Sóng truyền hình thực chất là sóng điện từbức xạtrong không
gian với vận tốc ánh sáng từcác đài phát đến máy thu hình,
sóng truyền hình của mỗi đài phát nằm trên một kênh có một
dải tần xác định .
z Ví dụ Đài truyền hình Hà Nội phát trên kênh 6 có dải tần từ
175,25MHz đến 181,75MHz ; Đài truyền hình Trung ương
phát chương trình VTV1 trên kênh 9 ởdải tần 199,25 đến
205,75MHz; và phát chương trình VTV2 trên kênh 11 ởdải tần
215,25 đến 221,75MHz, nhưvậy mỗi kênh truyền hình chiếm
một dải tần rộng khoảng 6,5MHz .
z Tất cảcác sóng truyền hình đang phát đều đi đến máy thu, cảm
ứng lên các chấn tửan ten rồi đi xuống mát thu hình .
z Nếu một kênh sóng nào đó được chọn thì tín hiệu sẽ đi vào bộ
kênh sau đó tiếp tục đi qua mạch khuếch đại trung tần và được
tách sóng đểlấy ra tín hiệu Video tổng hợp.
18 trang |
Chia sẻ: oanhnt | Lượt xem: 1814 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem nội dung tài liệu Bài giảng Ti vi màu 2, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Chương 7 : Bộ kênh & Trung tần
1. Nguyên lý thu sóng truyền hình .
Sóng truyền hình, an ten và máy thu hình
z Sóng truyền hình thực chất là sóng điện từ bức xạ trong không
gian với vận tốc ánh sáng từ các đài phát đến máy thu hình,
sóng truyền hình của mỗi đài phát nằm trên một kênh có một
dải tần xác định .
z Ví dụ Đài truyền hình Hà Nội phát trên kênh 6 có dải tần từ
175,25MHz đến 181,75MHz ; Đài truyền hình Trung ương
phát chương trình VTV1 trên kênh 9 ở dải tần 199,25 đến
205,75MHz; và phát chương trình VTV2 trên kênh 11 ở dải tần
215,25 đến 221,75MHz, như vậy mỗi kênh truyền hình chiếm
một dải tần rộng khoảng 6,5MHz .
z Tất cả các sóng truyền hình đang phát đều đi đến máy thu, cảm
ứng lên các chấn tử an ten rồi đi xuống mát thu hình .
z Nếu một kênh sóng nào đó được chọn thì tín hiệu sẽ đi vào bộ
kênh sau đó tiếp tục đi qua mạch khuếch đại trung tần và được
tách sóng để lấy ra tín hiệu Video tổng hợp.
2. Nhiệm vụ và nguyên lý hoạt động của bộ kênh
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
Sơ đồ khối của bộ kênh
Nhiệm vụ của bộ kênh - bộ kênh có các nhiệm vụ sau :
z Thu tín hiệu từ một đài phát bằng nguyên lý cộng hưởng, nhiều
đài phát cùng đi đến máy thu nhưng tín hiệu từ đài phát nào có
tần số trùng với tần số mạch cộng hưởng sẽ được thu vào .
Sau đó khuếch đại tín hiệu đã được chọn bằng các mạch
khuếch đại cao tần, do dải tần của toàn bộ sóng truyền hình
tương đối rộng lên người ta chia làm 3 dải sóng
+ Dải VHL từ kênh 1 đến kênh 3
+ Dải VHF từ kênh 4 đến kênh 12
+ Và dải UHF từ kênh 21 đến kênh 63
+ Các kênh 13 đến 20 không dùng trong lĩnh vực truyền hình
z Tạo dao động nội cung cấp cho mạch đổi tần
z Đổi tần tín hiệu thông qua mạch trộn tần, tín hiệu từ đài phát
được trộn với tần số dao động nội để tạo thành tín hiệu trung
tần, tín hiệu trung tần có tần số cố định từ 31,5MHz đến
38MHz
Tính chất của mạch cộng hưởng .
z Để thu một tần số nào đó và loại bỏ các tần số khác, người ta sử
dụng nguyên lý cộng hưởng bằng các mạch cộng hưởng .
