Kiểu hình rõ nhất: thu nhập đầu người tăng, tỷ trọng NN/GDP giảm, CN/GDP tăng.
Quan hệ cơ cấu giải thích:
Quy luật Engel: thu nhập đầu người tăng tỷ trọng tiêu dùng LT-TP giảm dần trong tổng chi tiêu của hộ gia đình.
Năng suất nông nghiệp tăng lên
Luận thuyết Lewis: nền kinh tế đang phát triển: thặng dư LĐNN nguồn cung LĐ (gần như hoàn toàn co giãn) cho CN.
Hoạt động dịch vụ cũng tăng: giáo dục, chăm sóc sức khỏe, cung cấp các dịch vụ tài chính, ngân hàng, tiếp thị
Công nghiệp hóa song hành đô thị hóa
Thay đổi yếu tố XH khác (thu nhập, dân số, giáo dục )
20 trang |
Chia sẻ: vietpd | Lượt xem: 2132 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Bài giảng Chuyển đổi cơ cấu và kiểu hình tăng trưởng Đông Á, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 1
Bài 04:
Chuyển đổi cơ cấu và kiểu hình
tăng trưởng Đông Á
Perkins, Radelet, Gillis & Roemer (2001), Ch. 3.
Chenery, Robinson & M. Syrquin (1986), Ch. 2.
Hendrik Van Den Berg (2001), Ch. 1.
Kinh tế Phát triển - I
Học kỳ Thu
2004-05
Phát triển kinh tế không chỉ là gia tăng thu nhập b/q đầu người.
Khi thu nhập b/q đầu người gia tăng thì cơ cấu nền kinh tế cũng
thay đổi.
Tăng trưởng kinh tế và thay đổi cơ cấu
Mức sản lượng đầu người càng cao thường có cơ cấu rất
khác so nước có sản lượng đầu người thấp.
Người dân ở nước “giàu” thường làm nhiều công việc và
tiêu thụ rổ HH&DV khác người dân ở nước “nghèo” (thu
nhập đầu người thấp).
Tăng trưởng kinh tế = quá trình
Î không chỉ làm ra cùng một thứ nhiều hơn
Î mà thay đổi cơ cấu sx và tiêu dùng.
Tại sao tăng trưởng làm thay đổi cơ cấu của nền kinh tế?
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 2
Baûng 1-3 Tæ troïng (% GDP)
Noâng nghieäp Coâng nghieäp Dòch vuï
A. 16 nöôùc OECD*
1870
→
39%
→
26%
→
35%
1900 28 31 41
1950 15 41 44
1987 4 36 60
B. caùc neàn kinh teá +
thu nhaäp thaáp:
1980 34 32 32
1995 25 38 35
thu nhaäp trung bình cao:
1980 8 47 43
1995 9 37 53
thu nhaäp cao:
1980 3 37 58
1995 2 32 66
Mục tiêu KT-XH của VN đến 2010:
9 GDP tăng gấp đôi từ 2000 đền 2010 (tốc độ b/q 7%/năm)
9 Tăng trưởng công nghiệp: 10%/năm
9 Tăng trưởng xuất khẩu: 14%/năm
9 Tổng đầu tư đạt 30% GDP
9 Giảm tỉ lệ lao động nông nghiệp từ 67% xuống còn khoảng
50%; tăng tỷ lệ dân thành thị từ 25% lên 33%
9 Giảm tỷ trọng nông nghiệp trong GDP từ 25% xuống 16-17%
và tăng tỷ trọng công nghiệp từ 35% lên 40-41%; dịch vụ từ
40% lên 42-43%
9 …
9 Đến 2020: VN - nước CNH và dựa vào tri thức.
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 3
Tại sao tăng trưởng làm thay đổi cơ cấu của
nền kinh tế?
Cầu:
Thu nhập tăng Æ thói quen, sở thích, cơ cấu tiêu dùng
thay đổi.
Cung:
Vốn vật chất và con người gia tăng Æ tăng Y/L.
Học tập cách thức tiến hành công việc hiệu quả hơn Æ
tăng trưởng.
Phương pháp sx và công nghệ cải tiến Æ tăng năng
suất.
Ngoại thương Æ thay đổi cơ cấu Æ tăng trưởng.
