Khảo sát các yếu tố nguy cơ tim mạch, tổn thương động mạch vành ở bệnh nhân có tuổi bị nhồi máu cơ tim cấp, có hoặc không có đái tháo đường

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011 Chuyên Đề Nội Khoa 200 KHẢO SÁT CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ TIM MẠCH, TỔN THƯƠNG ĐỘNG MẠCH VÀNH Ở BỆNH NHÂN CÓ TUỔI BỊ NHỒI MÁU CƠ TIM CẤP, CÓ HOẶC KHÔNG CÓ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG Ngô Hàng Vinh*, Phạm Nguyễn Vinh**, Phạm Hòa Bình***, Nguyễn Ngọc Tú*** TÓM TẮT Mục tiêu. Khảo sát sự khác nhau về các yếu tố nguy cơ tim mạch ở nhóm bệnh nhân có tuổi so với nhóm bệnh nhân trẻ tuổi, sự khác biệt về động mạch vành (ĐMV) thủ phạm và số nhánh ĐMV tổn thương ở nhóm có tuổi so với nhóm trẻ tuổi, ở nhóm có đái tháo đường (ĐTĐ) so với nhóm không có ĐTĐ. Phương pháp nghiên cứu. Cắt ngang mô tả, có phân tích, vừa hồi cứu vừa tiến cứu. Đối tượng. Thu thập được 213 bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim (NMCT) cấp có ST chênh lên, chia thành các nhóm có và không có ĐTĐ, < 60 tuổi và ≥ 60 tuổi. Kết quả. Nhóm tuổi < 60 chiếm 47,89%, nhóm ≥ 60 trở lên chiếm 52,11%. Tuổi trung bình của 2 nhóm có ĐTĐ và không có ĐTĐ khác nhau không có ý nghĩa. Có 155 nam (72,77%), 58 nữ (27,23%). Tỷ lệ giới tính ở 2 nhóm bệnh nhân có ĐTĐ và không ĐTĐ khác nhau không có ý nghĩa. Tỉ lệ nữ trong nhóm ≥ 60 tuổi cao hơn nhóm < 60 tuổi. Tỉ lệ nam trong nhóm < 60 tuổi cao hơn nhóm ≥ 60 tuổi. Tỷ lệ tăng huyết áp ở nhóm bệnh nhân có ĐTĐ cao hơn nhóm bệnh nhân không có ĐTĐ. Tỉ lệ THA ở nhóm ≥ 60 tuổi cao hơn so với nhóm < 60 tuổi. Ở nhóm bệnh nhân có ĐTĐ, tỉ lệ rối loạn chuyển hóa lipid dạng tăng Triglycerid kèm giảm HDL-c và dạng RLCH lipid hỗn hợp cao hơn so với nhóm không ĐTĐ. Ở nhóm không ĐTĐ, dạng rối loạn tăng Cholesterol toàn phần kèm LDL-c, tăng LDL-c đơn độc, giảm HDL-c đơn độc cao hơn so với nhóm ĐTĐ. Dạng rối RLCH lipid ở hai nhóm < 60 tuổi và ≥ 60 tuổi khác nhau không có ý nghĩa. Khảo sát ĐMV thủ phạm: Động mạch liên thất trước (ĐMLLT) và động mạch vành phải (ĐMVP) chiếm tỉ lệ tương đương nhau, động mạch mũ trái (ĐMMT) chiếm tỉ lệ thấp nhất. Tỉ lệ ĐMV thủ phạm ở 2 nhóm có ĐTĐ và không ĐTĐ khác nhau không có ý nghĩa. Ở nhóm ≥ 60 tuổi có tỉ lệ ĐMLTT và ĐMVP cao hơn so với nhóm < 60 tuổi. Trung bình về số nhánh ĐMV tổn thương ở nhóm có ĐTĐ cao hơn nhóm không ĐTĐ. Trung bình số nhánh ĐMV tổn thương ở nhóm tuổi ≥ 60 cao hơn nhóm tuổi < 60. Tỷ lệ tổn thương 2 nhánh ở nhóm có ĐTĐ cao hơn nhóm không ĐTĐ. Tỉ lệ tổn thương 1 và 2 nhánh ĐMV ở nhóm ≥ 60 tuổi cao hơn nhóm < 60 tuổi. Kết luận. Nam có tần suất bị NMCT cấp cao hơn nữ. Khi tuổi càng tăng (≥ 60 tuổi), tần suất nữ giới bị NMCT cấp càng tăng. Tỉ lệ THA ở nhóm ĐTĐ cao hơn nhóm không ĐTĐ, ở nhóm ≥ 60 tuổi cao hơn nhóm < 