Báo cáo Ngành dệt may – da giày

1 NGÀNH DỆT MAY – DA GIÀY Hà Nội, ngày 31/03/2016 2 TÓM TẮT - Ngoài vai trò quan trọng đối với nền kinh tế Việt Nam (năm 2015, kim ngạch xuất khẩu dệt may – da giày đạt 41,7 tỷ USD, chiếm 25,7% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước), thì ngành Dệt may – Da giày của Việt Nam cũng có vị trí quan trọng trên thị trường dệt may – da giày thế giới. Cụ thể, Việt Nam nằm trong tốp 5 quốc gia xuất khẩu dệt may lớn nhất thế giới, chiếm 3,8% tổng kim ngạch xuất khẩu dệt may toàn cầu; có vị thế lớn thứ 3 thế giới về sản xuất, thứ 2 về xuất khẩu giày dép với tỷ trọng lần lượt là 3,7% và 9,2%. - Nhờ có chỗ đứng/vị thế trên thị trường dệt may – da giày quốc tế cũng như trong nước, ngành Dệt may – Da giày đang có tình hình tiêu thụ và sản xuất rất khả quan, với tốc độ tăng trưởng các chỉ tiêu phần lớn ở mức 2 con số trong những năm gần đây. Cụ thể, tổng giá trị xuất khẩu dệt may – da giày tăng bình quân 17,5%/năm trong giai đoạn 2010- 2015. Tại thị trường nội địa, doanh thu dệt may của riêng Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) đã tăng tốc mạnh trong năm 2015, đạt quy mô 26.327 tỷ đồng, tăng trưởng 19,5% - mức ấn tượng sau thời kỳ chỉ tăng trưởng 1 con số (năm 2014 tăng 5,8%, năm 2013 tăng 5,6%, năm 2012 tăng 8%). Đầu ra thuận lợi đã giúp sản lượng lĩnh vực dệt tăng bình quân 18,6%/năm kể từ năm 2013; sản lượng trang phục tăng 9,4%/năm; sản lượng giày dép tăng 19,1%/năm. Nhập khẩu nguyên phụ liệu đầu vào năm 2015 đạt quy mô 18,3 tỷ USD, bằng 43,9% tổng kim ngạch xuất khẩu dệt may – da giày, tăng trưởng giai đoạn 2010 – 2015 trung bình đạt 13,6%/năm. - Hiện nay, chuỗi giá trị ngành Dệt may – Da giày còn nhiều khuyết điểm, sự liên kết giữa các mắt xích chưa chặt chẽ khiến giá trị gia tăng còn thấp. Cụ thể, Việt Nam phụ thuộc 99% vào nguồn bông nhập khẩu; sự lệch pha về cung cầu khiến Việt Nam xuất khẩu 60% sợi sản xuất được nhưng lại nhập về một số lượng bằng 86,2% lượng xuất đi; năng lực dệt, nhuộm, hoàn tất phát triển chưa tương xứng với sản xuất sợi khiến Việt Nam phải phụ thuộc 83,6% vào nguồn vải nhập khẩu; tại khâu hoàn thiện sản phẩm, 80% sản phẩm thực hiện theo hình thức gia công xuất khẩu khiến gia trị gia tăng đạt khoảng 50,6% tổng kim ngạch xuất khẩu dệt may – da giày. - Ngành Dệt may – Da giày dự báo sẽ có triển vọng tích cực trong thời gian tới. Theo đó, 2 Hiệp định thương mại vô cùng quan trọng là TPP và FTA Việt Nam – EU (bao gồm 3 thị trường tiêu thụ 66,1% kim ngạch xuất khẩu dệt may – da giày của Việt Nam là Mỹ, EU, Nhật Bản) dự kiến có hiệu lực từ năm 2018. Các hiệp định này sẽ thúc đẩy đầu tư vào sản xuất nguyên phụ liệu vốn đang rất yếu cũng như thu hút đơn hàng sản xuất về Việt Nam để hưởng ưu đãi về thuế. Bên cạnh đó, ngành công nghiệp phụ trợ dệt may – da giày cũng nhận được sự ưu đãi rất lớn về thuế, kinh phí hỗ trợ từ Chính phủ với Nghị định số 111/2015/NĐ-CP. - Phần lớn giá trị gia tăng thuộc về doanh nghiệp vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Giá trị gia tăng của ngành Dệt may - Da giày chủ yếu là tiền công sản xuất của tất cả doanh nghiệp dệt may – da giày tham gia và giá trị phần nguyên liệu nội địa trong quá trình hoàn chỉnh sản phẩm. Tương ứng với tỷ lệ giá trị gia tăng là 50,6% thì với kim ngạch xuất khẩu dệt may – da giày đạt 41,7 tỷ USD trong năm 2015, phần giá trị gia tăng thu về là 21,1 tỷ USD. Doanh nghiệp doanh nghiệp FDI đóng góp 65,7% vào kim ngạch xuất khẩu dệt may – da giày, tương ứng 13,9 tỷ USD giá trị gia tăng; 34,3% còn lại thuộc về doanh nghiệp trong nước, tương ứng với giá trị gia tăng là 7,2 tỷ USD. 3 MỤC LỤC A. TỔNG QUAN NGÀNH ......................................................................................................... 