Bài giảng Quản trị kinh doanh quốc tế - Bài 1: Khái quát về hoạt động kinh doanh quốc tế - Nguyễn Thị Thu Hương

v2.0015103216 1 QUẢN TRỊ KINH DOANH QUỐC TẾ Giảng viên: TS. Nguyễn Thị Thu Hường v2.0015103216 BÀI 1 KHÁI QUÁT VỀ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH QUỐC TẾ 2 Giảng viên: TS. Nguyễn Thị Thu Hường v2.0015103216 MỤC TIÊU BÀI HỌC 3 • Mô tả khái quát hoạt động kinh doanh quốc tế và vai trò của hoạt động kinh doanh quốc tế. • Tìm ra sự tác động của toàn cầu hóa đến các nền kinh tế trên thế giới. v2.0015103216 CÁC KIẾN THỨC CẦN CÓ 4 Để hiểu rõ bài này, yêu cầu sinh viên cần có các kiến thức cơ bản liên quan đến các môn học sau: • Kinh tế vi mô; • Kinh tế vĩ mô; • Các môn học chuyên ngành quản trị kinh doanh. v2.0015103216 HƯỚNG DẪN HỌC 5 • Đọc tài liệu và tóm tắt những nội dung chính của từng bài; • Liên hệ và lấy ví dụ thực tế khi học đến từng vấn đề; • Tìm hiểu bản chất của kinh doanh quốc tế, tác động của kinh doanh quốc tế đối với nền kinh tế; sự tác động của toàn cầu hóa đối với nền kinh tế. • Làm bài tập và luyện thi trắc nghiệm theo yêu cầu từng bài. v2.0015103216 CẤU TRÚC NỘI DUNG 6 1.1 Khái niệm và quá trình hình thành hoạt động kinh doanh quốc tế 1.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh quốc tế 1.3 Toàn cầu hoá và sự tác động của toàn cầu hoá đến hoạt động kinh doanh quốc tế v2.0015103216 7 1.1.1. Khái niệm 1.1.2. Vai trò của hoạt động kinh doanh quốc tế 1.1.3. Quá trình hình thành và phát triển 1.1. KHÁI NIỆM VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH QUỐC TẾ v2.0015103216 1.1.1. KHÁI NIỆM 8 Kinh doanh quốc tế Là toàn bộ các hoạt động giao dịch, kinh doanh được thực hiện giữa các quốc gia, nhằm thỏa mãn mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp, các cá nhân và các tổ chức kinh tế. Xuất hiện sớm cùng với quá trình giao lưu, trao đổi, mua bán hàng hóa giữa hai hay nhiều quốc gia. v2.0015103216 Đặc trưng của kinh doanh quốc tế: • Kinh doanh quốc tế là hoạt động kinh doanh diễn ra giữa các nước, còn kinh doanh trong nước là hoạt động kinh doanh chỉ diễn ra trong nội bộ quốc gia đó. • Kinh doanh quốc tế được thực hiện ở nước ngoài nên gặp phải nhiều rủi ro hơn là kinh doanh nội địa. • Kinh doanh quốc tế buộc phải diễn ra trong môi trường kinh doanh mới nên các doanh nghiệp phải thích ứng để hoạt động có hiệu quả. • Kinh doanh quốc tế tạo điều kiện cho doanh nghiệp gia tăng lợi nhuận bằng cách mở rộng phạm vi thị trường. Các hình thức của hoạt động kinh doanh quốc tế: • Thương mại hàng hoá; • Thương mại dịch vụ; • Đầu tư nước ngoài; • Tài chính, tiền tệ quốc tế. 1.1.1. KHÁI NIỆM (tiếp theo) 9 v2.0015103216 1.1.2. VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG KINH DOANH QUỐC TẾ Giúp doanh nghiệp, tổ chức kinh tế thỏa mãn nhu cầu và lợi ích của mình. Giúp cho các quốc gia tham gia vào quá trình liên kết kinh tế, phân công lao động xã hội. Tiếp thu kiến thức, mở rộng thị trường kinh doanh, tăng tính cạnh tranh của sản phẩm. Giúp cho doanh nghiệp khai thác lợi thế so sánh của mỗi quốc gia. Tăng thu ngoại tệ, đẩy mạnh thu hút đầu tư trong nước. Tăng cường hợp tác kinh tế, khoa học, chuyển giao công nghệ. 10 v2.0015103216 1.1.3. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN Mở rộng phạm vi thị trường kinh doanh Tìm kiếm các nguồn lực nước ngoài Mở rộng và đa dạng hoá hoạt động kinh doanh 11 v2.0015103216 12 1.2.1. Điều kiện phát triển kinh tế 1.2.2. Sự phát triển của khoa học và công nghệ 1.2.4. Sự hình thành các liên minh kinh tế 1.2.3. Điều kiện chính trị và xã hội 1.2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH QUỐC TẾ v2.0015103216 • Thu nhập dân cư tăng nên nhu cầu sản xuất phải tăng cao. • Thị trường nội địa khó có thể đáp ứng các nhu cầu ngày càng tăng lên. • Sự thay đổi mức sống trên thế giới ảnh hưởng trực tiếp đến toàn bộ hàng hóa lưu chuyển quốc tế. 1.2.1. ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN KINH TẾ 13 v2.0015103216 • Khoa học công nghệ phát triển thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế của các quốc gia. • Xuất hiện nhiều sản phẩm mới thay thế. • Đòi hỏi các quốc gia có nền kinh tế kém phát triển cần thay đổi kỹ thuật công nghệ, hiện đại. 1.2.2. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ 14 v2.0015103216 • Sự bất lợi về chính trị, xã hội ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. • Chính trị, xã hội tác động trực tiếp đến phạm vi, lĩnh vực kinh doanh. • Chính trị, xã hội tác động đến hoạt động của các công ty đa quốc gia. 1.2.3. ĐIỀU KIỆN CHÍNH TRỊ VÀ XÃ HỘI 15 v2.0015103216 • Hình thành các khối liên kết về kinh tế, chính trị, quân sự đã góp phần làm tăng hoạt động kinh doanh buôn bán và đầu tư giữa các quốc gia thành viên => tiến hành ký kết với các quốc gia ngoài khối những hiệp định, thoả ước tạo điều kiện cho hoạt động kinh doanh quốc tế phát triển. • Sự tham gia của các tổ chức kinh tế quốc tế như Ngân hàng thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đến các quốc gia. 1.2.4. SỰ HÌNH THÀNH CÁC LIÊN MINH KINH TẾ 16 v2.0015103216 1.3. TOÀN CẦU HÓA VÀ SỰ TÁC ĐỘNG CỦA TOÀN CẦU HOÁ ĐẾN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH QUỐC TẾ 17 1.3.1. Toàn cầu hoá và những nhân tố thúc đẩy toàn cầu hoá 1.3.2. Vai trò của công ty đa quốc gia trong quá trình toàn cầu hoá v2.0015103216 1.3.1. TOÀN CẦU HÓA VÀ NHỮNG NHÂN TỐ THÚC ĐẨY QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HOÁ Toàn cầu hóa Toàn cầu hóa là biểu hiện, là kết quả của sự phát triển mạnh mẽ của lực lượng sản xuất dẫn đến phá vỡ sự biệt lập của các quốc gia, tạo ra mối quan hệ gắn kết, tương tác và phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, dân tộc trên quy mô toàn cầu trong sự vận động phát triển. Là khái niệm dùng để miêu tả các thay đổi trong xã hội và trong nền kinh tế thế giới, tạo ra bởi mối liên kết và trao đổi ngày càng tăng giữa các quốc gia, các tổ chức hay các cá nhân ở góc độ văn hóa, kinh tế,... trên quy mô toàn cầu. 18 v2.0015103216 Khái niệm toàn cầu hóa kinh tế • Toàn cầu hóa kinh tế là những mối quan hệ kinh tế vượt qua biên giới quốc gia, vươn tới quy mô toàn thế giới, đạt trình độ và chất lượng mới. • Toàn cầu hóa kinh tế là sự vận động tự do của các yếu tố sản xuất nhằm phân bổ tối ưu các nguồn lực trên phạm vi toàn cầu. • Toàn cầu hóa kinh tế chính là sự gia tăng nhanh chóng các hoạt động kinh tế vượt qua mọi biên giới quốc gia, khu vực, tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế trong sự vận động phát triển hướng tới một nền kinh tế thế giới thống nhất. 1.3.1. TOÀN CẦU HÓA VÀ NHỮNG NHÂN TỐ THÚC ĐẨY QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HOÁ (tiếp theo) 19 v2.0015103216 1.3.1. TOÀN CẦU HÓA VÀ NHỮNG NHÂN TỐ THÚC ĐẨY QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HOÁ (tiếp theo) 20 Biểu hiện của toàn cầu hóa: • Toàn cầu hóa thể hiện qua sự gia tăng ngày càng mạnh mẽ của các luồng giao lưu quốc tế về hàng hoá, dịch vụ và các yếu tố sản xuất như vốn, công nghệ, nhân công • Toàn cầu hóa thể hiện qua sự hình thành và phát triển các thị trường thống nhất trên phạm vi khu vực và toàn cầu. • Toàn cầu hóa thể hiện qua sự gia tăng số lượng, quy mô và vai trò ảnh hưởng các công ty đa quốc gia tới nền kinh tế thế giới. v2.0015103216 ` Những nhân tố thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa 2. Sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế thị trường 3. Sự gia tăng của các vấn đề toàn cầu 4. Sự phát triển mạnh mẽ của các công ty xuyên quốc gia 1. Sự phát triển cao của lực lượng sản xuất Những nhân tố thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa 1.3.1. TOÀN CẦU HÓA VÀ NHỮNG NHÂN TỐ THÚC ĐẨY QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HOÁ (tiếp theo) 21 v2.0015103216 1.3.1. TOÀN CẦU HÓA VÀ NHỮNG NHÂN TỐ THÚC ĐẨY QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HOÁ (tiếp theo) 22 Kết luận về toàn cầu hóa • Toàn cầu hóa là một