Ảnh hưởng của văn hóa truyền thống đến hoạt động giao tiếp hành chính văn phòng

123 Ảnh hưởng của văn hóa . . . ẢNH HƯỞNG CỦA VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP HÀNH CHÍNH VĂN PHÒNG Đặng Thị Thu Phương* TÓM TẮT Hoạt động giao tiếp là hoạt động mang tính xã hội. Tùy theo tính chất mối quan hệ các chủ thể tham gia giao tiếp mà có cách ứng xử khác nhau. Trong hoạt động giao tiếp hành chính, người cán bộ, công chức vừa phải tuân thủ những nguyên tắc của giao tiếp nói chung, vừa phải chú ý tới những yêu cầu riêng của giao tiếp hành chính. Giao tiếp hành chính văn phòng trong thực tế đã chịu ảnh hưởng rất lớn từ nền văn hóa truyền thống. Trong những năm gần đây, vấn đề giao tiếp trong lĩnh vực hành chính văn phòng đã thu hút được nhiều sự quan tâm chú ý của các nhà nghiên cứu. Bài viết này đề cập đến sự ảnh hưởng của văn hóa truyền thống đến giao tiếp hành chính văn phòng trên hai phương diện là cách xưng hô và tâm lý, thái độ ứng xử. Keywords: giao tiếp hành chính; văn hóa truyền thống EFFECTS OF CULTURAL TRADITIONS ACTIVITIES OF THE OFFICE OF COMMUNICATIONS ABSTRACT Communication activities as a social activity. Depending on the nature of the relationship of the actors to communicate that different behavior. In the communication of administrative activity, the officers and employees must comply with both the principles of communication in general, has to pay attention to the specific requirements of the administrative interface. Office administrative communication in practice was influenced greatly from traditional cultures. In recent years, the problem of communication in the office administration field has attracted the attention of researchers. This article refers to the influence of traditional culture to communicate the administrative offices on two fronts is the vocative and psychology, behavior. Keywords: administrative communication; Traditional culture 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ GIAO TIẾP HÀNH CHÍNH VĂN PHÒNG VÀ VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG “Văn phòng là bộ máy điều hành tổng hợp của một cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, là nơi tiếp thu, thu nhận và xử lý thông tin nhằm phục vụ cho lãnh đạo, quản lý; là nơi đảm bảo cơ sở vật chất cho hoạt động của cơ quan và tổ chức”1. Có thể nói văn phòng có vai trò rất quan trọng trong quá trình hoạt động của mỗi cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp. Cùng với quá trình hoạt động của mình, văn phòng luôn giữ vai trò là chiếc cầu nối truyền tải thông tin đến với các cá nhân, đơn vị, tổ chức trong và ngoài cơ quan. Đồng thời, đây cũng là nơi tạo nên bộ mặt, hình ảnh của người lãnh đạo, của cơ quan, tổ chức. Lao động trong văn phòng thể hiện kết hợp giữa lao động cá nhân và lao động tập thể. Vì vậy, vấn đề giao tiếp hành chính văn phòng góp phần không nhỏ để tạo nên nề nếp, phong cách làm việc của mỗi cán bộ, công chức nhà nước. * ThS. Gv. Học viện Hành chính Quốc gia (cơ sở TP. Hồ Chí Minh) 1 Đào Xuân Chúc, “Văn phòng và quản trị văn phòng - Lý luận và thực tiễn”, Kỷ yếu Hội thảo khoa học do Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức ngày 17/12/2004, trang 50 124 Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật Trong