Đề tài Đánh giá thực trạng kinh doanh bảo hiểm và các yếu tố môi trường tác động đến kinh doanh bảo hiểm tỉnh Bình Dương

MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài Một doanh nghiệp nếu không có định hướng phát triển kinh doanh cũng giống như một con thuyền mất liên lạc giữa đại dương, chiến lược phát triển kinh doanh định hướng cho đơn vị đi về đâu và làm gì để đạt được hiệu quả cao nhất. Hiện nay kinh doanh bảo hiểm đang diễn ra ngày càng sôi động, các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm mới ra đời ngày càng nhiều. Nhiều doanh nghiệp bảo hiểm lớn trên thế giới đã và sẽ mở rộng hoạt động tại Việt Nam, vì vậy việc nắm vững thông tin thị trường và đề ra giải pháp phát triển đúng đắn là yếu tố quyết định thành công trong kinh doanh của các công ty bảo hiểm địa phương nói riêng và của tập đoàn nói chung. Định hướng chiến lược phát triển xuất phát từ mong muốn của Hội đồng quản trị, Ban Tổng giám đốc tập đoàn và Ban giám đốc của các công ty thành viên, nhưng giải pháp chiến lược và kế hoạch thực hiện chiến lược phải được xây dựng từ các đơn vị cơ sở, bám sát vào điều kiện thực tế của thị trường, tập quán tiêu dùng sản phẩm dịch vụ từng địa phương, do vậy việc xây dựng các giải pháp chiến lược và biện pháp thực hiện kế hoạch tại các công ty bảo hiểm địa phương là rất quan trọng. 2. Mục tiêu và phạm vi nghiên cứu - Đánh giá được thực trạng hoạt động của công ty Bảo hiểm Bình Dương trong thời gian qua; Những điểm mạnh điểm yếu so với các đối thủ cạnh tranh. - Đánh giá được các yếu tố môi trường kinh doanh và các hoạt động Maketing đã và đang tác động đến công ty - Đánh giá được thực trạng phát triển của từng loại hình bảo hiểm trong thời gian qua. - Đưa ra được những mục tiêu, định hướng phát triển phù hợp với công ty trong giai đoạn sắp tới. Đồng thời, kèm theo các giải pháp để thực hiện mục tiêu định hướng trên một cách khả thi. 3. Phương pháp nghiên cứu Do đây là một đề tài nghiên cứu ứng dụng nên phương pháp nghiên cứu chủ yếu ở đây là sử dụng các mô hình lý thuyết về quản trị chiến lược trong một công ty để vận dụng vào điều kiện cụ thể của một doanh nghiệp nhằm hoạch định được các chiến lược phát triển cho doanh nghiệp đến năm 2015. Ngoài ra còn sử dụng các phương pháp như phân tích thống kê, so sánh và tổng hợp số liệu, phương pháp dự báo… 4. Phương pháp thu thập thông tin và xử lý số liệu - Các thông tin thứ cấp, bao gồm các số liệu về tài chính, về hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty hay của Ngành bảo hiểm, các thông tin về xã hội, môi trường sẽ được thu thập thông qua các báo cáo, các tài liệu khác như sách báo, tạp chí thống kê… - Các thông tin sơ cấp sẽ được thu thập thông qua điều tra trực tiếp. Cụ thể là thông qua phỏng vấn đối với một số chuyên gia, quản trị viên của công ty và Tổng công ty Bảo hiểm Việt Nam. 5. Kết cấu luận văn Mở đầu Chương 1: Cơ sở lý luận chung. Chương 2: Đánh giá thực trạng kinh doanh bảo hiểm và các yếu tố môi trường tác động đến kinh doanh bảo hiểm tỉnh Bình Dương. Chương 3: Phát triển công ty Bảo Hiểm Bình Dương đến năm 2015. Kết luận ]CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG 1.1. Khái niệm và sự ra đời của bảo hiểm 1.1.1. Khái niệm Khái niệm bảo hiểm: Bảo hiểm là một cách thức trong quản trị rủi ro, được sử dụng để đối phó với những rủi ro có tổn thất, thường là tổn thất về tài chính, nhân mạng,…Bảo hiểm được xem như là một cách thức