Bài giảng Kinh tế môi trường - Chương 2: Sự phát triển bền vững

26/06/2009 1 TS NGUYỄN MINH ĐỨC 1Prepared by NMDuc 2008 Định nghĩa về sự phát triển bền vững Sinh thái học cực đoan: chỉ phát triển tối thiểu, đảm bảo giữ nguyên sinh thái môi trường Quan điểm thiên về lý thuyết kinh tế, chú trọng công nghệ: các nguồn đầu vào sản xuất có thể thay thế cho nhau Sự phát triển bền vững là sự phát triển nhằm thỏa mãn nhu cầu của thế hệ hiện tại nhưng không làm tổn hại đến khả năng làm thỏa mãn nhu cầu của các thế hệ tương lai. (Ủy ban Thế giới về Môi trường và Phát triển, 1987) 2Prepared by NMDuc 2008 KINH TẾ CÔNG NGHỆ MÔI TRƯỜNG BỀN VỮNG Định nghĩa về sự phát triển bền vững 3Prepared by NMDuc 2008 PHÖÔNG PHAÙP TIEÁP CAÄN SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG CAÙC TAÙC ÑOÄNG, BEÂN NGOAØI Thieân nhieân CAÙC TOÅ CHÖÙC, ÑÒNH CHEÁ, CHÍNH SAÙCH Nhaân löïc Xaõ hoäi Vaät chaát Taøi chính Caùc nguoàn löïc sinh keá KEÁ SINH NHAI KEÁT QUAÛ SINH KEÁ - Taêng thu nhaäp - Giaûm ruûi ro - An toaøn löông thöïc, thöïc phaåm - Söû duïng beàn vöõng caùc nguoàn lôïi töï nhieân Tieáp caän & Taùc ñoäng Ñeå ñaït ñöôïc Noäi dung phaân tích cuûa phöông phaùp tieáp caän sinh keá beàn vöõng (Nguoàn: Allis, 2000; Nguyeãn Minh Ñöùc, 2002) 4Prepared by NMDuc 2008 26/06/2009 2 PHÖÔNG PHAÙP TIEÁP CAÄN SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG CAÙC TAÙC ÑOÄNG, BEÂN NGOAØI Thieân nhieân CAÙC TOÅ CHÖÙC, ÑÒNH CHEÁ, CHÍNH SAÙCH Nhaân löïc Xaõ hoäi Vaät chaát Taøi chính Caùc nguoàn löïc sinh keá KEÁ SINH NHAI KEÁT QUAÛ SINH KEÁ - Taêng thu nhaäp - Giaûm ruûi ro - An toaøn löông thöïc, thöïc phaåm - Söû duïng beàn vöõng caùc nguoàn lôïi töï nhieân Tieáp caän & Taùc ñoäng Ñeå ñaït ñöôïc Noäi dung phaân tích cuûa phöông phaùp tieáp caän sinh keá beàn vöõng (Nguoàn: Allis, 2000; Nguyeãn Minh Ñöùc, 2002) 5Prepared by NMDuc 2008 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG
taát caû khaû naêng lao ñoäng, kyõ naêng, kieán thöùc, kinh nghieäm vaø söùc khoûe ñeå giuùp con ngöôøi coù theå thöïc hieän ñöôïc caùc keá sinh nhai cuûa mình nhaèm ñaït ñöôïc caùc keát quaû vaø muïc tieâu cuûa cuoäc soáng
bao goàm caû soá löôïng vaø chaát löôïng cuûa ñoäi nguõ lao ñoäng saün coù
laø moät nguoàn löïc toái quan troïng cho ngöôøi ngheøo vì coù theå söû duïng caùc nguoàn löïc khaùc cuõng nhö söû duïng chính noù ñeå ñaït ñöôïc thaønh quaû cuûa cuoäc soáng NGUOÀN LÖÏC LAO ÑOÄNG 6Prepared by NMDuc 2008 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG
taát caû nhöõng nguoàn lôïi thuoäc veà töï nhieân maø ngöôøi daân söû duïng ñeå kieám soáng
haøm chöùa taát caû töø nhöõng taøi saûn chung cho moïi ngöôøi nhö khí haäu, nhieät ñoä, khoâng khí, söï ña daïng sinh hoïc cho ñeán caùc taøi nguyeân ñöôïc söû duïng tröïc tieáp cho saûn xuaát nhö ñaát ñai, nguoàn nöôùc, caây troàng, vaät nuoâi,
raát gaàn vôùi caùc khaùi nieäm ruûi ro NGUOÀN LÖÏC TÖÏ NHIEÂN 7Prepared by NMDuc 2008 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG
caùc maïng löôùi vaø söï lieân keát ôû caùc caáp khaùc nhau hay ôû caùc ngaønh ngheà khaùc nhau giöõa nhöõng ngöôøi chia seû cuøng loaïi lôïi ích hay coù cuøng loaïi sôû thích,
goàm quyeàn thaønh vieân trong vieäc tham gia caùc hieäp hoäi, ñoaøn theå vaø caû caùc moái quan heä vôùi caùc toå chöùc khaùc nhau trong xaõ hoäi NGUOÀN LÖÏC XAÕ HOÄI 8Prepared by NMDuc 2008 26/06/2009 3 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG
caùc cô sôû haï taàng cô baûn
caùc tö lieäu saûn xuaát
Cô sôû haï taàng (ñöôøng giao thoâng, nôi ôû, nguoàn caáp thoaùt nöôùc, naêng löôïng vaø heä thoáng truyeàn thoâng, ) thöôøng laø caùc taøi saûn coâng coäng, coù theå söû duïng maø khoâng traû tieàn tröïc tieáp
Caùc tö lieäu saûn xuaát thöôøng do sôû höõu caù nhaân hay taäp theå hoaëc coù theå ñöôïc thueâ möôùn NGUOÀN LÖÏC VAÄT CHAÁT 9Prepared by NMDuc 2008 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG
taát caû caùc nguoàn tieàn maø ngöôøi daân coù ñöôïc ñeå phuïc vuï cho cuoäc möu sinh cuûa mình.
voán töï coù (nhö tieàn maët, trang söùc hay caùc loaøi gia suùc coù theå baùn ngay ñeå coù tieàn)
voán vay (töø ngaân haøng hay baïn beø, ngöôøi thaân)
tieàn trôï caáp NGUOÀN LÖÏC TAØI CHÍNH 10Prepared by NMDuc 2008 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG TAÙC ÑOÄNG QUA LAÏI GIÖÕA CAÙC NGUOÀN LÖÏC NGUOÀN LÖÏC LAO ÑOÄNG NGUOÀN LÖÏC TÖÏ NHIEÂN NGUOÀN LÖÏC TAØI CHÍNHNGUOÀN LÖÏC VAÄT CHAÁT NGUOÀN LÖÏC XAÕ HOÄI O 11Prepared by NMDuc 2008 PHÖÔNG PHAÙP TIEÁP CAÄN SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG CAÙC TAÙC ÑOÄNG, BEÂN NGOAØI Thieân nhieân CAÙC TOÅ CHÖÙC, ÑÒNH CHEÁ, CHÍNH SAÙCH Nhaân löïc Xaõ hoäi Vaät chaát Taøi chính Caùc nguoàn löïc sinh keá KEÁ SINH NHAI KEÁT QUAÛ SINH KEÁ - Taêng thu nhaäp - Giaûm ruûi ro - An toaøn löông thöïc, thöïc phaåm - Söû duïng beàn vöõng caùc nguoàn lôïi töï nhieân Tieáp caän & Taùc ñoäng Ñeå ñaït ñöôïc Noäi dung phaân tích cuûa phöông phaùp tieáp caän sinh keá beàn vöõng (Nguoàn: Allis, 2000; Nguyeãn Minh Ñöùc, 2002) 12Prepared by NMDuc 2008 26/06/2009 4 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG
caùc xu höôùng xaõ hoäi
caùc ñôït khuûng hoaûng (bao goàm caû ruûi ro)
tính muøa vuï, khí haäu
Caùc taùc ñoäng beân ngoaøi coù theå aûnh höôûng tích cöïc hoaëc tieâu cöïc
Coù nhieàu taùc ñoäng vöøa mang tính tích cöïc vöøa mang tính tieâu cöïc (VD: ñFDI, söï phaùt trieån sản xuất nghiệp ôû qui moâ lôùn) CAÙC TAÙC ÑOÄNG BEÂN NGOAØI 13Prepared by NMDuc 2008 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG Caùc xu höôùng xaõ hoäi bao goàm:
xu höôùng phaùt trieån daân soá
caùc maâu thuaãn trong söû duïng nguoàn lôïi töï nhieân
caùc xu höôùng phaùt trieån kinh teá caáp quoác gia hay quoác teá,
caùc xu höôùng laäp chính saùch
caùc xu höôùng phaùt trieån khoa hoïc kyõ thuaät CAÙC TAÙC ÑOÄNG BEÂN NGOAØI 14Prepared by NMDuc 2008 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG Caùc ñôït khuûng hoaûng (cuù soác):
söï suy suïp veà söùc khoûe
