Bài giảng Kinh tế công cộng - Chương 3: Hàng hóa công và hàng hóa tư do khu vực công cộng cung cấp - Lê Thị Nhàn

5-Oct-15 1 SLIDES BÀI GIẢNG 3 HÀNG HÓA CÔNG VÀ HÀNG HÓA TƯ DO KHU VỰC CÔNG CỘNG CUNG CẤP Le T. Nhan Khoa Kinh tế quốc tế - Trường ĐH Ngân hàng 5-Oct-15 2 NỘI DUNG CHƯƠNG 1. Hàng hóa tư, hàng hóa công 2. Hàng hóa công thuần túy và không thuần túy; 3. Hàng hóa tư do khu vực công cung cấp 4. Cung cấp hàng hóa công hiệu quả 5-Oct-15 Kinh tế học công cộng - by Le Trung Nhan 3 PHẦN I HÀNG HÓA CÔNG CỘNG & HÀNG HÓA TƯ NHÂN 5-Oct-15 4 HHCC VÀ HHTN Những HH-DV được SX và cung cấp trong XH có thể được chia làm hai loại: o Hàng hóa công cộng = HHCC; và o Hàng hóa tư nhân = HHTN (hoặc hàng hóa cá nhân) 5-Oct-15 2 5-Oct-15 5 HHCC VÀ HHTN HHCC (Public Goods)? HHTN (Private Goods)? 5-Oct-15 6 THUỘC TÍNH CƠ BẢN CỦA HHCC HHCC có 2 thuộc tính cơ bản: Không có tính cạnh tranh trong tiêu dùng (non-rivalry) Không có tính loại trừ trong tiêu dùng (non- excludability) 5-Oct-15 7 THUỘC TÍNH CƠ BẢN CỦA HHCC Không có tính cạnh tranh trong tiêu dùng (non-rivalry)  Khi có thêm một người sử dụng sẽ không làm giảm lợi ích TD của những người TD hiện tại. o Chương trình truyền hình; truyền thanh o Hệ thống an ninh; quốc phòng 5-Oct-15 8 THUỘC TÍNH CƠ BẢN CỦA HHCC Không có tính loại trừ trong tiêu dùng (non-excludability)  Không thể loại trừ hoặc rất tốn kém để ngăn cản hay từ chối những cá nhân không trả tiền cho việc tiêu dùng HHCC. o Hệ thống an ninh; quốc phòng; truyền thanh 5-Oct-15 3 5-Oct-15 Kinh tế học công cộng - by Le Trung Nhan 9 PHẦN II HHCC THUẦN TÚY & HHCC KHÔNG THUẦN TÚY 5-Oct-15 10 HHCC thuần túy & không thuần túy Sự khác nhau của những HHCC sau: o Cái ao đánh bắt cá; Con đường; Cây cầu; Công viên; o Hệ thống an ninh; hệ thống quốc phòng; ngọn hải đăng; 5-Oct-15 11 HHCC thuần túy & không thuần túy HHCC thuần túy là HHCC thỏa mãn cả hai thuộc tính cơ bản của HHCC.  Tính không cạnh tranh (non-rivalry);  Tính không loại trừ (non-excludability) . HHCC không thuần túy là HHCC chỉ mang một trong hai thuộc tính cơ bản của HHCC. 5-Oct-15 12 HHCC không thuần túy HHCC có thể tắc nghẽn: là những HH mà khi có thêm nhiều người cùng sử dụng chúng thì có thể gây tắc nghẽn, ùn tắc, khiến lợi ích của những người TD trước đó bị giảm sút (Công viên, cây cầu, con đường,) HHCC có thể loại trừ bằng giá: là những HHCC mà lợi ích do chúng tạo ra có thể định giá (đi lại qua cầu sẽ đặt trạm thu phí; phí tham gia câu lạc bộ;) 5-Oct-15 4 5-Oct-15 13 Phi hiệu quả do tư nhân cung cấp HHCC 5-Oct-15 14 HHCC – VẤN ĐỀ  “free-rider” problem 5-Oct-15 15 HHCC – VẤN ĐỀ  Public goods problems are often closely related to the "free-rider” problem, in which people not paying for the good may continue to access it. Thus, the good may be under-produced, overused or degraded. 5-Oct-15 16 HHCC - VẤN ĐỀ  ["free-rider” problem] 5-Oct-15 5 5-Oct-15 17 HHCC VÀ FREE RIDER PROBLEM Đọc bài và thảo luận:  The free rider problem  The free rider problem as a basic for government intervention by E.C. Pasour;  Team incentives and free rider problem by The Nelson Touch Yêu cầu:  Giải thích tại sao lại có free rider problem?  Gợi ý cách thức để ngăn chặn free-rider problem. 