60 tuổi. Ở nhóm ĐTĐ thường gặp RLCH lipid dạng tăng Triglyceride kèm giảm HDL-c và dạng hỗn hợp. Ở nhóm không ĐTĐ thường gặp RLCH lipid dạng tăng Cholesterol toàn phần kèm LDL-c. Ở nhóm ≥ 60 tuổi ĐMV thủ phạm thường gặp là ĐMLTT và ĐMVP. Tỉ lệ tổn thương đa nhánh ĐMV ở nhóm có tuổi cao hơn nhóm trẻ tuổi, nhóm ĐTĐ cao hơn nhóm không ĐTĐ. Từ khóa. Yếu tố nguy cơ tim mạch, tổn thương động mạch vành, bệnh nhân cao tuổi, nhồi máu cơ tim cấp, đái tháo đường. * * BV Chợ Rẫy ** Đại học Y Phạm Ngọc Thạch. *** Bộ môn Lão Khoa Đại học Y Dược. Tác giả liên lạc: ThS.Ngô Hàng Vinh. ĐT: 0989809071 Email: ngohangvinh@yahoo.com) Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Nội Khoa 201 ABSTRACT STUDYING CARDIOVASCULAR RISK FACTORS AND CORONARY ARTERY LESION IN ELDERLY PATIENTS WITH ACUTE MYOCARDIAL INFARCTION WITH OR WITHOUT DIABETES. Ngo Hang Vinh, Pham Nguyen Vinh, Pham Hoa Binh, Nguyen Ngoc Tu * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 – 2011: 200 - 206 Objectives. Studying the differences in cardiovascular risk factors in elderly patients compare with that in adults, the difference in culprit coronary artery branch and the number of injured coronary artery branch in elderly compare with adults, in diabetes compare with no diabetes. Methods. Cross-sectional descriptive, analysis, retrospective and prospective study. Patients. Collecting 213 patients with ST segment elevation myocardial infraction (MI), devided into diabetes and no diabetes groups, < 60 years old and ≥ 60 years old. Results. The group included patients < 60 years was about 47,89%, ≥ 60 years old made up 52,11%, there was no statistically significant difference between the average age of diabetes and no diabetes. 155 males (72.77%), 58 females (27.23%). There was no significant difference in sex between diabetes and no diabetes. The proportion of females in group ≥ 60 years old was higher than < 60 years old. The proportion of males < 60 years old was higher than ≥ 60 years old. The proportion of hypertension in diabetes group was higher than in no diabetes group. The proportion of hypertension in group ≥ 60 years old was higher than in group < 60 years old. In diabetes group, the proportion of dyslipidemia in hypertriglyceridemia and low HDL type and combined hyperlipidemia type was higher than no diabetes group. In no diabetes group, hypercholesterolemia type with LDL-c, hyper LDL-c alone , low HDL-c alone was higher than diabetes group. There was no significant difference in dyslipidemia type between group < 60 years old and ≥ 60 years old. Studying culprit coronary artery branch: Left Anterior descending (LAD) and right coronary artery (RCA) had the same proportion, circumflex (Cx) coronary arteries is the highest rate. There