…
Ngoại thương thúc đẩy thay đổi cơ cấu góp phần
tăng trưởng kinh tế
0,370,240,157,67,78,2Thái lan
0,450,530,308,29,79,6Đài Loan
0,310,340,149,410,38,6Hàn Quốc
Hướng vào xuất khẩu
0,100,050,11-0,72,54,2Argentina
0,070,100,072,78,75,4Brazil
0,080,060,054,33,33,6Bangladesh
Thay thế nhập khẩu
1990198019701980-901970-801960-70
X/GDPTăng trưởng GDP (%)(giá CĐ)
Nguồn: David Dapice
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 4
Trường phái cơ cấu
“Tăng trưởng kinh tế được coi là một mặt của sự chuyển
đổi cơ cấu sản xuất cần phải có để đáp ứng các nhu
cầu thay đổi và để sử dụng công nghệ một cách hiệu
quả hơn. Với dự báo không hoàn hảo và hạn chế
trong chuyển dịch nhân tố sản xuất, những thay đổi
cơ cấu có nhiều khả năng xảy ra trong điều kiện bất
cân bằng; điều này đặc biệt đúng đối với thị trường
nhân tố sản xuất. Do vậy, sự chuyển dịch lao động
và vốn từ khu vực năng suất thấp sang khu vực năng
suất cao sẽ đẩy nhanh tăng trưởng.” - Chenery
(1986)
Hai quan điểm về tăng trưởng
Tân cổ điển
Tình trạng cân đối luôn được duy
trì và cạnh tranh.
Phân bổ nguồn lực tối ưu với hiệu
quả theo quy mô không đổi.
Năng suất biên của mỗi nhân tố
sản xuất trong các ngành là bằng
nhau.
Không thể tăng sản lượng bằng
cách chuyển dịch nhân tố sản xuất
từ ngành này sang ngành khác
(nếu có, chỉ khi KT mở rộng)
Nguồn tăng trưởng:
Tích lũy vốn
Tăng lao động và tích lũy vốn con
người
Tăng tổng năng suất nhân tố.
Cơ cấu
Tình trạng mất cân bằng và khác
biệt giữa các khu vực của nền kinh
tế.
Phân bổ nguồn lực không được tối
ưu.
Năng suất biên của lao động hay
của vốn giữa các khu vực kinh tế
có thể khác nhau.
Tăng sản lượng thông qua di
chuyển nguồn lực.
Nguồn tăng trưởng:
Các nguồn tăng trưởng tân cổ
điển, và
Chuyển nguồn lực sang các ngành
có năng suất cao hơn
Hiệu quả theo quy mô
Tháo gỡ các ách tắc, trở lực trong
nội bộ nền kinh tế và từ bên
ngoài.
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 5
Chuyển dịch cơ cấu sản xuất
Kiểu hình rõ nhất:
thu nhập đầu người tăng, tỷ trọng NN/GDP giảm, CN/GDP tăng.
Quan hệ cơ cấu giải thích:
9 Quy luật Engel:
thu nhập đầu người tăng Æ tỷ trọng tiêu dùng LT-TP giảm dần trong
tổng chi tiêu của hộ gia đình.
9 Năng suất nông nghiệp tăng lên
9 Luận thuyết Lewis:
nền kinh tế đang phát triển: thặng dư LĐNN Æ nguồn cung LĐ (gần
như hoàn toàn co giãn) cho CN.
9 Hoạt động dịch vụ cũng tăng: giáo dục, chăm sóc sức
khỏe, cung cấp các dịch vụ tài chính, ngân hàng, tiếp
thị…
9 Công nghiệp hóa song hành đô thị hóa
9 Thay đổi yếu tố XH khác (thu nhập, dân số, giáo
dục…)
Liệu có một kiểu hình thông thường?
Nguồn: Chenery & Syrquin, Patterns of Development, 1975.
Thập niên 50-80
tìm lời giải cho
câu hỏi:
Nên chú trọng
bao nhiêu vào
nông nghiệp so
công nghiệp
trong quá trình
phát triển kinh
tế?
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 6
Nông nghiệp và công nghiệp
Đồ thị: Thập niên 50-80
9 Nước có thu nhập đầu người $200 (giá 1976) Æ tỷ trọng
b/q NN/GDP 45%, CN/GDP 15%.
9 Mức $1000, tỷ trọng NN 20%, CN 28% GDP.
9 $600, tỷ trọng NN = CN.