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
Mạch cộng hưởng nối tiếp Mạch cộng hưởng song song
z Dùng tụ điện và cuộn dây đấu nối tiếp ta được một mạch cộng
hưởng nối tiếp, đặc điểm của mạch cộng hưởng nối tiếp là
chúng có trở kháng rất nhỏ tại tần số cộng hưởng và có trở
kháng lớn với các tần số khác
+ Ví dụ : nếu mạch cộng hưởng ở tần số là 200MHz thì khi
có một tín hiệu có tần số 200MHz đi qua, chúng sẽ đi qua dễ
dàng ( vì trở kháng nhỏ ) còn các tần số khác không đi qua
được ( vì có trở kháng lớn )
z Nếu ta đấu song song tụ điện với cuộn dây ta sẽ được một mạch
cộng hưởng song song, mạch cộng hưởng song song lại có đặc
điểm ngược lại là chúng có trở kháng rất cao tại tần số cộng
hưởng và có trở kháng nhỏ đối với các tấn số khác .
+ Ví dụ : nếu mạch cộng hưởng song song cộng hưởng tại tần
số 200MHz thì mạch này không cho tín hiệu có tần số 200MHz
đi qua nhưng lại cho các tần số khác đi qua dễ dàng .
Mạch cộng hưởng cao tần ( RF) trong bộ kênh
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
Mạch cộng hưởng cao tần RF trong bộ kênh
z Trong bộ kênh Ti vi mầu người ta sử dụng Diode Varicap
( Diode biến dung ) làm tụ điện trong các mạch cộng hưởng,
đặc điểm của Đi ốt biến dung là : chúng có điện dung thay đổi
khi ta áp vào nó một điện áp ngược thay đổi, Đi ốt này sẽ thay
thế cho các tụ xoay trong các mạch dò sóng bằng điện áp .
z Mạch cộng hưởng cao tần RF có thể gồm nhiều mạch cộng
hưởng nối tiếp kết hợp với các mạch cộng hưởng song song,
trong các mạch cộng hưởng có sự tham gia của đi ốt biến dung
để ta có thể thay đổi tần số cộng hưởng thông qua sự thay đổi
điện áp .
z Người ta dùng điện áp VT ( Vol Tuning = điện áp dò kênh ) đi
vào các mạch cộng hưởng này để đặt lên các đi ốt biến dung
một điện áp ngược, điện áp VT có thể thay đổi từ 0 đến 28V.
z Giả sử khi chỉnh VT = 10V thì cả hai mạch cộng hưởng ở tần
số là f2, khi đó mạch sẽ cho tần số f2 đi qua , nếu ta thay đổi
giá trị VT sao cho mạch cộng hưởng tại f1 thì mạch sẽ cho tần
số f1 đi qua .
3. Sơ đồ khối của bộ kênh
Bộ kênh Ti vi mầu
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
Sơ đồ khối trong bộ kênh
z Mạch cộng hưởng có nhiện vụ chọn lấy một kênh sóng
z Mạch VHL khuếch đại các tín hiệu của các kênh 1 đến kênh 3
z Mạch VHF khuếch đại các tín hiệu từ kênh 4 đến kênh 12
z Mạch UHF khuếch đại các tín hiệu từ kênh 21 đến kênh 63
z Mạch OSC tạo tần số dao động nội
z Mạch Mixer có nhiệm vụ đổi tần
z VT (Vol Tuning) là điện áp dò kênh, điện áp VT thay đổi từ 0
đến 28V
z AGC ( Auto Gain Control ) là điện áp tự động điều chỉnh độ
khuếch đại của kênh, điện áp này khoảng 6V
z Điện áp BU là 12V cấp cho dải UHF hoạt động
z Điện áp BH là 12V cấp cho dải VHF hoạt động
z Điện áp BL là 12V cấp cho dải VHL hoạt động
z Trong một thời điểm chỉ có một trong ba điện áp BU, BH hoặc
BL được cấp điện .
z B+ =12V là điện áp cấp nguồn chung cho bộ kênh
z AFT ( Auto Fine Tuning ) Tự động tinh chỉnh tần số dò sóng,
điện áp này có thể không sử dụng
z IF là chân tín hiệu trung tần ra .