chuyển giao rủi ro tiềm năng một cách công bằng từ một cá thể sang cộng đồng thông qua phí bảo hiểm. Định nghĩa bảo hiểm: Bảo hiểm là một sự thỏa thuận hợp pháp thông qua đó một cá nhân hay một tổ chức (người tham gia bảo hiểm) chấp nhận đóng góp một khoản tiền nhất định (phí bảo hiểm) cho một tổ chức khác (người bảo hiểm) để đổi lấy những cam kết về những khoản bồi thường hoặc chi trả khi có sự kiện quy định trong hợp đồng xảy ra. Theo khái niệm và định nghĩa trên cho phép ta xác định quyền lợi và nghĩa vụ của các bên. Quyền lợi của bên này là nghĩa vụ của bên kia và ngược lại. Người tham gia bảo hiểm có nghĩa vụ đóng phí và nhận quyền lợi theo cam kết trong hợp đồng. Người bảo hiểm được thu phí và thực hiện các cam kết bồi thường hoặc chi trả tiền bảo hiểm cho người tham gia bảo hiểm khi có sự kiện quy định xảy ra. 1.1.2. Sự ra đời và Phát triển của bảo hiểm Cho đến nay, chưa ai có thể xác định chính xác nguồn gốc bảo hiểm bắt đầu từ đâu. Những điều được mọi người công nhận là: Các hoạt động sơ khai, mang tính bảo hiểm có từ rất lâu nhầm bảo đảm lợi ích cho con người. Những hình thức sơ khai đầu tiên đó là: ¾ Hình thức dự trữ thuần túy: Những bằng chứng lịch sử cho thấy từ rất xa xưa cho đến nay con người đã ý thức được tự bảo vệ để tồn tại mà vấn đề đầu tiên là dự trữ thức ăn kiếm được phòng khi rủi ro. Sau đó ý thức này phát triển thành dự trữ có tổ chức để tránh thiên tai. ¾ Hình thức cho vay nặng lãi: Dự trữ thuần túy không thể giải quyết đầy đủ nhu cầu của con người khi xã hội phát triển. Nhà kinh doanh cần một số tiền lớn để đầu tư thì không thể tích góp tiền dần dần được. Một hình thức mới để giải quyết vấn đề là hình thức cho vay nặng lãi. Hình thức này rất là hà khắc, song vì nhu cầu cần tiền và kinh doanh thời ấy mang lại lãi suất cao nên các nhà đầu tư phải chấp nhận, sau đó, hình thức này bị bát bỏ và các hình thức khác ra đời. ¾ Hình thức cổ phần: mỗi người đóng góp một phần vào chuyến hàng kinh doanh và chịu trách nhiệm theo phần đóng góp đó. Nếu chuyến hàng chẳng may gặp rủi ro thì hậu quả cũng được chia xẻ cho nhiều người. Hình thức cổ phần có khuyết điểm là phải kêu gọi nhiều người tham gia và phải dàn xếp thỏa thuận chia xẻ trách nhiệm và quyền lợi. Để giải quyết vấn đề, một hình thức tiên tiến nhất ra đời đó là hình thức bảo hiểm. ¾ Hình thức bảo hiểm: Một bên là nhà buôn (chủ tàu). Chủ tàu chấp nhận trả một khoản tiền nhất định, nếu hàng hóa tàu thuyền không đến được nơi giao nhận do một số nguyên nhân nhất định thì bên thứ hai (người bảo hiểm) sẽ trả cho bên thứ nhất một khoản tiền nhằm bù đắp cho khoản thiệt hại xảy ra. Bảo hiểm hàng hải cũng chính là sự khởi đầu của ngành bảo hiểm. Sau loại hình bảo hiểm trên là bảo hiểm hỏa hoạn và bảo hiểm nhân thọ ra đời. Đến cuối thế kỷ thứ 19, cùng với sự phát triển của ngành đại công nghiệp cơ khí, hàng loạt các nghiệp vụ bảo hiểm đã xuất hiện và phát triển rất nhanh: Bảo hiểm ô tô; Bảo hiểm máy bay; Bảo hiểm trách nhiệm dân sự… Ngày nay, bảo hiểm đã xâm nhập vào mọi lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội. Ngành bảo hiểm thương mại đang giữ một vị trí quan trọng trong nền kinh tế nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước phát triển. Ở nước ta, Tổng công ty bảo hiểm Việt Nam (Bảo hiểm Việt Nam trước đây) gọi tắt là Bảo Việt ra đời từ ngày 15/01/1965 là doanh nghiệp bảo hiểm Đầu tiên của nhà nước Việt Nam Xã hội chủ nghĩa. Đến nay, năm 2006, cả