Các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ vận dụng kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp - trường hợp doanh nghiệp sản xuất giấy Việt Nam

61 © Học viện Ngân hàng ISSN 1859 - 011X Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 205- Tháng 6. 2019 Các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ vận dụng kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp- trường hợp doanh nghiệp sản xuất giấy Việt Nam QUẢN TRỊ NGÂN HÀNG & DOANH NGHIỆP Tô Minh Thu Ngày nhận: 29/05/2019 Ngày nhận bản sửa: 05/06/2019 Ngày duyệt đăng: 17/06/2019 Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế cùng với tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, tăng cường hệ thống kế toán quản trị (KTQT) chi phí trong các doanh nghiệp sản xuất (DNSX) nhằm hỗ trợ thông tin cho các nhà quản trị ra các quyết định là điều kiện cần thiết để sử dụng hiệu quả các nguồn lực, từ đó nâng cao vị thế cạnh tranh của các doanh nghiệp. Do vậy, việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ vận dụng KTQT chi phí trong các DNSX để có các giải pháp tác động phù hợp, giúp cho hệ thống KTQT chi phí trong các DNSX được hoàn thiện trởt hành yêu cầu và nhiệm vụ cấp thiết trong giai đoạn hiện nay. Bằng việc tổng quan các công trình nghiên cứu trong nước và trên thế giới, tác giả tổng hợp các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ vận dụng KTQT chi phí trong doanh nghiệp, trên cơ sở đó đề xuất mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ vận dụng KTQT chi phí trong các DNSX giấy Việt Nam. Từ đó, bài viết đưa ra một số khuyến nghị góp phần nâng cao mức độ vận dụng KTQT chi phí trong các DNSX giấy Việt Nam. Từ khóa: Mức độ vận dụng kế toán quản trị chi phí, nhân tố ảnh hưởng, doanh nghiệp sản xuất. 1. Đặt vấn đề iện nay, ngành Sản xuất giấy của Việt Nam đang phải đối mặt với một loạt các thách thức để duy trì tính cạnh tranh trong một lĩnh vực mà chi phí nguyên liệu và năng lượng chiếm một phần rất lớn trong chi phí sản xuất. Trong đó, thách thức lớn nhất hiện nay đó là giảm chi phí sản xuất, tăng hiệu quả hoạt động cùng với các phương pháp xanh hơn để sản xuất giấy với chất lượng tốt, đồng thời tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về môi trường. Do vậy, các doanh nghiệp QUẢN TRỊ NGÂN HÀNG & DOANH NGHIỆP 62 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàngSố 205- Tháng 6. 2019 này phải tận dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật sẵn có, đẩy mạnh nghiên cứu, sáng tạo nhằm tiết kiệm chi phí, tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, giảm giá thành để cạnh tranh. Kế toán quản trị chi phí là một bộ phận quan trọng của hệ thống KTQT doanh nghiệp, có chức năng đo lường, phân tích về tình hình chi phí nhằm mục tiêu lập dự toán, xây dựng định mức, kiểm soát chi phí, ra quyết định kinh doanh tối ưu. Trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt vượt tầm biên giới quốc gia, KTQT chi phí ngày càng thể hiện vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản trị ra các quyết định hiệu quả. Tuy nhiên, qua khảo sát sơ bộ, công tác kế toán chi phí trong các DNSX giấy ở Việt Nam hiện nay mới chỉ tập trung chủ yếu vào thông tin kế toán tài chính phục vụ cho việc lập các báo cáo, Download báo cáo tốt nghiệp các ngành tài chính. Việc cung cấp thông tin kế toán chi phí phục vụ cho việc ra các quyết định hay lập các kế hoạch sản xuất kinh doanh vẫn đang là vấn đề chưa được quan tâm và đầu tư đúng mức. Vì vậy, tăng cường mức độ vận dụng KTQT chi phí trong các DNSX giấy nhằm hỗ trợ thông tin cho các nhà quản trị ra các quyết định là điều kiện cần thiết để sử dụng hiệu quả các nguồn lực, từ đó nâng cao vị thế cạnh tranh của các doanh nghiệp giấy nói riêng và các DNSX tại Việt Nam nói chung. 