khái quát về giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính 1.1.1. Khái niệm, mục đích, ý nghĩa của thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính 1.1.1.1. Khái niệm thủ tục giám đốc thẩm Theo Luật tố tụng hành chính quy định: Giám đốc thẩm là xét lại bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị vì phát hiện có vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong việc giải quyết vụ án1 Như vậy thủ tục giám đốc thẩm là hoạt động “xét” chứ không phải hoạt động xử của cơ quan chức năng cụ thể là Tòa án. Đối tượng của hoạt động này là những bản án, quyết định của Tòa án trên thực tế đã có hiệu lực pháp luật nhưng phải có kháng nghị của người có thẩm quyền đối với một phần hoặc toàn bộ vụ án, quyết định có hiệu lực pháp luật đó. Quyết định kháng nghị là một văn bản pháp lý làm pháp sinh một trình độ xét xử đặc biệt – trình tự giám đốc thẩm hay còn gọi là thủ tục giám đốc thẩm. Ngoài ra, những vi phạm này có thể có trong bất cứ giai đoạn nào của vụ án: có thể là giai đoạn khởi tố, hoặc điều tra, hoặc xét xử… mà có sự sai sót của cơ quan chức năng. 1.1.1.2. Mục đích, ý nghĩa của thủ tục giám đốc thẩm trong tố tụng hành chính  Mục đích Khi có căn cứ cho rằng một bản án tuy đã và đang có hiệu lực pháp luật (đang thi hành) nhưng kết luận trong bản án, quyết định không phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án; có sự vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng 1 Điều 209 Luật tố tụng hành chính năm 2010 Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính GVHD: Th.s Diệp Thành Nguyên Trang 5 SVTH: Trần Mộng Nghi hoặc có sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao hoặc Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao có quyền ban hành một văn bản có tên gọi là quyết định kháng nghị, theo hướng đề nghị xem xét lại bản án “có vấn đề” theo một thủ tục đặc biệt gọi là giám đốc thẩm. Mục đích của việc giám đốc thẩm là khắc phục và sửa chữa những sai sót nghiêm trọng của Tòa án đã xét xử vụ án. Qua đó mở ra cơ hội mang lại công lý, đảm đảm sự công bằng, khách quan cho những người bị oan ức đảm bảo xét xử đúng người đúng tội không bỏ lọt tội phạm, không làm oan người vô tội đảm bảo sự công bằng khách quan của pháp luật, bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa.  Ý nghĩa Ngoài việc khắc phục sửa chữa những sai lầm thiếu sót trong quá trình giải quyết vụ án thủ tục giám đốc thẩm có những ý nghĩa đặc biệt quan trọng: + Đối với nhà nước: bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa, bảo vệ công bằng, công lý trong xã hội khi phát hiện ra những bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật có sai lầm và được khắc phục trên thực tế + Đối với hệ thống tư pháp: tự sửa chữa và kiểm tra hoạt động của mình đồng thời rút ra những kinh nghiệm trong quá trình công tác để làm tốt hơn vai trò, chức năng của mình + Đối với nhân dân: mở ra một cơ hội mang lại công bằng cho người dân đồng thời giúp người dân có thể tin tưởng vào pháp luật sự công bằng, tin tưởng vào chế độ xã hội chủ nghĩa. 1.1.2. Khái niệm, mục đích, ý nghĩa của thủ tục tái thẩm trong tố tụng hành chính 1.1.2.1 Khái niệm thủ tục tái thẩm Theo quy định của Luật tố tụng hành chính thì: Tái thẩm là xét lại bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị vì có những tình tiết Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính GVHD: Th.s Diệp Thành Nguyên Trang 6 SVTH: Trần Mộng Nghi mới được phát hiện có thể làm thay đổi cơ bản nội dung của bản án, quyết định mà Tòa án, đương sự không biết được khi Tòa án ra bản án, quyết định đó. 2 Như vậy, chỉ tái thẩm khi có những tình tiết mới, và những tình tiết này khi Tòa án ra bản án hoặc quyết định không biết. Nếu những tình tiết đó lại là những tình tiết mà trong quá trình điều tra đã biết nhưng do đánh giá không đúng nên đã ra bản án sai thì không gọi là tái thẩm. Những tình tiết mới có thể là những tình tiết như: người làm chứng đã khai man, giám định viên kết luận gian dối hoặc trong vụ án có xuất hiện manh mối mới mà trong quá trình điều tra cơ quan điều tra không tìm ra được… Những tình tiết mới được phát hiện phải làm thay đổi nội dung cơ bản của bản án hoặc quyết định của Tòa án như về mức độ nghiêm trọng, thiệt hại nặng hơn so với ban đầu. 1.1.2.2. Mục đích và ý nghĩa của thủ tục tái thẩm  Mục đích Để ngăn ngừa những sai lầm có thể xảy ra và khắc phục, sửa chữa những sai lầm khi đã xảy ra thì Luật tố tụng hành chính cũng như một số ngành luật tố tụng khác (tố tụng dân sự, tố tụng hình sự) đã quy định thủ tục tái thẩm khi những bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật nhưng phát hiện tình tiết mới làm thay đổi nội dung cơ bản của vụ án đồng thời phải do cơ quan có thẩm quyền kháng nghị theo thủ tục tái thẩm. Quy định này giúp Tòa án có thể nhìn nhận sai sót của mình đồng thời mang lại cơ hội được đối xử công bằng đối với những người bị oan.  Ý nghĩa Ngoài việc giúp cơ quan có thẩm quyền thực hiện đúng vai trò chức năng của mình, thủ tục tái thẩm cũng mở ra một cơ hội mới về công lý, công bằng xã hội thực hiện tốt phương châm trong công tác xét xử của Tòa án là xử đúng người, đúng tội và đúng pháp luật. 2 Điều 232 Luật tố tụng hành chính năm 2010 Thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính GVHD: Th.s Diệp Thành Nguyên Trang 7 SVTH: Trần Mộng Nghi 1.2. Lịch sử hình thành thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính 1.1.1.Quy định của pháp luật về thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm trong tố tụng hành chính từ 01/7/1996 đến 30/6/2011. 1.2.1.1 Thủ tục giám đốc thẩm Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, phá