Bài giảng Quản lý nhà nước về văn hóa thông tin - Bài 3.2: Quan điểm, nhiệm vụ giải pháp xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc

Bài 4 Quan điểm, nhiệm vụ giải pháp xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc TS Phan Quốc Anh Nội dung 1. 5 Quan điểm 2. 10 nhiệm vụ 3. 4 giải pháp 4. 5 đức tính của người Việt Nam Tài liệu tham khảo: 1. Nghị quyết Ban Chấp hành TW Đảng CSVN lần thứ 5 (khoá VIII), Nxb CTQG, Hà Nội 1998 2. Kết luận Hội nghị BCH TW Đảng CSVN khóa X, Nxb CTQG, Hà nội 2004 Quan điểm 1. Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội - Văn hóa thể hiện sức sống, sức sáng tạo phát triển và bản lĩnh của một dân tộc. - Văn hóa có mối quan hệ biện chứng với kinh tế, chính trị. Xây dựng và phát triển kinh tế phải nhằm mục tiêu cuối cùng là văn hóa, - Trong mỗi chính sách KT – Xã hội luôn bao hàm nội dung và mục tiêu văn hóa. Văn hóa có khả năng khơi dậy niềm năng sáng tạo của con người – nguồn nhân lực quyết định sự phát triển xã hội. Quan điểm 2. Nền văn hóa mà chúng ta xây dựng là nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Nền văn hóa tiên tiến là nền văn hóa có nội dung yêu nước và tiến bộ. Nền văn hóa nước ta thể hiện sức phát triển sáng tạo của dân tộc, các lĩnh vực của nền văn hóa Việt Nam có trình độ phát triển ngang tầm với các nước có trình độ tiên tiến trên thế giới. Những giá trị văn hóa truyền thống được kết tinh và tập hợp các tinh hoa văn hóa của cộng đồng các dân tộc, tiếp thu và hòa quyện với các giá trị tiến bộ của văn hóa nhân loại, để đạt tới giá trị cao cả: chân – thiện - mỹ. Quan điểm 3. Nền văn hóa Việt Nam là nền văn hóa thống nhất mà đa dạng trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam Nét nổi bật của văn hóa Việt Nam là sự thống nhất mà đa dạng, trên cơ sở sự hòa quyện bình đẳng, sự phát triển bản sắc riêng của văn hóa các dân tộc anh em cùng sống trên lãnh thổ Việt Nam. Mỗi thành phần dân tộc có truyền thống và bản sắc của mình, cả cộng đồng dân tộc Việt Nam có nền Văn hóa chung thống nhất. Sự thống nhất bao hàm cả tính đa dạng trong sự thống nhất. Không có sự đồng hóa hoặc thôn tính, kỳ thị. Quan điểm 4. Xây dựng và phát triển văn hóa là sự nghiệp của toàn dân do Đảng lãnh đạo trong đó đội ngũ trí thức giữ vai trò quan trọng. Xây dựng và phát triển văn hóa là sự nghiệp của toàn dân, giai cấp công nhân, nông dân, trí thức là nền tảng của khối đại đoàn kết tòan dân tộc, đồng thời là lực lượng chủ lực, nòng cốt trong xây dựng và phát triển nền văn hóa. Đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ gắn bó với nhân dân lao động, được Đảng, nhà nước và nhân dân tôn trọng, tạo điều kiện phát huy tài năng phục vụ nhân dân, cống hiến cho sự phát triển của nền văn hóa dân tộc. Quan điểm 5. Văn hóa là một mặt trận; xây dựng và phát triển văn hóa là một sự nghiệp cách mạng lâu dài, đòi hỏi phải có ý chí cách mạng và sự kiên trì, thận trọng. Xây dựng nền văn hóa là quá trình đấu tranh kiên trì, bền bỉ, lâu dài để giữ gìn và phát huy giá trị, bản sắc dân tộc, đấu tranh chống lại tàn dư của chế độ cũ và sự xâm nhập, phá hoại của các yếu tố tiêu cực, ngoại lai. Xây dựng văn hóa trong giai đoạn hiện nay phải kết hợp giữa xây và chống, lấy xây là chính, để chiến thắng cái cũ, cái lạc hậu. Xây dựng các giá trị