công tác quản lý hành chính, hoạt động giao tiếp thường xuyên diễn ra: giao tiếp giữa cấp trên và cấp dưới, giữa các nhóm làm việc, giữa các đồng nghiệp với nhau... Hiệu quả của hoạt động giao tiếp sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả hoạt động của từng cá nhân, nhóm, người lãnh đạo và hoạt động chung của tổ chức. 1.1. Giao tiếp và giao tiếp hành chính văn phòng Cùng với những yêu cầu cần phải đổi mới một cách toàn diện văn phòng thì mô hình văn phòng mở đã xuất hiện, phá vỡ thế độc tôn của văn phòng cổ điển. Có thể nói mục tiêu của đổi mới và hiện đại văn phòng cũng nhằm thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của văn phòng, mà trong đó công tác đối nội và đối ngoại cũng là một trong những nhiệm vụ giữ vai trò quan trọng và có liên quan một cách trực tiếp đến hoạt động giao tiếp. Từ đây các nhà nghiên cứu đã tiếp cận lĩnh vực quản trị văn phòng ở nhiều góc độ và giao tiếp hành chính văn phòng là một trong những nội dung được đề cập đến. Giao tiếp là một hoạt động diễn ra thường xuyên và không thể thiếu trong đời sống xã hội. Đồng thời, cũng có nhiều cách tiếp cận và định nghĩa về giao tiếp. Thông qua đó, các định nghĩa đã khái quát lên những dấu hiệu cơ bản như sau: Giao tiếp là một hiện tượng đặc thù của con người, nghĩa là chỉ riêng con người mới có sự giao tiếp khi họ biết sử dụng phương tiện ngôn ngữ (nói, viết, hình ảnh nghệ thuật...) và được thực hiện chỉ trong xã hội. Giao tiếp được thể hiện ở sự trao đổi thông tin, sự rung động và ảnh hưởng lẫn nhau; Giao tiếp dựa trên cơ sở hiểu biết lẫn nhau giữa người với người1. Trên cơ sở đó chúng ta có thể nói, giao tiếp hành chính văn phòng là những hoạt động trao đổi thông tin giữa các cán bộ, công chức với nhau trong quá trình giải quyết các công việc văn phòng của mỗi cơ quan, tổ chức. Theo Giáo sư Mai Hữu Khuê thì: “Giao tiếp hành chính văn phòng là những hoạt động giao tiếp chính thức nhằm giải quyết các vấn đề, các mối quan hệ có liên quan đến việc thực hiện chức năng nhiệm vụ và quyền hạn của cơ quan”2. 1 Lê Thị Bừng, Phương tiện giao tiếp trong hoạt động quản lý, NXB Chính trị Quốc gia,2014,Trang 10 2 Mai Hữu Khuê, Tâm lý học trong quản lý Nhà nước, Học viện Hành chính Quốc gia, 1996, trang 94,95 Như vậy, giao tiếp hành chính văn phòng là những hoạt động giao tiếp diễn ra trong quá trình giải quyết công việc của cán bộ, công chức nhằm thực hiện chức năng nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức. Đồng hành với việc nhằm thực hiện chức năng nhiệm vụ của văn phòng thì không thể không sử dụng đến hoạt động giao tiếp. Đây là một trong những phương tiện giúp cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thực hiện công việc hiệu quả hơn.Giao tiếp nói chung và giao tiếp hành chính văn phòng nói riêng là những hoạt động diễn ra rất đa dạng và phong phú.Vì vậy mà các hình thức giao tiếp, giao tiếp hành chính văn phòng cũng được nhìn nhận và phân chia ở nhiều cách khác nhau. - Xét theo góc độ tính chất tiếp xúc thì hoạt động giao tiếp có thể chia thành hai loại: Giao tiếp trực tiếp, là giao tiếp không qua các khâu trung gian, giao tiếp “mặt đối mặt”; Giao tiếp gián tiếp, là giao tiếp thông qua các phương tiện giao tiếp như: thư từ, sách báo, văn bản, dữ liệu điện tử... - Xét theo tính