Bài giảng Tâm lý học đại cương - Chương 3: Tình cảm và ý chí (Phần 1) - Đoàn Thị Thanh Vân

11/13/2013 1 Chương 3: Tình cảm và ý chí *Các quy luật của đời sống tình cảm 1. Quy luật “lây lan” 2. Quy luật “thích ứng” 3. Quy luật “tương phản” hay “cảm ứng” 4. Quy luật “di chuyển” 5. Quy luật “pha trộn” Quy luật “lây lan” 11/13/2013 2 1. Quy luật “lây lan”: *Định nghĩa: Tình cảm của người này có thể truyền “lây” từ người này sang người khác. Trong cuộc sống hàng ngày ta thường thấy các hiện tượng vui lây buồn lây, cảm thông chia sẻ *Ví dụ: • “Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ” “Con nhớ anh nhiều đêm không ngủ Nó khóc làm em cũng khóc theo ” • “Ai buồn tui cũng buồn dùm Ai vui tui cũng vui dùm cho ai” • “Ai buồn ai khóc thiết tha, Tui vui tui cũng chan hòa giọt châu” Ứng dụng trong cuộc sống: • Xây dựng tập thể hòa đồng, đoàn kết, thân ái, “niềm vui nhân đôi, nỗi buồn xẻ nửa”. • Xây dựng tấm gương điển hình để học sinh học tập và noi theo. • Giáo viên luôn giữ phong thái vui vẻ tạo bầu không khí thoải mái, học tập tốt. • Hạn chế lây lan cái xấu, phát triển lây lan những cái tốt. • Ứng dụng trong xây dựng mối quan hệ người – người. • Lắng nghe để thấu hiểu, để đồng cảm, đặt mình vào tâm trạng của người khác 11/13/2013 3 2. Quy luật “thích ứng” *Định nghĩa: Một xúc cảm, tình cảm lặp đi lặp lại nhiều lần với một cường độ không thay đổi, thì cuối cùng bị suy yếu, còn được gọi là sự “chai dạn” của tình cảm. *Ví dụ: Xa thương, gần thường . “Gần nhau cảm thấy bình thường Xa nhau mới thấy tình thương dạt dào” „Gần chùa gọi bụt bằng anh‟ *Ứng dụng: • Thay đổi phương pháp giảng dạy, giáo dục học sinh. Biết làm mới mình góp phần tạo hứng thú trong tiết học. • Luôn năng động, sáng tạo, hội nhập • Biết trân trọng những gì mình đang có Ứng dụng trong xây dựng quan hệ người – người: • Tránh gây nhàm chán tới mức mình “chưa mở mồm”, người ta đã biết mình sẽ nói gì • Đổi mới bản thân liên tục để người ta nhận ra “mỗi ngày anh đẹp/ em đẹp dần trong mắt em/anh”. • Tạo ra dấu ấn riêng: từ việc tỏ tình, tặng qùa, đi chơi, uống nước, trang phục, ăn nói • Sự nhàm chán giết chết tình yêu! • Đời thay đổi khi ta thay đổi. “Dĩ bất biến ứng vạn biến”, chỉ kiên định lập trường, kiên định giá trị sống, còn cách thể hiện phải đa dạng, linh hoạt. 11/13/2013 4 3. Quy luật “cảm ứng” hay “tương phản” *Định nghĩa: Sự xuất hiện hoặc suy yếu đi của một tình cảm này có thể làm tăng hoặc giảm một tình cảm khác xảy ra đồng thời hoặc nối tiếp nó.  Ví dụ: - Ngọt bùi nhớ lúc đắng cay - Ôn cố tri tân - Ôn nghèo nhớ khổ - Cả thèm, chóng chán / Yêu nhau lắm, cắn nhau đau/ Càng quen càng lèn cho đau/ Thấy đỏ tưởng là chín. - Nhân vật chính diện, phản diện 11/13/2013 5 - Giáo viên cần xây dựng thang điểm chuẩn để chấm bài. - Có cái nhìn khách quan, lý tính, công bằng. - Vận dụng quy luật tương phản để nêu gương, trách phạt học sinh. - Tránh trường hợp “trông xa thì tưởng Thúy Kiều/ lại gần lại hóa người yêu Chí Phèo”. *Ứng dụng trong dạy và học: ? 11/13/2013 6 4. Quy luật “di chuyển” *Định nghĩa: Tình cảm của con người có thể di chuyển từ đối tượng này sang đối tượng khác. *Ví dụ: - Giận cá chém thớt - Vơ đũa cả nắm *Ứng dụng trong dạy và học: • Luôn tạo bầu không khí lớp học vui tươi, thoải mái. • Nhận định và đánh giá vấn đề một cách khách quan. 11/13/2013 7 5. Quy luật “pha trộn” Hiện tượng hai tình cảm đối cực nhau có thể xảy ra cùng một lúc, nhưng không loại trừ nhau, chúng “pha trộn” vào nhau.  Ví dụ: - Giận mà thương, yêu và ghét - Sự ghen tuông trong tình cảm - Lo âu và tự hào “Không có hạnh phúc nào là hoàn toàn hạnh phúc. Không có đau khổ nào là hoàn toàn đau khổ.” (Mark) Ứng dụng trong dạy và học - Đời sống tình cảm đầy mâu thuẫn, phức tạp vì vậy cần phải biết quy luật này để thông cảm, điều khiển, điều chỉnh hành vi của mình. - Giáo viên phải nghiêm khắc trên tinh thần thương yêu học sinh.