5 I. KHÁI NIỆM, PHÂN NGÀNH ............................................... Error! Bookmark not defined. 1. Khái niệm ........................................................................... Error! Bookmark not defined. 2. Phân ngành ......................................................................... Error! Bookmark not defined. 3. Mục đích phân tích ngành .................................................. Error! Bookmark not defined. II. QUY MÔ NGÀNH DỆT MAY – DA GIÀY THẾ GIỚI ................................................ 5 1. Quy mô ngành ...................................................................................................................... 5 Hiện tại, EU là thị trường tiêu dùng dệt may lớn nhất thế giới, tuy vậy, đến năm 2025, vị trí này dự báo được thay thế bởi Trung Quốc .............................................................................. 5 Sản xuất giày dép của Việt Nam đứng thứ 3 thế giới .............................................................. 5 2. Thương mại dệt may – da giày toàn cầu .............................................................................. 6 Việt Nam nằm trong top 5 các nước xuất khẩu dệt may lớn nhất thế giới .............................. 6 Việt Nam là nước xuất khẩu giày dép lớn thứ 2 thế giới ......................................................... 6 III. QUY MÔ VÀ ĐẶC ĐIỂM NGÀNH DỆT MAY – DA GIÀY VIỆT NAM .................. 7 1. Quy mô và đặc điểm doanh nghiệp ngành .............................................................................. 7 2. Giá trị ngành ........................................................................................................................ 9 IV. CHUỖI GIÁ TRỊ ............................................................................................................. 10 1. DỆT MAY ......................................................................................................................... 12 BÔNG .................................................................................................................................... 12 DỆT ....................................................................................................................................... 13 MAY ...................................................................................................................................... 16 PHÂN PHỐI .......................................................................................................................... 18 TIẾP THỊ, BÁN HÀNG ........................................................................................................ 18 ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CHUỐI GIÁ TRỊ ......................................................................... 