Bài viết Những thực trạng, những thành công và mặt chưa đựợc của chương trình cổ phân hóa doanh nghiệp nhà nước ở nước ta trong thời gian vừa qua

Lời Nói Đầu Như chúng ta đã biết, ở nước ta, cũng giống như các nước XHCN trước đây thực hiện mô hình kế hoạch hoá tập trung, lấy việc mở rộng và phát triển khu vực kinh tế nhà nước bao trùm toàn bộ nên kinh tế quốc dân làm mục tiêu cho công cuộc cải tạo và xây dựng CNXH. Vì vậy khu vực kinh tế nhà nước đã phát triển một cách nhanh chóng, rộng khắp trong tất cả các lĩnh vực cơ bản với tỷ trọng tuyệt đối trong nền kinh tế, bất kể hiệu quả mà nó mang lại. Song cũng gống như nhiều nước trên thế gới khu vực kinh tế nhà nước hoạt động kém hiệu quả, đặc biệt là doanh nghiệp do các địa phương quản lý. Chính vì những thực trạng này nhà nước ta cũng đã có những thay đổi để khắc phục tình trạng hoạt động kém hiệu quả trên. Đại hội VI(1986) sau đó là các kỳ đại hội VII, VIII của Đảng đã đề ra đường lối đổi mới sâu sắc và toàn diện đất nước, trong đó có đổi mới kinh tế là nhiệm vụ trọng tâm. Và đổi mới hệ thống doanh nghiệp nhà nước (DNNN) là khâu đột phá quan trọng, trong đó cổ phần hoá (CPH) một bộ phận doanh nghiệp nhà nước là một trong bốn nội dung đổi mới cách quản lý. Chủ trương CPH DNNN được thí điểm từ năm 1992. Và hiện nay nó được coi là một chủ trương quan trọng của Đảng và nhà nước trong việc huy động vốn của mọi tầng lớp và nâng cao tính tự lực, tự giác và tinh thần trách nhiệm của những người gắn lợi ích của mình với lợi ích của doanh nghiệp(DN). Đồng thời các chủ trương của Đảng và nhà nước là nhất quán và ngày càng được cụ thể hoá về mục tiêu phương thức, đối tượng và giải pháp CPH. Cho đến nay những thành công mà chương trình CPH mang lại không phải là ít. Các DN CPH đều phát triển ổn định và có hiệu quả hơn. Tuy nhiên thực tiễn cũng chỉ ra khó khăn gây ra cho các DN sau CP. Trong khuôn khổ bài viết này chúng ta cùng nhau xem xét bàn về những thực trạng, những thành công cũng như mặt chưa đựợc của chương trình CPH DNNN ở nước ta trong thời gian vừa qua. Từ đó có những cái nhìn đúng đắn, đề ra những giải pháp thực hiện trong thời gian tới. NỘI DUNG I. MỘT SỐ LÍ LUẬN CHUNG VÒ CPH DNNN C¬ së lý luËn cña ph­¬ng thøc CPH nµy lµ ¸p dông chÕ ®é ph©n chia kÕt qu¶ kinh doanh võa theo vèn, võa theo lao ®éng vµ ngµy cµng lÊy lao ®éng lµm chÝnh. Bëi v× theo häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d­, lîi nhuËn lµ do c«ng nh©n s¸ng t¹o ra. Cho nªn vÒ mÆt ®¹o lý hä ph¶i ®­îc h­ëng, h¬n n÷a ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cÇn ph¶i ph©n chia cho hä ®Ó kÝch thÝch, t¹o ®éng lùc vµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm. NhiÒu DN TBCN ngµy nay còng ®· thùc hiÖn ®iÒu nµy. Tuy nhiªn, ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng nh÷ng lîi nhuËn, th× còng ph¶i chia sÎ tr¸ch nhiÖm t­¬ng øng khi DN bÞ lç, cã nh­ vËy míi c«ng b»ng, hîp lý vµ míi thùc sù n©ng cao ®­îc tr¸ch nhiÖm lµm chñ cña hä. