Bài giảng Hệ thống thông tin quản lý - Bài 7: Thương mại điện tử - chiến lực phát triển trong môi trường kinh doanh mới

1v1.001101228 1 BÀI 7 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ - CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN TRONG MÔI TRƯỜNG KINH DOANH MỚI Giảng viên: Ths. Trần Quang Diệu v1.001101228 2 • Khi người dân đóng tiền thuế qua mạng, trả phí khi đăng ký hồ sơ trực tuyến, v.v... • Doanh nghiệp bán hàng trực tuyến trên mạng; • Thương mại điện tử là gì, xu hướng của thương mại điện tử hiện nay như thế nào? TÌNH HUỐNG DẪN NHẬP 2v1.001101228 3 MỤC TIÊU Học viên nắm được: Các khái niệm cơ bản về thương mại điện tử; Các mô hình thương mại điện tử; Ứng dụng của thương mại điện tử trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. v1.001101228 4 HƯỚNG DẪN HỌC Tham khảo các tài liệu liên quan đến mô hình thương mại điện tử: • Thương mại điện tử, tác giả: Tổng công ty bưu chính viễn thông Việt Nam, Nxb Giáo dục; • Khái Quát Thương Mại Điện Tử, Tác giả: Nguyễn Trung Toàn, Nxb Lao động. 3v1.001101228 5 NỘI DUNG Các khái niệm cơ bản về thương mại điện tử;1 Các mô hình thương mại điện tử;2 Ứng dụng của thương mại điện tử trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.3 v1.001101228 6 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ • Khái niệm về thương mại điện tử; • Các đặc trưng của thương mại điện tử; • Thương mại điện tử: một mô hình kinh doanh mới; • Các dạng hoạt động thương mại điện tử; • Thách thức đối với các doanh nghiệp hoạt động thương mại điện tử; 4v1.001101228 7 1.1. KHÁI NIỆM THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ Theo nghĩa rộng: Luật mẫu về thương mại điện tử của ủy ban Liên hợp quốc về Luật thương mại quốc tế (UNCITRAL), TMĐT bao gồm tất cả các quan hệ mang tính thương mại như: • Các giao dịch liên quan đến việc cung cấp hoặc trao đổi hàng hóa hoặc dịch vụ; • Thỏa thuận phân phối, đại diện hoặc đại lý thương mại, ủy thác hoa hồng, cho thuê dài hạn, xây dựng các công trình, tư vấn, đầu tư, cấp vốn, liên doanh; • Các hình thức khác về hợp tác công nghiệp hoặc kinh doanh; • Chuyên chở hàng hóa hay hành khách bằng đường biển, đường không, đường sắt hoặc đường bộ. v1.001101228 8 1.1. KHÁI NIỆM THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ (TIẾP THEO) Theo nghĩa hẹp: • Theo Tổ chức Thương mại thế giới (WTO): TMĐT được hiểu bao gồm việc sản xuất, quảng cáo, bán hàng và phân phối sản phẩm được mua bán và thanh toán trên mạng Internet, nhưng được giao nhận một cách hữu hình. • Theo Tổ chức hợp tác phát triển kinh tế của Liên Hợp quốc (OECD): TMĐT được định nghĩa sơ bộ là các giao dịch thương mại dựa trên truyền dữ liệu qua các mạng truyền thông như Internet. 5v1.001101228 9 1.2. CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ • Các bên giao dịch không cần tiếp xúc và biết nhau từ trước; • Khái niệm biên giới quốc gia trong TMĐT dần được xoá mờ; • Mạng lưới thông tin trong TMĐT chính là thị trường; • Mọi hoạt động đều có sự tham gia của ít nhất ba thành viên; • Độ lớn về quy mô và vị trí của các doanh nghiệp không quan trọng; • Hàng hoá trong TMĐT; • Không gian thực hiện TMĐT; • Tốc độ giao dịch. v1.001101228 10 1.3. THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ: MỘT MÔ HÌNH KINH DOANH MỚI Người ta chia việc áp dụng thương mại điện tử ra làm 6 cấp độ: • Cấp độ 1: Hiện diện