chất của giao tiếp, gồm có: Giao tiếp chính thức, là những hoạt động giao tiếp được tổ chức và tiến hành theo quy định của pháp luật, theo một quy định đã được thể hiện hóa như: mít tinh, hội họp, tiếp dân, hội thảo... Giao tiếp không chính thức, là những giao tiếp có tính cá nhân, tuy không bị ràng buộc bởi những quy định có tính chất pháp lý, nghi thức nhưng lại chịu sự tác động của những quy tắc và tập quán xã giao. - Dựa vào tâm thế thì hoạt động giao tiếp có thể chia làm ba loại: giao tiếp ở thế vững mạnh; giao tiếp ở thế yếu; giao tiếp ở thế cân bằng. Từ những cách phân loại như trên chúng ta thấy ở trong văn phòng, các cán bộ, công chức, viên chức tham gia hầu hết vào các hình thức giao tiếp cơ bản như: Giao tiếp (trao đổi và xử lý thông tin) qua điện thoại; Giao tiếp trong các cuộc họp, hội thảo, hội nghị; Giao tiếp qua việc biên tập và xử lý thông tin bằng văn bản, thư từ giao dịch; Giao tiếp qua việc tiếp khách của thủ trưởng và khách đến làm việc, giao dịch với cơ quan. Các hình thức giao tiếp này đang chịu sự tác động của rất nhiều yếu tố, trong đó có sự tác động đậm nét từ ảnh hưởng của văn hóa giao tiếp truyền thống. 125 Ảnh hưởng của văn hóa . . . 1.2. Văn hóa và văn hóa truyền thống Để làm rõ sự ảnh hưởng, tác động của văn hóa truyền thống đến hoạt động giao tiếp hành chính văn phòng, cần thống nhất một khái niệm văn hóa làm mạch dẫn, định vị nội hàm và ngoại diên của đối tượng cần nghiên cứu. Ngày nay, văn hóa trở thành đối tượng nghiên cứu của các nhà khoa học xã hội, do đó đã có trên 300 định nghĩa khác nhau về văn hóa. Căn cứ vào mục đích tiếp cận và nghiên cứu của bài viết, định nghĩa của tác giả Trần Ngọc Thêm là hướng ưu tiên để tiếp cận. Trong cuốn “Cơ sở văn hóa Việt Nam” ông đã đưa ra định nghĩa về văn hóa như sau:“Văn hóa là một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên và xã hội”1. Văn hóa được con người tạo ra và chỉ có được khi con người trải qua thực tế lao động, là sự tích tụ bền bỉ các hiện tượng, sự vật riêng lẻ của từng dân tộc, để khái quát thành những đặc trưng chung của một cộng đồng cư dân trên một lãnh thổ nhất định. Chính vì vậy mà mỗi dân tộc dù ở trình độ văn minh cao hay thấp đều có những văn hóa truyền thống đặc trưng riêng của mình. Hệ thống giá trị đó chính là sự kết tinh tất cả những gì tốt đẹp nhất được chắt lọc qua nhiều thời đại lịch sử để tạo nên bản sắc riêng của mỗi dân tộc. Giá trị văn hóa truyền thống đó được truyền lại cho thế hệ sau và trở thành một động lực nội sinh để phát triển đất nước. Vậy, văn hóa truyền thống là gì? Theo giáo sư Trần Ngọc Thêm: “Truyền thống văn hóa là những giá trị tương đối ổn định (những kinh nghiệm tập thể) thể hiện dưới những khuôn mẫu xã hội được tích lũy và tái tạo trong cộng đồng người qua không gian và được cố định hóa dưới dạng những phong tục tập quán, nghi lễ, luật pháp, dư luận”2. Ngày nay, xã hội loài người đã đạt được những bước tiến bộ vượt bậc trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là kinh tế, thì con người ngày càng tỏ rõ xu hướng trở về, giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống. Con người sẽ 1 Trần Ngọc Thêm, Cơ sở văn hóa Việt Nam, 1999, trang 10 2 Trần Ngọc Thêm, Tìm hiểu bản sắc văn hóa Việt Nam,1998, trang 26 không quay đầu lại với văn hóa