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
4. Mạch điều khiển bộ kênh
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích
Mạch điều khiển kênh
Mạch điều khiển kênh bao gồm
z IC chuyển mạch điều khiển cung cấp điện áp cho các chân BU,
BH, BL, trong một thời điểm chỉ có một trong 3 chân trên
được cấp điện .
z Mạch điều khiển áp dò kênh VT bao gồm :
+ Điện áp chuẩn 33V được cung cấp từ nguồn 110V giảm
áp qua điện trở khoảng 10K và được gim cố định trên một đi ôt
zener 33V
+ Lệnh VT từ vi xử lý
+ Đèn Q1 có nhiệm vụ thay đổi điện áp VT từ 0 đến 28V để
đưa vào chân VT của bộ kênh .
z Khi ta dò kênh, tương ứng với vạch dò sóng tăng dần là điện áp
VT cấp cho kênh thay đổi từ 0 đến 28V
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
Máy đang dò kênh ở dải VHF,lúc này chân BH
có 12V và điện áp VT tăng dần từ 0 đến 28V
tương ứng khi vệt sóng chạy dần từ đầu đến cuối
5. Mạch dừng dò kênh và nhớ kênh
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích
z Trong quá trình dò kênh, khi thu được tín hiệu nét nhất thì quá
trình dò kênh tự động dừng lại hoặc tự động nhớ, như vậy phải
có một mạch phát hiện điểm tín hiệu nét nhất đó => đó chính là
mạch AFT trên IC trung tần .
z Mạch AFT tách một phần tín hiệu Video ở đầu ra trung tần để
tạo điện áp AFT, khi không có tín hiệu, chân AFT có điện áp
thấp, khi có tín hiệu điện áp AFT tăng lên, trong quá trình dò
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
kênh khi thu được tín hiệu điện áp AFT tăng dần, đến điểm nét
nhất thì điện áp AFT không tăng và bắt đầu giảm => đó chính
là điểm có tín hiệu tốt nhất.
z Điện áp AFT được đưa về chân AFC của Vi xử lý để thực hiện
quá trình dừng dò kênh và nhớ kênh tự động .
z Ở quá trình dò tay ( Menu Search ) khi thu được tín hiệu điện
áp AFT tăng báo về vi xử lý để dừng quá trình dò kênh tại điểm
nét nhất, nếu ta nhớ thì điện áp VT tại điểm đó sẽ được nhớ vào
IC Memory
z Nếu ta đặt chế độ dò kênh tự động ( Auto Search ) thì mỗi khi
điện áp AFT tăng đến đỉnh => IC vi xử lý tự động nhớ lại điểm
điện áp VT đó vào IC nhớ Memory .
z Sau khi dò kênh xong, nếu ta bấm vào số kênh đã nhớ thì giá trị
điện áp VT lại được xuất ra từ IC nhớ .
6. Các bệnh về kênh
Bệnh 1 - Máy không thu được tín hiệu, màn ảnh có nhiễu
không có hình
Màn ảnh có nhiễu không thu được tín hiệu
Các nguyên nhân dẫn đến hiện tượng trên là :
z Mất tín hiệu an ten như đứt dây an ten, đứt núm cắm an ten .
z Mất điện áp dò kênh VT
z Mất điện áp BU, BH hoặc BL
z Điện áp AGC bị sai
z Do hỏng kênh
Phương pháp kiểm tra sửa chữa
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích
z Xác định đúng bộ kênh
z Kiểm tra lại an ten và núm an ten , tháo núm an ten ra để kiểm
tra cuộn dây phối hợp trở kháng xem có bị đứt không .
z Kiểm tra các điện áp B+, BU, BH, BL cung cấp cho kênh
z Kiểm tra điện áp AGC thông thường phải có khoảng 6V
z Kiểm tra điện áp VT, đặt máy vào chế độ dò kênh và đo xem
điện áp VT có thay đổi từ 0 đến 28V không ? nếu mất điện áp
này ta cần kiểm tra mạch cung cấp điện áp 33V
z Nếu các điện áp trên vẫn đầy đủ thì kết luận hỏng kênh => khi
thay kênh bạn cần lưu ý phải thay kênh đúng chủng loại hoặc
phải trùng vị trí chân .