18 2. DA GIÀY ........................................................................................................................... 20 NGUYÊN LIỆU .................................................................................................................... 20 SẢN XUẤT ........................................................................................................................... 20 V. PHÂN TÍCH SWOT ............................................................................................................ 21 VI. DIỄN BIẾN NGÀNH ....................................................................................................... 22 1. Tiêu thụ .............................................................................................................................. 22 1.1. Xuất khẩu .................................................................................................................... 22 1.2. Tiêu thụ nội địa ........................................................................................................... 25 4 2. Sản xuất .............................................................................................................................. 25 3. Kết quả kinh doanh của một số doanh nghiệp niêm yết .................................................... 29 Doanh thu thuần năm 2015 của nhiều doanh nghiệp may gia công giảm sút ....................... 29 Thêm nhiều hơn số lượng doanh nghiệp có lợi nhuận giảm ................................................. 30 VII. TRIỂN VỌNG NGÀNH .................................................................................................. 31 Triển vọng kinh tế thế giới và Việt Nam tốt hơn trong năm 2016 hỗ trợ nhu cầu tiêu dùng tăng lên, trong đó có dệt may, da giày: .................................................................................. 32 Các hiệp định thương mại tự do (FTA) giúp đơn hàng sản xuất và vốn đầu tư chảy mạnh vào ngành Dệt may – Da giày Việt Nam: .............................................................................. 32 Ngành công nghiệp phụ trợ dệt may – da giày có khả năng phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới nhờ chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ mới đây của Chính phủ: ................... 33 Một số chi phí đầu vào tiếp tục giữ ở mức thấp: ................................................................... 33 B. CẤP TÍN DỤNG ĐỐI VỚI NGÀNH TẠI LPB ................................................................ 34 I. TÌNH HÌNH CHO VAY NGÀNH DỆT MAY – DA GIÀY TẠI LPB ĐẾN NGÀY 31/12/2015 .................................................................................................................................... 34 1. Dư nợ và nợ xấu theo nhóm nợ .......................................... Error! Bookmark not defined. 2. Dư nợ và nợ xấu theo kỳ hạn ............................................. Error! Bookmark not defined. 3. Dư nợ và nợ xấu theo đối tượng khách hàng ..................... Error! Bookmark not defined. 4. Dư nợ và nợ xấu theo mục đích sử dụng vốn .................... Error! Bookmark not defined. 