trên mạng; • Cấp độ 2: Có website chuyên nghiệp; • Cấp độ 3: Chuẩn bị thương mại điện tử; • Cấp độ 4: Áp dụng thương mại điện tử; • Cấp độ 5: Thương mại điện tử không dây; • Cấp độ 6: Cả thế giới trong một máy tính. 6v1.001101228 11 1.3. THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ: MỘT MÔ HÌNH KINH DOANH MỚI (TIẾP THEO) Định vị thương mại điện tử: v1.001101228 12 1.4. CÁC DẠNG HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ • Khi thị trường được điện tử hóa, trung tâm kinh doanh không còn là một tòa nhà nữa, mà thay vào đó trở thành một vị trí hình thành trên mạng, nơi mà các giao dịch kinh doanh diễn ra; • Có thể phân loại thương mại điện tử theo các giao dịch được tiến hành:  Thương mại điện tử trong doanh nghiệp: Gồm các hoạt động nội tại trong tổ chức, thường được thực hiện dựa trên mạng đối nội hoặc các cổng giao dịch của công ty;  B2E (Business to Employee): Là một dạng mạng nhỏ của thương mại điện tử trong doanh nghiệp;  G2C (Government to Citizen): Một cơ quan chính phủ bán hoặc mua hàng hóa, dịch vụ hoặc thông tin tới doanh nghiệp hoặc là các công dân của nước đó;  Thương mại di động (Mobile Commerce): Thương mại điện tử được thực hiện trên môi trường không nối mạng. 7v1.001101228 13 1.5. THÁCH THỨC ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP • Thiết lập và tích hợp các hệ thống; • Định giá; • Thu hút khách hàng; • Cung cấp môi trường tự phục vụ; • Cung cấp dịch vụ khách hàng hoàn hảo v1.001101228 14 1.5.1. THIẾT LẬP VÀ TÍCH HỢP CÁC HỆ THỐNG • Doanh nghiệp cần có một hệ thống đưa sản phẩm tới thị trường đáng tin cậy. Hệ thống này bao gồm các yếu tố như: nhận đơn đặt hàng, phân phối sản phẩm, cung cấp dịch vụ khách hàng • Các công ty thời đại kỹ thuật số phụ thuộc vào mức độ tích hợp các quy trình nghiệp vụ và các phần mềm ứng dụng trong toàn công ty để có thể nắm bắt được thông tin từ bất kỳ điểm nào thuộc chuỗi giá trị. 8v1.001101228 15 1.5.2. ĐỊNH GIÁ • Internet cho phép khách hàng và đối thủ cạnh tranh biết về giá cả hàng hóa được cung cấp trên thị trường một cách nhanh chóng; • Các doanh nghiệp có thể áp dụng một số biện pháp để cạnh tranh giá và định giá trên thị trường TMĐT:  Phân đoạn thị trường;  Giá động;  Đấu giá. v1.001101228 16 1.5.3. THU HÚT KHÁCH HÀNG • Các trang mạng riêng của các doanh nghiệp, hệ thống thư điện tử, các chương trình tìm kiếm trên mạng cho phép các công ty tiếp cận khách hàng theo hướng tiếp cận “tương tác”; • Những phương pháp thu hút khách hàng hiện nay được sử dụng khá đa dạng như:  Các đường nối kết từ các trang mạng khác;  Các quảng cáo dạng biểu ngữ (banner ads);  Đăng ký với các chương trình tìm kiếm trên mạng (google, yahoo). 9v1.001101228 17 1.5.4. CUNG CẤP MÔI TRƯỜNG TỰ PHỤC VỤ Các doanh nghiệp hoạt động TMĐT cần phải cung cấp cho khách hàng một môi trường giúp cho họ có khả năng tự phục vụ nhu cầu của họ tốt nhất: • Thiết kế các trang mạng và đưa thông tin lên mạng lưới của doanh nghiệp; • Cân nhắc nhiều yếu tố để đưa ra các trang mạng nhanh chóng, chính xác, an toàn; • Cần lưu ý các yếu tố: thông tin đưa ra cần rõ ràng, đơn giản, thiết kế hấp dẫn, dễ nhìn v1.001101228 18 Giao dịch điện tử là giao dịch có sử dụng thông điệp dữ liệu được thực hiện bằng phương tiện điện tử: A B C Business Consumer Administration hoặc Government A A B C C B 2. CÁC MÔ HÌNH THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ VIỆC ỨNG DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP 10 v1.001101228 19 2. CÁC MÔ HÌNH THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ VIỆC ỨNG DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP (TIẾP THEO) Một cách toàn diện: E S Stock – holder Employee A A B B E C C S v1.001101228 20 2. CÁC MÔ HÌNH THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ VIỆC ỨNG DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP (TIẾP THEO) Phân loại: • Giao dịch B2B; • Giao dịch B2C; • Giao dịch G2C; • Giao dịch G2B; • Giao dịch G2E. 11 v1.001101228 21 • Là hình thức giao dịch điện tử; • Thực hiện giữa các doanh nghiệp bao gồm:  Doanh nghiệp mua;  Doanh nghiệp bán;  Doanh nghiệp trung gian. • Doanh nghiệp trung gian có thể là ảo hoặc vừa truyền thống kết hợp với ảo; • Các giao dịch thương mại được thực hiện với sự hỗ trợ của các thiết bị điện toán và mạng truyền thông; • Là hình thức giao dịch chiếm tỷ trọng cao nhất. 2.1. GIAO DỊCH B2B v1.001101228 22 2.1. GIAO DỊCH B2B (TIẾP THEO) Phân loại: 12 v1.001101228 23 • Là hình thức giao dịch điện tử giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng; • Sử dụng mạng internet để bán các hàng hóa, dịch vụ. 2.2. GIAO DỊCH B2C v1.001101228 24 2.2. GIAO DỊCH B2C (TIẾP THEO) Hoạt động bán lẻ: 13 v1.001101228 25 • Tổ chức bầu cử của công dân; • Thăm dò dư luận; • Quản lý quy hoạch xây dựng đô thị; • Tư vấn, khiếu nại, giám sát; • Thanh toán thuế, hoá đơn của các ngành với thuê bao; • Dịch vụ thông tin trực tuyến 24x7; • Phục vụ công cộng; • Môi truờng; • Giáo dục... CHÍNH PHỦ CỘNG ĐỒNG 2.3. GIAO DỊCH G2C v1.001101228 26 2.3. GIAO DỊCH G2C (TIẾP THEO) Giao dịch G2C là hình thức giao dịch điện tử giữa cơ quan nhà nước với cá nhân. Ví dụ: Dịch vụ khu vực nông thôn. 14 v1.001101228 27 • Thông tin về phát triển đất đai, đấu thầu, xây dựng; • Cung cấp thông tin dạng văn bản, hướng dẫn sử dụng, quy định, thi hành chính sách; • Dịch vụ mua sắm công; • Giám sát hoạt động DN; • Giám sát thuế quan; • Các thủ tục hải quan. CHÍNH PHỦ • Các doanh nghiệp; • Các tổ chức phi chính phủ; • Nhà sản xuất. 2.4. GIAO DỊCH G2B v1.001101228 28 2.4. GIAO DỊCH G2B (TIẾP THEO) Giao dịch G2B là hình thức giao dịch điện tử giữa doanh nghiệp với co quan nhà nước. Trong đó cơ quan nhà nước đóng vai trò là khách hàng. Mô hình Thuế quan điện tử: 15 v1.001101228 29 Bảo hiểm; Dịch vụ việc làm; Trợ cấp thất ngiệp; Y tế; Nhà ở... CHÍNH PHỦ Người lao động 2.5. GIAO DỊCH G2E v1.001101228 30 2.5. GIAO DỊCH G2E (TIẾP THEO) Mô hình bệnh viện điện tử: 16 v1.001101228 31 • E-service: Các dịch vụ công trực tuyến; • E-procurement: Các dịch vụ mua, bán hàng trực tuyến; • E-auctioning: Các dịch vụ đấu thầu, đấu giá trực tuyến; • Knowledge: Các dịch vụ tập hợp các thông tin. Cụ thể là các dịch vụ để có thể sử dụng lại các kiến thức, kỹ năng đã có, các dịch vụ để quản lý hoạt động doanh nghiệp (workflow). 3. MỘT SỐ DỊCH VỤ PHỔ BIẾN CỦA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ v1.001101228 32 TÓM LƯỢC CUỐI BÀI • Một số vấn đề về thương mại điện tử; các dịch vụ thương mại điện tử phổ biến; một số mô hình thương mại điện tử; • Quy trình áp dụng một mô hình thương mại điện tử; • Các chú ý khi áp dụng một mô hình thương mại điện tử cụ thể. 17 v1.001101228 33 CÂU HỎI TƯƠNG TÁC Áp dụng mô hình thương mại điện tử có lợi ích gì cho doanh nghiệp?