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i kÕt hîp thùc hiÖn ph©n phèi võa theo vèn, võa theo lao ®éng, bëi v× t×nh thÕ míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 1. Bản chất cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước. Cổ phần hoá DNNN là quá trình chuyển đổi doanh nghiệp từ chổ chỉ có một chủ sở hữu thành công ty CP tức là DN có nhiều chủ sở hữu. CPH là quá trình đa dạng hoá sở hữu tại DN. Cổ phần hoá DNNN là quá trình chuyển đổi DNNN thành cổ phần, trong đó Nhà Nước có thể vẩn giữ tư cách là một cổ đông, tức Nhà Nuớc vẩn có thể là chủ sở hữu một bộ phận DN. Cổ phần hoá DNNN không chỉ là quá trình chuyển sở hữu Nhà Nước sang sở hữu của các cổ đông, mà còn có cả hình thức DNNN thu hút thêm vốn thông qua hình thức bán cổ phiếu để trở thành công ty CP. Tuy nhiên chúng ta cần phân biệt CPH và Tư nhân hoá, nó là hai quá trình khác nhau. Trong những điều kiện nhất định chúng có thể có điểm giống nhau đó là quá trình đa dạng hoá sở hữu trong DN. mặt khác tuỳ vào mức độ chuyển đổi quyền sở hữu đối với vốn và tài sản Nhà Nước trong DN mà quá trình đa dạng hoá sở hữu có thể là quá trình tư nhân hoá hoặc CP. Nhìn bề ngoài CPH: Xác định lại mục tiêu, phương hướng kinh doanh nhu cầu vốn điều lệ và chia ra thành CP, đánh giá lại tài sản của DN, quyết định mức vốn cần nắm giữ và rao bán rộng rải phần còn lại. Qua đó làm thay đổi lại cơ cấu sở hữu, huy động thêm vốn, xác lập cụ thể những người tham gia làm chủ DN, được chia lợi nhuận và chuyển DNNN thành công ty CP thuộc sở hữu cổ đông và chuyển sang hoạt động theo luật DN. Song để hiểu rỏ thực chất của CPH, cần thấy rằng trong công ty CP, trên cơ sở vốn điều lệ được chia ra thành nhiều phần thì quyền lợi và trách nhiệm đối với kết quả sản xuất kinh doanh cũng phân ra thành những đơn vị có cấu xác định tương ứng với cơ cấu sở hữu. Do đó, sở dĩ CPH có thể nâng cao hiệu quả của DNNN là do qua CPH cơ cấu sở hữu của DN được thay đổi, dẩn tới cơ cấu và cơ chế thực hiện quyền lợi và trách nhiệm đối với kết quả sản xuất kinh doanh cũng thay đổi theo. Từ đó tạo ra một cơ cấu động lực mới mạnh mẻ hơn đồng thời chuyển DN sang vận hành theo cơ chế quan lý mới tự chủ, năng động hơn, nhưng giám sát rộng rải và chặt chẻ hơn. Cho nên thực chất CPH nói chung chính là giải pháp tài chính và tổ chức, dựa trên chế độ CP nhằm đổi mới cơ chế phân chia quyền lợi và trách nhiệm gắn chặt với kết quả KD của DN. 2. Sự cần thiết của cổ phần hoá doanh