2. Tổng quan nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ vận dụng kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp Đã có nhiều nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước chỉ ra mối quan hệ và ảnh hưởng của một số nhân tố đến việc áp dụng KTQT nói chung cũng như KTQT chi phí nói riêng trong các doanh nghiệp. Chenhall, R.H. & Langfield-Smith, K. (1998), trong một nghiên cứu về vận dụng và lợi ích của thực hành KTQT tại các công ty sản xuất ở Australia, đã giải thích lý do các công ty sản xuất lớn có tỷ lệ vận dụng KTQT hiện đại cao hơn, đó là sự tăng lên về quy mô tổ chức sẽ dẫn đến sự phức tạp của cơ chế quản lý nên đòi hỏi các doanh nghiệp lớn vận dụng các kỹ thuật KTQT phức tạp hơn. Các doanh nghiệp quy mô lớn thường có nhu cầu thông tin quản trị nhiều hơn cũng như có tiềm lực tài chính để tăng cường sử dụng các phương pháp KTQT phức tạp hơn.Wu, Junjie and Boateng, Agyenim (2010) nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi trong thực tiễn KTQT Trung Quốc. Nghiên cứu này cung cấp cái nhìn sâu sắc về các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi trong thực tiễn KTQT Trung Quốc. Phân tích đa biến cho thấy quy mô của công ty, đối tác nước ngoài và trình độ hiểu biết của các nhà quản lý và nhân viên kế toán có ảnh hưởng tích cực đến những thay đổi trong thực tiễn KTQT của các liên doanh đối tác nước ngoài. Quy mô doanh nghiệp và mức độ kiến thức của các nhà quản lý cấp cao dường như ảnh hưởng đến những thay đổi trong thực tiễn KTQT. Tuy nhiên, không có bằng chứng nào được đưa ra cho giả thuyết rằng Chính phủ Trung Quốc có ảnh hưởng đáng kể đến những thay đổi trong thực tiễn KTQT của các liên doanh và doanh nghiệp Nhà nước. Ahmad, K. (2012) nghiên cứu về việc thực hành KTQT trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Malaysia. Nghiên cứu chỉ ra rằng cạnh tranh ngày càng tăng dẫn đến các doanh nghiệp phải sử dụng nguồn lực và ra quyết định hiệu quả hơn, từ đó làm phát sinh nhu cầu thông tin phục vụ quản trị doanh nghiệp. Do vậy, các phương pháp KTQT được các doanh nghiệp tích cực áp dụng để đáp ứng nhu cầu này. Kết quả nghiên cứu cho thấy áp lực cạnh tranh trên thị trường có ảnh hưởng tích cực đến mức độ áp dụng KTQT của các doanh nghiệp. Đồng thời, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng quy mô doanh nghiệp cũng là yếu tố có ảnh hưởng quan trọng đến việc áp dụng KTQT trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Malaysia. Halbouni, S. S. (2014) trong nghiên cứu thực nghiệm về các động lực của đổi mới KTQT tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất cho thấy công nghệ thông tin có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự thay đổi của KTQT. Nghiên cứu của Halbouni cho thấy 71,5% số người được hỏi tin rằng công nghệ thông tin có ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự thay đổi của KTQT. Rapina (2014) nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng của hệ thống thông tin kế toán QUẢN TRỊ NGÂN HÀNG & DOANH NGHIỆP 63Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 205- Tháng 6. 