Chuyên đề Công trình nghiên cứu Entropy ứng dụng trong kinh tế và lối đi nào cho Việt Nam

Cuộc khủng hoảng 2008 đã làm nền kinh tế thế giới chao đảo. Thất nghiệp cao, phúc lợi xã hội giảm, tính minh bạch và trung thực của hệ thống tài chính trở thành một câu hỏi lớn. Bên cạnh đó là các nguy cơ về chính trị và lợi ích xuất hiện từ sau cuộc khủng hoảng này đã, đang và sẽ đẩy cuộc sống của chúng ta vào tình cảnh bất ổn hơn, khó khăn hơn. Kinh tế học hiện đại đã thất bại trong việc dự báo khủng hoảng và kiểm soát những hậu quả xấu. Phải chăng ngành kinh tế mà chúng tôi đang học là một thứ vô bổ, hay nói một cách tiêu cực như Paul Krugman chẳng hạn: “thẳng thắn cho rằng môn kinh tế học vĩ mô trong ba mươi năm qua nhẹ lời nhất thì có thể nói là cực kỳ vô ích, còn thật nặng lời thì phải nói là thật sự có hại!”. Bóng bóng tài chính vỡ đã lớn, cái lớn hơn là uy tín của các nhà kinh tế. Vì sao lại có kết quả như vậy? Các nghiên cứu gần đây đã cho thấy rằng, khủng hoảng kinh tế 2008 là hệ quả của 3 thất bại: Thứ nhất, sai lầm trong việc vận dụng các học thuyết kinh tế một cách máy móc. Thứ hai, sự tự tin của các nhà hoạch định chính sách. Thứ ba, niềm tin vào thị trường hiệu quả và trí thông minh của các cá thể tham gia thị trường. Các học thuyết vốn dĩ được khai sinh cùng với những giả định và những giới hạn riêng. Việc đưa ra các giả định tự thân nó cũng hàm chứa nhiều hạn chế. Tuy nhiên, các nhà kinh tế thường hiếm khi nhắc nhở mọi người về các giới hạn đó cũng như nguy cơ phá sản của các học thuyết. Thêm vào đó, sự thông thái về mặt toán học và chính xác đến từng con số của các thuật toán cao cấp đã che đậy những khiếm khuyết của các mô hình. Chính những điều này làm gia tăng ảo ảnh kiểm soát của người sử dụng, đặc biệt là các nhà điều hành kinh tế vĩ mô. Họ tự tin thả phanh nền kinh tế với niềm tin thị trường là hiệu quả. Các chứng khoán phái sinh lần lượt 2 ra đời, nền kinh tế thế giới trở nên hỗn loạn hơn bao giờ hết. Và kết quả tất yếu là quả bóng được bơm căng tới mức phát nổ: KHỦNG HOẢNG! Tựu trung lại của ba sai lầm này là sự thất bại có hệ thống của kinh tế học hàn lâm. Kinh tế học hiện đại đã bó buộc nền kinh tế vào việc nghiên cứu các quyết định tối ưu, hiểu nôm na là các kinh tế gia đáng kính của chúng ta đang cho tất cả các anh béo mặc chung một chiếc quần. Một tương lai đầy bất ổn khiến mọi người hoang mang và hoảng loạn. Liệu rằng có giải pháp nào cho Việt Nam trong bối cảnh hiện nay không? Như một sự may mắn tình cờ, buổi hội thảo của GS Trần Ngọc Thơ đã mang đến cho chúng tôi một gợi mở mới trong Kinh tế học, đó là Entropy. Thật thú vị là Entropy xuất phát từ vật lý học, một môn khoa học đã có mối quan hệ khá lâu đời với kinh tế học kể từ thời của Daniel Bernoulli. Entropy đã góp phần đưa kinh tế học tiến lên trên con đường trở thành một môn khoa học phổ thông và mang tính đa dạng cao với những chi, những nhánh được phát triển dựa trên mối liên kết giữa Kinh tế học với các lĩnh vực. Liệu entropy có giúp ta nhìn thấy được cơ hội nào giữa vô vàn thách thức như hiện nay không?