Chenery:
9 Thu nhập < $600: gđ đầu phát triển ( dựa vào NN).
9 Thu nhập $600-$3000: gđ chuyển đổi (dựa vào CN)
Chuyển dịch cơ cấu không chỉ trong sản xuất
Cùng thu nhập bq đầu người, còn thay đổi:
Cơ cấu tiêu dùng nội địa:
9 thực phẩm từ 40% xuống 17% tổng cầu
9 tăng tỷ trọng công nghệ phẩm, chi tiêu của chính phủ và
đầu tư.
Ngoại thương:
9 X và M tăng
9 CN/X tăng.
Đô thị hóa: dân số đô thị vượt nông thôn khi thu nhập
đầu người đạt $1000.
Thay đổi KT-XH khác: tăng trưởng dân số, phân phối thu
nhập, giáo dục,…
Lưu ý: USD tính trong hình này và 2 hình trước là theo giá 76. 1 USD năm 1976 tương đương 3 USD năm 2000.
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 7
Kết luận của phái cơ cấu
Phát triển = quá trình tăng tưởng và thay đổi cơ cấu
Đặc tính chính tương tự nhau ở tất cả các nước.
Tuy nhiên:
các nền kinh tế: khác biệt nhịp độ và kiểu hình cụ thể do yếu
tố tác động (quy mô nền kinh tế, tài nguyên, thể chế,
chính sách, sự sẵn có của vốn và công nghệ nước ngoài,
môi trường ngoại thương,…).
Î Kiểu hình phát triển của Chenery:
kiểu hình bình quân (?)
kiểu hình thông thường (?)
Kiểu hình phát triển của Chenery - kiểu hình bình quân
Hollis Chenery và các đồng nghiệp của ông khẳng định:
Chỉ có mô hình bình quân cho các nhóm nước
khác nhau của các nước đang phát triển – nhỏ,
lớn và rất lớn. Không có tỷ lệ “đúng” giữa thu
nhập bình quân đầu người với tỷ trọng nông
nghiệp, công nghiệp và các khu vực khác.
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 8
Kiểu hình phát triển công nghiệp
Nhà hoạch định phát triển muốn biết:
Ứng mỗi gđ, ngành kinh tế nào đóng vai trò quan trọng nhất?
Nên tập trung ưu tiên xây dựng ngành công nghiệp nào trong các gđ
phát triển khác nhau?
Kiểu hình phát triển công nghiệp:
“Công nghiệp sớm”: (chế biến thực phẩm, dệt may…)
9 Phục vụ nhu cầu rộng rãi từ người thu nhập thấp.
9 Sử dụng lđ không cần kỹ năng (dư thừa ở các
nước đang phát triển).
“Công nghiệp trễ”: (hàng hóa lâu bền: xe hơi, tủ lạnh…)
9 Độ co giãn cầu theo thu nhập cao.
9 Thâm dụng vốn và/ hay lao động kỹ năng.
Tăng trưởng cân đối (Nurkse & Rosenstein-Rodan)
Phát triển loạt các ngành kinh tế cùng lúc Æ đảm bảo
tăng trưởng được duy trì lâu dài.
Nước nghèo:
9 nguồn lực hạn hẹp Æ khó
9 nhưng nếu không Æ không có CNH.
Æ cần “cú đẩy lớn”/ “nỗ lực thiết yếu tối thiểu”.
Tăng trưởng cân đối:
9 Phía cầu: xây dựng nhiều ngành, người lao động dùng thu
nhập ngành mình mua sản phẩm ngành khác.
9 Phía cung: xây dựng nhiều ngành, ngành này sử dụng sản
phẩm ngành kia.
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 9
Tăng trưởng bất cân đối (Hirschman)
Tập trung nguồn lực vào một số ngành trong gđ đầu.
9 Thực tế: các ngành được tập trung khác nhau giữa các nước.
Liên kết sau (backward linkages): ngành có liên kết sau
sử dụng xuất lượng của những ngành khác.
9 Nếu ưu tiên Æ sẽ kéo theo phát triển những ngành sản xuất
nhập lượng cho nó.
9 Sản xuất xe hơi cần thép và động cơ…
Liên kết trước (forward linkages): ngành có liên kết trước
cung cấp nhập lượng cho những ngành khác.
9 Nếu ưu tiên Æ sẽ kéo theo phát triển của những ngành sử dụng
sản phẩm của nó làm nhập lượng.
