Báo cáo Nghiên cứu khả năng ứng dụng ảnh vệ tinh radar và quang học để thành lập một số thông tin về lớp phủ mặt đất

Thành lập và theo dõi diễn biến lớp phủ bề mặt cũng nh-hiện trạng sử dụng đất có ý nghĩa hết sức quan trọng, phục vụ đắc lực cho công tác điều tra, giám sát tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi tr-ờng nhằm mục đích phát triển bền vững. Các loại ảnh vệ tinh quang học nh-Landsat, SPOT, Aster do bản chất đ-ợc thu nhận chủ yếu ở các vùng sóng nhìn thấy và cận hồng ngoại hoàn toàn phù hợp với cảm nhận của con ng-ời, cho hình ảnh rõ nét, dễ sử dụng nên đã trở nên quen thuộc và đang đ-ợc áp dụng một cách rộng rãi trong n-ớc cũng nh-quốc tế. Công nghệ ứng dụng ảnh vệ tinh quang học để lập bản đồ lớp phủ bề mặt hay hiện trạng sử dụng đất đã trở thành công nghệ cơ bản đ-ợc đ-a vào qui trình qui phạm. Tuy nhiên, do đặc điểm của hệ thống chụp ảnh quang học và cận hồng ngoại là hệ thống thụ động phụ thuộc vào nguồn năng l-ợng mặt trời nên ảnh quang học chịu nhiều ảnh h-ởng của thời tiết, trên ảnh th-ờng có nhiều mây, mù làm ảnh h-ởng rất lớn đến chất l-ợng thông tin trên ảnh. Đây là một trong những hạn chế cơ bản của ảnh quang học, nhất là đối với những n-ớc nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa nh-Việt Nam. Một hạn chế cơ bản khác của ảnh vệ tinh quang học là chỉ cung cấp các thông tin về đặc tính phản xạ và hấp thụ của các đối t-ợng trên bề mặt trong vùng sóng nhìn thấy (thị tần) do đó trên ảnh th-ờng thiếu các thông tin về cấu trúc và độ gồ ghề của bề mặt nghiên cứu. Khác với ảnh quang học, do đ-ợc chụp ở vùng sóng micro có b-ớc sóng dài hơn (cỡ cm) ảnh vệ tinh radar cho phép cung cấp các thông tin về độ gồ ghề, kết cấu vật chất và đặc điểm cấu trúc của của các đối t-ợng trên bề mặt đất. Hơn nữa, các sóng radar có khả năng đâm xuyên qua mây nên việc chụp ảnh radar không phụ thuộc vào thời tiết, có thể chụp cả ban ngày lẫn ban đêm nên có tính chủ động và khả năng thành công rất cao trong việc thu chụp ảnh. Mặc dù có những -u điểm không thể phủ nhận nói trên, nh-ng ảnh radar cũng có những nh-ợc điểm rất cơ bản nh-nhiều biến dạng về hình học bao gồm co ngắn phía tr-ớc, chồng đè, bóng, mức độ nhiễu lớn và hình ảnh các đối t-ợng trên ảnh radar nhiều khi không hoàn toàn giống với nhận thức thông th-ờng của con ng-ời. Vì vậy việc xử lý hình học, xử lý nhiễu và khai thác các thông tin trên ảnh radar khó khăn hơn rất nhiều so với ảnh quang học truyền thống dẫn đến hạn chế việc ứng dụng ảnh radar nhất là ở Việt Nam. Tuy nhiên có thể nhận thấy rằng việc kết hợpảnh radar và ảnh 8 quang học có thể tận dụng đ-ợc những -u thế của cả hai loại ảnh này. Đã có nhiều công trình nghiên cứu theo h-ớng này và đã cho những kết quả t-ơng đối khả quan nh-ng chủ yếu là do các tác giả n-ớc ngoài thực hiện. Một số tác giả trong n-ớc cũng đã tiến hành nghiên cứu về vấn đề này và thu đ-ợc những kết quả ban đầu nh-ng mới chỉ dừng lại ở mức độ ứng dụng một ph-ơng pháp kết hợp hoặc chiết tách thông tin cho một vài đối t-ợng lớp phủ nhất định.