truyền thống một khi còn mang nặng trong mình tính nhân văn, bởi vì bản thân mỗi con người đều có chứa đựng trong đó đặc tính nhân văn sâu sắc. Một biểu hiện hùng hồn cho sức sống của văn hóa là hiện nay ở nhiều thuật ngữ đa ngành cụm từ “văn hóa” đã có mặt thường xuyên với tư cách như một thước đo giá trị, chẳng hạn trong thương mại có cụm từ “văn hóa trong kinh doanh”, hay “văn hóa ẩm thực”, “văn hóa ứng xử trong sinh hoạt đời thường” hoặc “văn hóa giao tiếp”, “văn hóa công sở” và gần đây người ta còn đưa ra cụm từ “bản sắc văn hóa của tổ chức Nhà nước”. Như vậy, văn hóa đã có mặt và tác động đến mọi góc cạnh của đời sống xã hội với mọi sắc thái, mọi cường độ khác nhau của nó. TS.Huỳnh Văn Thới, trong cuốn sách Văn hóa công vụ ở Việt Nam đã viết: “nền công vụ Việt Nam đậm nét truyền thống văn hóa phương Đông”3. Trong bối cảnh chung đó, giao tiếp hành chính văn phòng không nằm ngoài sự tác động của văn hóa truyền thống. Sự tác động này đã đem lại cho giao tiếp hành chính văn phòng cả mặt tích cực và tiêu cực. Nắm bắt được điều đó sẽ giúp cho chúng ta có cách nhìn nhận và cách ứng xử cho phù hợp trong quá trình giải quyết công việc ở văn phòng. 2. GIAO TIẾP HÀNH CHÍNH VĂN PHÒNG DƯỚI SỰ TÁC ĐỘNG CỦA VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG Hành chính văn phòng là các hoạt động tổ chức và điều hành các tổ chức, các nhóm thực hiện các công việc văn phòng, trong đó hoạt động chủ yếu là soạn thảo, quản lý hồ sơ, giấy tờ để đảm bảo các yêu cầu thông tin phục vụ lãnh đạo, quản lý. Giao tiếp hành chính văn phòng là nhằm mục đích hướng tới giải quyết các công việc liên quan tới chức năng nhiệm vụ của văn phòng, của cơ quan. Vì vậy, có thể nói giao tiếp hành chính văn phòng vừa mang tính quy phạm vừa mang tín nghệ thuật, lại vừa mang tính kỹ thuật và thực tiễn cao. Cho nên văn hóa truyền thống trong quá trình tác động vào giao tiếp hành chính văn phòng cũng có những ảnh hưởng nhất định. Tuy nhiên, trong quá trình tác động thì văn hóa truyền thống không hề đơn độc mà còn có 3 Huỳnh Văn Thới, Văn hóa công vụ ở Việt Nam, Nhà xuất bản Lý luận chính trị,2016, trang 143 126 Tạp chí Kinh tế - Kỹ thuật sự tham gia của các yếu tố như: trình độ học vấn, vốn ngôn từ, đặc điểm môi trường địa lý... của các đối tượng giao tiếp. Nhưng văn hóa có một vai trò mà các yếu tố khác không thể thay thế được ở chỗ văn hóa là một điều kiện tiên quyết để nhận diện một dân tộc, một quốc gia. Sự tác động của các yếu tố văn hóa truyền thống vào giao tiếp hành chính chủ yếu thể hiện ở các góc độ sau: Thứ nhất, văn hóa truyền thống tác động đến giao tiếp hành chính văn phòngthể hiện qua cách xưng hô Xưng hô là cách gọi và xưng mình. Trong văn hóa truyền thống của người Việt Nam xưng hô bao giờ cũng thể hiện trật tự thứ bậc rõ ràng. Thứ tự này dựa trên cơ sở độ tuổi, giới tính hoặc là quan hệ huyết thống... Chính vì vậy, trong giao tiếp ứng xử, người Việt rất coi trọng trật tự trên dưới. Cách ứng xử dựa trên quan niệm đạo đức và niềm tin vào phúc đức. Trật tự trên dưới thể hiện mối quan hệ cha - con, vợ - chồng, anh - em họ hàng. Điều này dẫn đến cách ứng xử, xưng hô của người Việt phong phú phức tạp có xu hướng “gia đình hóa”. Đồng thời, văn hóa truyền thống cho thấy người Việt rất coi trọng tình cảm, thường lấy