nước đã có 16 công ty bảo hiểm phi nhân thọ, 8 công ty bảo hiểm nhân thọ, một công ty tái bảo hiểm, 7 công ty môi giới và 3 văn phòng đại diện tái bảo hiểm. Tổng doanh thu phí bảo hiểm hàng năm hiện nay trên 15 nghìn tỷ đồng… Dự báo trong tương lai ngành Bảo hiểm Việt Nam sẽ còn trên đà phát triển, thị trường bảo hiểm Việt Nam còn đầy tiềm năng. 1.2. Đặc điểm của thị trường bảo hiểm 1.2.1.Thị trường và các chức năng của thị trường Theo nghĩa rộng, thị trường là lĩnh vực của sự trao đổi và lưu thông hàng hóa. Trên thị trường diễn ra các hoạt động mua - bán và trao đổi các sản phẩm hàng hóa, dịch vu. Đối với một doanh nghiệp, họat động của họ thường gắn liền với một thị trường sản phẩm hàng hóa, dịch vụ cụ thể. Đó là nơi đảm bảo các yếu tố đầu vào giải quyết các vấn đề đầu ra cho sản phẩm. Vì vậy, các doanh nghiệp thường không quan tâm đến thị trường nói chung mà chỉ quan tâm đến thị trường sản phẩm của doanh nghiệp. Nói một cách khác, vấn đề cơ bản mà các nhà kinh doanh quan tâm đến thị trường chính là những người mua hàng và nhu cầu của họ về những hàng hóa của doanh nghiệp. Cũng cần phải nói thêm rằng, một doanh nghiệp xuất hiện trên thị trường khi với tư cách của người mua, lúc với tư cách của người bán. Chính vì lẽ đó, quá trình nghiên cứu thị trường đối với các doanh nghiệp chính là nghiên cứu khách hàng. Thị trường là môi trường chủ yếu cho các hoạt động kinh doanh, gắn liền với hoạt đông mua - bán, trao đổi hàng hóa. Thị trường hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa và thực hiện những chức năng cơ bản sau đây: - Chức năng thừa nhận và thực hiện: Đây là chức năng cơ bản và quan trọng nhất của thị trường. Khi hoạt động mua - bán và trao đổi diễn ra, điều đó đồng nghĩa với việc thị trường thực hiện chức năng này. - Chức năng điều tiết: Thông qua các qui luật kinh tế, thị trường thực hiện chức năng điều tiết của mình. Quá trình điều tiết này diễn ra cả ở hai thái cực: Điều tiết sản xuất và điều tiết tiêu dùng xã hội. Thị trường có thể làm thay đổi mặt hàng tiêu dùng cũng như cơ cấu tiêu dùng của dân cư. Với sự tác động của thị trường, người tiêu dùng sẽ cân nhắc, tính toán để gia tăng lợi ích của mình, cũng như sử dụng tiết kiệm, có hiệu quả các nguồn lực xã hội. - Chức năng thông tin: Thị trường được coi là nơi chứa đựng các thông tin cần thiết cho cả nhà kinh doanh và giới tiêu dùng xã hội. Đối với các doanh nghiệp, quá trình nghiên cứu thị trường giúp họ nắm bắt những thông tin cần thiết. Đối với người tiêu dùng, thị trường là nơi đáp ứng các lợi ích nhằm thỏa mãn nhu cầu của họ. 1.2.2. Các đặc điểm chủ yếu của thị trường bảo hiểm Thị trường bảo hiểm là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi và mua - bán các sản phẩm bảo hiểm, đáp ứng nhu cầu đảm sự bảo an toàn trong cuộc sống của mọi tầng lớp dân cư. Thị trường của một công ty bảo hiểm chính là những khách hàng thực tế và khách hàng tiềm năng của công ty đó. Thị trường bảo hiểm có những đặc điểm hoạt động và chịu sự tác động của các qui luật thị trường giống như thị trường các sản phẩm khác. Tuy nhiên, do đặc tính của sản phẩm và môi trường kinh doanh hiện tại, thị trường bảo hiểm ở nước ta có những đặc điểm riêng biệt, cần chú ý khi nghiên cứu: ¾ Về chủ thể tham gia thị trường, người bán là các công ty bảo hiểm, người mua có thể là các cá nhân hoặc các tổ chức. Nhu cầu của người mua rất phong phú và đa dạng, khả năng thanh toán cũng có sự khác