was no significant difference in proportion of culprit coronary artery between diabetes group and no diabetes group. In group ≥ 60 years old, the proportion of (LAD) and right coronary artery (RCA) is higher than group < 60 years old. The average number of injured branches in diabetes group is higher than no diabetes group. The average number of injured branches in group ≥ 60 years old is higher than group < 60 years old. The proportion of 2 injured branches in diabetes group was higher than no diabetes group. The proportion of 1 and 2 injured branch in group ≥ 60 years old was higher than group < 60 years old. Conclusions. MI was found in male more than females. MI in famles increased gradually with age (≥ 60 years old ). The proportion of hypertension in diabetes group was higher than no diabetes group, in group ≥ 60 years old more than group < 60 years old. Hypertriglyceridemia and low HDL type and combined hyperlipidemia type were common in diabetes group. Hypercholesterolemia type with LDL-c was usually found in no diabetes group. In ≥ 60 years old, culprit coronary artery usually were LAD and RCA. The proportion of multi- injured coronary artery in elderly group was higher than adult group, diabetes group was higher than no diabetes group. Keywords. Cardiovascular risk factor, injured coronary artery, elderly patient, acute myocardial infraction, diabetes. ĐẶT VẤN ĐỀ Nhồi máu cơ tim cấp (NMCT) là bệnh phổ biến nhất trong cấp cứu bệnh lý tim mạch. NMCT cấp ngày càng tăng ở các nước phát triển, kể cả các nước đang phát triển, do liên quan tới xơ vữa động mạch vành(3). Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới năm 2004, có khoảng 17 triệu người chết do bệnh tim mạch, chiếm 29% trong số tất cả các nguyên Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011 Chuyên Đề Nội Khoa 202 nhân gây chết trên toàn cầu, trong đó khoảng 7,2 triệu người chết do bệnh ĐMV. Tại Mỹ, có khoảng 650.000 bệnh nhân bị NMCT cấp mới mỗi năm và 450.000 bệnh nhân bị NMCT tái phát mỗi năm. Ước tính đến năm 2030,trên thế giới sẽ có khoảng 23,6 triệu người chết do bệnh tim mạch, tỉ lệ tăng mạnh nhất ở các nước vùng Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Bệnh ĐMV không những gây tử vong cao đứng hàng đầu trong tất cả các nguyên nhân gây tử vong, mà còn gây ra tình trạng thương tật, mất sức lao đông của những thành viên trong cộng đồng. Chi phí điều trị và chăm sóc cho bệnh nhân không hề nhỏ. Chi phí điều trị cho bệnh ĐMV ở Mỹ năm 1996 là 60 tỉ đô la, đến năm 1999 là 100 tỉ đô la(1). Ở Việt Nam, theo thống kê của một số tác giả thì bệnh NMCT cấp cũng đang có xu hướng tăng. Đồng thời, bệnh ĐTĐ cũng có tần suất ngày càng tăng, là yếu tố nguy cơ độc lập và mạnh mẽ của bệnh ĐMV. ĐTĐ gây tổn thương nhiều nhánh ĐMV và lan tỏa với nhiều nhánh nhỏ. Sự kết hợp với bệnh ĐTĐ làm thay đổi đáng kể tiên lượng của bệnh nhân NMCT cấp(3,11). Cùng với sự phát triển kinh tế xã hội, tỉ lệ người cao tuổi trong cộng đồng ngày càng tăng. Theo các nghiên cứu trước đây và các y văn hiện nay, bệnh ĐMV và ĐTĐ là 2 nhóm bệnh gây ảnh hưởng nặng nề đến nhóm người cao tuổi. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu này nhằm mục đích khảo sát các yếu tố nguy cơ tim mạch ở nhóm người có tuổi, để góp phần hữu hiệu hơn trong việc phòng ngừa và điều trị cho nhóm đối tượng này. ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Phương pháp nghiên cứu Cắt ngang, mô tả, có phân tích, vừa hồi cứu vừa tiến cứu. Đối tượng nghiên cứu Chúng tôi thu thập được 213 bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim cấp có ST chênh lên. Các bệnh nhân được phân thành các nhóm có và không có đái tháo đường, dưới 60 tuổi và từ 60 tuổi trở lên. Các biến số khảo sát: Tuổi, giới, tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa lipid, hút thuốc lá, động mạch vành thủ phạm và vị trí tắc dựa trên chụp mạch vành, động mạch vành tổn thương dựa trên chụp mạch vành. Các tiêu chuẩn chẩn đoán: - Đái tháo đường: Chẩn đoán có đái tháo đường nếu: + Bệnh nhân đã được chẩn đoán đái tháo đường và đang điều trị. + Đái tháo đường mới phát hiện: Dựa theo tiêu chuẩn của WHO (1998), chẩn đoán ĐTĐ khi có 1 trong 3 tiêu chuẩn sau: Đường huyết bất kỳ > 200mg/dl; Đường huyết sau ăn 8 giờ > 126mg/dl; Đường huyết 2 giờ sau uống 75g glucose > 200mg/dl (Nghiệm pháp dung nạp glucose thực hiện theo chỉ thị của WHO), phương pháp này ít dùng. - Rối loạn chuyển hoá Lipid: Tham khảo tiêu chuẩn chẩn đoán RLCH lipid theo NCEP - ATPIII. Tuy nhiên, tất cả các bệnh nhân trong mẫu nghiên cứu đều có bệnh ĐMV nên chúng tôi chẩn đoán có rối loạn chuyển hoá lipid nếu có ít nhất 1 trong các tiêu chuẩn sau: Cholesterol toàn phần ≥ 200mg%; LDL-c ≥100mg%; HDL-c ≤ 40mg%; Trigliceride ≥ 150mg%. Chúng tôi chia RLCH lipid thành các dạng như sau: - Bình thường: Không có tăng thành phần lipid nào trong máu. - Tăng Triglyceride đơn thuần: Chỉ có tăng Triglyceride. - Tăng LDL-c đơn thuần: Chỉ có tăng LDL-c. - Giảm HDL-c đơn thuần: Chỉ có giảm HDL-c. - Tăng Triglyceride kèm giảm HDL-c. - Tăng Cholesterol toàn phần kèm tăng LDL-c. - RLCH lipid hỗn hợp: Tăng cả Triglyceride và Cholesterol. - Tăng huyết áp: Chẩn đoán có THA nếu: Bệnh nhân đã được chẩn đoán và đang điều trị Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Nội Khoa 203 THA, hoặc mới phát hiện (chẩn đoán theo tiêu chuẩn của JNC VII). - Hút thuốc lá: Xác định có hút thuốc lá nếu bệnh nhân có hút thuốc lá ≥ 10 điếu /ngày từ 5 năm trở lên hoặc trước đây có hút và hiện tại đã ngưng nhưng chưa quá 5 năm. Không có