nghiệp Nhà Nước Trên thế giới từ những năm 70 của thế kỹ XX đã diển ra quá trình giảm bớt sự can thiệp của Nhà Nước vào nền kinh tế thông qua tư nhân hoá và CPH DNNN. Đến những năm 90 quy mô tư nhân hoá và CPh DNNN đã diển ra chưa từng thấy, trở thành hiện tượng phổ biến nguyên nhân, cơ sở của hiên tượng này là do: + Các DNNN phát triển tràn lan, lại không được quản lý và tổ chức tốt, quản lý kinh tế theo kiểu hành chính qua nhiều cấp trung gian, hệ thống kế hoạch, tài chính cứng nhắc, thiếu khả năng nhạy bén thích ứng với nền kinh tế thị trường. Sự độc quyền của Nhà Nuớc được bảo vệ. Hoạt động sản xuất kinh doanh bị mất động lực dẩn đến hiệu quả thấp. + Do hoạt động kém hiệu quả nên các DNNN trở thành gánh nặng cho ngân sách Nhà Nước, dẩn đến ngân sách Nhà Nước bị thiếu hụt. + Do có thay đổi quan điểm về vai trò của Nhà Nước từ chổ nhấn mạnh vai trò của khu vực kinh tế Nhà Nước đến chổ coi trọng kinh tế tư nhân và vai trò tự điều tiết của kinh tế thị trường. Quan điểm này đã làm thay đổi tư duy kinh tế của chính phủ. CPH DNNN là một giải pháp mà hầu hết các nước coi trọng, cũng bắt nguồn từ sự thay đổi quan điểm trên. + Và sức hấp dẩn từ những thay đổi của các công ty CP mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn rỏ rệt và vai trò hết sức to lớn trong sự phát triển kinh tế xã hội đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế thị trường. Cổ phần hoá DNNN liên quan chặt chẻ tới việc sở hữu cá nhân không chỉ trong chế độ TBCN mà cả trong chế độ XHCN. Suy cho cùng CPH DNNN là sản phẩm tất yếu của nền sản xuất xã hội hoá và nền kinh tế thị trường phát triển. Việc chuyển các DNNN sang CPH là một quá trình khách quan không phải do ý muốn chủ quan của bất kỳ thể chế chính trị hoặc cá nhân nào và đây là một quyết định đúng đắn là giải pháp hợp lý và cần thiết đối với một bộ phận DNNN. 3. Mục tiêu của cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước. Việc chuyển DNNN sang công ty CP, ngoài việc huy động thêm vốn của xã hội để tăng cường năng lực tài chính thì mục tiêu của CPH là nhằm sử dụng có hiệu quả vốn, tài sản của Nhà Nước, nâng cao hiệu quả, sức cạnh tranh của các DNNN, thông qua việc thay đổi cơ cấu sở hữu, tạo động lực mới, chuyển DNNN sang phương thức quản lý mới năng động và chặt chẻ hơn. Sự nhất quán trong mục tiêu CPH một bộ phận DNNN là sử dụng vốn huy động được để đổi mời công nghệ, tạo thêm công ăn việc làm. Góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy quá trình đổi mới phát triển nền kinh tế thị trường nâng cao khả năng cạnh tranh của toàn bộ nền kinh tế nói chung và bộ phận DNNN nói riêng. II. THỰC TRẠNG CỔ PHẦN HOÁ MỘT BỘ PHẬN DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM. 