Bài giảng Kỹ năng phản hồi ý nghĩa và giải thích

KỸ NĂNG PHẢN HỒI Ý NGHĨA và GIẢI THÍCHTRÌ THỊ MINH THÚY, PH.D.Ý NGHĨA ?QUAN TRỌNGGIÁ TRỊTRÂN TRỌNGẨN BÊN TRONGÝ NGHĨAViệc giúp TC hiểu được ý nghĩa và mục đích cuộc đời họ có thể là động lực cho sự thay đổi và là một la bàn định hướng cho sự thay đổi.GIÚP TC KHƠI RA Ý NGHĨAÝ nghĩa thường ‘ẩn ngầm’ vì thế TVV cần đặt câu hỏi để giúp TC ‘moi’ ra được ý nghĩa của hành vi của mình.GIÚP TC KHƠI RA Ý NGHĨA“Điều đó có nghĩa gì với em?” “Điều gì quan trọng với em?”“Em rút ra được ý nghĩa gì từ điều đó?”“Giá trị nào em dùng làm nền tảng cho hành động của mình là gì?”“Điều gì khiến em làm việc quá cật lực như vậy?”PHẢN HỒI Ý NGHĨACách phản hồi ý nghĩa cũng tương tự như phản hồi cảm xúc. Chỉ cần thay thế những từ chỉ cảm xúc bằng những từ: Ý NGHĨA, GIÁ TRỊ, QUAN TRONG, TRÂN TRỌNG, Ý ĐỊNH/ MỤC ĐÍCH.PHẢN HỒI Ý NGHĨADường như em trân trọng . . .Dường như điều đó có giá trị đối với em.Dường như điều đó có ý nghĩa . . .Lý do/ ý định bên dưới hành động của em là . . .Và thêm vào những từ khóa của TC.Có thể kết hợp phản hồi nội dung và câu hỏi để kiểm tra xem TVV phản hồi có đúng không.KỸ NĂNG GIẢI THÍCHGiải thích là nghệ thuật TVV dùng để cung cấp cho TC một cái nhìn mới, những ý tưởng mới về nan đề của mình để TC có cách giải quyết nó.Sự giải thích khác nhau tùy thuộc vào từng trường phái tâm lý.Ví dụ:TC: Công việc của tôi có quá nhiều đòi hỏi và đầy thách đố, và tôi luôn luôn cảm thấy bị áp lực nặng nề, nhưng tôi đã phớt lờ điều này. Tôi tự hỏi tại sao tôi đã không để ý đến sức khỏe của mình cho tới khi tôi bị nhồi máu cơ tim. Tôi vẫn cứ làm việc và làm việc, dù thế nào đi nữa.Ví dụ: Khơi gợi và phản hồi ý nghĩaTVV: Chị vẫn cứ làm việc và làm việc. Chị có thể chia sẻ chị cảm thấy thế nào khi vẫn cứ làm việc như vậy và điều đó có nghĩa gì với chị? Ví dụ:Khơi gợi và phản hồi ý nghĩaTC: Tôi được nuôi dưỡng và lớn lên trong môi trường như vậy. Mẹ tôi luôn tự hào là bà làm việc không ngưng nghỉ, dù bà có mệt mỏi thế nào đi nữa bà vẫn làm. Bà ngoại tôi cũng làm việc cật lực như vậy.Ví dụ: Khơi gợi và phản hồi ý nghĩaTVV: Làm việc liên tục và bền bỉ là một giá trị quan trọng trong gia đình chị và điều này vẫn rất quan trọng với chị (phản hồi ý nghĩa). Kiên trì và bền bỉ là điểm mạnh của chị (lưu ý nội lực của TC). Vậy bây giờ chúng ta hãy xem xét xem giá trị kiên trì bền bỉ này liên quan tới việc điều trị của chị như thế nào? (câu hỏi mở giúp TC lên kế hoạch hành động dựa trên nội lực của mình)Ví dụ: Giải thíchTVV: Nghe có vẻ như chị đã học để làm một điều hay, nhưng điều đó lại không hữu hiệu ngay lúc này. Và tôi cũng hiểu chị rất trân trọng giá trị của gia đình chị.Ví dụ: Giải thíchTC: Đúng vậy, tôi thấy mẹ tôi và bà tôi rất chịu khó làm việc.Ví dụ: Giải thíchTVV: Nhiều người trong chúng ta chịu ảnh hưởng từ gia đình. Dường như nhiều thế hệ trong gia đình chị đã dạy chị phải phấn đấu và tiếp tục đi tới dù thế nào đi nữa. Chị có muốn tiếp tục giữ truyền thống này? Hay chị muốn duy trì nó theo một hướng tích cực hơn? (giải thích theo trị liệu gia đình)Ví dụ: Giải thíchTVV: Dường như chị có một cách thức suy nghĩ được hình thành khá lâu – chúng ta có thể gọi nó là ‘suy