Nền kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn tăng trưởng và hội nhập mạnh mẽ với nền kinh tế thế giới. Năm 2008 vừa qua Việt Nam đã là thành viên chính thức thứ 150 của Tổ chức Thương Mại thế giới (WTO). Hội nhập là cơ hội để chúng ta có thể tiếp cận những nền khoa học công nghệ hiện đại, những nền kinh tế phát triển trên thế giới, cơ hội để kinh tế nước ta có thể sánh vai cùng các cường quốc Năm châu.
Ngân hàng là một lĩnh vực vô cùng nhạy cảm trong nền kinh tế. Ngành ngân hàng của nước ta còn tồn tại nhiều bất cập, đây chính là vấn đề gây khó khăn nhất cho chúng ta trong quá trình đàm phán gia nhập WTO. Tuy nhiên đây cũng chính là vấn đề nóng nhất khi sức mạnh hội nhập lan toả trên toàn bộ nền kinh tế nước ta.
Sức cạnh tranh không chỉ diễn ra giữa các ngân hàng thương mại trong nước với nhau mà còn cả các ngân hàng nước ngoài, các định chế tài chính khác như công ty bảo hiểm, các quỹ đầu tư, các tập đoàn tài chính khác nữa.
Muốn tồn tại và phát triển trong nền kinh tế năng động đó, mỗi ngân hàng cần phải xác định cho mình con đường đi phù hợp và hiệu quả nhất. Nâng cao vị thế trên thị trường, nâng cao uy tín và hiệu quả hoạt động luôn là vấn đề cốt lõi. Đó chính là việc xác định lượng vốn huy động được và vấn đề sử dụng vốn đó như thế nào của các ngân hàng thương mại. Huy động vốn là cơ sở để tiến hành hoạt động, là cơ sở để đảm bảo thanh toán, là uy tín và cũng chính là tiền đề cho sự sống còn của ngân hàng.
Các ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung và NHNN&PTNT nói riêng trong quá trình hoạt động của mình luôn xác định được vai trò quan trọng của việc huy động vốn. Hoà chung vào không khí đó, NHNo & PTNT Hạ Long luôn ý thức được vai trò và trách nhiệm của mình, để từ đây có thể đóng góp một phần không nhỏ vào sự phát triển của hệ thống ngân hàng nước ta nói chung và hệ thống NHNN&PTNT nói riêng.
Chính vì vậy trong quá trình thực tập vừa qua, em đã không những tham gia, nắm bắt và học hỏi kinh nghiệm làm việc của các anh chị nhân viên trong ngân hàng mà còn đi sâu vào nghiên cứu về hoạt động huy động vốn tại NHNo & PTNT Hạ Long. Do đó đề tài mà em chọn chính là: “Giải pháp nhằm tăng cường huy động vốn tại NHNo & PTNT Hạ Long” .
Nội dung của chuyên đề gồm 3 phần:
Chương 1 : Một số vấn đề cơ bản về NHTM và hoạt động huy động vốn của NHTM
Chương 2 : Thực trạng vấn đề huy động vốn tại NHNo & PTNT Hạ Long
Chương 3 : Giải pháp nhăm tăng cường huy động vốn tại NHNo & PTNT Hạ Long
Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện chuyên đề em đã được sự giúp đỡ và hướng dẫn tận tình của ThS ******* - giáo viên khoa Tài chính - Ngân hàng - Viện Đại học Mở Hà Nội, Các cô chú và anh chị cán bộ công nhân viên trong NHNo & PTNT Hạ Long. Tuy nhiên do điều kiện có hạn, mặc dù đã cố gắng hết sức nhưng bài viết của em vẫn còn nhiều thiếu sót và hạn chế, em rất mong được sự sửa chữa và góp ý của các thầy cô,các anh chị và các bạn.
77 trang |
Chia sẻ: oanhnt | Lượt xem: 1125 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Chuyên đề Giải pháp nhằm tăng cường huy động vốn tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hạ Long, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LỜI MỞ ĐẦU
Nền kinh tế Việt Nam đang trong giai đoạn tăng trưởng và hội nhập mạnh mẽ với nền kinh tế thế giới. Năm 2008 vừa qua Việt Nam đã là thành viên chính thức thứ 150 của Tổ chức Thương Mại thế giới (WTO). Hội nhập là cơ hội để chúng ta có thể tiếp cận những nền khoa học công nghệ hiện đại, những nền kinh tế phát triển trên thế giới, cơ hội để kinh tế nước ta có thể sánh vai cùng các cường quốc Năm châu.
Ngân hàng là một lĩnh vực vô cùng nhạy cảm trong nền kinh tế. Ngành ngân hàng của nước ta còn tồn tại nhiều bất cập, đây chính là vấn đề gây khó khăn nhất cho chúng ta trong quá trình đàm phán gia nhập WTO. Tuy nhiên đây cũng chính là vấn đề nóng nhất khi sức mạnh hội nhập lan toả trên toàn bộ nền kinh tế nước ta.
Sức cạnh tranh không chỉ diễn ra giữa các ngân hàng thương mại trong nước với nhau mà còn cả các ngân hàng nước ngoài, các định chế tài chính khác như công ty bảo hiểm, các quỹ đầu tư, các tập đoàn tài chính…khác nữa.
