Bài giảng Lý thuyết dạy học môn Toán 1 - Chương 3: Phương pháp dạy học Toán - Tăng Minh Dũng

Phương pháp dạy học Toán Tăng Minh Dũng Khoa Toán-Tin, trường Đại học Sư phạm TpHCM dungtm@hcmup.edu.vn Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Nội dung trình bày • Khái niệm phương pháp dạy học • Phân loại tổng thể các phương pháp dạy học toán • Dạy học đặt và giải quyết vấn đề 2 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Nội dung trình bày • Khái niệm phương pháp dạy học • Phân loại tổng thể các phương pháp dạy học toán • Dạy học đặt và giải quyết vấn đề 3 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 – Lê Văn Tiến (2016) “Phương pháp dạy học là cách thức thực hiện kiểu nhiệm vụ “Dạy học” của cặp người dạy - người học nhằm đạt được các mục đích dạy học xác định” 4 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Nội dung trình bày • Khái niệm phương pháp dạy học • Phân loại tổng thể các phương pháp dạy học toán • Dạy học đặt và giải quyết vấn đề 5 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học đại cương Phân loại 6 PPDH Đặc trưng giáo điều truyền thống tích cực GIáo viên thông báo, áp đặt truyền đạt tổ chức, cố vấn, trọng tài Học sinh nghe, học thuộc,
ghi nhớ bắt chước,
 tiếp thu tự xây dựng
 kiến thức Kiến thức “nghĩa hình thức” phương tiện, kết quả hoạt động Đánh giá giáo viên giáo viên học sinh Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học đại cương Phương pháp tích cực 3 quan niệm 7 tính tích cực nghĩa chặt —> “định hướng tích cực” Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 – I. Ia. Lecne (1977) “Do bản chất xã hội của nó, dạy học là sự truyền thụ 
 kinh nghiệm do xã hội tích luỹ cho thế hệ trẻ. 
 Cho nên một tổ chức dạy học trong đó học sinh phải 
 khám phá lại tất cả những điều mà loài người biết được 
 trước đây và được quy định trong chương trình học, 
 là một điều ít nhất cũng là kì quái” 8 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học đại cương Phương pháp tích cực 3 quan niệm 9 tính tích cực nghĩa chặt —> “định hướng tích cực” truyền 
 thống Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Nội dung trình bày • Khái niệm phương pháp dạy học • Phân loại tổng thể các phương pháp dạy học toán • Dạy học đặt và giải quyết vấn đề 10 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học đại cương Thuật ngữ 11 bài toán ht tp :// ww w. m es co lor iag es .c om /c olo ria ge s/e ve ne m en ts/ la% 20 re nt re e/ pa ge % 20 2/ im ag es /c olo r1 0. gi f hiểu tiếp nhận hệ thống kiến thức, 
 phương pháp đã có giải được không giải được vấn đề lời giải Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học đại cương Các cấp độ của tình huống 12 Tình huống có vấn đề Tình huống gợi vấn đề tồn tại 
 1 vấn đề nhu cầu
 nhận thức niềm tin Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học đại cương Ví dụ: tình huống có vấn đề 13 (a+b)2=a2+2ab+b2 (a-b)2 (a+b+c)2 [a+(-b)]2 [a+(b+c)]2 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học đại cương Ví dụ: tình huống gợi vấn đề 14 • Tổ chức: nhóm SV • Nội dung: Giải bài toán “chu vi tam giác cụt” 
 (Balacheff N., 1988) • Thời gian: 30 phút Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học đại cương Tình huống 