Hai mặt của đồng xu
Mục tiêu: mức độ
cân đối của kế hoạch
phát triển.
Lựa chọn:
9 duy trì cân đối
giữa các ngành,
9 bất cân đối ban
đầu, thông qua
những áp lực
liên kết Æ thúc
đẩy tăng
trưởng.
Định vị - định mục
tiêu - định chuẩn ?
Sản lượng
ngành B
Sả
n
lư
ợn
g
ng
àn
h
A Tăng trưởng
cân đối
Tăng trưởng
bất cân đối
•
•
a
b
Nguồn: Perkins, Radelet, Gillis & Roemer (2001), Ch. 3.
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 10
Khu vöïc
coâng nghieäp
ñoâ thò
PHAÙT TRIEÅN
Caàu taêng leân
Thaëng dö
löông thöïc
Ñaàu vaøo hieän ñaïi
Khu vöïc
noâng
thoân
Dö
lao
ñoäng
vöïc
vöïc
Khu vöïc
noâng
nghieäp
KV phaàn
coøn laïi cuûa
theá giôùi
Thaëng dö
taøi chính
Phaàn chia cho ngöôøi
keùm giaøu coù
Phân biệt khái niệm
Phát triển (sơ đồ hình trước)
Kém phát triển?
(Ngắt mạch!)
Phát triển không đồng đều?
(Mở rộng đô thị, nhà ổ chuột, ô nhiễm, tội phạm…)
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 11
Chuyển đổi cơ cấu ở Đông Á
So sánh chuyển dịch cơ cấu: Nông nghiệp
Nguồn: Tính toán của FETP từ số liệu của WB Development Indicators 2002.
0
10
20
30
40
50
60
0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000
GDP b/q ñaàu ngöôøi (USD - giaù 1995)
T
yû
tr
oïn
g
no
âng
n
gh
ie
äp
tr
on
g
G
D
P
(%
)
Haøn Quoác (1960-1980)
Malaysia (1960-1990)
Thaùi Lan (1960-2000)
Indonesia (1960-2000)
AÁn Ñoä (1960-2000)
Trung Quoác (1960-2000)
Vieät Nam (1985-2000)
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 12
So sánh chuyển dịch cơ cấu: Công nghiệp
0
10
20
30
40
50
60
0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000
GDP b/q ñaàu ngöôøi (USD - giaù 1995)
T
yû
tr
oïn
g
co
âng
n
gh
ie
äp
tr
on
g
G
D
P
(%
)
Haøn Quoác
Malaysia
Thaùi LanIndonesia
AÁn Ñoä
Trung Quoác
Vieät
Nam
Nguồn: Tính toán của FETP từ số liệu của WB Development Indicators 2002.
Chuyển dịch cơ cấu và
tăng trưởng GDP đầu người
Trung Quoác
Indonesia
Haøn Quoác
Philippines
Singapore
Thaùi Lan
Malaysia
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
-30 -20 -10 0 10 20 30 40
Cheânh leäch tyû troïng noâng nghieäp trong GDP naêm 1970 so vôùi 2000 (%)
T
aên
g
G
D
P
ña
àu
ng
öô
øi,
19
70
-0
0
(%
)
Nguồn: Tính toán của FETP từ số liệu của WB Development Indicators 2002.
Việt Nam (1986-2000):
Tăng GDP đầu người: 4,6%
Giảm tỷ trọng n/nghiệp: 13,5%
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 13
Trung Quoác
Indonesia
Haøn Quoác
Philippines
Thaùi Lan
Malaysia
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
-10 -5 0 5 10 15 20
Taêng tröôûng kim ngaïch xuaát khaåu, 1970-00 (%)
T
aên
g
G
D
P
ña
àu
ng
öô
øi,
19
70
-0
0
(%
)
Nguồn: Tính toán của FETP từ số liệu của WB Development Indicators 2002.
Tăng trường xuất khẩu và
tăng trưởng GDP đầu người
Việt Nam (1986-2000):
Tăng GDP đầu người: 4,6%
Tăng xuất khẩu: 22,3%
Tỷ trọng xuất khẩu CN chế biến và
tăng trưởng GDP đầu người
Thaùi Lan
Singapore
Trung Quoác
Haøn Quoác
Philippines
Indonesia
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Tyû troïng CN cheá bieán trong toång kim ngaïch xuaát khaåu, 1970-00 (%)
T
aên
g
G
D
P
ña
àu
ng
öô
øi,
19
70
-0
0
(%
)
Nguồn: Tính toán của FETP từ số liệu của WB Development Indicators 2002.