tình cảm làm chuẩn mực ứng xử, “nặng tình mà nhẹ lý”. Do phải đấu tranh với thiên nhiên khắc khiệt, với giặc ngoại xâm trong nhiều thế kỷ vì sự sinh tồn, người Việt có truyền thống gắn bó, yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau. Vì thế, người Việt rất coi trọng quan hệ tình cảm, xem tình cảm là cơ sở để xử lý các vấn đề nảy sinh trong đời sống cộng đồng.1 Có thể nói hệ thống xưng hô trong cách ứng xử này đã tồn tại suốt chiều dài của lịch sử của đất nước. Nó gắn bó với mỗi người Việt Nam như chính máu thịt của mình và nó cũng tác động vào mọi mặt hoạt động của đời sống xã hội. Trong quá trình tác động đó văn hóa truyền thống đã rất thành công khi thâm nhập vào môi trường giao tiếp hành chính. Tuy nhiên, sự sự thành công ấy không phải trên cơ sở áp đặt khuôn mẫu mà có sự phù hợp, thích ứng linh hoạt trong từng môi trường cụ thể. Thông thường trong môi trường làm việc tại các cơ quan thì cách xưng hô giữa thủ trưởng với nhân viên và nhân viên với nhân 1 Trần Ngọc Thêm, Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam, NXB TPHCM, 1997 viên đều sử dụng hệ thống ngôn từ xưng hô trong văn hóa giao tiếp cổ truyền của người Việt Nam; thể hiện tính tôn ti trật tự kỹ lưỡng về độ tuổi, về sự tôn trọng. Trong thực tế cho thấy cách xưng hô trong văn bản và cách xưng hô “mặt đối mặt” còn có độ vênh nhất định, không trùng khớp với nhau. Biểu hiện cụ thể là trong văn bản khi phải gọi đối tượng giao tiếp tùy ý theo giới tính có thể gọi là ông hoặc bà trong khi trong giao tiếp mặt đối mặt (hoặc là qua điện thoại) thì không sử dụng các đại từ mà chỉ dùng các danh từ thân mật hóa coi mọi người trong văn phòng như bà con ruột thịt. Trong khi chấp nhận lối xưng hô ông (bà) trong văn bản thì người Việt Nam lại chưa quen, đúng hơn là không mặn mà với cách xưng hô theo lối ông (bà) khi giao tiếp trực diện với nhau. Điều này xuất phát từ chính tâm lý, thái độ giao tiếp của người Việt. Dưới ảnh hưởng của văn hóa truyền thống người Việt Nam không có thói quen gọi thẳng tên đối tượng giao tiếp, vì như vậy sẽ bị xem là thiếu lịch sự, thiếu tôn trọng người khác. Ví dụ một nhân viên có thể gọi thủ trưởng là anh X. Cách xưng hô trong văn phòng hành chính chủ yếu thực hành theo cách hoặc đại từ nhân xưng hoặc danh từ chỉ quan hệ thân mật “+” tên người giao tiếp. Thứ hai, văn hóa truyền thống tác động đến giao tiếp hành chính văn phòng qua cách thể hiện tâm lý, thái độ ứng xử Người Việt có tính cấu kết cộng đồng rất cao, thể hiện niềm tin vào làng xóm quê hương, tình làng nghĩa xóm, “tối lửa tắt đèn có nhau”. Người Việt thích lối giao tiếp tế nhị, giữ gìn ý tứ và coi trọng sự hòa thuận. Trong giao tiếp, người Việt còn rụt rè, dè dặt, đặc biệt là ở các môi trường không quen thuộc. Người Việt thích giao tiếp nhưng họ chỉ cảm thấy tự nhiên, thoải mái trong cộng đồng quen thuộc, còn khi trước mặt là người lạ hoặc chưa thật sự quen biết thì thường ngại tiếp xúc, gặp gỡ. Do coi trọng sự hòa thuận và quan niệm “sự thật mất lòng” cho nên trong giao tiếp, người Việt thường rất ý tứ, tế nhị, cân nhắc lấy từng lời từng ý, ít khi họ nói thẳng vào vấn đề, đặc biệt là các vấn đề “tế nhị”. Đồng thời, cũng do xuất phát từ tâm lý cộng đồng làng xã, người Việt rất thích quây quần hay 127 Ảnh hưởng của văn hóa . . . gặp