biệt. ¾ Nhu cầu trên thị trường bảo hiểm tăng trưởng cùng với sự phát triển kinh tế, thu nhập và mức sống của dân cư. Trong các nhân tố ảnh hưởng mạnh mẽ đến thị trường bảo hiểm trước hết phải kể đến nhân tố kinh tế. Sự phát triển kinh tế và mức sống dân cư kéo theo sự phát triển nhu cầu các sản phẩm bảo hiểm. ¾ Cạnh tranh trên thị trường bảo hiểm Việt Nam diễn ra ngày một quyết liệt: Từ khi đổi mới kinh tế với sự đa dạng hóa các thành phần kinh tế và mở cửa, hội nhập kinh tế thế giới, thị trường bảo hiểm Việt Nam đã xuất hiện nhiều công ty kinh doanh bảo hiểm. Do đó, việc cạnh tranh thị trường bảo hiểm là một điều tất yếu. ¾ Trên thị trường bảo hiểm, các doanh nghiệp vừa cạnh tranh nhau, lại vừa tìm cách liên minh nhau và phân chia thị trường. Đây là đặc điểm của kinh doanh khi sự cạnh tranh thị trường đã trở nên quyết liệt và mỗi công ty đều chiếm giữ những ưu thế nhất định. Tuy nhiên, sự liên minh này gây tổn hại đến lợi ích người tiêu dùng và chỉ có thể thực hiện được khi có sự can thiệp của Chính phủ vào thị trường, cũng như phong trào bảo hộ quyền lợi khách hàng. ¾ Thị trường bảo hiểm trong nước có quan hệ mật thiết với thị trường bảo hiểm quốc tế thông qua họat động tái bảo hiểm. Tái bảo hiểm là một loại hình nghiệp vụ mà người bảo hiểm này nhượng lại cho những người bảo hiểm khác một phần phí bảo hiểm qua hợp đồng tái bảo hiểm. Chính nhờ hoạt động tái bảo hiểm mà hình thành các mối quan hệ giữa các công ty bảo hiểm của các quốc gia. Sự thông thương thị trường trong nước và thị trường thế giới, đòi hỏi các hoạt động kinh doanh và hoạt động Markerting nói riêng của các công ty bảo hiểm phải đảm bảo tính chuẩn mực, thống nhất mang tính quốc tế hóa cao. ¾ Thị trường bảo hiểm chịu sự quản lý và chi phối chặt chẽ của Nhà nước thông qua Luật Bảo hiểm và các qui định khác. Luật kinh doanh bảo hiểm là công cụ quan trọng nhất để nhà nước thực hiện chức năng quản lý của mình với thị trường bảo hiểm. Ngoài ra, Bộ Tài Chính, các Bộ và cơ quan ngang Bộ khác, Ủy ban nhân dân các cấp, bằng các Thông tư, Chỉ thị của mình thực hiện việc quản lý hoạt động kinh doanh bảo hiểm theo quyền hạn được phân cấp. 1.3. Vai trò của bảo hiểm và môi trường kinh doanh bảo hiểm 1.3.1. Vai trò của ngành kinh doanh BH trong đời sống kinh tế xã hội Bảo hiểm là một hoạt động kinh tế quan trọng trên cơ sở xây dựng quỹ bảo hiểm để bồi thường những tổn thất về người và tài sản. Bảo hiểm có nhiều chức năng như: Đề phòng, hạn chế tổn thất, bồi thường thiệt hại, hỗ trợ cho sản xuất, ổn định đời sống nhân dân, tập trung vốn để xây dựng kinh tế. Bảo hiểm là một sản phẩm dịch vụ của sự phát triển kinh tế, đồng thời là thước đo cho sự phát triển của nền kinh tế. Quỹ dự trữ bảo hiểm là một nguồn vốn lớn để đầu tư phát triển kinh tế. Do đó, bảo hiểm là một khâu không thể thiếu được trong nền kinh tế quốc dân, đóng vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế ở nước ta. Tác dụng của bảo hiểm ở nước ta thể hiện trong những mặt dưới đây: - Bảo hiểm có tác dụng đảm bảo cho sự ổn định đời sống kinh tế. Nước ta hàng năm xảy ra nhiều vụ thiên tai, nhờ có bảo hiểm mà các nhà doanh nghiệp, các tổ chức, dân cư… được bồi thường kịp thời, không làm gián đoạn sản xuất. - Bảo hiểm có lợi cho việc thực hiện đổi mới cơ chế kinh tế. Chỉ có tham gia bảo hiểm các doanh nghiệp mới có thể chuyển rủi ro cho nhà bảo hiểm nhằm bảo đảm hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được