5. Dư nợ và nợ xấu theo Chi nhánh ....................................... Error! Bookmark not defined. II. TÌNH HÌNH CẤP TÍN DỤNG NGÀNH DỆT MAY – DA GIÀY TRONG HỆ THỐNG NGÂN HÀNG VIỆT NAM......................................................................................... 34 Nhóm Ngân hàng nước ngoài đang chiếm thị phần tín dụng cao đối với nhóm khách hàng Dệt may – Da giày đầu ngành ............................................................................................... 35 Đối với nhóm ngân hàng trong nước, thị phần cấp tín dụng nhóm khách hàng đầu ngành dệt may - da giày thuộc về 4 ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước .................................... 35 Tín dụng ngành Dệt may- Da giày của LienVietPostBank còn rất khiêm tốn nếu so với nhu cầu vốn sản xuất kinh doanh năm 2015 của ngành ............................................................... 36 III. ĐÁNH GIÁ VÀ ĐỀ XUẤT CỦA KHỐI NGHIÊN CỨU CHIẾN LƯỢC VÀ QUAN HỆ KINH DOANH QUỐC TẾ .................................................................................................. 37 1. Đánh giá về rủi ro của ngân hàng khi đầu tư/cấp tín dụng đối với ngành ..................... 37 2. Đề xuất ........................................................................................................................... 37 5 A. TỔNG QUAN NGÀNH I. QUY MÔ NGÀNH DỆT MAY – DA GIÀY THẾ GIỚI 1. Quy mô sản xuất, tiêu thụ ngành Hiện tại, EU là thị trường tiêu dùng dệt may lớn nhất thế giới, tuy vậy, đến năm 2025, vị trí này dự báo được thay thế bởi Trung Quốc 10% 2% 2% 12% 2% 5% 8% 4% 5% 8% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 0 100 200 300 400 500 600 Tỷ USD 2012 2015E 2025F CAGR Biểu đồ 1: Quy mô tiêu thụ dệt may toàn cầu (Nguồn: Wazir Advisors) Theo công ty tư vấn tiêu dùng toàn cầu Wazir Advisors của Ấn Độ, quy mô tiêu thụ dệt may thế giới năm 2012 đạt 1.105 tỷ USD; chiếm khoảng 1,8% GDP toàn cầu. Dự báo đến năm 2025, quy mô ngành dệt may toàn cầu có thể đạt 2.110 tỷ USD, tương ứng tăng trưởng lũy kế hàng năm (CAGR) giai đoạn 2012-2025 đạt khoảng 5%/năm. Cũng theo Clean Clothes Campaign 1 tổ chức có văn phòng tại 16 quốc gia EU, quy mô tiêu thụ dệt may toàn cầu năm 2014 là 1.209 tỷ USD. Dựa trên tốc độ tăng trưởng 5%/năm, năm 2015, quy mô tiêu thụ dệt may toàn cầu ước đạt 1.261 tỷ USD. Năm 2015, 4 thị trường tiêu thụ chính, lần lượt theo vị trí là EU-27, Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản, ước chiếm 73,4% tổng giá trị dệt may toàn cầu. EU-27 là thị trường lớn nhất với giá trị ước đạt 371 tỷ USD. Tuy nhiên, dự báo đến năm 2025, Trung Quốc sẽ trở thành thị trường lớn nhất với giá trị 540 tỷ USD do tăng trưởng CAGR giai đoạn 2012- 2025 dự báo lớn hơn 10%/năm so với tốc độ 2%/năm của EU. Các thị trường lớn tiếp theo là Brazil, Ấn Độ, Nga, Canada, Úc, chiếm 19% tổng giá trị dệt may toàn cầu. Các quốc gia khác chiếm khoảng 44% dân số thế giới nhưng chỉ chiếm khoảng 7% quy mô thị trường dệt may toàn cầu. Sản lượng giày dép của Việt Nam đứng thứ 3 thế giới nhưng chỉ bằng 5,7% sản lượng của Trung Quốc Theo ước tính của các tạp chí quốc tế chuyên ngành da giầy, tổng sản lượng giầy dép toàn cầu năm 2014 đạt 24,3 tỷ đôi. Trung Quốc là 6 Bảng 1: Các nước sản xuất giày dép lớn nhất thế giới năm 2014 (Nguồn: Hiệp hội da – giày – túi xách Việt Nam) Triệu đôi Tỷ trọng Trung Quốc 15.700 64,6% Ấn