hút thuốc lá nếu: Bệnh nhân không có hút thuốc lá, có hút < 10 điếu/ngày và thời gian < 5 năm tính đến thời điểm bị bệnh, có hút nhưng đã ngưng lâu hơn 5 năm. - ĐMV thủ phạm và vị trí tắc dựa trên CMV: ĐMV được xem là thủ phạm nếu có 1 trong 3 tiêu chuẩn sau: Tắc hoàn toàn, có huyết khối, hẹp nặng nhất và ảnh hưởng nặng dòng chảy (TIMI < 2). Chúng tôi cũng xác định vị trí tắc của ĐMV thủ phạm. - Động mạch vành tổn thương dựa trên chụp mạch vành: Khảo sát các ĐMV tổn thương kèm theo, ngoài ĐMV thủ phạm. Mức độ hẹp thường được biểu thị bằng tỉ lệ phần trăm đường kính chỗ hẹp so với đoạn mạch vành bình thường ngay sát sau chỗ hẹp. Tổn thương có ý nghĩa khi hẹp > 50%. Xử lý số liệu Xử lý số liệu bằng phần mềm thống kê Stata 10.0. Các biến định lượng được trình bày bởi trị số trung bình và độ lệch chuẩn, so sánh trung bình của 2 nhóm bằng phép kiểm t- student. Các biến định tính được trình bày bởi tần suất và tỉ lệ phần trăm, sử dụng phép kiểm chi bình phương(có kiểm định chính xác Fisher) để kiểm định sự khác biệt giữa các tỉ lệ. Sự khác biệt được xem là có ý nghĩa thống kê nếu p < 0,05. KẾT QUẢ Trong 213 bệnh nhân mà chúng tôi khảo sát có tuổi trung bình là 61 (60,97 ± 11,98), cao nhất là 88 tuổi, thấp nhất là 34 tuổi. Nhóm tuổi chiếm tỉ lệ cao nhất là từ 50 đến 59 tuổi (chiếm 30.05%). Nhóm tuổi nhỏ hơn 60 chiếm 47,89%, nhóm tuổi từ 60 trở lên chiếm 52,11%. Tuổi trung bình của 2 nhóm bệnh nhân có ĐTĐ và không có ĐTĐ khác nhau không có ý nghĩa. Mẫu nghiên cứu có 155 nam (72,77%), 58 nữ (27,23%). Tỷ lệ giới tính ở 2 nhóm bệnh nhân có ĐTĐ và không ĐTĐ khác nhau không có ý nghĩa. Tỉ lệ nữ trong nhóm ≥ 60 tuổi cao hơn so với nhóm < 60 tuổi. Tỉ lệ nam trong nhóm < 60 tuổi cao hơn nhóm ≥ 60 tuổi. Tỷ lệ hút thuốc lá ở nhóm bệnh nhân có ĐTĐ thấp hơn nhóm không ĐTĐ. Tỉ lệ hút thuốc lá ở nhóm ≥ 60 tuổi thấp hơn so với nhóm < 60 tuổi. Tỷ lệ THA ở nhóm bệnh nhân có ĐTĐ cao hơn nhóm bệnh nhân không có ĐTĐ. Tỉ lệ THA ở nhóm ≥ 60 tuổi cao hơn nhóm < 60 tuổi. Trong mẫu nghiên cứu của chúng tôi, tỉ lệ có và không có ĐTĐ là tương đương nhau. Tuy nhiên, chúng tôi cũng khảo sát thêm ở hai nhóm tuổi < 60 và ≥ 60, kết quả cho thấy: tỉ lệ ĐTĐ ở hai nhóm tuổi khác nhau không có ý nghĩa. Ở nhóm bệnh nhân có ĐTĐ: dạng rối loạn tăng Triglycerid kèm giảm HDL-c và dạng RLCH lipid hỗn hợp cao hơn so với nhóm không ĐTĐ có ý nghĩa thống kê. Ở nhóm không ĐTĐ: dạng rối loạn tăng Cholesterol toàn phần kèm LDL-c, tăng LDL-c đơn độc, giảm HDL-c đơn độc cao hơn so với nhóm ĐTĐ có ý nghĩa thống kê. Tỉ lệ không có RLCH lipid ở 2 nhóm khác nhau không có ý nghĩa thống kê. Chỉ có 1 trường hợp tăng TG đơn độc, không có trường hợp nào tăng Cholesterol toàn phần đơn độc. So sánh giữa hai nhóm tuổi dưới 60 và từ 60 trở lên chúng tôi nhận thấy dạng