2019 và ý nghĩa của nó đối với chất lượng của thông tin kế toán nhằm xác định ảnh hưởng của các yếu tố: Sự cam kết của nhà quản lý, văn hóa doanh nghiệp và cơ cấu tổ chức quản lý của doanh nghiệp đến chất lượng của hệ thống thông tin kế toán và ý nghĩa của nó đối với chất lượng thông tin kế toán. Đối tượng khảo sát là nhân viên kế toán của 33 doanh nghiệp ở Bandung-Indonesia. Kết quả cho thấy cả 3 yếu tố trên đều có ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng của hệ thống thông tin kế toán. Nghiên cứu của Leite, A. A., Fernandes, P. O., & Leite, J. M. (2015) về các yếu tố ngẫu nhiên ảnh hưởng đến việc sử dụng thực hành KTQT trong lĩnh vực dệt may Bồ Đào Nha cho thấy sự quan tâm của nhà quản trị đến KTQT có ảnh hưởng đáng kể đến mức độ áp dụng KTQT trong các doanh nghiệp. Nhà quản trị là người trực tiếp sử dụng thông tin KTQT để ra quyết định, do vậy nhu cầu sử dụng thông tin của nhà quản trị có ảnh hưởng quan trọng đến việc vận dụng KTQT trong các doanh nghiệp. Ngoài nhu cầu thông tin, sự ủng hộ của nhà quản trị trong việc tiếp cận các kỹ thuật KTQT mới và vận dụng vào doanh nghiệp cũng là nhân tố tích cực ảnh hưởng đến sự vận dụng KTQT trong doanh nghiệp. Anh, D. N. P. (2016) nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng và hiệu quả của thực hành KTQT trong nền kinh tế chuyển đổi đã chỉ ra nhân tố cơ bản ảnh hưởng đến mức độ áp dụng KTQT của các doanh nghiệp Việt Nam, đó là mức độ cạnh tranh. Thông qua dữ liệu khảo sát từ 220 doanh nghiệp Việt Nam có quy mô vừa và lớn, kết quả nghiên cứu cho thấy có sự ảnh hưởng tích cực của nhân tố mức độ cạnh tranh đến việc sử dụng các công cụ KTQT hiện đại trong các doanh nghiệp. Lê Thị Hồng (2016) trong công trình nghiên cứu Hoàn thiện hệ thống thông tin KTQT chi phí trong các doanh nghiệp khai thác chế biến đá ốp lát ở Việt Nam cho rằng để hệ thống thông tin KTQT chi phí thực sự hiệu quả đối với hoạt động SXKD của đơn vị, đáp ứng tối đa yêu cầu quản lý, khi xây dựng hệ thống thông tin KTQT chi phí cần tính đến các nhân tố ảnh hưởng đến xây dựng hệ thống thông tin KTQT chi phí để xây dựng một cách phù hợp nhất. Trên cơ sở tổng hợp các nghiên cứu liên quan, Lê Thị Hồng (2016) đã tổng kết nhóm nhân tố chủ quan bao gồm: (1) Đặc điểm ngành nghề SXKD và tổ chức SXKD; (2) Cơ cấu, phân cấp quản lý trong đơn vị; (3) Nhận thức của nhà quản trị về vai trò của hệ thống thông tin KTQT chi phí; và (4) Trình độ trang bị máy móc thiết bị và trình độ đội ngũ nhân viên kế toán. Về nhóm nhân tố khách quan, tác giả đã tổng hợp kết quả của các công trình nghiên cứu với các nhân tố cơ bản sau: (1) Cơ chế chính sách và văn bản nhà nước quy định về công tác KTQT trong doanh nghiệp; và (2) Điều kiện và môi trường kinh doanh. Bằng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp định lượng, tác giả đã kiểm định các giả thuyết nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển hệ thống thông tin KTQT chi phí, bao gồm: Năng lực nhân viên kế toán, điều kiện về cơ sở vật chất và phương tiện kỹ thuật, mức độ ủng hộ của nhà quản trị và nhận thức của nhà quản trị về vai trò của hệ thống thông tin KTQT chi phí. Qua phân tích các biến quan sát trong quan hệ với