Độ 2.065 8,5% Việt Nam 910 3,7% Braxin 900 3,7% Indonesia 724 3,0% Pakistan 386 1,6% Thổ Nhĩ Kỳ 320 1,3% Bangladesh 315 1,3% Khác 2.980 12,3% Tổng 24.300 100,0% quốc gia có sản lượng giày dép lớn nhất thế giới đạt 64,6% sản lượng toàn cầu, bỏ xa quốc gia xếp thứ 2 là Ấn Độ (8,5%). Việt Nam là nước sản xuất lớn thứ 3 thế giới với 3,7% sản lượng giầy dép toàn cầu. Tốp 10 nước sản xuất lớn nhất thế giới chiếm tới 90% sản lượng giầy dép toàn cầu. Tiêu thụ giày dép toàn cầu năm 2014 đạt 19,5 tỷ đôi. Ba nước tiêu thụ hàng đầu thế giới là Trung Quốc chiếm 19%, Hoa Kỳ gần 12% và Ấn Độ 10,5% sản lượng giầy dép thế giới. Tốp 10 nước tiêu thụ lớn nhất chiếm 60% tiêu thụ toàn cầu. 2. Thương mại dệt may – da giày toàn cầu Việt Nam nằm trong tốp 5 các nước xuất khẩu dệt may lớn nhất thế giới Bảng 2: Các nước xuất khẩu dệt may lớn nhất thế giới năm 2014 (Nguồn: UN Comtrade) Tỷ USD Tỷ trọng Trung Quốc 220,9 37,5% Ấn Độ 29,8 5,1% Thổ Nhĩ Kỳ 23,6 4,0% Việt Nam 22,2 3,8% Khác 292,5 49,7% Tổng 589 100,0% Bảng 3: Các nước nhập khẩu dệt may lớn nhất thế giới năm 2014 (Nguồn: UN Comtrade) Tỷ USD Tỷ trọng Mỹ 92,7 17,6% Đức 43,4 8,2% Nhật 31,7 6,0% Anh 30,5 5,8% Pháp 25,7 4,9% Khác 303,7 57,6% Tổng 527,7 100,0% Thương mại dệt may toàn cầu năm 2014 đạt 1.116,7 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 589 tỷ USD, nhập khẩu đạt 527,7 tỷ USD. 4 nước xuất khẩu dệt may lớn nhất thế giới gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Việt Nam, chiếm 50,3% tổng kim ngạch xuất khẩu dệt may toàn cầu. 5 quốc gia nhập khẩu dệt may lớn nhất thế giới gồm Mỹ, Đức, Nhật, Anh, Pháp, chiếm 42,4% tổng kim ngạch nhập khẩu dệt may toàn cầu. Việt Nam là nước xuất khẩu giày dép lớn thứ 2 thế giới Bảng 4: Các nước xuất khẩu giày dép lớn nhất thế giới năm 2014 (Nguồn: Hiệp hội da – giày – túi xách Việt Nam) Tỷ USD Tỷ trọng Trung Quốc 53,8 40,5% Thương mại giày dép toàn cầu năm 2014 đạt 255 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 133 tỷ USD, nhập khẩu đạt 122 tỷ USD. Về xuất khẩu, thị phần giày dép của Việt Nam đạt 9,2%, chỉ sau Trung Quốc (40,5%). Tốp 10 7 Việt Nam 12,2 9,2% Ý 11,1 8,3% Belgium 5,6 4,2% Đức 5,1 3,8% Khác 45,2 34,0% Tổng 133 100,0% Bảng 5: Các nước nhập khẩu giày dép lớn nhất thế giới năm 2014 (Nguồn: Hiệp hội da – giày – túi xách Việt Nam) Tỷ USD Tỷ trọng Mỹ 26,6 21,8% Đức 10 8,2% Pháp 7,4 6,1% Anh 7,1 5,8% Ý 5,5 4,5% Khác 65,4 53,6% Tổng 122 100,0% nước xuất khẩu lớn nhất chiếm 80% kim ngạch xuất khẩu giầy dép toàn cầu. Về nhập khẩu, Mỹ là nước nhập khẩu lớn nhất thế giới chiếm 20,5% về số lượng và 21,8% về trị giá. Các nước phát triển ở châu Âu là Anh, Đức, Pháp, Italia, Hà Lan, Nga cũng là những nước nhập khẩu lớn nhất. Tốp 10 nước nhập khẩu lớn nhất thế giới năm 2014 chiếm 56% về số lượng và 64% về tổng trị giá nhập khẩu giầy dép toàn cầu. II. QUY MÔ VÀ ĐẶC ĐIỂM NGÀNH DỆT MAY – DA GIÀY VIỆT NAM 1. Quy mô và đặc điểm doanh nghiệp ngành Bảng 6: Quy mô ngành Dệt may - Da giầy (Nguồn: GSO) Chỉ tiêu Dệt Sản xuất trang phục Sản xuất da và các sản phẩm liên quan Tổng ngành Dệt may – Da giày So với cả nước Số lượng doanh nghiệp (năm 2013) 2.432 5.167 1.383 8.982 2,4% Trong đó, theo quy mô vốn: Dưới 50 tỷ 2.078 4.688 1.148 7.914 Từ 50 – 200 tỷ 231 346 140 717 Từ 200-500 tỷ 69 93 45 207 Từ 