RLCH lipid ở hái nhóm khác nhau không có ý nghĩa thống kê. Khảo sát tỉ lệ ĐMV thủ phạm trong 213 trường hợp NMCT cấp, chúng tôi nhận thấy: ĐMLTT và ĐMVP chiếm tỉ lệ gần ngang nhau trong nhồi máu cơ tim cấp (46,95% và 44,60%), ĐMMT chiếm tỉ lệ thấp nhất (8,45%). Tỉ lệ ĐMV thủ phạm ở 2 nhóm có ĐTĐ và không ĐTĐ khác nhau không có ý nghĩa. Ở nhóm ≥ 60 tuổi có tỉ lệ ĐMLTT và ĐMVP cao hơn có ý nghĩa so với nhóm < 60 tuổi. Số nhánh ĐMV tổn thương Trong NMCT cấp, ngoài ĐMV thủ phạm bị tắc, bệnh nhân còn có thể bị tổn thương 1 hoặc 2 nhánh ĐMV còn lại. Chúng tôi cũng khảo sát trung bình số nhánh ĐMV tổn thương và tỉ lệ số Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011 Chuyên Đề Nội Khoa 204 nhánh ĐMV tổn thương kèm theo. Kết quả, trung bình về số nhánh ĐMV tổn thương ở nhóm có ĐTĐ cao hơn nhóm không ĐTĐ có ý nghĩa thống kê. Trung bình số nhánh ĐMV tổn thương ở nhóm tuổi ≥ 60 cao hơn so với nhóm tuổi < 60 có ý nghĩa thống kê. Ở nhóm không có ĐTĐ, tỷ lệ tổn thương 0 nhánh và 1 nhánh cao hơn có ý nghiã thống kê so với nhóm có ĐTĐ. Ngược lại, tỷ lệ tổn thương 2 nhánh ở nhóm có ĐTĐ cao hơn có ý nghĩa thống kê so với nhóm không có ĐTĐ. Ở nhóm ≥ 60 tuổi, tỉ lệ tổn thương 1 và 2 nhánh ĐMV cao hơn có ý nghĩa so với nhóm < 60 tuổi. Bảng 1: Một số đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu. Đặc điểm Có ĐTĐ Không ĐTĐ P Tuổi 61,99 10,2 60 13,43 0,226 Nữ 33(31,73%) 25(22,94%) 0,149 Nam 71(68,27%) 84(77,06%) 0,149 < 60 tuổi ≥ 60 tuổi p Nữ 16(15,69%) 42(37,84%) < 0,001 Giới Nam 86(84,31%) 69(62,16%) < 0,001 32 (30,77%) 62 (56,88%) < 0,001 < 60 tuổi ≥ 60 tuổi p Hút thuốc lá 67(65,69%) 27(24,32) < 0,001 94(90,38%) 65(59,63%) < 0,001 < 60 tuổi ≥ 60 tuổi p Tăng huyết áp 65(63,73%) 94(86,68%) < 0,001 < 60 tuổi ≥ 60 tuổi p Đái tháo đường 46(45,1%) 58(52,25%) 0,297 Bảng 2: Phân bố của các dạng RLCH Lipid. Kiểu RLCH lipid Có ĐTĐ Không ĐTĐ p < 60 tuổi ≥ 60 tuổi p Bình thường 5(4,81%) 10 (9,17%) 0,01 6 (5,88%) 9 (8,11%) 0,924 ↑ Triglycerid đơn độc 0 (0%) 1 (0,92%) 0,01 1 (0,98%) 0 (0%) 0,924 ↑ LDL-c đơn độc 0 (0%) 5 (4,59%) 0,01 3 (2,94%) 2 (1,8%) 0,924 ↓ HDL-c đơn độc 4(3,85%) 14 (12,84%) 0,01 9 (8,82%) 9 (8,11%) 0,924 ↑ Cholesterol toàn phần và LDL-c 13(12,50%) 29 (26,61%) 0,01 19 (18,63%) 23 (20,27%) 0,924 ↑ Triglycerid và ↓ HDL-c 36(34,62%) 25 (22,94%) 0,01 30 (29,41%) 31 (27,93%) 0,924 Rối loạn hỗn hợp 46(44,23%) 25 (22,94%) 0,01 34 (33,33%) 37 (33,33%) 0,924 Bảng 3: Tỉ lệ ĐMV thủ phạm ở 2 nhóm có ĐTĐ và không ĐTĐ, < 60 tuổi và ≥ 60 tuổi. ĐMV thủ phạm Phân nhóm p < 60 tuổi ≥ 60 tuổi 43(42,16%) 57(51,35%) 0,025 Có ĐTĐ Không ĐTĐ ĐMLTT 48,08% 45,87% > 0,05 < 60 tuổi ≥ 60 tuổi 14(13,73%) 4(3,6%) 0,025 Có ĐTĐ Không ĐTĐ ĐMMT 9,62% 7,34% > 0,05 < 60 tuổi ≥ 60 tuổi 45(44,12%) 50(45,05%) 0,025 Có ĐTĐ Không ĐTĐ ĐMVP 