nhân tố cho thấy các biến đều thể hiện các giá trị dương, có nghĩa là nếu các điều kiện về cơ sở vật chất, về sự ủng hộ của nhà quản trị và nhận thức của nhà quản trị càng cao thì điều kiện năng lực thực hiện các giải pháp trong đơn vị để hoàn thiện hệ thống thông tin KTQT càng được thực hiện một cách tốt nhất. Bùi Tiến Dũng (2018) trong nghiên cứu về Tổ chức kế toán quản trị tại các doanh nghiệp sản xuất giấy- Nghiên cứu tại Tổng Công ty Giấy Việt Nam và các doanh nghiệp liên kết đã tiến hành khảo sát 8 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất giấy thành phẩm. Với việc kết hợp phương pháp nghiên cứu định lượng và định tính, kết quả nghiên cứu cho thấy các nhân tố cơ bản ảnh hưởng thuận chiều đến tổ chức KTQT tại Tổng Công ty Giấy Việt Nam và các doanh nghiệp liên kết, đó là: Mức độ cạnh tranh của thị trường, sự tham gia của nhà quản trị và trình độ của nhân viên kế toán. Nghiên cứu cũng chỉ ra quy mô của doanh nghiệp (đo lường bằng số lượng nhân công trực tiếp) có ảnh hưởng đến tổ chức KTQT tại các doanh nghiệp khảo sát ở các mức độ khác nhau cả thuận chiều và ngược chiều, trong đó quy mô doanh nghiệp QUẢN TRỊ NGÂN HÀNG & DOANH NGHIỆP 64 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàngSố 205- Tháng 6. 2019 có mối quan hệ thuận chiều tới KTQT chi phí và ngược chiều với hệ thống dự toán SXKD. Đặng Lan Anh (2019) nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến hệ thống thông tin KTQT chi phí tại các khách sạn thuộc Tập đoàn Mường Thanh, từ đó xác định và đánh giá sự tác động đến chất lượng của thông tin KTQT chi phí tại các khách sạn này. Dựa trên cơ sở dữ liệu đã tổng hợp, Đặng Lan Anh (2019) đã xây dựng mô hình nghiên cứu định lượng gồm các nhân tố sau: Trình độ công nghệ thông tin, hiểu biết của nhà quản trị về công nghệ thông tin và kế toán, đặc điểm cơ cấu tổ chức quản lý và trình độ nhân viên kế toán. Kết quả nghiên cứu cho thấy trình độ công nghệ thông tin là nhân tố tác động cùng chiều và tác động mạnh nhất tới tính hữu hiệu của hệ thống thông tin KTQT chi phí, tiếp theo là nhân tố hiểu biết của nhà quản trị về công nghệ thông tin và kế toán, đặc điểm cơ cấu tổ chức quản lý, và cuối cùng là trình độ nhân viên kế toán có ít tác động đến hệ thống thông tin KTQT chi phí tại các khách sạn này. Trong bài viết này, kế thừa kết quả nghiên cứu của các tác giả tiền nhiệm về các nhân tố ảnh hưởng đến các khía cạnh khác nhau của KTQT nói chung và KTQT chi phí nói riêng, tác giả đề xuất mô hình nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ vận dụng KTQT chi phí trong các DNSX giấy Việt Nam. Từ đó, bài viết đưa ra một số khuyến nghị góp phần nâng cao mức độ vận dụng KTQT chi phí trong các DNSX giấy Việt Nam. 3. Mô hình nghiên cứu và các giả thuyết nghiên cứu Dựa trên tổng quan nghiên cứu đã tổng hợp, các nhân tố cơ bản ảnh hưởng đến việc áp dụng KTQT chi phí trong DNSX bao gồm: Quy mô của doanh nghiệp, đặc điểm cơ cấu tổ chức quản lý, trình độ trang bị công nghệ thông tin, quan điểm của nhà quản trị về công tác kế toán quản trị, trình độ của nhà quản trị và trình độ nhân viên kế toán. Tuy nhiên, việc thu thập số liệu phục vụ nghiên cứu liên quan đến quy mô của các DNSX giấy dưới một trong các tiêu thức cơ bản như doanh thu, số lượng lao động, tổng tài sản đều không thực hiện được do các DNSX giấy cho rằng đây là thông tin nhạy cảm