nghĩ tự động’. Dường như chị là người cầu toàn và chị thường tự nhủ rằng “phải tiếp tục đi tới dù thế nào đi nữa”. (giải thích theo liệu pháp nhận thức hành vi).So sánh kỹ năng phản hồi ý nghĩa và giải thíchGIỐNG NHAU: Cả 2 kỹ năng phản hồi ý nghĩa và giải thích giống nhau ở chỗ là tìm kiếm ý nghĩa tiềm ẩn, bên dưới cuộc nói chuyện của TC.Cả 2 giúp TC có cái nhìn mới về nan đề của mình và tìm ra cách giải quyết mới.So sánh kỹ năng phản hồi ý nghĩa và giải thíchKHÁC NHAU: Phản hồi ý nghĩa nghệ thuật khuyến khích TC tự tìm kiếm ý nghĩa sâu bên dưới hành vi, cảm xúc của mình.Giải thích là nghệ thuật TVV dùng để cung cấp cho TC một cái nhìn mới, những ý tưởng mới về nan đề của mình để TC có cách giải quyết nó.So sánh kỹ năng phản hồi ý nghĩa và giải thíchKHÁC NHAU: Phản hồi ý nghĩa rất giống phản hồi nội dung nhưng sự tập trung vượt lên trên điều TC nói. Dùng khung tham chiếu của TC.Giải thích cung cấp cho TC một cái nhìn mới, một khung tham chiếu mới theo cái nhìn của TVV hoặc một trường phái tâm lý nào đó.Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khácTC: Tôi thấy mình tệ quá. Tôi không làm tốt công việc của mình và tôi nghĩ sếp không bao lâu nữa sẽ đuổi việc tôi thôi.Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khácTVV: Chị đang cảm thấy bồn chồn lo lắng, và dường như sợ hãi nữa.TVV: Chị không làm việc tốt như chị mong muốn, và chị nghĩ rằng sếp của chị không thích điều này.Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khácTVV: Chúng ta có thể dịch chuyển sang hướng khác một chút không? Công việc hiện tại thực sự có ý nghĩa gì với chị? Nó có hợp với mục đích cuộc đời chị không?Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khácTC: Không, tôi cảm thấy chán nản lắm. Công việc này chẳng có ý nghĩa gì với tôi. Trước đây tôi nghĩ nó có ý nghĩa với tôi nhưng bây giờ thì không. Tôi cần làm một điều gì đó có ý nghĩa với tôi, để khi về đến nhà, tôi cảm thấy mình đã làm một điều có giá trị. Tôi thích được chăm sóc người khác hơn là làm việc với những con số cả ngày dài.Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khácTVV: (phản hồi ý nghĩa) Tôi hiểu. Công việc hiện tại không có ý nghĩa với chị, nhưng lương cao. Dường như chị cảm thấy mình sẽ có giá trị hơn khi chị có thể giúp đỡ người khác nhiều hơn. Vậy thì chúng ta thử khám phá việc chăm sóc người khác và những việc làm có ý nghĩa với chị.Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khácTVV: (giải thích cách tích cực) Bây giờ chúng ta thử nhìn theo hướng khác. Sự kiện chị cảm thấy chán nản là dấu hiệu chị đã hoàn thành những gì chị cần làm với công việc đó. Và bây giờ chị sẵn sàng chuyển sang công việc mới, công việc mà chị có thể tận dụng sức lực của mình một cách hữu hiệu hơn.Kỹ năng giải thích và các kỹ năng khácTVV: (giải thích cách liên kết) Điều này dường như liên quan tới điều chị nói tuần trước về việc chị thích thú khi đi làm thiện nguyện giúp các trẻ em nghèo cách đây vài năm. Chị thực sự tìm được niềm vui trong công việc đó, nhưng chị phải nghỉ việc vì di chuyển chỗ ở. Và lúc này chị cảm thấy cần trở lại với công việc mang lại ý nghĩa và niềm vui cho chị. Chị cảm thấy thế nào về lời giải thích này?