1.Tiến trình cổ phần hoá. Nhận thức được chủ trương CPH một bộ phận DNNN là một sự cần thiết và đúng đắn. Ngay từ đầu thập niên 90 Đảng đã có chủ trương chuyển một bộ phận DNNN thành công ty CP. Tiến trình này được thực hiện cụ thể: Nghị quyết hội nghị trung ương Đảng khoá VII(tháng 11/1991)nêu rõ “Chuyển một số DN quốc doanh có điều kiện thành công ty CP và thành lập một số công ty quốc doanh CP mới, phải làm thí điểm chỉ đạo chặt chẻ, rút kinh nghiệm chu đáo trước khi mở rộng phạm vi thích hợp”. Nghị quyết hội nghị đại biểu giữa nhiệm kỳ khoá VII (tháng 11/1994) đã nêu mục đích: CP DNNN để thu hút thêm vốn tạo thêm động lực ngăn chặn những tiêu cực thúc đẩy DNNN làm ăn có hiệu quả. Nghị quyết của bộ chính trị về tiếp tục đổi mới để phát huy vai trò chủ đạo của DNNN (số 10/ NQ-TW ngày 17/3/1995) đã bổ sung thêm về phương trâm tiến hành CPH tỷ lệ bán CP cho người trong và ngoài DN. Thực hiện từng bước vững chắc CPH một bộ phận DNNN không cần giữ 100% vốn. Mục tiêu giữ vững định hướng XHCN của CPH DNNN và phân loại DNNN để CPH đã đựoc bổ sung trong kết luận của bộ chính trị về kế hoạch phát triển KT-XH 5 năm: 1996-2000 (số 31 BBK/BTC ngày 12/9/1995). Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ tiÕn hµnh CPH, ngµy 4/4/1997 bé chÝnh trÞ ra th«ng b¸o 63/TB-TW : Yªu cÇu c¸c cÊp uû ®¶ng vµ chÝnh quyÒn ph¶i qu¸n triÖt vµ tuyªn truyÒn gi¶i thÝch trong nh©n d©n chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vÒ CPH DNNN cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng t¹i DN CPH mua CP. TiÕn tr×nh ph©n lo¹i DNNN ®Ó lùa chän DNCP, ¸p dông c¸c h×nh thøc ®a d¹ng, phï hîp víi tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ. VÒ viÖc ph©n lo¹i DN c«ng Ých vµ DN kinh doanh, x¸c ®Þnh danh môc lo¹i DN cÇn gi÷ 100% vèn Nhµ N­íc vµ DN kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn Nhµ N­íc cÇn lËp kÕ ho¹ch CPH ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn thóc ®Èy lµm ¨n cã hiÖu qu¶. §iÒu nµy ®· ®­îc nªu lªn trong héi nghÞ lÇn thø 4 ban chÊp hµnh TW kho¸ 8 (12/1997). Tõ trªn ta thÊy do sù nhÊt qu¸n vµ ngµy cµng cô thÓ ho¸ vÒ môc tiªu, ph­¬ng thøc vµ gi¶i ph¸p ®èi t­îng CPH. Ngoµi ra §¶ng ChÝnh Phñ ®· tõng b­íc cã c¸c v¨n b¶n chØ ®¹o tæ chøc CPH thÓ hiÖn tÝnh chÆt chÎ thèng nhÊt vµ quan t©m. TiÕn tr×nh CPH DNNN tr¶i qua 3 giai ®o¹n chÝnh: 1.1. Giai ®o¹n thÝ ®iÓm CPH(tõ th¸ng 6/1992 ®Õn th¸ng 4/1996). Ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kü 80, §¶ng vµ Nhµ N­íc ®· chó träng c¶i tiÕn qu¶n lý DNNN, coi ®©y lµ nhiÖm vô cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ Nhµ N­íc ph¸t triÓn. Tuy nhiªn sau 5 n¨m kÓ tõ khi chñ tr­¬ng CPH DNNN ®ù¬c khëi x­íng (tõ n¨m 1987 ®Õn 1992) vÈn kh«ng triÓn khai ®­îc ®¬n vÞ nµo. Nh»m tiÕp tôc c¶i c¸ch DNNN vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nªu trªn, ngµy 8/6/1992 chñ tich héi ®ång Bé tr­ëng (nay lµ Thñ T­íng ChÝnh Phñ) ra quyÕt ®Þnh sè 002/CT, chØ ®¹o tiÕp tôc triÓn khai viÖc tiÕn hµnh CPH DNNN b»ng viÖc thÝ ®iÓm chuyÓn mét sæ DNNN thµnh c«ng ty CP. §©y lµ thêi gian ®­îc coi lµ c¸i mèc ®Ó n­íc ta b­íc vµo giai ®o¹n CPH DNNN. Thùc hiÖn quyÕt ®Þnh nµy, chØ thÞ 84/TTG ngµy 4/3/1993 Thñ T­íng ChÝnh Phñ ®· chän 7 DN ®ång thêi giao nhiÖm vô cho mæi Bé, UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc TW chän tõ 1 ®Õn 2 DN ®Ó tiÕn hµnh thÝ ®iÓm CPH. C¸c quyÕt ®Þnh, chØ thÞ trªn cã néi dung chÝnh nh­ sau: X¸c ®Þnh râ sù kh¸c biÖt gi÷a CPH DNNN víi t­ nh©n ho¸ DNNN. Môc tiªu thÝ ®iÓm CPH DNNN: ChuyÓn mét phÇn së h÷u Nhµ N­íc thµnh së h÷u c¸c cæ ®«ng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt KD, huy ®éng ®­îc mét l­îng vèn nhÊt ®Þnh c¶ trong vµ ngoµi n­íc. §iÒu kiÖn ®Ó DNNN cã thÓ ®­îc chän ®Ó CPH thÝ ®iÓm: Cã quy m« võa (vèn tõ 500 ®Õn 1 tû). DN ®ang KD cã l·i hoÆc tr­íc m¾t ®ang gÆp khã kh¨n nh­ng cã triÓn väng ho¹t ®éng tèt. H×nh thøc thÝ ®iÓm CPH DNNN b¸n CP cho ng­êi lao ®éng trong DN, b¸n CP cho c¸c c¸ nh©n kinh tÕ vµ tæ chøc x· héi trong n­íc. ¦u ®·i ®èi víi ng­êi lao ®éng trong DNNN CPH. Vµ c¬ quan chñ tr× thÝ ®iÓm CPH lµ Bé tµi chÝnh. §Õn 31/12/1993 c¶ n­íc ta ®· cã h¬n 30 DN ®¨ng ký thùc hiÖn thÝ ®iÓm CPH. Cuèi cïng ChÝnh Phñ chØ chän 7 DN lµm thÝ ®iÓm. Tuy vËy trong qu¸ trinh x©y dùng ®Ò ¸n 7 DN ®­îc chÝnh Phñ chän ®­îc xin rót lui hoÆc kh«ng ®­îc tiÕp tôc do kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó CPH hiÖu qu¶. Do ®ã ®Õn th¸ng 4/1996 sau h¬n 5 n¨m kÓ tõ khi cã quyÕt ®Þnh sè 143/HDBT c¶ n­íc chØ cã n¨m DNNN ®­îc chuyÓn thµnh c«ng ty CP; 2/61 tØnh thµnh phè vµ 3/7 bé cã DNNN ®­îc CPH ®ã lµ: • C«ng ty ®¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn (Tæng c«ng ty hµng h¶i Bé giao th«ng) CPH xong th¸ng 7/1993. • C«ng ty c¬ ®iÖn l¹nh(Së c«ng nghiÖp TPHCM)cæ phÇn ho¸ xong th¸ng 10/1993. • Nhµ m¸y dµy HiÖp An Bé c«ng nghiÖp (Bé c«ng nghiÖp) cæ phÇn ho¸ xong th¸ng 10/1994. • XÝ nghiÖp chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc (Bé n«ng nghiÖp). • C«ng ty xuÊt nhËp khÈu (TØnn Long an) CHP xong th¸ng 7/1995. Tuy nhiªn 5 DN ®· chuyÓn sang c«ng ty CPH ®Òu lµ nh÷ng DNNN míi thµnh lËp cã quy m« võa vµ nhá, chñ yÕu s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ dÞch vô trong nh÷ng lÜnh vùc Ýt quan träng. ViÖc triÓn khai thÝ ®iÓm CPH cßn qu¸ chËm, kh«ng ®¹t ®­îc yªu cÇu mong muèn. §©y lµ giai ®o¹n ®Çy khã kh¨n v× c¬ chÕ vËn hµnhcña c«ng ty CP vµ CPH lµ mét vÊn ®Ò rÊt míi ë ViÖt Nam 1.2. Gia ®o¹n më réng CPH (tõ 5/1996 ®Õn 