thuận lợi. - Bảo hiểm có lợi cho việc thực hiện bảo toàn vốn vay của các ngân hàng thương mại một cách thuận lợi khi doanh nghiệp vay vốn ngân hàng bị tai nạn rủi ro. Nếu doanh nghiệp nào có tham gia bảo hiểm thì doanh nghiệp đó dễ dàng khôi phục lại sản xuất và có thể hoàn trả vốn vay ngân hàng. - Bảo hiểm có lợi cho sự phát triển và củng cố nền kinh tế hàng hóa ở nông thôn. Trong sản xuất và trao đổi mua bán các mặt hàng nông nghiệp nếu bị thiên tai và tai nạn bất ngờ, đòi hỏi phải có sự hỗ trợ đắc lực của các loại hình bảo hiểm nông nghiệp, như bảo hiểm vật nuôi, bảo hiểm cây trồng… - Bảo hiểm tạo điều kiện tăng thêm phúc lợi, ổn định đời sống nhân dân. Bảo hiểm sẽ giảm cho mọi người gánh nặng tài chính khi xãy ra tai nạn, rủi ro. - Hoạt động bảo hiểm tạo ra môi trường thuận lợi cho việc hợp tác kinh tế, kỹ thuật thương mại với nước ngoài và đầu tư nước ngoài. - Bảo hiểm có lợi cho việc đề phòng, hạn chế rủi ro, giảm bớt tổn thất của cải của xã hội. 1.3.2. Các yếu tố môi trường kinh doanh bảo hiểm 1.3.2.1. Môi trường vĩ mô • Môi trường kinh tế Các nhân tố kinh tế bao giờ cũng đóng vai trò quan trọng trong sự vận động và phát triển của thị trường bảo hiểm. Trong đó cần chú ý các nhân tố sau: + Số lượng, chất lượng và sự phân bố của các nguồn lực xã hội. + Tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế. + Sự phát triển và ứng dụng của khoa học kỹ thuật + Cơ chế quản lý kinh tế, tình hình cạnh tranh thị trường. + Thu nhập quốc dân và chi tiêu của Chính phủ. + Quan hệ kinh tế đối ngoại và xu hướng phát triển kinh tế trong khu vực. + Chính sách đầu tư, thuế, bảo hộ sản xuất… • Môi trường dân cư + Dân số và mật độ dân số. + Sự phân bố dân cư, tỷ trọng và chất lượng của nguồn lao động. + Cơ cấu dân cư, đặc điểm về giai tầng xã hội. + Thu thập, khả năng thanh toán của dân cư, đặc điểm và tâm lý tiêu dùng xã hội. • Môi trường văn hóa - xã hội Các nhân tố văn hóa - xã hội có ảnh hưởng tác động rất lớn đến sự hình thành và phát triển của nhu cầu bảo hiểm. + Bản sắc văn hóa dân tộc thể hiện qua: phong tục, tập quán, tín ngưỡng… + Trình độ văn hóa, ý thức của dân cư. + Các chính sách, kết quả đầu tư cho việc phát triển văn hóa -xã hội. + Các sự kiện văn hóa - xã hội. • Môi trường chính trị, pháp luật + Hệ thống pháp luật, thể chế. + Các chính sách từng thời kỳ đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm. + Tình hình chính trị, an ninh, trật tự và an toàn xã hội. + Các biến động xã hội: Chiến tranh, sự kiện chính trị. • Môi trường tự nhiên và các môi trường khác Các nhân tố tự nhiên có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng xảy ra rủi ro cho con người. Đó là thời tiết, khí hậu, môi trường sinh thái, dịch bệnh con người và gia súc… Ngoài ra, kinh doanh bảo hiểm còn chịu sự ảnh hưởng tác động của các nhân tố khác như: Biến động về tâm lý, tiêu dùng, xu hướng đầu tư… 1.3.2.2. Môi trường vi mô Môi trường vi mô là môi trường ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh bảo hiểm, bao gồm: • Các công ty kinh doanh bảo hiểm Ngày nay, bảo hiểm là một trong những lĩnh vực kinh doanh rất hấp dẫn các nhà đầu tư. Ngay ở thị trường Việt Nam, đến nay đã có thêm hành loạt công ty bảo hiểm mới ra đời kể cả công ty trong nước lẫn công ty nước ngoài. Để chiến thắng trong cạnh tranh thị trường, mỗi công ty bảo hiểm phải hoạch định cho mình một chiến lược và chiến thuật cạnh tranh hiệu quả nhất. • Quan hệ công chúng cu