 “chu vi tam giác cụt” 15 • Đối tượng: học sinh lớp 8 • Bài toán: Hãy viết cho các bạn không có mặt ở đây một thông báo, chỉ dẫn những việc họ cần làm để tìm được chu vi của một tam giác bất kì bị thiếu đi một mảnh. Các bạn ấy sẽ chỉ có một tờ giấy trên đó vẽ tam giác bị thiếu một mảnh và dụng cụ như các em. • Dụng cụ: 2 thước đo góc, 2 thước kẻ, 2 êke, 2 compa, 4 bút bi, 1 máy tính đơn giản (+,-,*,:). Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Cách thức tạo ra
 “tình huống có vấn đề” • Quan sát thực nghiệm để hình thành dự đoán • Lật ngược vấn đề • Tương tự hoá • Khái quát hoá • Phát hiện sai lầm và nguyên nhân sai lầm • Tạo ra mâu thuẫn và xung đột về mặt nhận thức, • 16 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Ví dụ: quan sát thực nghiệm • Tính chất bảo toàn khoảng cách của phép đối xứng trục 17 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Ví dụ: lật ngược vấn đề • sinx=a • Hàm số khả vi => Liên tục 18 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Ví dụ: tương tự hoá 19 1 AH2 = 1 AB2 + 1 AC2 1 AH2 = 1 AB2 + 1 AC2 + 1 AD2 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Ví dụ: khái quát hoá • phương trình đường thẳng 2D —> 3D 20 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Ví dụ: Sai lầm 21 3 p 2x 1 + 3p3 2x = 1 , ( 3p2x 1 + 3p3 2x)3 = (1)3 , 2x 1 + 3 2x+ 3 3p2x 1 3p3 2x( 3p2x 1 + 3p3 2x) = 1 , 3 3p2x 1 3p3 2x = 3 , (2x 1)(3 2x) = 1 , x2 2x+ 1 = 0 , x = 1 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Ví dụ: mâu thuẫn / xung đột 22 ht tp :// ww w. 12 3- sti ck er s.c om /6 34 5- 67 12 -la rg e/ au to co lla nt -d iab le- te te .jp g 0 = 1 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Mục đích • Kiến thức mới là kết quả quá trình giải quyết vấn đề • Phát triển khả năng: • phát hiện và trình bày vấn đề • tìm kiếm cách giải quyết vấn đề • kiểm tra, đánh giá kết quả và phương pháp giải quyết vấn đề • 23 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học môn toán 1 Các bước thực hiện 1. Tạo tình huống gợi vấn đề (phát hiện vấn đề) 2. Trình bày vấn đề và đặt mục đích giải quyết vấn đề 3. Giải quyết vấn đề 4. Kiểm tra, đánh giá lời giải, cách giải 5. Thể chế hoá kiến thức cần lĩnh hội 24 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học đại cương Các cấp độ của phương pháp 25 Bước Tự nghiên cứu
đặt & giải quyết VĐ Vấn đáp
 đặt & giải quyết VĐ Thuyết trình
 đặt & giải quyết VĐ 1.Tạo tình huống GV, HS GV, HS GV 2.Trình bày vấn đề GV, HS GV, HS GV 3.Giải quyết vấn đề HS GV, HS GV 4.Kiểm tra, đánh giá HS GV, HS GV 5.Thể chế hoá GV GV GV Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học đại cương Thực hành 1 26 • Phát triển bài toán sau thành tình huống dạy học theo phương pháp đặt và giải quyết vấn đề: Bài toán: Không dùng máy tính cầm tay, hãy cho biết gần 8 hay gần 9 hơn? p 72, 3 Tăng Minh Dũng Lý luận dạy học đại cương Thực hành 2 27 • Phát triển bài toán sau thành tình huống dạy học theo phương pháp đặt và giải quyết vấn đề: “Cô Ba là người bán các loại cá ngoài chợ, cô mua cá của những người nuôi cá và đem ra chợ bán kiếm lời. Ngày hôm qua cô mua 20kg cá điêu hồng, lúc đầu cô bán hết 16kg thì chợ bắt đầu thưa người, cô quyết định giảm giá bán và bán hết số cá điêu hồng còn lại thu được tiền lời từ bán cá điêu hồng trong ngày là 76000 đồng. Ngày hôm sau cô thu mua 15kg cá điêu hồng, tương tự ngày trước đó lúc đầu cô bán được 13kg thì chợ bắt đầu thưa người, cô quyết định giảm giá bán và bán hết số cá điêu hồng còn lại thu được tiền lời từ bán cá điêu hồng là 63000 đồng. Biết rằng giá bán cá điêu hồng và giá giảm giá trong hai ngày không đổi. Hỏi khi bán với giá giảm giá thì cô Ba lời hay lỗ, số tiền này là bao nhiêu?”