6/1998). Qua 4 n¨m thùc hiÖn thÝ ®iÓm CPH tuy kÕt qu¶ cßn Ýt, nh­ng ®· cã kinh nghiÖm b­íc ®Çu cho viÖc më réng CPH trong thêi gian tiÕp theo. §Ó ®¸p øng nhu cÇu bøc xóc vÒ vèn cña c¸c DNNN vµ ®Èy m¹nh CPH, ngµy 7/5/1996 ChÝnh Phñ ban hµnh nghÞ ®Þnh 28/CP víi nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ, râ rµng. V× vËy CPH ®· ®­îc c¸c cÊp c¸c ngµnh quan t©m h¬n trong viÖc triÓn khai. C¸c næ lùc ®­îc thùc hiÖn trong thêi gian nµy lµ: Cñng cè tæ chøc bæ sung thµnh viªn vµo ban chØ ®¹o CPH ë TW kiÖn toµn vµ thµnh lËp c¸c ban chØ ®¹o CPH ë c¸c ®Þa ph­¬ng. §Õn 1/1997 ®· cã ba bé, mét tæng c«ng ty vµ 8 tØnh thµnh phè thµnh lËp ban chØ ®¹o CPH, c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c do ban ®æi míi DN kiªm nhiÖm hoÆc giao cho mét tæ chuyªn viªn gióp viÖc më réng c«ng t¸c tuyªn truyÒn h­íng dÉn, gi¶i thÝch cho c¸n bé, ng­êi lao ®éng trong DN hiÓu rá chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch CPH DNNN. KÕt qu¶ lµ ®· cã h¬n 200 DN c¸c tØnh, TP, tæng c«ng ty 91 ®¨ng ký thùc hiÖn CPH, chiÕm trªn3% tæng sè DNNN. TÝnh ®Õn th¸ng 6 n¨m 1998 c¶ n­íc ®· chuyÓn ®­îc 25 DNNN thµnh c«ng ty CP. §iÒu nµy cho thÊy CPH b­íc ®Çu ®· ®ùoc më réng. §· cã ba bé phËn tæng c«ng ty vµ 11 tØnh TP cã DN CPH vÒ quy m« DNNN CPH còng lín h¬n so víi giai ®o¹n thÝ ®iÓm: mét DN cã vèn 120 tû ®ång trë lªn… 1.3 giai ®o¹n thóc ®Èy CPH (tõ th¸ng 7/1998 ®Õn hiÖn nay) . Tõ kinh nghiÖm CPH c¸c giai ®o¹n tr­íc, ®Ó hoµn thiÖn mét b­íc vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ ®Èy m¹nh h¬n n÷a chÝnh s¸ch CPH DNN, ChÝnh Phñ ®· tiÕp tôc ban hµnh c¸c nghÞ ®Þnh vµ chØ thÞ míi ®ång thêi víi c¸c v¨n b¶n vµ th«ng t­ h­íng quy tr×nh CPH mét c¸ch râ rµng vµ ®Çy ®ñ h¬n. Cïng víi nh÷ng ®æi míi nªu trªn, c«ng t¸c tuyªn truyÒn vËn ®éng vµ tæ ch­c thùc hiÖn CPH còng ®ùoc t¨ng c­êng. ChÝnh Phñ cã biÖn ph¸p chØ ®¹o s¸t sao nh­ giao chØ tiªu CPH cho c¸c bé, c¸c ®Þa ph­¬ng, tæng c«ng ty 91 vµ th­êng xuyªn kiÓm tra viÖc thùc hiÖn, tÝch cùc gi¶ quyÕt khã kh¨n v­íng m¾c, ph¸t hiÖn vÊn ®Ò míi ph¸t sinh. ChØ trong 6 th¸ng cuèi n¨m 1998 ®· cã 90 DNNN ®­îc CPH gÊp 3 lÇn so víi kÕt qu¶ cña c¶ thêi gian tr­íc ®ã. N¨m 1999 ®­îc xem lµ n¨m “béi thu” cña c«ng cuéc CPH DNNN ®· CP ®­îc 250 DN. §Õn hÕt n¨m 1999 ®· cã 7 bé, ngµnh 10 tæng c«ng ty, 41 tØnh TP trùc thuéc TW cã DN CPH. Hµ Néi, TPHCM, Nam §Þnh, Thanh Ho¸, Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n lµ c¸c ®¬n vÞ CPH m¹nh nhÊt. Trong sè c¸c ®¬n vÞ ®· CPH cã 11.9% sè c«ng ty cã vèn ®iÒu lÖ trªn 10 tû ®ång, 52.3% sè vèn d­íi 5 tû ®ång. NÕu ph©n theo cÊp qu¶n lý th× 71.8% trùc thuéc c¸c ®Þa ph­¬ng, 19% trùc thuéc bé nghµnh vµ 9.2% trùc thuéc tæng c«ng ty 91 ph©n theo lÜnh vùc: CN vµ XD 44.6%; DÞch vô th­¬ng