Đề tài Quan hệ cấp dưỡng trong luật hôn nhân và gia đình hiện hành

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA LUẬT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP KHÓA 30 (2004-2008) ĐỀ TÀI : QUAN HỆ CẤP DƯỠNG TRONG LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH HIỆN HÀNH Sinh viên thực hiện: Giáo viên hướng dẫn: LÊ THẠCH HƯƠNG Th.s: ĐOÀN THỊ PHƯƠNG DIỆP MSSV: 5043969 Bộ môn Tư Pháp Lớp:LK0464A1 Cần Thơ, tháng 4 năm 2008 PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version LỜI CẢM ƠN : Em xin chân thành cảm ơn quý thầy cô Khoa Luật đã tận tình giảng dạy, truyền đạt cho em những kiến thức quý báu để em có cơ sở để em hoàn thành tốt Luận Văn này. Cảm ơn cô : Đoàn Thị Phương Diệp - Bộ môn Tư Pháp đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ cho em trong suốt thời gian thực hiện luận văn, giúp em làm quen với đề tài và còn góp ý giúp em hướng giải quyết các vấn đề nảy sinh trong quá trình thực hiện . Cảm ơn Các anh chị trong thư viện Khoa Luật đã nhiệt tình giúp đỡ em trong việc tham khảo tài liệu, sách vỡ. Cảm ơn tất cả các bạn bè đã tận tình giúp đỡ trong suốt thời gian qua. Cần thơ , Ngày 17 Tháng 4 Năm 2008 LÊ THẠCH HƯƠNG PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version Luận văn tốt nghiệp GVHD:Đoàn Thị Phương Diêp. SVTH:Lê Thạch Hương LỜI NÓI ĐẦU › & › 1.Tính cấp thiết của đề tài: Trong xã hội ngày nay, dưới tác động của nền kinh tế thị trường đã phần nào ảnh hưởng xấu đến lối sống, đạo đức gia đình, dẫn đến vi phạm nghiêm trọng các quy định của luật hôn nhân và gia đình ngày càng phổ biến. Trong một số gia đình đã bắt đầu có những biểu hiện xuống cấp về đạo đức, thể hiện qua lối sống thực dụng, ích kỷ, không quan tâm đến nhau, mà gia đình là cái nôi nuôi dưỡng con người, là môi trường quan trọng hình thành và giáo dục nhân cách con người, là tập hợp nhỏ của một số thành viên nhỏ xã hội nhưng là tập hợp đặc biệt gồm các thành viên gắn bó nhau do quan hệ hôn nhân, huyết thống hoăc nuôi dưỡng. Với tư cách là cha, mẹ, vợ chồng, con cái trong mối quan hệ của họ với nhau thì đều gắn bó trước hết là tình cảm. Bình thường khi những người này sống chung thì họ nuôi dưỡng nhau thông qua việc cùng quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau, cùng nhau chăm lo cuộc sống gia đình, nhưng khi vì lý do họ không cùng sống chung nên họ không thể trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng, chia sẻ. Khi đó người có nghĩa vụ nuôi dưỡng phải thực hiện nghĩa vụ của mình bằng cách đóng góp tiền hoặc tài sản khác để bảo đàm nhu cầu thiết yếu của người được nuôi dưỡng. Như vây, việc nuôi dưỡng đã được thực hiện dưới một phương thức khác đó là nghĩa vụ cấp dưỡng. Nắm được vai trò quan trọng của gia đình đối với xã hội, “gia đình tốt thì xã hội tốt”. Luật Hôn nhân và Gia đình 2000 đã ra đời xuất phát từ đánh giá đúng về vai trò của gia đình trong giai đoạn hiện nay, kế thừa những quy định còn phù hợp với Luật Hôn nhân và Gia đình trước đây, đồng thời pháp điển hoá bổ sung nhiều quy định đề cao trách nhiệm giữa các thành viên trong gia đình, quy định rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của các bên trong gia đình. Điểm tiến bộ và hoàn thiện của Luật Hôn nhân và Gia đình 2000 là đã phát triển nghĩa vụ cấp dưỡng thành một chương độc lập, quy định đầy đủ, cụ thể tất cả nghĩa vụ cấp dưỡng giữa các thành viên trong quan hệ gia đình. Trong phạm vi quan hệ cấp dưỡng giữa các thành viên trong gia đình thì quan hệ cấp dưỡng giữa cha mẹ đối với con khi ly hôn, việc không đảm bảo cho trẻ không được hưởng đầy đủ vật chất và tinh thần đang gây nhiều hậu PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version Luận văn tốt nghiệp GVHD:Đoàn Thị Phương Diêp. SVTH:Lê Thạch Hương quả bất lợi trước mắt và lâu dài. Do giá trị đạo đức trong gia đình dần bị lãng quên và mai một, do trách nhiệm của các bật làm cha làm mẹ (mà đặc biệt từ phía người cha) không được ý thức sâu sắc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ em về thể chất và nhân cách. Với mong muốn góp phần tìm ra những giải pháp cho những quy định về vấn đề cấp dưỡng, đặc biệt là “ Quan hệ cấp dưỡng trong Luật Hôn nhân và Gia đình hiện hành”. Quan hệ cấp dưỡng không chỉ là vấn đề được đề cập trong hệ thống pháp luật Việt Nam mà nó mang tính phổ biến rộng rãi ở các nước và điển hình là pháp luật nước Anh cũng coi trọng vấn đề này: “English law and policy also emphasises this conservative approach to children's upbringing and support ” chính vì lẽ đó mà đề tài trở nên một vấn đề hết sức cần thiết trong cuộc sống. Trên cơ sở phân tích những điểm tồn tại, vướng mắc trong quá trình ban hành và áp dụng pháp luật, từ đó đưa ra những giải pháp và kiến nghị cụ thể. 2.Mục đích nghiên cứu đề tài: Làm sáng tỏ vấn đề chung về cấp dưỡng, các quan hệ cấp dưỡng lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình đặc biệt là quan hệ cấp dưỡng giữa cha mẹ đối với con. Đồng thời, hiểu thêm một phần nào đó hệ thống pháp luật của một số nước khác về vấn đề này, từ đó đối chiếu với thực tiễn nhằm chỉ ra những tồn tại, vướng mắc nhất định. Qua đó, mong muốn có thể đưa ra những giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện hơn về vấn đề này giúp cho người có quyền và nghĩa vụ trong quan hệ cấp dưỡng tự bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của mình và làm cơ sở cho cơ quan nhà nước cũng như những người có nhiệm vụ thực thi pháp luật vào thực tiễn giải quyết vấn đề tốt hơn. 3. Phạm vi nghiên cứu đề tài: Đề tài chủ yếu xoay quanh vấn đề về quan hệ cấp dưỡng trong Luật Hôn nhân và Gia đình hiện hành, đồng thời tìm hiểu sơ lược những quy định của một số nước về vấn đề này. Từ đó, so sánh sự khác nhau về vấn đề cấp dưỡng của pháp luật Việt Nam với pháp luật nước ngoài. 