500 tỷ trở lên 54 40 50 144 Trong đó, theo quy mô lao động: Dưới 50 người 1.831 3.269 771 5.871 Từ 51 – 299 người 472 1.114 315 1.901 Từ 300-499 người 51 233 74 358 Từ 500 người trở lên 78 551 223 852 Tổng số lao động (năm 2013) 202.330 1.130.81 9 926.386 2.259.535 19,5 % Sản lượng (năm 2014) Sợi (Nghìn tấn) Vải (Triệu M2) 3.671 (Triệu cái) Giày, dép da (Triệu đôi) Giày vải (Triệu đôi) Giày thể thao (Triệu đôi) 1.543 1.324 251 55 555 8 Dệt may - da giày là lĩnh vực có số lượng doanh nghiệp lớn và mức độ sử dụng lao động cao: Theo số liệu của Tổng cục thống kê, tính đến cuối năm 2013 có 8.982 doanh nghiệp hoạt động trong ngành Dệt may - Da giày (tốc độ tăng trưởng số lượng doanh nghiệp bình quân giai đoạn 2009-2013 đạt 9,5%/năm), chiếm 2,4% số doanh nghiệp cả nước và cao nhất trong lĩnh vực công nghiệp chế biến chế tạo, nếu tính trên tổng thể nền kinh tế thì số doanh nghiệp trong ngành chỉ thấp hơn một số ngành như Xây dựng, Bán buôn bán lẻ,... Trong đó, lĩnh vực sản xuất trang phục có số lượng doanh nghiệp cao nhất trong ngành, chiếm tỷ lệ 57,5%, tiếp đến là lĩnh vực dệt (27,1%); sản xuất da và các sản phẩm có liên quan (15,4%). Đây cũng là ngành sử dụng số lượng lao động cao. Số lượng lao động trong ngành chiếm tới 19,5% tổng lực lượng lao động cả nước, cao hơn hẳn các ngành khác. Các doanh nghiệp trong ngành phần lớn có quy mô vừa và nhỏ: Xét theo quy mô lao động, doanh nghiệp có quy mô dưới 50 người chiếm tới 65,4%, quy mô từ 50 người đến dưới 300 người chiếm 21,2%, quy mô từ 300 người đến dưới 500 người chiếm 4%, quy mô từ 500 người trở lên chiếm 9,4%. Xét theo quy mô vốn, có tới 88,1% số doanh nghiệp có quy mô dưới 50 tỷ đồng, số doanh nghiệp có vốn trên 50 tỷ đồng chiếm tỷ trọng thấp. Ở quy mô nhỏ, doanh nghiệp sẽ khó nhận được các đơn hàng lớn, khó khăn trong việc trang bị máy móc tiên tiến, giữ chân lao động. Điều này làm giảm tính cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt so với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI. Địa bàn hoạt động của doanh nghiệp dệt may – da giày có tính tập trung cao: Theo số liệu của Vinatex, phần lớn các công ty dệt may được đặt tại miền Nam (62%), còn lại nằm ở miền Bắc (30%), miền Trung và Tây Nguyên (8%). Doanh nghiệp dệt may khu vực phía Nam tập trung chủ yếu tại TP.HCM, Bình Dương và Đồng Nai, trong đó tập trung nhiều nhất tại TP.HCM chiếm 50,2% tổng doanh nghiệp toàn ngành. Trong khi đó, doanh nghiệp da giày phân bố chủ yếu tại khu vực TP.HCM và Đông Nam Bộ với tỷ trọng 80,7%. Theo quy hoạch phát triển dệt may đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 của Bộ công thương ban hành theo Quyết định 3218/QĐ-BCT, phân bổ ngành sẽ được chia theo 7 khu vực chính, với Hà Nội và TP.HCM đóng vai trò quan trọng nhất, được định hướng trở thành trung tâm thiết kế thời trang, sản xuất mẫu mã, cung cấp dịch vụ, nguyên phụ liệu, công nghệ dệt may, phát triển sản phẩm cao cấp. Biều đồ 2: Phân bố doanh nghiệp dệt may trên cả nước năm 2014 (Nguồn: Vinatex) 9 2. Giá trị ngành Bảng 7: Một số chỉ tiêu về giá trị ngành (Nguồn: GSO) Chỉ tiêu Xơ, sợi dệt Hàng dệt may Giày dép các loại Túi xách, ví, vali, mũ, ô dù Nguyên phụ liệu, dệt may, da giày Tổng ngành Dệt may – Da giày So với cả nước Kim ngạch xuất khẩu (năm 2015, tỷ USD) 2.54