Bài giảng Lập và quản lý dự án đầu tư - Bài 1: Tổng quan về dự án đầu tư và công tác lập dự án đầu tư

v1.0015105226 GIỚI THIỆU HỌC PHẦN LẬP VÀ QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ I. Mục tiêu học phần • Nắm được những kiến thức cơ bản về lập dự án đầu tư và quản lý quá trình thực hiện đầu tư; • Có khả năng lập được dự án đầu tư sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; • Có khả năng tổ chức quản lý quá trình thực hiện dự án đầu tư của doanh nghiệp. II. Nội dung nghiên cứu • Bài 1: Tổng quan về dự án đầu tư và công tác lập dự án đầu tư • Bài 2: Những nội dung cần nghiên cứu khi lập dự án đầu tư • Bài 3: Nghiên cứu hiệu quả của dự án đầu tư • Bài 4: Tổng quan về quản lý dự án đầu tư • Bài 5: Quản lý dự án đầu tư theo chu kỳ 1 v1.0015105226 BÀI 1 TỔNG QUAN VỀ DỰ ÁN ĐẦU TƯ VÀ CÔNG TÁC LẬP DỰ ÁN ĐẦU TƯ ThS. Trần Thị Mai Hoa Trường Đại học Kinh tế Quốc dân 2 v1.0015105226 TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG: Dự án đầu tư xây dựng Cầu Nhật Tân • Cầu Nhật Tân là cây cầu dây văng liên tục nhiều nhịp nhất, hiện đại nhất và dài nhất nước ta, với chiều dài là 3.755 m và chiều rộng là 33,2 m. Cầu Nhật Tân là một trong tổng số 7 cây cầu bắc qua sông Hồng đoạn Hà Nội. Kết cấu nhịp của cầu chính theo dạng cầu dây văng nhiều nhịp với 5 trụ tháp hình thoi và 6 nhịp dây văng, bắt đầu tại phường Phú Thượng, quận Tây Hồ đến điểm cuối giao với quốc lộ 3 tại Km 7+100, xã Vĩnh Ngọc huyện Đông Anh. Năm trụ tháp của phần cầu chính đại diện cho 5 cửa ô của thành phố Hà Nội chào đón bạn bè quốc tế trên đường từ sân bay Nội Bài về trung tâm thành phố. • Cầu Nhật Tân là điểm nhấn cho cảnh quan trên sông Hồng qua Thủ Đô với kiểu dáng kiến trúc đẹp, là công trình có ý nghĩa lớn, quan trọng về kinh tế, chính trị - xã hội. Cầu Nhật Tân được triển khai xây dựng đồng bộ với hệ thống đường dẫn lên nhà ga T2 Nội Bài tạo nên một tuyến đường cao tốc nội đô Nhật Tân – Nội Bài hiện đại. • Thời gian thực hiện: Từ 7/3/2009 đến 4/1/2015. • Tổng vốn đầu tư : 89,943 tỷ Yên (tương đương 13.626 tỷ đồng). 3 1. Mục tiêu của dự án đầu tư xây dựng cầu Nhật Tân? 2. Nguồn vốn đầu tư cho dự án xây dựng N ật Tân? 3. Chủ đầu tư dự án xây dựng cầu Nhật Tân là ai? v1.0015105226 MỤC TIÊU • Hiểu được các khái niệm cơ bản về đầu tư và đầu tư phát triển; đặc điểm và vai trò của đầu tư phát triển; • Biết được một dự án đầu tư phải trải qua các giai đoạn nào và phân biệt được công dụng của dự án đầu tư đối với mỗi chủ thể; • Nắm vững các cấp độ nghiên cứu của công tác lập dự án; • Biết cách tổ chức công tác lập dự án đầu tư và trình bày một dự án đầu tư. 4 v1.0015105226 NỘI DUNG 5 Khái quát đầu tư phát triển Dự án đầu tư phát triển Công tác lập dự án đầu tư phát triển v1.0015105226 1. KHÁI QUÁT ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN 6 1.2. Đặc điểm của đầu tư phát triển 1.1. Khái niệm đầu tư và đầu tư phát triển 1.3. Vai trò của đầu tư phát triển 1.4. Nguồn vốn cho đầu tư phát triển v1.0015105226 1.1. KHÁI NIỆM ĐẦU TƯ VÀ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN • Đầu tư là sự hy sinh các nguồn lực ở hiện tại để tiến hành các hoạt động nhằm thu được các kết quả, thực hiện được những mục tiêu nhất định trong tương lai. • Đầu tư phát triển là hình thức đầu tư trực tiếp mà kết quả của hoạt động này nhằm duy trì và tạo ra năng lực sản xuất mới trong sản xuất kinh doanh dịch vụ và đời sống xã hội. 7 7 v1.0015105226 1.