văn hóa mới, con người mới là quá trình lâu dài, gian khổ, đòi hỏi kiên trì, bền bỉ, sự dũng cảm, ý chí quyết tâm và tinh thần sáng tạo Mục tiêu 1 1. Đảm bảo sự gắn kết giữa nhiệm vụ phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng, chỉnh đốn Đảng là then chốt với không ngừng nâng cao văn hóa – nền tảng tinh thần của xã hội; tạo nên sự phát triển đồng bộ của ba lĩnh vực trên chính là điều kiện quyết định đảm bảo cho sự phát triển toàn diện và bền vững của đất nước Mục tiêu 1 • Đây là mục tiêu chiến lược bao trùm, gắn với mục tiêu xây dựng xã hội “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh” • Từ khi có Đảng, Đảng luôn coi văn hóa là một bộ phận quan trọng của sự nghiệp cách mạng. Đảng xác định cách mạng tư tưởng – văn hóa là một trong 3 cuộc cách mạng phải tiến hành đồng thời (CM Sản xuất, CM KHKT, CM Tư tưởng VH) Mục tiêu 1 • Hội nghị TW 10 đặt vấn đề phát triển văn hóa làm nền tảng tinh thần xã hội, gắn kết đồng bộ với phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt. Đây là bước phát triển mới về nhận thức của Đảng về vị trí công tác văn hóa trước tình hình mới. Mục tiêu 2 2. Trong quá trình mở rộng hội nhập kinh tế quốc tế và giao lưu văn hóa, cùng với việc tập trung xây dựng những giá trị mới của văn hóa Việt Nam đương đại, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác bảo tồn, kế thừa, phát huy các giá trị tốt đẹp của truyền thống văn hóa dân tộc và tiếp nhận có chọn lọc tinh hoa văn hóa thế giới, bắt kịp sự phát triển của thời đại Mục tiêu 3 3. Vừa phát huy mạnh mẽ tính đa dạng, bản sắc độc đáo của văn hóa các dân tộc anh em, làm phong phú nền văn hóa chung của cả nước, vừa kiên trì củng cố và nâng cao tính thống nhất trong đa dạng của văn hóa Việt Nam, đấu tranh chống các khuynh hướng lợi dụng văn hóa để chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc. Mục tiêu 4 4. Nghiên cứu, nắm bắt kịp thời thành tựu của văn hóa – thông tin hiện đại, huy động mọi tiềm lực xã hội cho sự phát triển văn hóa, chăm lo các tài năng, chủ động có kế hoạch, chính sách, cơ chế phù hợp để tạo điều kiện cho nền văn hóa nước nhà phát triển vững chắc và đúng hướng trong thời kỳ mới. 10 nhiệm vụ 1. Đẩy mạnh giáo dục XHCN, bồi dưỡng lòng yêu nước, tạo sự chuyển biến rõ rệt về bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực trí tuệ của con người Việt Nam, đủ sức thực hiện thành công sự nghiệp CNH - HĐH đất nước 10 nhiệm vụ 2. Tập trung xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. Nâng cao tính tự quản, chất lượng, hiệu quả cuộc vận động xây dựng môi trường văn hóa - Hướng cuộc vận động về cơ sở làm chuyển biến rõ rệt môi trườg văn hóa ở gia đình, ấp, bản, buôn, làng, khu phố, xã phường, cơ quan đơn vị, LLVT, trường học, bệnh viện, doanh nghiệp - Tăng cường quản lý việc cưới, tang, lễ hội. 10 nhiệm vụ 3. Chăm lo xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh Thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư Dân chủ Nền nếp văn hóa trong các cơ quan, đơn vị 10 nhiệm vụ 4. Nâng cao chất lượng các sản phẩm văn học, nghệ thuật, các công trình văn hóa. - Tạo điều kiện vật chất và tinh thần cho sự sáng tạo của văn nghệ sĩ - Có tác phẩm giá trị - Phản ánh chân thực 10 nhiệm vụ 5. Phát triển đi đôi với quản lý hệ thống thông tin đại chúng, hoàn