gỡ, thăm viếng nhau. Dù ở miền Bắc hay miền Nam, ở đồng bằng hay miền núi, người Việt đều quan niệm rằng sống cùng nhau thì phải yêu thương đùm bọc, vui buồn cùng chia sẻ. Người việt thường quan tâm hỏi han tìm hiểu hoàn cảnh của nhau chẳng hạn quê quán, nghề nghiệp, gia đình, bố mẹ, con cái... Điều đó cho thấy trong văn hóa truyền thống Người Việt thích giao tiếp và ưa tìm hiểu, đánh giá đối tượng giao tiếp1. Chính nét văn hóa này đã được tác động mạnh mẽ đến giao tiếp hành chính văn phòng, làm nảy sinh một đặc tính tâm lý trong giao tiếp hành chính văn phòng của công chức là vừa thích giao tiếp lại vừa rụt rè trong giao tiếp. Thích giao tiếp có thể do động cơ thăng tiến hoặc có thể là do cá nhân đã quen với môi trường hoạt động hoặc để tìm kiếm cơ hội hợp tác. Còn rụt rè trong trong tiếp có thể khởi nguồn từ những yếu kém về chuyên môn, tự ti về vị trí nghề nghiệp hoặc là ở một môi trường chưa quen biết... Một trong những tâm lý, thái độ trong giao tiếp hành chính văn phòng của người Việt Nam là sự cả nể, tế nhị, luôn chủ động “dĩ hòa vi quý”, thích lối mở đầu giao tiếp dài dòng, kiểu “vòng vo tam quốc”cố tránh mở đầu theo lối trực diện. Hơn nữa, trong giao tiếp hành chính văn phòng các đối tượng giao tiếp luôn có thái độ cân nhắc kỹ lưỡng khi xuất ngôn, quyết định vấn đề. Bên cạnh đó trong văn hóa truyền thống của người Việt Nam có một nguyên tắc rất tối quan trọng là phải luôn tôn trọng đối tượng giao tiếp. Nguyên tắc này cũng đã có một chỗ đứng vững chắc trong giao tiếp hành chính văn phòng. Vì thế trở lại vấn đề xưng hô với lối sử dụng đại từ nhân xưng ông - bà như đã trình bày ở phần trên, chính là tuân theo nguyên tắc tôn trọng này. Theo ấn tượng tâm lý của người Việt Nam, thì đại từ ông - bà, khi đã dùng để xưng hô kết hợp với khẩu khí kém thiện chí (hoặc không kèm theo) thì đó có thể là biểu hiện của sự coi thường, một điều khó chấp nhận, nó chỉ được dùng khi diễn ra xung đột hoặc tượng trưng cho sự xung đột trong quan hệ. Điều này đã đi vào tiềm thức của người Việt dường như khó xóa bỏ được. Tính cộng đồng trong văn hóa Việt Nam đã 1 Trần Ngọc Thêm, Tìm về bản sắc văn hóa Việt Nam, NXB TPHCM, 1997 làm nảy nở tâm lý mong muốn cộng tác cũng như cần có sự đồng cảm trong giao tiếp hành chính văn phòng trong các cơ quan, tổ chức. 3. KẾT LUẬN Văn hóa truyền thống luôn giữ vai trò là nền tảng cho mỗi một quốc gia, dựa vào đó người ta phân biệt được nền văn hóa nước này với nước khác. Do đó điều mà không thể phủ nhận là văn hóa truyền thống đã tác động khá sâu sắc đến giao tiếp hành chính văn phòng cả trên hai phương diện ưu điểm và hạn chế. Sự tác động của văn hóa truyền thống dẫn đến cách xưng hô, thái độ, cử chỉ trong giao tiếp hành chính đã tạo nên bản sắc của các tổ chức, là dấu hiệu để nhận diện và phân biệt các cơ quan Nhà nước với các cơ quan của các nước khác. Qua cách nhận diện đó, vai trò của văn hóa truyền thống lại thực sự có ảnh hưởng nổi bật. Trong quá trình tác động của văn hóa truyền thống đến giao tiếp hành chính văn phòng thì sự chuyển hóa của một loạt các ngôn từ xưng hô dùng trong quan hệ thân tộc, gia đình đã tạo ra những tác dụng tích cực không thể phủ nhận. Đó là việc phi hành chính hóa mối quan hệ, tạo nên mối quan hệ gần gũi thân ái hơn giữa các thành viên