Bệnh 2 : Máy thu được tín hiệu nhưng các kênh đều bị nhiễu
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
Hình ảnh bị nhiễu
Các nguyên nhân dẫn đến hiện tượng trên là :
z Do đứt an ten , núm an ten
z Điện áp AGC bị sai
z Điện áp B+, BU, BH hoặc BL bị giảm < 9V
z Do hỏng kênh
Phương pháp kiểm tra sửa chữa
z Kiểm tra lại an ten và núm an ten , tháo núm an ten ra để kiểm
tra cuộn dây phối hợp trở kháng xem có bị đứt không .
z Kiểm tra các điện áp B+, BU, BH, BL cung cấp cho kênh xem
có đủ 12V không ?
z Kiểm tra điện áp AGC ( thông thường khoảng 6V )
z Nếu các điện áp trên vẫn đầy đủ thì ta cần thay bộ kênh.
Bệnh 3 : Máy thu được dải UHF nhưng không thu được trên dải
VHF hoặc ngược lại .
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
Máy không thu được dải sóng VHF
Các nguyên nhân dẫn đến hiện tượng trên là :
z Mất điện áp cung cấp cho dải VHF ( nếu mất dải VHF ) hoặc
mất điện áp cung cấp cho dải UHF (nếu mất dải UHF)
z Điện áp VT bị giảm
z Do hỏng kênh
Phương pháp kiểm tra sửa chữa
z Đặt máy vào chế độ dò kênh và đo xem điện áp VT có thay đổi
từ 0 đến 28V không ?, nếu điện áp này không đủ 28V thì ta cần
kiểm tra điện áp 33V, nếu điện áp này giảm < 33V ta cần kiểm
tra các tụ giấy song song với đi ốt Zener 33V và bản thân đi ốt
zener 33V .
z Kiểm tra các điện áp BU, BH, BL xem có đủ 12V không ?
z Nếu các điện áp trên bình thường thì thay bộ kênh .
Bệnh 4 : Máy đang xem thì di kênh mất hình .
Các nguyên nhân dẫn đến hiện tượng trên là :
z Điện áp VT bị thay đổi , thường do các tụ gấy trên đường điện
áp VT bị dò hoặch tụ hoá bị khô .
z Điện áp 33V bị sụt áp do điốt Zener bị dò hoặc tụ giấy song
song bị chập
z Do hỏng các Diốt Varicap trong bộ kênh .
Phương pháp kiểm tra sửa chữa
z Đo kiểm tra điện áp 33V xem có đủ không ?
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
z Đo theo dõi điện áp VT xem có bị thay đổi không ?
z Nếu bình thường thì thay kênh.
7. Phân tích mạch điều khiển bộ kênh máy Deawoo 50N
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích
Mạch điều khiển bộ kênh máy Deawoo 50N
z Mạch tạo điện áp 33V gồm R103 là trở giảm áp và điốt Zener
D101 gim cố định điện áp 33V, nguồn cung cấp cho mạch lấy
từ điện áp 103V sau bộ nguồn
z Mạch điều khiển điện áp VT gồm lệnh VT ra từ chân 20 của
CPU và đèn Q902, các mắt lọc R918, C909 và R919,C107 lọc
hết điện áp xung do lênh VT từ CPU tạo ra thành áp một chiều .
z Mạch điện đi từ chân 5 của bo trung tần về chân 8 của vi xử lý
để dừng dò kênh và nhớ kênh tự động .