và đề cập sâu đến tình hình hoạt động của doanh nghiệp. Vì vậy, kế thừa và phát triển các mô hình nghiên cứu của Leite, A. A., Fernandes, P. O., & Leite, J. M. (2015) và Đặng Lan Anh (2019), có hiệu chỉnh và bổ sung các thang đo cho phù hợp với đối tượng và mục tiêu nghiên cứu của bài viết, tác giả xây dựng mô hình nghiên cứu như sau: - Biến phụ thuộc là mức độ vận dụng KTQT chi phí trong các DNSX giấy Việt Nam. - Biến độc lập gồm 5 nhóm biến: Đặc điểm cơ cấu tổ chức quản lý, trình độ trang bị công nghệ thông tin, quan điểm của nhà quản trị về công tác kế toán quản trị, trình độ của nhà quản trị và trình độ nhân viên kế toán. Mô hình tổng quát phản ánh mối tương quan giữa mức độ vận dụng KTQT chi phí trong các DNSX giấy Việt Nam và các nhân tố ảnh hưởng được tác giả đề xuất qua phương trình hồi quy đa biến như sau: MĐ i = α 0 + α 1 TCi+ α2CNi+ α3QĐi + α4TĐi + α 5 NVi + ε Trong đó: MĐi - Mức độ vận dụng KTQT chi phí trong các DNSX giấy Việt Nam; TCi: Đặc điểm cơ cấu tổ chức quản lý; CNi: Trình độ trang bị công nghệ thông tin; QĐi: Quan điểm của nhà quản trị về công tác KTQT; TĐi: Trình độ của nhà quản trị; NVi: Trình độ nhân viên kế toán; α 0 là hằng số; α là hệ số biến thiên giải thích, ε là phần dư và i là số quan sát. Theo đó, tác giả xây dựng các giả thuyết nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ vận dụng KTQT chi phí trong các DNSX giấy Việt Nam như sau: - Đặc điểm cơ cấu tổ chức quản lý: Khi xem xét cơ cấu tổ chức quản lý, các nhà nghiên cứu thường đề cập tới những yếu tố cơ bản như: Chuyên môn hóa công việc, phân chia tổ chức thành các bộ phận, quyền hạn và trách nhiệm, cấp bậc và phạm vi quản trị, tập trung và phân quyền trong quản trị và sự phối hợp giữa các bộ phận, phân hệ của cơ cấu. Trong thực tế, các bộ phận trong doanh nghiệp có thể được hình thành theo những tiêu chí khác nhau, làm xuất hiện các mô hình cơ cấu tổ chức quản lý khác QUẢN TRỊ NGÂN HÀNG & DOANH NGHIỆP 65Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 205- Tháng 6. 2019 nhau, từ đó ảnh hưởng đến mức độ vận dụng KTQT chi phí trong doanh nghiệp. Do vậy, tác giả xây dựng giả thuyết nghiên cứu H1: Đặc điểm cơ cấu tổ chức quản lý có tác động cùng chiều tới mức độ vận dụng KTQT chi phí tại các DNSX giấy Việt Nam. - Trình độ trang bị công nghệ thông tin: Trong thời đại bùng nổ khoa học kỹ thuật và công nghệ, công nghệ thông tin có ảnh hưởng và tác động mạnh mẽ đến mọi khía cạnh của đời sống xã hội. Tác động của công nghệ thông tin đến KTQT chi phí cũng không phải là một ngoại lệ. Trong các DNSX, khối lượng dữ liệu mà KTQT chi phí phải tiến hành xử lý là rất lớn, quá trình xử lý thông tin lại cần có sự kết hợp của nhiều phương pháp và kỹ thuật phức tạp, nhu cầu thông tin luôn cần phải được đáp ứng nhanh và kịp thời để giúp cho nhà quản trị trong việc ra quyết định kinh doanh. Kết quả các nghiên cứu cho thấy công nghệ thông tin có ảnh hưởng mạnh mẽ đến hệ thống KTQT và việc áp dụng KTQT trong các doanh nghiệp. Việc ứng dụng công nghệ thông tin và máy tính vào KTQT làm cho thông tin được cung cấp kịp thời, phù hợp và hữu ích hơn. Chính vì vậy, mức độ trang bị công nghệ thông tin là một nhân tố ảnh hưởng đến mức độ vận dụng KTQT chi phí trong doanh nghiệp. Do vậy, tác giả xây dựng giả thuyết nghiên cứu H2: Trình độ trang bị công nghệ thông tin có tác động cùng chiều tới mức độ vận dụng KTQT chi phí tại các DNSX giấy Việt Nam. - Quan điểm của nhà quản trị về công tác KTQT: Trong bối cảnh kinh tế của Việt Nam, hầu hết các doanh nghiệp chưa quan tâm đáng kể đến công tác KTQT mà chỉ tập trung chủ yếu vào công tác kế toán tài chính để đáp ứng các quy định của các cơ quan quản lý các cấp hơn là nhu cầu quản trị thực tế của doanh nghiệp. Do đó, việc vận dụng KTQT khó thành công hoặc thậm chí chỉ được vận dụng ở phạm vi hạn hẹp nếu người điều hành doanh nghiệp không hiểu biết về lợi ích do việc vận dụng các công cụ kỹ thuật KTQT mang lại. Mặt khác, nhà quản trị là người trực tiếp sử dụng thông tin KTQT để ra quyết định, do vậy nhu cầu sử dụng thông tin của nhà quản trị có ảnh hưởng quan trọng đến việc vận dụng KTQT trong các doanh nghiệp. Ngoài nhu cầu thông tin, sự ủng hộ của nhà quản trị trong việc tiếp cận các kỹ thuật KTQT mới và vận dụng vào doanh nghiệp cũng là nhân tố tích cực ảnh hưởng đến sự vận dụng KTQT trong doanh nghiệp. Kết quả nghiên cứu của các tác giả tiền nhiệm cho thấy, sự quan tâm của nhà quản trị có ảnh hưởng đáng kể đến mức độ vận dụng KTQT trong các doanh nghiệp. Từ các phân tích trên, tác giả xây dựng giả thuyết nghiên cứu H3: Quan điểm của nhà quản trị về công tác kế toán quản trị có tác động cùng chiều tới mức độ vận dụng KTQT chi phí tại các DNSX giấy Việt Nam. - Trình độ của nhà quản trị: Trình độ của nhà quản trị là tổng hợp những kiến thức và sự hiểu biết của nhà quản trị về lĩnh vực hoạt động SXKD của doanh nghiệp, các lĩnh vực kế toán, công nghệ thông tin cũng như các kỹ năng quản lý lãnh đạo. Các nhà quản trị có trình độ càng cao về KTQT, công nghệ thông tin và các kỹ năng quản lý thì nhu cầu thông tin KTQT càng lớn. Do vậy, tác giả xây dựng giả thuyết nghiên cứu H4: Trình độ của nhà quản trị có tác động cùng chiều tới mức độ vận dụng KTQT chi phí tại các DNSX giấy Việt Nam. - Trình độ nhân viên kế toán: Nhân viên kế toán là lực lượng nòng cốt trong việc triển khai và vận dụng KTQT chi phí trong doanh nghiệp. Nếu trình độ chuyên môn của nhân viên kế toán không đáp ứng yêu cầu sẽ khiến cho việc vận dụng KTQT chi phí trong doanh nghiệp kém hiệu quả. Trình độ nhân viên kế toán thể hiện ở khả năng khai thác, ứng dụng công nghệ thông tin một cách thành thục, thường xuyên cập nhật các kiến thức và kỹ thuật mới, vận dụng để thiết kế hệ thống, xây dựng và thực hiện hệ thống kế toán chi phí phù hợp nhằm hỗ trợ cho các nhà quản trị trong việc ra quyết định. Đồng thời, trình độ nhân viên kế toán còn được biểu hiện thông qua các kỹ năng mềm như khả năng tiếp nhận thay đổi; kỹ năng tư duy, phản biện và phân tích; khả năng làm việc nhóm Trình độ nhân viên kế toán càng cao dẫn đến mức độ vận dụng KTQT trong doanh nghiệp càng lớn. Từ các phân tích trên, tác giả xây dựng giả thuyết nghiên cứu H5: Trình độ nhân viên kế toán có tác động cùng chiều tới mức độ vận dụng KTQT chi phí tại các DNSX giấy Việt Nam. QUẢN TRỊ NGÂN HÀNG & DOANH NGHIỆP 66 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàngSố 205- Tháng 6. 2019 4. Phương pháp nghiên cứu Để phục vụ cho việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến mức độ vận dụng KTQT chi phí trong các DNSX giấy Việt Nam, tác giả sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính Bảng 1. Thành phần các nhóm biến trong mô hình nghiên cứu Nhân tố Tên biến Ký hiệu Đặc đi