quá trình gắn liền với sự phát triển và tiến bộ xã hội diễn ra trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội trên phạm vi toàn cầu. • Toàn cầu hóa là quá trình làm biến đổi sâu sắc, toàn diện các mối quan hệ kinh tế, chính trị, quân sự, văn hóa, khoa học, môi trườngcủa thế giới. • Thực chất của toàn cầu hóa là toàn cầu hóa kinh tế. v2.0015103216 1.3.2. VAI TRÒ CỦA CÔNG TY ĐA QUỐC GIA TRONG QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HÓA 23 • Công ty đa quốc gia (MNC: Multinational corporation) là khái niệm để chỉ các công ty sản xuất hay cung cấp dịch vụ ở ít nhất hai quốc gia. • Công ty đa quốc gia có thể có ảnh hưởng lớn đến các mối quan hệ quốc tế và các nền kinh tế của các quốc gia. v2.0015103216 Mục đích hình thành công ty đa quốc gia • Do nhu cầu quốc tế hóa ngành sản xuất và thị trường nhằm tránh những hạn chế thương mại, quota, thuế nhập khẩu ở các nước mua hàng, sử dụng được nguồn nguyên liệu thô, nguồn nhân công rẻ và khai thác các tiềm năng tại chỗ; • Do nhu cầu sử dụng sức mạnh cạnh tranh và những lợi thế so sánh của nước sở tại, thực hiện các chuyển giao các ngành công nghệ bậc cao; • Do nhu cầu tìm kiếm lợi nhuận cao hơn và phân tán rủi ro, cũng như tránh những bất ổn do ảnh hưởng bởi chu kỳ kinh doanh khi chỉ sản xuất ở một quốc gia. 1.3.2. VAI TRÒ CỦA CÔNG TY ĐA QUỐC GIA TRONG QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HÓA (tiếp theo) 24 Vai trò trong thương mại thế giới Thay đổi cơ cấu thương mại quốc tế Thúc đẩy hoạt động thương mại thế giới phát triển v2.0015103216 Vai trò đối với đầu tư quốc tế Làm tăng tích luỹ vốn của nước chủ nhà Thúc đẩy lưu thông dòng vốn đầu tư trên toàn thế giới 1.3.2. VAI TRÒ CỦA CÔNG TY ĐA QUỐC GIA TRONG QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HÓA (tiếp theo) 25 v2.0015103216 1.3.2. VAI TRÒ CỦA CÔNG TY ĐA QUỐC GIA TRONG QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HÓA (tiếp theo) 26 Vai trò đối với hoạt động phát triển và chuyển giao công nghệ Thúc đẩy hoạt động chuyển giao công nghệ Là chủ thể chính trong phát triển công nghệ thế giới v2.0015103216 Vai trò đối với phát triển nhân lực của nước nhận đầu tư Tác động đối với phát triển nguồn lực Đề ra những chính sách phát triển nguồn lực song song cùng với những chiến lược phát triển của mình 1.3.2. VAI TRÒ CỦA CÔNG TY ĐA QUỐC GIA TRONG QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HÓA (tiếp theo) 27 v2.0015103216 1.3.2. VAI TRÒ CỦA CÔNG TY ĐA QUỐC GIA TRONG QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HÓA (tiếp theo) 28 Đặc điểm hoạt động của công ty đa quốc gia • Quyền sở hữu tập trung: các chi nhánh, công ty con, đại lý trên khắp thế giới đều thuộc quyền sở hữu tập trung của công ty mẹ; • Thường xuyên theo đuổi những chiến lược quản trị, điều hành và kinh doanh có tính toàn cầu. v2.0015103216 1.3.2. VAI TRÒ CỦA CÔNG TY ĐA QUỐC GIA TRONG QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HÓA (tiếp theo) 29 • Mục đích phát triển thành công ty đa quốc gia:  Nhu cầu quốc tế hóa ngành sản xuất và thị trường nhằm tránh những hạn chế thương mại, quota, thuế nhập khẩu ở các nước mua;  Quản trị giá trị tài sản hiện tại, được gọi trong phương thức điều chỉnh giá trị hiện tại;  Quản trị rủi ro về tỷ giá. • Ví dụ một số công ty đa quốc gia tại Việt Nam  Tập đoàn dầu khí quốc gia Việt Nam – PVN;  Tập đoàn viễn thông quân đội – Viettel;  Tập đoàn FPT;  Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai;  Tổng công ty cổ phần sữa Việt Nam – Vinamilk. v2.0015103216 TÓM LƯỢC CUỐI BÀI 30 Trong bài học này, chúng ta đã đề cập đến: • Khái niệm và quá trình hình thành và đặc trưng hoạt động kinh doanh quốc tế; • Vai trò của hoạt động kinh doanh quốc tế; • Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh quốc tế; • Toàn cầu hóa: khái niệm, biểu hiện của toàn cầu hóa và nhân tố thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa; • Vai trò và đặc điểm của công ty đa quốc gia.