z Các mạch từ chân 15 và chân 33 của vi xử lý đến chân 3 và 4
của IC chuyển mạch IC903 để điều khiển cung cấp điện áp cho
các chân BU, BH và BL
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
Bộ kênh máy Deawoo
8. Phân tích mạch điều khiển bộ kênh các máy Samsung Vina
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích
Mạch điều khiển bộ kênh các máy Samsung Vina
z Chân 1 vi xử lý và toàn bộ mạch mầu tím có vai trò điều khiển
điện áp VT
z Các chân 5, 6, 7 vi xử lý và các đèn Q904, Q905, Q906 có
nhiệm vụ điều khiển điện áp cung cấp cho các chân U, VH, VL,
đặc điểm của bộ kênh này là khi dải nào hoạt động thì điện áp
dải đó phải thiết lập bằng 0V
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
z Chân của bộ kênh Samsung Vina có tới 11 chân trong đó có 3
chân không sử dụng .
Bộ kênh máy Samsung Vina, khi thay thế bạn cần
lưu ý phải thay bộ kênh có số chân tương đương
9 . Bộ kênh Digital (Kênh số) là gì ?
z Kênh số là bộ kênh có mạch giải mã tín hiệu số trong bộ kênh,
mạch giải mã này sẽ tạo ra lệnh VT và các lệnh BU, BH, BL
ngay trong bộ kênh, từ vi xử lý điều khiển bộ kênh thông qua
hai đường SCL và SDA
z Bộ kênh số không có điện áp VT mà điện áp 33V đưa thẳng
vào bộ kênh
z Bộ kênh số có thêm đường điện áp 5V cung cấp cho mạch xử
lý số
z Bộ kênh số được sử dụng rộng rãi trong các Ti vi thế hệ gần
đây .
z Các hư hỏng của bộ kênh Digital cũng tương tự như các bộ
kênh thông thường.
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
Mạch điều khiển bộ kênh Digital ( Kênh số )
Bộ kênh Digital trong các Ti vi mầu thế hệ mới
10. Nhiệm vụ của mạch khuếch đại trung tần
z Khuếch đại tín hiệu trung tần từ bộ kênh đưa sang, mạch
khuếch đại tín hiệu trung tần là nguồn sinh nhiễu trên màn
hình.
z Tách sóng thị tần để lấy ra tín hiệu Video tổng hợp
z Tạo điện áp tự điều khuếch cho bộ kênh AGC và mạch KĐ
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
trung tần
z Tạo điện áp AFT đưa về CPU để tự động dừng chế độ dò kênh
11. Phân tích mạch khuếch đại trung tần Ti vi Samsung Savina
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
Mạch trung tần Tivi Samsung vina CS2040, CS5085
12. Phân tích mạch khuếch đại trung tần máy National
TC485XR
Bạn đưa trỏ chuột vào sơ đồ để xem chú thích
Mạch khuếch đại trung tần máy National TC485XR
13. Hiện tượng khi hỏng mạch khuếch đại trung tần .
=> Màn ảnh sáng mịn , không có hình, không có tiếng, xem đầu
VCD theo đường AV vẫn bình thường .
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959
Biểu hiện của hỏng trung tần, khi xem Ti vi chỉ có màn
ảnh sáng mịn trong khi xem VCD vẫn bình thường
Phương pháp kiểm tra
z Đấu tắt từ đầu ra của trung tần đến đầu vào mạch xử lý tí hiệu
chói (để loại trừ hư hỏng do khối chuyển mạch AV ) => nếu
vẫn có màn sáng mịn thì do hỏng mạch khuếch đại trung tần .
Nếu có nhiễu xuất hiện trên màn hình thì do hư hỏng ở mạch
chuyển mạch AV
Đấu tắt tín hiệu từ đầu ra IF đến
đầu vào Xử lý chói để thử
Sửa chữa khắc phục
z Kiểm tra điện áp cung cấp cho mạch khuếch đại trung tần xem
có 12V không ?
z Hàn lại IC khuếch đại trung tần
z Thay IC khuếch đại trung tần.
www.hocnghe.com.vn
Xuan Vinh : 0912.421.959