m¹i 41%; N«ng nghiÖp 2.7% Vµ thuû s¶n 1.6%. §©y lµ mét kÕt qu¶ vui ®¸ng kÝch lÖ trong tiÕn tr×nh CPH DNNN. Sang n¨m 2000 th× viÖc CPH chØ ®¹t 26% kÕ ho¹ch tøc chØ CPH ®ùoc 155 DN vµ bé phËn DN. Tíi n¨m 2005 c¶ n­íc ®· CPH ®­îc 724 DNNN hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c DN sau CPH ®· t¨ng lªn râ rÖt. N¨m 2006 nhiÒu DN cã quy m« lín cña DNNN tiÕp tôc ®­îc CPH h×nh thµnh mét sè tËp ®oµn kinh tÕ. Nh×n chung ch­¬ng tr×nh CPH ®Õn nay thùc tÕ ®· chøng minh lµ rÊt ®óng ®¾n, cã t¸c dông râ rÖt n©ng cao hiÖu qña DNNN. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh CPH còng mang nhiÒu kh©u phøc t¹p nªn còng rÊt cÇn sù quan t©m chØ ®¹o s¸t sao cña §¶ng vµ Nhµ N­íc. 2. Thµnh tùu cæ phÇn ho¸ mét bé phËn DNNN ë ViÖt Nam. Sau h¬n 13 n¨m thùc hiÖn chñ tr­¬ng CPH DNNN, cho ®Õn n¨m 2005 ®· cã 2242 DN ®­îc CP chØ tÝnh riªng n¨m 2001- 2004 ®· cã 1654 DN vµ mé bé phËn DNNN ®­îc trong sè 2242 DNNN ®· cæ phÇn, ph©n lo¹i sè DNNN cã sè vèn bÐ h¬n 5 tû ®ång chiÕm 59.2%, tõ 5-10 tû ®ång lµ 22.3% h¬n 10 tû ®ång lµ 18.5%. Nh×n chung c¸c DN CP ®Òu ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n. Tong ®ã c¸c DN ngµnh c«ng nghiÖp, giao th«ng, x©y dùng chiÕm 65.5% víi 1469 DN, c¸c DN thuéc c¸c ngµnh th­¬ng m¹i, dÞch vô chiÕm 28.7% víi 643 DN, DN thuéc ngµnh n«ng l©m ng­ nghiÖp 5.3% víi 130 DN c¸c DN thuéc c«ng ty 90 vµ 91 chiÕm 8.5% vãi 191 DN, c¸c DN ®Þa ph­¬ng víi 1473 DN, DN c¸c bé ngµnh TW chiÕm 25.8% víi 578 DN. Mét vµi n¨m trë l¹i ®©y thùc hiÖn më réng diÖn tÝch vµ quy m« CPH nªn ®· triÓn khai thùc hiÖn mét sè DN cã gi¸ trÞ lín hµng ngh×n tû ®ång, vèn Nhµ N­íc lªn tíi hµng tr¨m tû ®ång nh­: C«ng ty s÷a ViÖt Nam( cã gi¸ trÞ DN lªn tíi 2500 tû ®ång, Vèn Nhµ N­íc 1500 tû ®ång). Nhµ m¸y ®iÖn S«ng hinh (gi¸ trÞ 2114 tû ®ång, vèn nhµ n­íc 1253 tû ®ång). Qua kh¶o s¸t 559 DNNN ®· CPH h¬n mét n¨m cho thÊy cã tíi 87.53% kh¼ng ®Þnh kÕt qu¶ cña DN sau CPH: Ngay trong n¨m ®Çu tiªn CPH doanh thu cña DN t¨ng 13%,lîi nhuËn sau thuÕ t¨ng 48.8%. §iÒu nµy cho thÊy ®· cã t¸c ®éng m¹nh ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña DN. Cã thÓ nãi tiÕn tr×nh CPH ®· ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra: CPH ®· t¹o ra lo¹i h×nh DN cã nhiÒu chñ së h÷u bao gåm: Nhµ N­íc, ng­ßi lao ®éng trong DN c¸c cæ ®«ng ngoµi DN, trong ®ã ng­êi lao ®éng trë thµnh ng­êi chñ thùc sù ,phÇn vèn gãp cña m×nh trong c«ng ty CP vµ cæ ®«ng ngoµi DN phÇn lín c¸c nhµ ®Çu t­ chiÕn l­îc cã tiÒm n¨ng ®· t¹o ra ®éng lùc më réng thÞ tr­êng, t¨ng thªm tiÒm lùc tµi chÝnh cho ho¹t ®éng SXKD cña c«ng ty CP. Víi 2242 DN ®· thùc hiÖn CPH trong c¬ cÊu vèn ®iÒu lÖ th× chñ së h÷u nhµ n­íc n¾m gi÷ 46.5%, ng­êi lao ®éng trong DN n¾m gi÷ 38.10% vµ c¸c cæ ®«ng cña DN