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 14
Kiểu hình phát triển công nghiệp
Kiểu hình Đông Á:
NN Æ CN (CN nhẹ ít vốn Æ CN nặng và hóa dầu Æ cơ khí
chính xác và điện tử).
Thay đổi cơ cấu trong công nghiệp = động lực Æ duy trì
tăng trưởng mức cao.
CNH được thúc đẩy bởi “lan tỏa” từ nước này sang nước
khác do chuyển giao công nghệ gắn với FDI.
Cơ cấu công nghiệp Hàn Quốc
0
10
20
30
40
50
60
19
63
19
65
19
67
19
69
19
71
19
73
19
75
19
77
19
79
19
81
19
83
19
85
19
87
19
89
19
91
19
93
19
95
19
97
19
99
%
G
T
SX
C
N
c
he
á b
ie
án
Thöïc phaåm, ñoà
uoáng & deät may
Maùy moùc,
thieát bò
Hoùa chaát
Nguồn: Tính toán của FETP từ số liệu của WB Development Indicators 2002.
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 15
Thuyết “đàn sếu bay”
Thuyết “đàn sếu bay”
Nhật Bản:
9 CN nhẹ Æ CN nặng Æ điện tử, công nghệ cao
9 Hàn Quốc và Đài Loan Æ ngành Nhật rời bỏ.
Hàn Quốc, Đài Loan, Singapore Æ CN nặng và điện tử thì
Thái Lan, Indonesia và Malaysia Æ CN nhẹ.
Trung Quốc, Việt Nam.
Î ‘bậc thang’
Î công nghệ và thâm dụng vốn; các ngành công nghiệp cơ
bản chuyển từ những nền kinh tế đi đầu, sang nhóm thứ
hai, thứ ba và thứ tư.
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 16
Nghiên cứu của Ito và Orii (2000)
K/v CN chế biến: 3 nhóm
9 Thâm dụng lao động (nhóm L): thực phẩm, đồ uống,
thuốc lá, dệt may, da giày, đồ gỗ.
9 Thâm dụng vốn (nhóm C): giấy, in, hóa dầu, nhựa-
cao su, khoáng phi kim( gốm, xi măng, thủy tinh),
thép, kim loại màu.
9 Thâm dụng công nghệ (nhóm T): máy móc thiết bị,
điện tử, phương tiện vận tải, cơ khí chính xác.
Đông Á:
9 Tỷ trọng L /SLCN chế biến giảm liên tục theo t.
9 Tỷ trọng C tăng rồi giảm khi thu nhập đạt mức cao.
9 Tỷ trọng T rất nhỏ khi thu nhập thấp, sau đó tăng khi đạt
trình độ phát triển nhất định.
Năm các nước Đông Á có tỷ trọng nhóm L
xuống thấp hơn một ngưỡng nhất định
52,3% (2000)Việt Nam
46,8% (1997)1985Indonesia
44,1% (1997)1976Philippines
41,3% (1996)1990Thái Lan
29,1% (1996)---Tr.Quốc
21,8% (1996)19891969*-Malaysia
20,1% (1996)198719791968Hàn Quốc
19,0% (1996)19951987--Đài Loan
15,8% (1997)1974*---Nhật Bản
5,6% (1997)19891974---Singapore
Năm gần nhất10%20%30%40%50%Ngưỡng
Nguồn: Ito và Orii (2000); riêng đối với Việt Nam, số liệu do FETP tính toán theo nguồn của TCTK.
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 17
Năm các nước Đông Á có tỷ trọng nhóm T
tăng cao hơn một ngưỡng nhất định
15,6% (2000)1996Việt Nam
16,8% (1997)-Philippines
19,1% (1997)1974*Indonesia
28,3% (1996)--Tr.Quốc
33,1% (1996)19921987-Thái Lan
36,0% (1996)1988--Đài Loan
40,4% (1996)1994199019801972Malaysia
42,0% (1996)1995198619771965Hàn Quốc
43,2% (1997)1983---Nhật Bản
62,3% (1997)1984197519701969-Singapore
Năm gần nhất50%40%30%20%10%Ngưỡng
Nguồn: Ito và Orii (2000); riêng đối với Việt Nam, số liệu do FETP tính toán theo nguồn của TCTK.