thieân tai, luõ luït, haïn haùn, saït lôû,
söï khuûng hoaûng kinh teá (caùc ñôït maát giaù, laïm phaùt tieàn teä )
dòch beänh cuûa gia suùc, vaät nuoâi => coù theå phaù huûy tröïc tieáp caùc nguoàn löïc sinh keá CAÙC TAÙC ÑOÄNG BEÂN NGOAØI 15Prepared by NMDuc 2008 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG Tính muøa vuï
bieán ñoäng saûn löôïng vaø giaù caû saûn phaåm theo muøa
bieán ñoåi thôøi tieát,
söùc khoeû con ngöôøi
caùc cô hoäi tìm vieäc laøm trong naêm CAÙC TAÙC ÑOÄNG BEÂN NGOAØI Prepared by NMDuc 2002 16Prepared by NMDuc 2008 26/06/2009 5 Thôøi gian Hiệu quả Thôøi gian Hiệu quả Thôøi gian Hiệu quả Thôøi gian Hiệu quả Ruûi ro Ruûi ro Stress Stress 17Prepared by NMDuc 2008 PHÖÔNG PHAÙP TIEÁP CAÄN SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG CAÙC TAÙC ÑOÄNG, BEÂN NGOAØI Thieân nhieân CAÙC TOÅ CHÖÙC, ÑÒNH CHEÁ, CHÍNH SAÙCH Nhaân löïc Xaõ hoäi Vaät chaát Taøi chính Caùc nguoàn löïc sinh keá KEÁ SINH NHAI KEÁT QUAÛ SINH KEÁ - Taêng thu nhaäp - Giaûm ruûi ro - An toaøn löông thöïc, thöïc phaåm - Söû duïng beàn vöõng caùc nguoàn lôïi töï nhieân Tieáp caän & Taùc ñoäng Ñeå ñaït ñöôïc Noäi dung phaân tích cuûa phöông phaùp tieáp caän sinh keá beàn vöõng (Nguoàn: Allis, 2000; Nguyeãn Minh Ñöùc, 2002) 18Prepared by NMDuc 2008 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG
caùc toå chöùc cô quan phaùp luaät, caùc chính saùch vaø caùc ñònh cheá, luaät leä, qui ñònh
vaên hoùa, phong tuïc
caùc toå chöùc dòch vuï thöông maïi
caùc toå chöùc phaùt trieån cuûa nhaø nöôùc
caùc toå chöùc phi chính phuû
caùc hình thöùc hôïp taùc trong coäng ñoàng CAÙC TOÅ CHÖÙC, ÑÒNH CHEÁ, CHÍNH SAÙCH 19Prepared by NMDuc 2008 PHÖÔNG PHAÙP TIEÁP CAÄN SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG CAÙC TAÙC ÑOÄNG, BEÂN NGOAØI Thieân nhieân CAÙC TOÅ CHÖÙC, ÑÒNH CHEÁ, CHÍNH SAÙCH Nhaân löïc Xaõ hoäi Vaät chaát Taøi chính Caùc nguoàn löïc sinh keá KEÁ SINH NHAI KEÁT QUAÛ SINH KEÁ - Taêng thu nhaäp - Giaûm ruûi ro - An toaøn löông thöïc, thöïc phaåm - Söû duïng beàn vöõng caùc nguoàn lôïi töï nhieân Tieáp caän & Taùc ñoäng Ñeå ñaït ñöôïc Noäi dung phaân tích cuûa phöông phaùp tieáp caän sinh keá beàn vöõng (Nguoàn: Allis, 2000; Nguyeãn Minh Ñöùc, 2002) 20Prepared by NMDuc 2008 26/06/2009 6 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG
caùc hoaït ñoäng, caùc cô hoäi, caùc caùch keát hôïp caùc nguoàn löïc sinh keá
thöôøng raát ña daïng vaø linh hoaït KEÁ SINH NHAI 21Prepared by NMDuc 2008 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG
Xem con ngöôøi laø trung taâm cuûa söï phaùt trieån
Coù tính chaát toång theå vaø ñoàng boä
Tính naêng ñoäng vaø linh ñoäng
Tìm ra söùc maïnh
Söï lieân keát ña caáp, giöõa vó moâ vaø vi moâ
Tính beàn vöõng CAÙC NGUYEÂN TAÉC 22Prepared by NMDuc 2008 PHAÂN TÍCH SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG
taäp trung vaøo yeáu toá con ngöôøi trong quaù trình phaùt trieån, khoâng mong muoán trình baøy moät moâ hình cuûa cuoäc soáng.
giuùp taát caû caùc beân lieân quan tham gia vaøo quaù trình tìm kieám caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán cuoäc soáng; töø ñoù, giuùp xaùc ñònh caùc “ñieåm khôûi ñaàu” cho vieäc naâng cao ñôøi soáng
döïa treân nieàm tin raèng con ngöôøi luoân luoân caàn haøng loaït caùc nguoàn löïc khaùc nhau nhaèm laøm cho cuoäc soáng toát ñeïp hôn vaø khoâng coù moät nguoàn löïc ñôn leû naøo coù theå giuùp ngöôøi daân ñaït ñöôïc taát caû caùc thaønh quaû toát ñeïp vaø ña daïng trong cuoäc soáng LÔÏI ÍCH CUÛA PHÖÔNG PHAÙP TIEÁP CAÄN SINH KEÁ BEÀN VÖÕNG? 23Prepared by NMDuc 2008 Do đâu tính bền vững có thể bị đe dọa ? - Chất lượng nước: thuốc trừ sâu, kim loại nặng (cadimi phát hiện ở mức 0,0026 và 0,0033 mg/L (giới hạn cho phép = 0,001 mg/L). - sự cuốc xới những vùng bảo tồn hoang dã => mất đi đa dạng sinh học - sự nóng lên của khí hậu => mất đi những vùng sản xuất -sự phát tán của bệnh ? kịch bản có thể (VD: nuôi tôm ở miền trung VN) ; sự phát triển của chống kháng sinh học. -Chất thải: rắn, lỏng, khí - Tiếng ồn - Sinh kế bị đảo lộn -.. 24Prepared by NMDuc 2008 26/06/2009 7 25Prepared by NMDuc 2008 26Prepared by NMDuc 2008 27Prepared by NMDuc 2008 28Prepared by NMDuc 2008 26/06/2009 8 29Prepared by NMDuc 2008 Nguy cơ hiện diện thường trực: bị loại bỏ bởi khách hàng Các nhà mua hàng cuối cùng có thể loại bỏ một sản phNm mà cách thức sản xuất không được họ không thông qua Ví dụ : phản ứng của những nhà mua hàng ở châu Âu cho việc sản xuất tôm giống bằng cách cắt mắt, nuôi cá tra gây ô nhiễm môi trường 30Prepared by NMDuc 2008 Ví dụ thang đánh giá được sử dụng bởi tổ chức phi chính phủ châu âu (North Sea Foundation hợp tác với WWF) • Cái nhìn bao quát về thang đánh giá • Những hướng dẫn được phân phối ở bình diện lớn. 31Prepared by NMDuc 2008 32Prepared by NMDuc 2008 26/06/2009 9 2.2 Những yêu cầu khác của khách hàng và các tổ chức phi chính phủ => Một trong những thách thức cần hướng đến là có thể đáp ứng tất cả những yêu cầu, mà các yêu cầu này thì không có sự hài hòa với nhau (ví dụ FFER). 33Prepared by NMDuc 2008