n¾m gi÷ 18.4%. §èi víi nh÷ng DNCP nhiÒu n¨m ®· ®i vµo ho¹t ®éng æn ®Þnh, tèc ®é t¨ng tr­ëng cña DN ®­îc duy tr×, doanh thu b×nh qu©n t¨ng 23.6%, lîi nhuËn tr­íc thuÕ t¨ng 9.4%, lîi nhuËn sau thuÕ t¨ng 54.4%. Mét sè DN cã doanh thu t¨ng cao nh­ c«ng ty CP ®¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn : 1.3 lÇn, c«ng ty Kymdan: 11.2 lÇn. C«ng ty CP thùc sù lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n vµ quan träng nhÊt trong viÖc c¬ cÊu l¹i DNNN, t¹o cho DNNN cã c¬ cÊu thÝch hîp quy m« lín tËp trung vµo nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ. Tõ chç DNNN rÊt ph©n t¸n, dµn tr¶i trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, lÜnh vùc nay ®· tËp trung vµo 39 ngµnh, lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ, trong ®ã nhiÒu ngµnh, lÜnh vùc Nhµ N­íc cÇn chi phèi ®Ó lµm c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m«. Cæ phÇn ho¸ ®· huy ®éng thªm vèn cña XH ®Çu t­ vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt KD. Qu¸ tr×nh CPH giai ®o¹n võa qua ®· huy ®éng 12.411 tû ®ång cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong XH ®Ó ®Çu t­ vµo SX kinh doanh. MÆt kh¸c nhµ n­íc còng thu l¹i 10.169 tû ®ång ®Ó ®µu t­ vµo ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. CPH t¹o cho DN c¬ chÕ qu¶n lý n¨ng ®«ng hiÖu qu¶, thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t¹o ®iÒu kiÖn vÒ ph¸p lý vµ vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng n©ng cao vai trß lµm chñ trong DN. Vèn ®iÒu lÖ b×nh qu©n t¨ng 44%, doanh thu b×nh qu©n t¨ng 23.6%, lîi nhuËn thùc hiÖn b×nh qu©n t¨ng 24.9%, thu nhËp cña ng­êi lao ®éng t¨ng 12%, cæ tøc ®­îc chia b×nh qu©n 17.11%. N¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n t¨ng 18.3%. Møc nép ng©n s¸ch b×nh qu©n cña c¸c DN t¨ng 24.9%. §Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng 11.5%. L­¬ng b×nh qu©n DN t¨ng 11.4%. TÊt c¶ ®iÒu nµy kh¼ng ®Þnh hiÖu qu¶ cña viÖc chuyÓn ®æi DNNN thµnh c«ng ty CP. Mét trong nh÷ng lîi Ých sau CPH c¸c DN ph¸t triÓn s¶n xuÊt KD t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm, thu hót thªm lao ®éng. Sè lao ®éng trong c¸c DN CPH t¨ng b×nh qu©n 3.6%. ViÖc CPH ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ng­êi lao ®éng do lîi Ých cña hä ®· g¾n víi lîi Ých cña c«ng ty. CPH t¹o cho DN c¬ chÕ qu¶n lý n¨ng ®éng, hiÖu qña thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng t¹o ®iÒu kiÖn vÒ ph¸p lý vµ vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng n©ng cao vai trß lµm chñ DN. Theo nghiªn cøu kh¶o s¸t c¸c DN sau CPH cña bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, cho thÊy c¸n bé qu¶n lý vµ ng­ßi lao ®éng ®· thùc sù g¾n bã víi DN, nhê vËy mµ hiÖu qu