Nguồn tăng trưởng với
tác động của chuyển đổi cơ cấu
Bên cạnh những yếu tố trong MH tân cổ điển, cần phân
tích chuyển đổi cơ cấu.
Æ Đưa thêm biến đại diện:
Æ tái phân bổ vốn và lao động
Æ thay đổi cầu
Æ thay đổi ngoại thương
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 18
Nguồn tăng trưởng với tác động của chuyển
đổi cơ cấu – Mô hình của Chenery
Phương trình tăng trưởng tân cổ điển:
gY = wKgK + wLgL + a
GY = a0 + a1(I/Y) + a2GL + a3X3 + a4XA +a5XE + a6XF + a7XD
Biến tân cổ điển truyền thống:
9 I/Y (đầu tư/GDP)
9 GL (tốc độ tăng LLLĐ)
9 X3 (tỷ lệ học sinh học tiểu học và trung học)
Biến cơ cấu:
9 XA (lao động và vốn chuyển dịch NN sang CN)
9 XE (tốc độ tăng trưởng xuất khẩu)
9 XF (thâm hụt BOP)
9 XD (trình độ phát triển)
Dấu các hệ số ?
Tỷ trọng nông nghiệp trong GDP và vấn đề lương
thực ở Đông Á
Lịch sử: tăng trưởng - nông nghiệp và dân số - yếu tố nào có trước?
(kiểm định của Malthus)
Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc (và Việt Nam):
tăng dân số Æ tăng sx lương thực
Cung Cầu lương thực (food):
9 Cung: Sf = f(K, L, inter., land, tech.)
Giảm và đình trệ đất canh tác
Khoa học hiện đại và phát triển giống năng suất cao
9 Cầu: Df = η (gY) + α (gPOP)
Dân số tăng và cầu lương thực
Độ co giãn của cầu lúa gạo theo thu nhập (trực tiếp và gián tiếp
qua thịt)
Bằng chứng:
9 Nhật Bản và Hàn Quốc sớm thành nước M lương
thực
9 Trung Quốc có thể là nước tiếp theo?
9 Nông nghiệp Việt Nam sẽ như thế nào?
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 19
Dân số
Tăng trưởng dân số (%) Dân số Đông Nam Á (triệu)
1,82,3Indonesia
1,41,8Trung Quốc
0,81,1Hàn Quốc
0,51,1Nhật Bản
2,22,4Nam Á
32,8Châu Phi Hả
Sahara
1,61,9Đông Á - TBD
1980-921970-80
479166,2Tổng cộng
7320,3Philippines
4718,7Myanmar
7724,5Việt Nam
216,1Malaysia
6119,7Thái Lan
20076,9Indonesia
19971948-52
Nguồn: DP, Eco. 1315, Spring 2004
Dân số và đất canh tác
Đất canh tác b/q đầu người
(ha)
Trường hợp Trung Quốc
0,97Mỹ
1,76Châu Mỹ La tinh
0,24Toàn Châu Á
(không kể Trung
Quốc)
0,1Indonesia
0,06Đài Loan
0,07Hàn Quốc
0,1Trung Quốc
0,05Nhật Bản
1974
0,1112001301994
0,176471121957
0,21430911913
0,23270631770
0,3465-80251400
Đất canh tác
b/q đầu người
(ha)
Dân số
(Triệu người)
Đất canh tác
(Triệu ha)
Năm
Nguồn: DP, Eco. 1315, Spring 2004
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Kinh tế phát triển I - Bài 4
Nguyễn Xuân Thành/Châu Văn Thành 20
Câu hỏi
1. Khác biệt chính giữa MH tân cổ điển và MH cơ cấu?
2. Yếu tố nào phái cơ cấu bổ sung MH tân cổ điển để giải
thích nguồn tăng trưởng?
3. Chuyển dịch cơ cấu, có kiểu hình phát triển thông
thường?
4. Kiểu hình phát triển công nghiệp, tăng tưởng cân
bằng/bất cân bằng có ý nghĩa như thế nào?
5. Kiểu hình phát triển ở Đông Á có gì đặc biệt?
6. Thuyết “đàn sếu bay” còn giá trị áp dụng?
7. Bài học cho Việt Nam và các địa phương?