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN • Nguồn lực huy động cho hoạt động đầu tư phát triển thường lớn; • Đầu tư phát triển là hoạt động mang tính lâu dài; • Kết quả và hiệu quả của hoạt động đầu tư phát triển chịu ảnh hưởng bởi nhiều nhân tố: điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội; • Hoạt động đầu tư phát triển có độ rủi ro cao; • Thành quả của hoạt động đầu tư phát triển có giá trị sử dụng lâu dài. 8 8 v1.0015105226 1.3. VAI TRÒ CỦA ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN • Đầu tư phát triển tác động đến tổng cung và tổng cầu: AD = C + I + G + EX – IM • Đầu tư phát triển tác động đến tăng trưởng kinh tế: • Đầu tư phát triển tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế. • Đầu tư phát triển tác động đến năng lực khoa học công nghệ. 9 9 DGDP = I ICOR v1.0015105226 1.4. NGUỒN VỐN CHO ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN 10 10 Trên giác độ vĩ mô Nguồn vốn trong nước Nguồn vốn ngoài nước Trên giác độ vi mô Nguồn vốn tự tài trợ của đơn vị Nguồn vốn tài trợ từ bên ngoài v1.0015105226 1.4.1. NGUỒN VỐN – TRÊN GIÁC ĐỘ VĨ MÔ • Nguồn vốn nhà nước:  Nguồn vốn của ngân sách Nhà nước;  Nguồn vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước;  Nguồn vốn đầu tư của doanh nghiệp Nhà nước. • Nguồn vốn khu vực dân doanh:  Tích luỹ của dân cư;  Tích luỹ của doanh nghiệp dân doanh. 11 Nguồn vốn trong nước Nguồn vốn nước ngoài • Nguồn tài trợ phát triển chính thức (ODA); • Nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI); • Nguồn tín dụng từ các ngân hàng thương mại nước ngoài; • Nguồn huy động qua thị trường vốn quốc tế. v1.0015105226 1.4.2. NGUỒN VỐN – TRÊN GIÁC ĐỘ VI MÔ • Vốn chủ sở hữu; • Thu nhập giữ lại; • Khấu hao tài sản cố định. Nguồn vốn tự tài trợ của đơn vị • Vốn vay từ các tổ chức tài chính; • Nguồn vốn tài trợ trực tiếp qua thị trường tài chính dài hạn (thị trường chứng khoán, thị trường tín dụng thuê mua. Nguồn vốn tài trợ từ bên ngoài 12 v1.0015105226 2. DỰ ÁN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN 13 2.2. Chu kỳ của dự án đầu tư phát triển 2.1. Khái niệm dự án đầu tư phát triển 2.3. Công dụng của dự án đầu tư phát triển 2.4. Phân loại các dự án đầu tư phát triển v1.0015105226 2.1. KHÁI NIỆM DỰ ÁN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN • Về mặt hình thức: Dự án là một tập hồ sơ tài liệu trình bầy một cách chi tiết và có hệ thống các hoạt động và chi phí theo một kế hoạch nhằm đạt được các kết quả và thực hiện được những mục tiêu nhất định trong tương lai. • Theo luật đầu tư: Dự án đầu tư là tập hợp các đề xuất bỏ vốn trung và dài hạn để tiến hành các hoạt động đầu tư trên địa bàn cụ thể, trong khoảng thời gian xác định. 14 14 v1.0015105226 2.1. KHÁI NIỆM DỰ ÁN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN (tiếp theo) 15 15 ĐẶC TRƯNG CỦA MỘT DỰ ÁN ĐẦU TƯ • Dự án có kết quả và mục tiêu rõ ràng; • Dự án có chu kỳ phát triển riêng và thời gian tồn tại hữu hạn; • Sản phẩm của dự án mang tính đơn chiếc và độc đáo; • Dự án có sự tham gia của nhiều chủ thể; • Môi trường hoạt động của dự án là va chạm; • Dự án có tính bất định và độ rủi ro cao. v1.0015105226 Ý đồ về dự án đầu tư Chuẩn bị đầu tư Thực hiện đầu tư Vận hành các kết quả đầu tư Ý đồ về dự án mới 2.2. CHU KỲ CỦA DỰ ÁN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN Chu kỳ sống của một dự án đầu tư: Là các bước hoặc các giai đoạn mà bất kỳ một dự án nào cũng phải trải qua kể từ khi dự án mới chỉ là ý đồ đến khi dự án được hình thành và kết thúc. 16 v1.0015105226 2.2. CHU KỲ CỦA DỰ ÁN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN (tiếp theo) 17 Chuẩn bị đầu tư Thực hiện đầu tư Vận hành các kết quả đầu tư Nghiên cứu tiền khả thi (sơ bộ lựa chọn dự án) Nghiên cứu khả thi (lập luận chứng KT-KT) Đánh giá và quyết định dự án (thẩm định dự án) Nghiên cứu và phát hiện cơ hội đầu tư Thiết kế và lập dự toán thi công xây lắp Thi công xây lắp công trình Hoàn tất các thủ tục để triển khai thực hiện dự án Chạy thử và nghiệm thu sử dụng Công suất đạt mức tối đa Công suất giảm dần và kết thúc dự án Sử dụng chưa hết công suất v1.0015105226 2.3. CÔNG DỤNG CỦA DỰ ÁN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN 18 18 Đối với các cơ quan quản lý nhà nước Đối với các tổ chức tài chính Đối với chủ đầu tư v1.0015105226 2.4. PHÂN LOẠI CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN • Theo tính chất đầu tư:  Dự án đầu tư mở rộng (đầu tư chiều rộng và chiều sâu);  Dự án đầu tư mới. • Theo nguồn vốn đầu tư:  Dự án đầu tư trong nước;  Dự án đầu tư nước ngoài. • Theo hình thức đầu tư:  Tự đầu tư;  Liên doanh liên kết (BCC), đối tác công tư (PPP);  BOT, BTO, BT • Theo thẩm quyền phê duyệt dự án:  Dự án trọng điểm quốc gia;  Dự án nhóm A;  Dự án nhóm B, C. 19 19 v1.0015105226 3. CÔNG TÁC LẬP DỰ ÁN ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN 20 3.2. Công tác tổ chức lập dự án đầu tư 3.1. Các cấp độ nghiên cứu của lập dự án đầu tư 3.3. Kết cấu một dự án đầu tư v1.0015105226 3.1. CÁC CẤP ĐỘ NGHIÊN CỨU CỦA LẬP DỰ ÁN ĐẦU TƯ 21 21 Nghiên cứu và phát hiện cơ hội đầu tư Nghiên cứu tiền khả thi Nghiên cứu khả thi v1.0015105226 3.2. CÔNG TÁC TỔ CHỨC LẬP DỰ ÁN ĐẦU TƯ 22 Cử chủ nhiệm dự án Lập nhóm soạn thảo Qui trình và lịch trình lập dự án v1.0015105226 3.2.1. CỬ CHỦ NHIỆM DỰ ÁN • Chủ nhiệm dự án là người chịu trách nhiệm chính về chất lượng dự án, tiến độ lập và điều hành toàn bộ quá trình lập dự án. • Chủ nhiệm dự án có thể thay mặt chủ đầu tư, thay mặt cơ quan tư vấn đầu tư để trình bầy, bảo vệ dự án trước các cơ quan thẩm định nếu được ủy nhiệm. 23 v1.0015105226 3.2.2. LẬP NHÓM SOẠN THẢO Là các chuyên gia thuộc các lĩnh vực: kinh tế, kỹ thuật, pháp lý được mời hay thuê từ một cơ quan hay nhiều cơ quan khác nhau. 24 v1.0015105226 3.2.3. QUY TRÌNH SOẠN THẢO DỰ ÁN • Bước 1: Nhận dạng dự án; • Bước 2: Lập đề cương sơ bộ của dự án và dự trù kinh phí soạn thảo; • Bước 3: Lập đề cương chi tiết; • Bước 4: Phân công công việc cho các thành viên và triển khai lập dự án; • Bước 5: Mô tả dự án và trình bầy với chủ đầu tư và cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư; • Bước 6: Hoàn tất văn bản dự án. 25 v1.0015105226 3.2.4. LỊCH TRÌNH SOẠN THẢO DỰ ÁN 26 Thứ tự các công việc Thời gian thực hiện - Nhận dạng dự án - Lập đề cương sơ bộ và dự trù kinh phí - Lập đề cương chi tiết - Thu thập thông tin, số liệu - Xử lý, phân tích, tổng hợp kết quả - Mô tả dự án - Hoàn tất văn bản 31 2 4 5 6 7 8 9 10 11 12 v1.0015105226 3.3. KẾT CẤU MỘT DỰ ÁN ĐẦU TƯ • Mục lục của bản dự án; • Tóm tắt dự án; • Phần thuyết minh và thiết kế cơ sở của dự án; • Kết luận và kiến nghị; • Phụ lục tính toán, tài liệu, thông tin cần thiết liên quan đến các nội dung của dự án. 27 27 v1.0015105226 GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG 1. Mục tiêu của dự án đầu tư xây dựng cầu Nhật Tân? 2. Nguồn vốn đầu tư cho dự án xây dựng cầu Nhật Tân? 3. Chủ đầu tư dự án xây dựng cầu Nhật Tân là ai? Trả lời: 1. Mục tiêu của dự án đầu tư xây dựng cầu Nhật Tân là hoàn chỉnh mạng lưới giao thông Thủ Đô: tạo ra một tuyến đường cao tốc nội đô Nhật Tân - Nội Bài kết nối trung tâm thành phố với các khu công nghiệp phía bắc, đồng thời hoàn thiện tuyến đường vành đai 2 và rút ngắn khoảng cách đến sân bay quốc tế Nội Bài. 2. Nguồn vốn đầu tư cho dự án xây dựng cầu Nhật Tân được lấy từ 2 nguồn: • Nguồn 1: Vốn vay của JICA (7.530 tỷ đồng tương đương 80 tỷ yên); • Nguồn 2: Vốn đối ứng của chính phủ Việt Nam. 3. Chủ đầu tư dự án xây dựng cầu Nhật Tân: Bộ Giao Thông Vận Tải. 28 28 v1.0015105226 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 1 Trên giác độ vĩ mô, nguồn vốn đầu tư nhà nước cho hoạt động đầu tư bao gồm: A. vốn tích luỹ của dân cư và của các doanh nghiệp dân doanh. B. vốn chủ sở hữu, thu nhập giữ lại, và khấu hao tài sản cố định. C. nguồn vốn ngân sách nhà nước, nguồn vốn tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước, nguồn vốn đầu tư của doanh nghiệp nhà nước. D. nguồn vốn ngân sách nhà nước, vốn tích luỹ của dân cư và của các doanh nghiệp dân doanh. Trả lời: • Đáp án đúng là: C. nguồn vốn ngân sách nhà nước, nguồn vốn tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước, nguồn vốn đầu tư của doanh nghiệp nhà nước. • Vì: Nó thuộc nguồn vốn trong nước. Vốn trong nước bao gồm vốn đầu tư của nhà nước và nguồn vốn dân doanh. 29 v1.0015105226 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 2 Các giai đoạn của chu kỳ dự án đầu tư bao gồm: A. nghiên cứu cơ hội đầu tư, nghiên cứu tiền khả thi, nghiên cứu khả thi. B. chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư, vận hành các kết quả đầu tư. C. lập kế hoạch, điều phối thực hiện, kiểm tra giám sát. D. nhận dạng dự án, lập đề cương sơ bộ của dự án, lập đề cương chi tết của dự án. Trả lời: • Đáp án đúng là: B: chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư, vận hành các kết quả đầu tư. • Vì đây là các giai đoạn mà bất kỳ một dự án nào cũng phải trải qua kể từ khi dự án mới chỉ là ý tưởng đến khi dự án hình thành và kết thúc. 30 v1.0015105226 TÓM LƯỢC CUỐI BÀI • Đầu tư và đầu tư phát triển; • Dự án đầu tư; • Công tác lập dự án đầu tư. 31