thiện chiến lược thông tin, nâng cao chất lượng báo chí, xuất bản đáp ứng yêu cầu của đất nước 10 nhiệm vụ 6. Nâng cao trình độ, kiến thức bao gồm kiến thức chuyên môn, ngoại ngữ, tin học cho cán bộ, đảng viên và nhân dân Phát huy truyền thống hiếu học Đổi mới cơ chế giáo dục, xây dựng chính sách, xây dựng xã hội học tập 10 nhiệm vụ 7. Bảo tồn phát huy các di sản văn hóa dân tộc Đẩy mạnh việc sưu tầm, lưu giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống bao gồm cả văn hóa bác học và văn hóa dân gian. 10 nhiệm vụ 8. Bảo tồn phát huy và phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số - Ngôn ngữ chữ viết - Lực lượng văn nghệ sĩ người dân tộc thiểu số 10 nhiệm vụ 9. Mở rộng giao lưu, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, hoàn chỉnh chiến lược văn hóa thông tin đối ngoại 10 nhiệm vụ 10. Đấu tranh ngăn chặn, bài trừ các hủ tục, các tiêu cực xã hội, tệ nạn xã hội, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh Tiến hành kiên quyết, chủ động cuộc đấu tranh đánh bại chiến lược “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa. 4 giải pháp 1. Giải pháp hàng đầu là nâng cao năng lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của tổ chức Đảng và cấp ủy các cấp đối với lĩnh vực văn hóa 4 giải pháp 2. Phát huy tính năng động của các cơ quan đảng, nhà nước, MTTQ và các đoàn thể. Các hội sáng tạo VHNT, KHKT và thông tin, báo chí trong sự nghiệp văn hóa, tạo nên sức mạnh tổng hợp, động viên nhân dân và đội ngũ trí thức thực hiện các nhiệm vụ văn hóa, nâng cao chất lượng sáng tạo, sản xuất, bảo quản, tôn tạo, truyền bá và tiếp nhận các sản phẩm, công trình văn hóa 4 giải pháp 3. Đẩy mạnh giáo dục về CNXH, bồi dưỡng lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, tạo chuyển biến rõ rệt về bản lĩnh chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực, trí tuệ người Việt Nam theo 5 đức tính đã được NQTW5 xác định 4 giải pháp 4. Tăng cường đầu tư cho văn hóa, phấn đấu để đến năm 2010 ít nhất đạt 1,8% tổng chi ngân sách của Nhà nước, tiếp tục bảo đảm kinh phí cho các chương trình mục tiêu phát triển văn hóa. 5 đức tính của người Việt Nam 1. Có tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc, phấn đấu vì độc lập dân tộc và CNXH, có ý chí vươn lên đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu, đoàn kết với nhân dân thế giới trong sự nghiệp đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội 5 đức tính của người Việt Nam 2. Có ý thức tập thể, đoàn kết, phấn đấu vì lợi ích chung 3. Có lối sống lành mạnh, nếp sống văn minh, cần kiệm, trung thực, nhân nghĩa, tôn trọng kỷ cương phép nước, quy ước của cộng đồng, có ý thức bảo vệ và cải thiện môi trường sinh thái 5 đức tính của người Việt Nam 4. Lao động chăm chỉ với lương tâm nghề nghiệp, có kỹ thuật, sáng tạo, năng suất cao vì lợi ích của bản thân, gia đình, tập thể và xã hội 5. Thường xuyên học tập, nâng cao hiểu biết, trình độ chuyên môn, trình độ thẩm mỹ và thể lực. • Đẩy mạnh việc nghiên cứu, tuyên truyền giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh, đẩy mạnh phong trào “sống, chiến đấu, lao động, học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại”, đẩy lùi tiêu cực lạc hậu, khẳng định giá trị tốt đẹp của văn hóa Việt Nam, con người Việt Nam thời kỳ mới.