Bài giảng Hệ thống thông tin quản lý - Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin

1ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI Khoa Kinh tế & Quản lý Bài giảng Giảng viên: TS. Phạm Thị Thanh Hồng Bộ môn Quản trị kinh doanh Email: hongptt-fem@mail.hut.edu.vn Website: 2 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin „ Nắm vững các khái niệm, vai trò của các loại hệ thống thông tin quản lý gắn liền với việc tạo ưu thế cạnh tranh cho doanh nghiệp nói chung và hoạt động kinh doanh qua mạng Internet nói riêng. „ Hiểu rõ sự gắn kết của các HTTT và tác động của chúng đến hoạt động và cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp. „ Nắm vững những yêu cầu đặt ra với các doanh nghiệp khi đầu tư vào CNTT nhằm tạo ra và duy trì khả năng cạnh tranh trong môi trường kinh tế mới Mục đích môn học 3 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Nội dung Chương 1 Tổng quan về hệ thống thông tin Chương 2 Ứng dụng CNTT trong doanh nghiệp Chương 3 HTTT và ưu thế cạnh tranh của doanh nghiệp Chương 4Chiến lược ứng dụng CNTT Chương 5 Doanh nghiệp nhìn từ quan điểm hệ thống Chương 6 Giá trị kinh doanh của HTTT và quản lý thay đổi 4 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Tài liệu học tập Tài liệu chính: „ Bộ slides, TS. Phạm Thị Thanh Hồng, 2007 Tài liệu tham khảo: „ Bài giảng HTTT quản lý, Phạm Thị Thanh Hồng và Phạm Minh Tuấn, NXB Khoa học kỹ thuật, 2007 „ Information Systems – Foundation of E-Business, Steven Alter, Prentice Hall, 2002 „ Management Information Systems, Managing the Digital Firm. 9th edition, Laudon, K C and Laudon, J.P., Prentice Hall, New Jersey, 2006 25 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Đánh giá môn học Trình độ „ Sinh viên cao học khoa KT&QL Tiêu chuẩn đánh giá „ Dự lớp và thảo luận 10 % + bài tập tại lớp 30% hoặc Bài tập lớn 40 % „ Bài thi cuối kỳ 60 % 6 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Nội dung bài tập lớn „ Bài tập cá nhân „ 20 – 30 trang „ Đề tài (chọn một trong 5 đề tài sau; những câu hỏi cụ thể phải giải đáp cho mỗi đề tàiÎ xem tài liệu đi kèm): 1. Hãy tranh luận về khả năng áp dụng CNTT cho một hệ thống công việc cụ thể trong doanh nghiệp mà anh/chị đang làm việc. 2. Tranh luận về khả năng áp dụng CNTT nhằm tạo ưu thế cạnh tranh cho doanh nghiệp mà anh/chị đang làm việc 3. Tranh luận về cơ sở hạ tầng cho phát triển TMĐT tại Việt nam hiện nay 4. Tranh luận về các chương trình phần mềm đang được cung cấp trên thị trường có liên quan tới một trong các chức năng: kế toán tài chính, quản lý sản xuất, marketing, quản lý nhân sự; hoặc một trong các cấp sử dụng thông tin: tác nghiệp, tri thức, chiến thuật, và chiến lược. 5. Tranh luận về khả năng ứng dụng một trong các hệ thống CRM, SCM, hoặc ERP trong doanh nghiệp mà anh/chị đang làm việc ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI Khoa Kinh tế & Quản lý Tổng quan về hệ thống thông tin 8 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Nội dung chính „ Thời đại thông tin là gì? Thời đại thông tin có những đặc điểm cơ bản nào? „ Các xu hướng phát triển CNTT „ Khái niệm cơ bản về hệ thống thông tin „ Những thành phần cơ bản HTTT „ Công nghệ thông tin như một tiềm năng thay đổi quá trình sản xuất và kinh doanh của doanh nghiệp 3ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI Khoa Kinh tế & Quản lý 1. Thời đại thông tin 10 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Môi trường kinh tế hiện nay Kinh tế toàn cầu là một nền kinh tế cho phép khách hàng, doanh nghiệp, và các nhà cung cấp, các nhà phân phối, và các nhà sản xuất có thể cùng hợp tác với nhau không bị hạn chế bởi không gian địa lý. Æ Sự phát triển các doanh nghiệp xuyên quốc gia Æ Sự hội nhập của các công ty nhỏ và vừa Æ Môi trường cạnh tranh mang tính toàn cầu Æ Hệ thống phân phối toàn cầu Sự chuyển biến từ nền kinh tế chung toàn cầu từ kinh tế công nghiệp Æ kinh tế dịch vụ Nền kinh tế số (digital economy, e-conomy) Æ Sự xuất hiện của các doanh nghiệp kinh doanh điện tử Æ Quá trình kinh doanh cơ bản được thực hiện dưới sự điều khiển của một mạng lưới số hóa Æ Mối quan hệ với các nhà cung cấp, khách hàng, và các đối tác dần được thực hiện dưới tác động của CNTT 11 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Thời đại thông tin Internet đã tác động lên mọi mặt của nền kinh tế và các hoạt động của doanh nghiệp Thương mại điện tử (TMĐT) Giao tiếp trực tiếp: là việc sử dụng các công nghệ truyền thông (như mạng Internet) để làm việc ở các vị trí khác nhau. Môi trường làm việc ảo: là môi trường làm việc có sự hỗ trợ của công nghệ. Không nhất thiết được thực hiện ở một vị trí thời gian và không gian xác định. Có thể cho phép liên lạc với bất cứ ai, bất cứ đâu vào bất cứ thời điểm nào. Nền kinh tế dựa trên mong muốn của người tiêu dùng: 9 Bánh kem sinh nhật dành cho chó 9 Giầy thể thao đếm bước đi 12 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Đặc điểm của thời đại thông tin „ Xuất hiện dựa trên sự xuất hiện của các hoạt động xã hội dựa trên nền tảng thông tin „ Kinh doanh trong thời đại thông tin phụ thuộc vào công nghệ thông tin được sử dụng để thực hiện công việc kinh doanh „ Năng suất lao động của quá trình sản xuất tăng lên một cách nhanh chóng „ Hiệu quả sử dụng công nghệ thông tin xác định sự thành công trong thời đại thông tin „ Công nghệ thông tin có mặt trong mọi sản phẩm và dịch vụ 4ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI Khoa Kinh tế & Quản lý 2. Xu hướng phát triển CNTT 14 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Công nghệ thông tin và truyền thông „ Các dạng phần cứng và phần mềm máy tính được sử dụng để xử lý dữ liệu và lưu trữ thông tin „ Các công nghệ truyền thông, viễn thông được sử dụng để truyền tải thông tin 15 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Nhận định sai lầm về phát triển của CNTT “Điện thoại” có quá nhiều nhược điểm để có thể được sử dụng như một phương tiện truyền thông. Thiết bị này rõ ràng là không có giá trị đối với chúng ta. -Western Union internal memo, 1876 Tôi nghĩ thị trường chỉ cần tới 5 chiếc máy tính. Chẳng có lý do gì mà một người lại cần dùng máy tính ở nhà. 640K là quá đủ cho bất cứ ai. Dell là một mô hình kinh doanh tuyệt với, nhưng nó khó mà đem lại lợi nhuận. -Thomas Watson, chairman of IBM, 1943 Liệu một vi mạch sẽ dùng vào việc gì? -Engineer at the Advanced Computing Systems Division of IBM, 1968 -Ken Olson, president, chairman, and founder of Digital Equipment Corp., 1977 -Attributed to Bill Gates, chairman of Microsoft, 1981 -John Shoemaker, head of Sun’s server division, 2000 16 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin „ Nâng cao tốc độ, và khả năng có thể mang theo „ Kết nối và liên kết giữa các thiết bị máy tính và công nghệ truyền thông „ Sử dụng các thông tin đã được số hóa và đa phương tiện „ Những phần mềm tốt hơn và thân thiện với người sử dụng Các xu hướng phát triển CNTT 517 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin „ 1981: chiếc PC đầu tiên của hãng IBM „ 1990s: việc sử dụng PC trở nên phổ biến „ Hiện nay ... … Các hệ điều hành hỗ trợ đồ họa dễ sử dụng (Microsoft Windows) … Trình duyệt web (Internet Explorer, Netscape, Firefox,..) … Công nghệ nhập/xuất dữ liệu/thông tin linh hoạt (màn hình cảm ứng, bàn phím ảo, ) … Khả năng chơi nhạc và trình diễn video … Notebook trở nên phổ biến trong môi trường kinh doanh Phần cứng máy tính: Nhanh hơn, nhỏ hơn, rẻ hơn Page 2 Phần cứng máy tính 18 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Các xu hướng phát triển CNTT Tốc độ bộ vi xử lý Dữ liệu có thể truyền qua Internet Mật độ sử dụng InternetMật độ đường truyền Kỷ nguyên Internet 19 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Lịch sử phát triển các bộ vi xử lý của hãng Intel >1500 500- 1000 300 200 100 20 5 0.9 0.3 0.06 0.06 MIPS Dành cho thị trường máy chủ2000Itanium Xử lý mạnh các biểu diễn đồ họa 3D, video và audio.2000Pentium IV Hỗ trợ tốt hơn cho việc biểu diễn ảnh, 3D, video và audio và các ứng dụng nhận diện giọng nói 1999Pentium III Được thiết kế để xử lý video, audio và dữ liệu đồ họa1997Pentium II Xử lý tốt các dữ liệu multimedia cho các máy tính chuyên dụng; sử dụng cho các máy chủ và các máy trạm dùng vi xử lý 1995Pentium Pro Sử dụng cho các máy tính để bàn và máy tính xách tay1993Pentium Chạy version Windows 951989486 Chạy các version sau của Microsoft Windows1985386 Cho phép chạy những version đầu tiên của Microsoft Windows1982286 Bộ vi xử lý cho các máy tính cá nhân đầu tiên của IBM chạy trên nền DOS 19788086/8088 Chạy cho máy tính cá nhân đầu tiên19748080 Bộ vi xử lý đầu tiên được phát triển cho máy tính để bàn19714004 Ý nghĩaNămBộ vi xử lý 20 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin … Nhiều doanh nghiệp sản xuất và dịch vụ ứng dụng … Thường được thiết kế riêng theo tính chất của mỗi ngành … Tích hợp dữ liệu qua các kênh theo truyền thông và kênh truyền qua các trang mạng nhằm phục vụ người dùng nội bộ, khách hàng, và các nhà cung cấp Phần mềm: Được chuẩn hóa và tích hợp Gói phần mềm doanh nghiệp – Các gói phần mềm dựng sẵn với các mô đun tích hợp cho phép chuyển đổi dữ liệu giữa các nhóm làm việc, các phòng ban, và giữa các chi nhánh ở nhiều quốc gia trên cơ sở “thời gian thực” Xu hướng phát triển công nghệ thông tin 621 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin „ 1990s: … Chuẩn hóa các trình duyệt trang mạng và giao thức Internet (TCP/IP) … Các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông phổ biến sử dụng đường truyền cáp quang … Truy cập tốc độ cao (độ rộng băng thông lớn) cho phép đối với cả người dùng là các doanh nghiệp và các hộ gia đình „ 2000: … Các công ty nối mạng với Internet „ 2003: … Người dùng cá nhân sử dụng modem để kết nối vào Internet qua đường điện thoại „ Hiện nay: … Nhiều công ty đầu tư vào hệ thống mạng không dây Mạng máy tính: Độ rộng băng thông lớn, mạng toàn cầu và không dây Xu hướng phát triển CNTT 22 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Main Trends Sự kết hợp của máy tính & các phương tiện truyền thông ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI Khoa Kinh tế & Quản lý 3. Hệ thống thông tin và vai trò của HTTT trong doanh nghiệp 24 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Hệ thống thông tin „ Hệ thống thông tin - một hệ thống xử lý thông tin để hỗ trợ cho các hệ thống công việc … Thu thập thông tin … Truyền thông tin … Lưu trữ … Phục hồi … Xử lý … Hiển thị 725 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin N g u ồ n n h â n l ự c Phần mềm Các chương trình & thủ tục P h ầ n c ứ n g Hệ thống truyền thông C ơ sở dữ liệu Các thành phần của hệ thống thông tin Kiểm soát thực hiện hệ thống Nhập dữ liệu Xử lý dữ liệu để tạo thông tin Xuất các sản phẩm thông tin Lưu trữ dữ liệu 26 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Các ứng dụng trang mạngLãnh đạo bởi các nhà quản lý cấp cao Internet Từ giữa 1990s HTTT chiến lược (SIS)Làm chủ bởi các nhà quản lý doanh nghiệp Mạng Từ giữa 1980s Hỗ trợ quyết định tương tác (MIS) Sự tham gia của người sử dụng Thông tin Cuối 70s – giữa 80s Hệ thống trực tuyếnSự tham gia của nhà quản lý Tác nghiệp Từ giữa 1960s Hệ thống xử lý nhómChuyên gia CNTT nắm vai trò chủ đạo Kế toán 50s – giữa 60s Ứng dụng quan trọngVai trò chínhThời đại Copyright © 2003 Ray Trygstad Các giai đoạn ứng dụng CNTT 27 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Thảo luận „ Anh/chị kỳ vọng gì khi áp dụng CNTT? 28 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin 1. Tăng năng suất lao động 2. Hỗ trợ ra quyết định 3. Tăng cường hợp tác lao động 4. Tạo liên kết giữa các đối tác kinh doanh 5. Cho phép thực hiện toàn cầu hóa 6. Hỗ trợ chuyển đổi tổ chức Vai trò và mục tiêu ứng dụng HTTT 829 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin 1. Tăng năng suất lao động … OLTP – OnLine Transaction Processing: Xử lý giao dịch trực tuyến … TPS – Transaction Processing System: Hệ thống xử lý giao dịch … CIS – Customer-Integrated System: Hệ thống tích hợp khách hàng 2. Hỗ trợ ra quyết định … Giúp phân tích tình huống và hỗ trợ người ra quyết định „ Hệ thống thông tin hỗ trợ ra quyết định „ Hệ thống thông tin hỗ trợ điều hành „ Hệ thống thông tin địa lý … Đưa ra một số gợi ý về phương thức thực hiện „ Trí tuệ nhân tạo (AI) Vai trò và mục tiêu của ứng dụng HTTT 30 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Vai trò và mục tiêu của ứng dụng HTTT 3. Tăng cường hợp tác lao động … Đội làm việc năng động … Quản lý tài liệu … Phát triển ứng dụng 4. Tạo liên kết đối tác kinh doanh … Hệ thống thông tin liên doanh nghiệp (IOS) … EDI (Electronic Data Interchange) – Trao đổi dữ liệu điện tử 5. Cho phép toàn cầu hóa … Giúp vượt qua trở ngại về thời gian và địa điểm … Văn hóa 31 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Vai trò và mục tiêu của ứng dụng HTTT 6. Hỗ trợ thay đổi tổ chức Đáp ứng nhu cầu thay đổi liên tục của thị trường hiện nay ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI Khoa Kinh tế & Quản lý 4. Tác động của CNTT đối với doanh nghiệp – Tiềm năng và thách thức 933 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Thảo luận „ Chia thành 5 nhóm „ Trình bày về những tác động của CNTT tới một trong các ngành sau … Dịch vụ tài chính … Chăm sóc sức khỏe … Sản xuất … Dịch vụ giải trí nghe nhìn … Giáo dục … Bán lẻ … Du lịch và khách sạn 34 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin „ Boeing Airplane Company „ Wal-Mart Stores „ Bissett Nursery Corp. „ Federal Express „ Charles Schwab „ USAA „ L.L. Bean „ Progressive Corp. Gương công ty ứng dụng CNTT thành công 35 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin „ Trong quản lý chuỗi cung ứng thông qua việc quản lý hàng lưu kho „ Trong giao dịch với khách hàng qua việc ứng dụng TMĐT „ Trong logistics thông qua ERP „ Trong quản lý người sử dụng thông qua các phần mềm hỗ trợ nhóm „ Trong marketing thông qua data mining „ Trong quản lý nội bộ thông qua mạng Intranets Doanh nghiệp có thể có những lợi ích gì khi ứng dụng CNTT 36 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin Tình hình trang bị máy tính trong các doanh nghiệp Việt Nam Nguồn: Báo cáo TMĐT 2006, Bộ Thương mại 10 37 © 2007, TS. Phạm Thị Thanh Hồng Hệ thống thông tin quản lý Chương 1: Tổng quan về hệ thống thông tin