5-Oct-15 Kinh tế học công cộng - by Le Trung Nhan 18 HHCC VÀ FREE RIDER PROBLEM 5-Oct-15 Kinh tế học công cộng - by Le Trung Nhan 19 PHẦN III HÀNG HÓA TƯ NHÂN DO KHU VỰC CÔNG CỘNG CUNG CẤP  Cung cấp công cộng HHTN 5-Oct-15 20 HHTN DO KVCC CUNG CẤP HHTN do KVCC cung cấp?  Không phải chỉ có HHCC mới được KVCC cung cấp; đôi khi HHTN cũng được KVCC cung cấp, tức là loại HHTN này được cung cấp miễn phí hoặc không định giá ngang bằng chi phí biên như trong cung cấp cá nhân. 5-Oct-15 6 5-Oct-15 21 HHTN DO KVCC CUNG CẤP HHTN do KVCC cung cấp?  Những HH do KVCC cung cấp mà có chi phí cận biên lớn liên quan đến việc cung cấp cho thêm nhiều người được xem là HHTN do KVCC cung cấp.  Ví dụ: nước sạch, thuốc men, lương thực, 5-Oct-15 22 HHTN DO KVCC CUNG CẤP  Nếu một HHTN được cung cấp tự do thì chắc chắn sẽ có sự tiêu dùng quá mức.  Khi đó nó sẽ gây ra sự thiệt hại cho XH. 5-Oct-15 23 HHTN DO KVCC CUNG CẤP 5-Oct-15 24 HHTN DO KVCC CUNG CẤP 5-Oct-15 7 5-Oct-15 25 HHTN DO KVCC CUNG CẤP (phân chia khẩu phần - cung cấp đông đều) • Khi KVCC cung cấp HHTN cho mọi cá nhân với số lượng bằng nhau (cung cấp đồng đều); một số người sẽ được nhiều hơn mức hiệu quả và một số sẽ được ít hơn. 5-Oct-15 26 HHTN DO KVCC CUNG CẤP (phân chia khẩu phần – xếp hàng) Xếp hàng: là một biện pháp phân chia khẩu phần được sử dụng. Trong trường hợp này, cá nhân không trả chi phí bằng tiền mà trả bằng chi phí thời gian. Xếp hàng chưa hẳn là biện pháp tốt vì có những người là tỷ phú về thời gian lại có thể không có nhu cầu cao về HH mà họ đang xếp hàng. 5-Oct-15 Kinh tế học công cộng - by Le Trung Nhan 27 PHẦN IV CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG HIỆU QUẢ 5-Oct-15 28 CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG HIỆU QUẢ Nên cung cấp HHCC ở quy mô nào thì hiệu quả? 5-Oct-15 8 5-Oct-15 29 CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG HIỆU QUẢ  Cung cấp HHTN Price of ice cream cone Quantity of cones $2 20 DB Crusoe’s Marginal Benefit Quantity of cones 10 DJ Friday’s Marginal Benefit Price of ice cream cone $2 Price of ice cream cone Quantity of cones $2 30 E S = SMC DB&J = SMB Market 5-Oct-15 30 CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG HIỆU QUẢ  Giá thuế: mức giá mà các cá nhân phải trả khi sử dụng thêm mỗi đơn vị HHCC.  HHCC được cá nhân TD với cùng một số lượng như nhau, nhưng lợi ích biên họ nhận được từ đ.v HH cuối cùng đó là khác nhau.  Mỗi cá nhân (Crusoe và Friday) trả các giá thuế khác nhau, đúng bằng lợi ích biên (MB) mà họ nhận được.  Vì thế SMB mà XH nhận được (hay đường cầu tổng hợp của XH) sẽ là tổng MB của các cá nhân. 5-Oct-15 31 CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG HIỆU QUẢ Price of missiles Quantity of missiles DC $2 1 0 1 5 Crusoe’s marginal benefit Price of missiles Quantity of missiles S = SMC DC&F = SMB 0 $6 3 1 5 Social marginal benefit and cost Price of missiles Quantity of missiles DF 0 $4 2 1 5 Friday’s marginal benefit 5-Oct-15 32 CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG HIỆU QUẢ Xã hội có 2 nhóm người đại diện là Crusoe và Friday, hàm cầu tương ứng: PC=10-2q và PF=15 -3q. Hãy viết hàm số tổng cầu (hàm số cầu HHCC của xã hội) và vẽ đường tổng cầu. Pc 10 Qc 15 25 5 5-Oct-15 9 5-Oct-15 33 CUNG CẤP HÀNG HÓA CÔNG HIỆU QUẢ a Price of missiles Quantity of missiles S = SMC DC&F = SMB 0 $6 3 1 5 Social marginal benefit and cost