42,3% 46,79% > 0,05 Bảng 4: Trung bình về số nhánh ĐMV tổn thương. Phân nhóm p Không ĐTĐ Có ĐTĐ 1,04 ± 0,75 1,58 ± 0,58 p < 0,001 < 60 tuổi ≥ 60 tuổi Trung bình số nhánh ĐMV tổn thương 1,17 ± 0,78 1,43 ± 0,64 0,009 Bảng 5: Tỉ lệ về số nhánh ĐMV tổn thương. Số nhánh ĐMV tổn thương Phân nhóm p Không ĐTĐ Có ĐTĐ 28(25,69%) 5(4,81%) 0,000 < 60 tuổi ≥ 60 tuổi 0 nhánh 24(23,53%) 9(8,11) 0,008 Không ĐTĐ Có ĐTĐ 48(44,04%) 33(31,73%) 0,000 < 60 tuổi ≥ 60 tuổi 1 nhánh 36(35,29%) 45(40,54%) 0,008 Không ĐTĐ Có ĐTĐ 33(30,28%) 66(63,46%) 0,000 < 60 tuổi ≥ 60 tuổi 2 nhánh 42(41,18%) 57(51,35%) 0,008 Phân tích hồi quy Logistic đa biến đánh giá liên qua giữa các YTNC tim mạch và nguy cơ tổn thương 2 nhánh ĐMV ở 2 nhóm < 60 tuổi và ≥ 60 tuổi. Kết quả cho thấy: Các yếu tố ĐTĐ, RLCH lipid dạng tăng Cholesterol toàn phần và LDL-c, RLCH lipid dạng tăng Triglycerid kèm giảm HDL-c, RLCH lipid dạng giảm HLD-c đơn thuần, RLCH lipid dạng hỗn hợp có liên Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Nội Khoa 205 quan độc lập với nguy cơ tổn thương 2 nhánh ĐMV ở nhóm bệnh nhân từ 60 tuổi trở lên. Tuổi cao không phải là yếu tố gây tổn thương đa nhánh ĐMV. BÀN LUẬN Tuổi Đối với bệnh lý tim mạch thì tuổi là một YTNC mạnh mẽ và không thay đổi được(12). Tuổi trung bình của mẫu là 60,97 ± 11,98. Cao nhất là 88 tuổi, thấp nhất là 34 tuổi. Nhóm tuổi chiếm tỉ lệ cao nhất là từ 50- 59 tuổi (30,05%). Tuổi trung bình của 2 nhóm có ĐTĐ và không có ĐTĐ khác nhau không có ý nghĩa. Kết quả này cũng phù hợp với các y văn hiện nay. Kết quả này cũng phù hợp với các nghiên cứu trước đây và các y văn hiện nay. Giới Trong mẫu có 155 nam (chiếm 72,77%) và 58 nữ (chiếm 27,23%). Kết quả này gẩn giống với đa số các tác giả trước đây. Có thể nhận xét rằng, tỉ lệ nam bị bệnh ĐMV cao hơn nữ, gấp khoảng 3 – 4 lần. Theo kết quả của chúng tôi thì tỉ lệ nữ giới bị bệnh ĐMV trong nhóm tuổi ≥ 60 cao hơn so với nhóm tuổi < 60. Kết quả này phù hợp với y văn hiện nay, cả 2 phái đều có các yếu tố nguy cơ tim mạch chính như nhau, nhưng nam giới phát triển bệnh ĐMV sớm hơn nữ giới 10 – 15 năm. Ở nhóm tuổi dưới 55, tần suất bệnh ĐMV ở nam cao gấp 3 - 4 lần nữ, sau 55 tuổi, tần suất bệnh ĐMV tăng chậm ở nam, nhưng lại tăng nhanh ở nữ, do đó sau 55 tuổi tần suất bệnh ở 2 nhóm là ngang nhau. Estrogen có thể là yếu tố hiển nhiên nhất của tác dụng bảo vệ, chống lại bệnh ĐMV ở nữ chưa mãn kinh(1). Tuy nhiên, nếu nữ bị ĐTĐ, yếu tố bảo vệ của Estrogen bị mất đi, làm tăng nguy cơ bệnh ĐMV(7,8). Hút thuốc lá Tỉ lệ hút thuốc lá ở nhóm bệnh nhân không ĐTĐ cao hơn nhóm ĐTĐ có ý nghĩa thống kê . Theo kết quả của chúng tôi, tỉ lệ hút thuốc lá ở nhóm tuổi ≥ 60 thì thấp hơn so với nhóm tuổi < 60. Điều này có thể do các bệnh nhân bị ĐTĐ và nhóm bệnh nhân lớn tuổi được khám và tư vấn