4. Phương pháp nghiên cứu đề tài: Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp duy vật biện chứng của Chủ nghĩa Mác- Lênin. Trong đó, các phương pháp cụ thể vận dụng gồm: so sánh, đối chiếu, phân tích, tổng hợp,…và phương pháp nghiên cứu luật viết như: phân tích câu chữ, suy lý mạnh,…. 5. Cơ cấu đề tài: Nội dung gồm 3 chương: PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version Luận văn tốt nghiệp GVHD:Đoàn Thị Phương Diêp. SVTH:Lê Thạch Hương Chương 1: Lý luận chung về cấp dưỡng theo Luật Hôn nhân và Gia đình. Chương 2: Những quy định chung của pháp luật về quan hệ cấp dưỡng theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2000. Chương 3: Những vấn đề tồn tại, vướng mắt trong các quy định của Pháp luật về chế định cấp dưỡng và hướng hoàn thiện. SINH VIÊN THỰC HIỆN PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version MỤC LỤC ˜ & ™ LỜI CẢM ƠN NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1 ................................................................................................................ 1 LÝ LUẬN CHUNG VỀ CẤP DƯỠNG THEO LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH................................................................................................................ 1 1. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA CHẾ ĐỊNH CẤP DƯỠNG................................... 1 1.1. Quan hệ cấp dưỡng trong pháp luật Việt Nam trước Cách mạng Tháng Tám ............................................................................................................................. 1 1.2. Quan hệ cấp dưỡng trong pháp luật Việt Nam sau Cách mạng Tháng Tám đến nay............................................................................................................................... 4 2. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ CẤP DƯỠNG ............................................................. 8 2.1. Khái niệm........................................................................................................... 8 2.2. Đặc điểm của cấp dưỡng.................................................................................... 10 3. CHỦ THỂ TRONG QUAN HỆ CẤP DƯỠNG ..................................................... 14 3.1. Chủ thể phải cấp dưỡng ..................................................................................... 15 3.2. NgườI có quyền yêu cầu thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng.................................... 16 4. CHẾ ĐỊNH CẤP DƯỠNG TRONG LUẬT MỘT SỐ NƯỚC SO VỚI PHÁP LUẬT VIỆT NAM ..................................................................................................... 18 5. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ GIÁ TRỊ CỦA CHẾ ĐỊNH CẤP DƯỠNG ...................... 20 CHƯƠNG 2 ................................................................................................................ 23 NHỮNG QUY ĐỊNH CHUNG CỦA PHÁP LUẬT VỀ QUAN HỆ CẤP DƯỠNG THEO LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH ...................... 23 1. CƠ CHẾ XÁC LẬP QUAN HỆ CẤP DƯỠNG..................................................... 23 1.1. Xác lập quan hệ cấp dưỡng theo thoả thuận ...................................................... 23 1.2. Xác lập quan hệ cấp dưỡng bằng con đường Toà án......................................... 23 2. NHỮNG QUY ĐỊNH CHUNG VỀ CẤP DƯỠNG ............................................... 24 2.1. Điều kiện phát sinh trong quan hệ cấp dưỡng ................................................... 24 PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version 2.2. Mức cấp dưỡng .................................................................................................. 27 2.3. Phương thức thực hiện cấp dưỡng ..................................................................... 30 3.CÁC QUY ĐỊNH VỀ CẤP DƯỠNG TRONG CÁC TRƯỜNG HỢP CẤP DƯỠNG CỤ THỂ ..................................................................................................... 34 3.1. Các trường hợp đặc biệt..................................................................................... 34 3.2. Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa các thành viên trong gia đình ................................... 38 3.3. Những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng............ 47 CHƯƠNG 3 ................................................................................................................ 57 NHỮNG VẤN ĐỀ TỒN TẠI, VƯỚNG MẮC TRONG CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ CHẾ ĐỘ CẤP DƯỠNG VÀ HƯỚNG HOÀN THIỆN ........................................................................................................ 57 1. NHỮNG ĐIỂM TỒN TẠI VÀ VƯỚNG MẮC TRONG CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ CHẾ ĐỘ CẤP DƯỠNG....................................................... 57 2. NHỮNG KIẾN NGHỊ, HƯỚNG HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ CHẾ ĐỘ CẤP DƯỠNG................................................................ 63 KẾT LUẬN............................................................................................ 67 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ................