Bài giảng Quản lý học - Chương 1: Tổng quan về quản lý các tổ chức - Nguyễn Quang Huy

4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 1 Quản lý học (Management) Giảng viên: Th.S Nguyễn Quang Huy Email: [email protected] 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 2 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC Tổ chức và các loại hình tổ chức  Tổ chức  Đặc trưng của tổ chức  Bao gồm nhiều người, có mối quan hệ với nhau  Là công cụ để thực hiện mục đích của chủ thể nhất định  Có cách thức hoạt động nhất định để đạt được mục đích  Phải thu hút và phân bổ nguồn lực để đạt được mục đích  Hoạt động trong mối quan hệ với các tổ chức khác  Mọi tổ chức đều cần các nhà quản lý 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 3 Các hoạt động cơ bản của tổ chức (Theo quá trình)  Nghiên cứu và dự báo môi trường  Tìm kiếm và huy động các nguồn vốn  Tìm kiếm các yếu tố đầu vào  Sản xuất: Tạo ra các sản phẩm và dịch vụ của tổ chức  Cung cấp các sản phẩm và dịch vụ cho khách hàng  Thu lợi ích và phân phối lợi ích  Đổi mới và hoàn thiện quy trình sản xuất, chất lượng sản phẩm và dịch vụ TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 4 Các hoạt động cơ bản của tổ chức (Theo lĩnh vực)  Hoạt động sản xuất  Hoạt động tài chính  Hoạt động nhân sự  Hoạt động R&D  Hoạt động Marketing TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 5 Các loại hình tổ chức theo sở hữu  Tổ chức do cá nhân nắm giữ  Tổ chức công TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 6 Các loại hình tổ chức theo mục tiêu của tổ chức  Tổ chức hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận  Tổ chức phi lợi nhuận TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 7 Các loại hình tổ chức theo lĩnh vực hoạt động  Tổ chức hoạt động trong lĩnh vực sản xuất  Tổ chức hoạt động cung cấp dịch vụ  Tổ chức hoạt động cung cấp thông tin TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 8 Các loại hình tổ chức theo tính chất mối quan hệ  Tổ chức chính thức: các thành viên được xác định rõ ràng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm; có cơ cấu tổ chức rõ ràng  Tổ chức phi chính thức: hình thành qua mối quan hệ cá nhân, có chung quan điểm, tư tưởng, sở thích: Hội cây cảnh, CLB cầu lông, TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 9 Quản lý? Là sự tác động của chủ thể quản lý lên đối tượng nhằm đạt được những mục tiêu nhất định trong điều kiện môi trường biến động. Các dạng quản lý  quản lý giới vô sinh: nhà xưởng, vật tư, máy móc,..  quản lý giới sinh vật: cây trồng, vật nuôi,..  quản lý xã hội loài người: doanh nghiệp, gia đình,.. TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 10 Quản lý tổ chức Quản lý tổ chức là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra các nguồn lực, các hoạt động của tổ chức nhằm đạt được mục đích của tổ chức với kết quả và hiệu quả cao trong điều kiện môi trường biến động. TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 11 Phương diện tổ chức – kỹ thuật của quản lý tổ chức Quản lý là làm gì? Đối tượng của quản lý là gì? Quản lý được tiến hành khi nào? Mục đích của quản lý là gì? => Theo phương diện tổ chức kỹ thuật, hoạt động quản lý là tương đối thống nhất ở các tổ chức TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 12 Phương diện kinh tế - xã hội của quản lý tổ chức Tổ chức được thành lập và hoạt động vì mục đích gì? Ai nắm quyền lãnh đạo và điều hành tổ chức? Đối tượng và khách thể quản lý là ai? Giá trị gia tăng nhờ hoạt động quản lý thuộc về ai? TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 13 Chức năng quản lý Để quản lý, chủ thể quản lý phải thực hiện nhiều loại công việc khác nhau- gọi là các chức năng quản lý. TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 14 Các chức năng quản lý theo quá trình  Lập kế hoạch  Tổ chức  Lãnh đạo  Kiểm tra TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 15 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC Các chức năng quản lý theo lĩnh vực  quản lý sản xuất  quản lý tài chính  quản lý nguồn nhân lực  quản lý Marketing  quản lý R&D  quản lý chất lượng 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 16 quản lý sản xuất quản lý tài chính quản lý nguồn nhân lực quản lý marketi ng quản lý R&D Lập kế hoạch + + + + + Tổ chức + + + + + Lãnh đạo + + + + + Kiểm tra + + + + + TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 17 => Trong tất cả các lĩnh vực hoạt động của tổ chức: lĩnh vực sản xuất, lĩnh vực tài chính, lĩnh vực marketing, lĩnh vực R&D, các nhà quản lý đều phải thực hiện 4 chức năng: lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra. TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 18 Quản lý vừa là một khoa học, vừa là một nghệ thuật, vừa là một nghề TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 19 Tính khoa học của hoạt động quản lý  Quản lý tổ chức fải tuân theo các quy luật tự nhiên, kinh tế, tâm lý, xã hội; tuân thủ các nguyên tắc quản lý  Đòi hòi nhà quản lý phải vận dụng các phương pháp quản lý, các công cụ quản lý hiện đại; các tiến bộ cuả KHCN  Quản lý tổ chức phải dựa trên các điều kiện cụ thể của tổ chức và của môi trường TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 20 Tính nghệ thuật của hoạt động quản lý  Phụ thuộc vào kinh nghiệm, trình độ, phong cách làm việc, bản lĩnh của nhà quản lý  Đòi hỏi nhà quản lý phải hiểu biết về tâm lý, có khả năng làm việc với con người  Phụ thuộc vào việc vận dụng linh hoạt các phương pháp và các công cụ quản lý TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 21 Quản lý là một nghề  Có những kỹ năng nhất định  Có thể đào tạo các kỹ năng quản lý  Có thể tuyển dụng các nhà quản lý TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 22 Nhà quản lý Là người thực hiện các chức năng quản lý nhằm đảm bảo cho tổ chức đạt được những mục đích của mình với kết quả và hiệu quả cao. - Có quyền hạn nhất định (quyền ra quyết định) - Có những công việc cần thực hiện - Có những nghiệp vụ nhất định TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC Phân loại nhà quản lý Các nhà quản lý cấp cao Các nhà quản lý cấp trung Các nhà quản lý cấp cơ sở 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 23 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 24 Nhà quản lý cấp cao Là cấp quản lý cao nhất, quyết định chiến lược, chính sách, chỉ đạo mối quan hệ của tổ chức với môi trường (HĐQT, ban GĐ) TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC Nhà quản lý cấp trung Chịu trách nhiêm quản lý những bộ phận, phân hệ nhất định của tổ chức; họ có nhà quản lý cấp cao hơn và nhà quản lý cấp thấp hơn. Một tổ chức có thể không có hoặc có nhiều cấp nhà quản lý cấp trung. 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 25 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC Nhà quản lý cấp cơ sở Là cấp quản lý thấp nhất, đó là người chịu trách nhiêm trước công việc của những người lao động trực tiếp, họ không có nhà quản lý cấp thấp hơn Chú ý: Đây là cách phân chia mang tính tương đối 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 26 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC Yêu cầu về kỹ năng đối với các nhà quản lý Kỹ năng kỹ thuật (technical skills) Kỹ năng thực hiện các mối quan hệ con người (human skills) Kỹ năng nhận thức – hay kỹ năng tư duy và ra quyết định (conceptual skills) 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 27 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC Kỹ năng kỹ thuật Là kiến thức trong lĩnh vực chuyên môn của mình để thực hiện công tác quản lý. 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 28 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC Kỹ năng thực hiện các mối quan hệ con người Là khả năng làm việc với người khác: Đánh giá đúng con người (năng lực, sở trường, tính cách,) Có khả năng giành quyền lực và tạo ảnh hưởng Có khả năng giao tiếp, đàm phán Có khả năng làm việc nhóm và XD nhóm làm việc hiệu quả Có khả năng chủ trì các cuộc họp Có khả năng giải quyết các mâu thuẫn tập thể Quản lý thời gian có hiệu quả 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 29 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC Kỹ năng nhận thức (tư duy và RQĐ) Là khả năng phân tích, phát hiện và giải quyết các vấn đề phức tạp trong tổ chức. Có khả năng dự đoán những thuận lợi, khó khăn, khả năng đối mặt với những khó khăn, 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 30 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 31 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC % công việc Cấp cao Cấp trung Cấp cơ sở Kỹ năng kỹ thuật Kỹ năng làm việc với con người Kỹ năng nhận thức Mối quan hệ giữa cấp cán bộ quản lý với kỹ năng quản lý Vai trò của nhà quản lý Vai trò liên kết Vai trò thông tin Vai trò quyết định 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 32 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC Phong cách làm việc (lãnh đạo) của nhà quản lý Phong cách độc đoán Phong cách dân chủ Phong cách tự do => Mỗi phong cách lãnh đạo đều có ưu, nhược điểm riêng và phù hợp với 1 số tổ chức nhất định hoặc 1 số giai đoạn phát triển của tổ chức. Không có phong cách lãnh đạo hiệu quả cho mọi tổ chức và mọi giai đoạn phát triển của nó. 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 33 TỔNG QUAN VỀ QUẢN LÝ CÁC TỔ CHỨC 4/14/2014 Th.S Nguyễn Quang Huy 34