Muốn tồn tại và phát triển trong nền kinh tế năng động đó, mỗi ngân hàng cần phải xác định cho mình con đường đi phù hợp và hiệu quả nhất. Nâng cao vị thế trên thị trường, nâng cao uy tín và hiệu quả hoạt động luôn là vấn đề cốt lõi. Đó chính là việc xác định lượng vốn huy động được và vấn đề sử dụng vốn đó như thế nào của các ngân hàng thương mại. Huy động vốn là cơ sở để tiến hành hoạt động, là cơ sở để đảm bảo thanh toán, là uy tín và cũng chính là tiền đề cho sự sống còn của ngân hàng.
Các ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung và NHNN&PTNT nói riêng trong quá trình hoạt động của mình luôn xác định được vai trò quan trọng của việc huy động vốn. Hoà chung vào không khí đó, NHNo & PTNT Hạ Long luôn ý thức được vai trò và trách nhiệm của mình, để từ đây có thể đóng góp một phần không nhỏ vào sự phát triển của hệ thống ngân hàng nước ta nói chung và hệ thống NHNN&PTNT nói riêng.
Chính vì vậy trong quá trình thực tập vừa qua, em đã không những tham gia, nắm bắt và học hỏi kinh nghiệm làm việc của các anh chị nhân viên trong ngân hàng mà còn đi sâu vào nghiên cứu về hoạt động huy động vốn tại NHNo & PTNT Hạ Long. Do đó đề tài mà em chọn chính là: “Giải pháp nhằm tăng cường huy động vốn tại NHNo & PTNT Hạ Long” .
Nội dung của chuyên đề gồm 3 phần:
Chương 1 : Một số vấn đề cơ bản về NHTM và hoạt động huy động vốn của NHTM
Chương 2 : Thực trạng vấn đề huy động vốn tại NHNo & PTNT Hạ Long
Chương 3 : Giải pháp nhăm tăng cường huy động vốn tại NHNo & PTNT Hạ Long
Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện chuyên đề em đã được sự giúp đỡ và hướng dẫn tận tình của ThS ******* - giáo viên khoa Tài chính - Ngân hàng - Viện Đại học Mở Hà Nội, Các cô chú và anh chị cán bộ công nhân viên trong NHNo & PTNT Hạ Long. Tuy nhiên do điều kiện có hạn, mặc dù đã cố gắng hết sức nhưng bài viết của em vẫn còn nhiều thiếu sót và hạn chế, em rất mong được sự sửa chữa và góp ý của các thầy cô,các anh chị và các bạn.
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ NHTM VÀ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN CỦA NHTM
1.1. Một số vấn đề cơ bản về NHTM
1.1.1. Khái niệm về NHTM
Ngân hàng thương mại (NHTM) là một tổ chức tài chính quan trọng trong nền kinh tế. Đây là tổ chức thu hút tiết kiệm lớn nhất bởi lẽ các cá nhân, tổ chức hay doanh nghiệp đều gửi tiền tại đây, nguốn vốn của họ phần lớn xuất phát từ đây. Các cá nhân gửi tiền với mục đích tăng thu nhập. thêm lợi nhuận, các doanh nghiệp, các tổ chức xã hội gửi phục vụ thanh toán, chi tiêu, trả lương…Ngân hàng đóng vai trò là người thủ quỹ cho toàn xã hội.
Bên cạnh đó ngân hàng còn là tổ chức cho vay chủ yếu đối với doanh nghiệp, cá nhân và có thể là cả nhà nước nữa. Cho vay tiêu dùng , cho vay để đầu tư, cho vay để phục vụ sản xuất, cho vay để xây dựng cơ sở hạ tầng…phần lớn các nguồn vay ấy đếu được thực hiện tại ngân hàng.
Mặt khác Ngân hàng còn là một trung gian tài chính quan trọng nhất trong nền kinh tế, ngân hàng là trung gian cho người dư thừa vốn gặp những người đang cần vốn và tạo điều kiện đem lại lợi ích cho họ. Chính sách tiền tệ là bộ phận quan trọng của chính sách kinh tế trong mỗi quốc gia và ngân hàng đóng vai trò quyết định chính sách ấy.
Như vậy có thể nói ngân hàng là một tổ chức tài chính cung cấp một danh mục các sản phẩm dịch vụ đa dạng nhất, thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với bất kỳ tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế.
Điều 4 Luật các tổ chức tín dụng 2006 Nước CHXHCN Việt Nam đã chỉ rõ: “Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tièn gửi và sử dụng số tiền này để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ tiền tệ”.
NHTM là bà đỡ cho mọi nền kinh tế, Một nền kinh tế phát triển và tăng trưởng mạnh là một nền kinh tế mà ở đó NHTM đóng vai trò chủ chốt và quyết định nhất.
1.1.2. Chức năng của NHTM
NHTM có ba chức năng cơ bản đó là:
- NHTM là một trung gian tài chính: NHTM là cầu nối giữa người dư thừa vốn và người đang có nhu cầu vốn. Với hoạt động chủ yếu là chuyển tiết kiệm thành đầu tư, các cá nhân và tổ chức tạm thời thâm hụt chi tiêu, tức là chi tiêu cho tiêu dùng và đầu tư vượt quá thu nhập chính vì thế họ cần phải bổ sung thêm vốn; bên cạnh đó lại tồn tại các cá nhân và tổ chức tạm thời thặng dư trong chi tiêu, tức là thu nhập hiện tại của họ lớn hơn chi tiêu và họ có tiền để tiết kiệm. Hai nhóm này tồn tại hoàn toàn độc lập với ngân hàng và điều tất yếu sẽ xảy ra đó là nguồn vốn hợp lí sẽ được chảy từ nơi thừa vốn sang nơi thiếu vốn. Đây chính là chức năng trung gian của ngân hàng. Một điều quan trọng nữa là để thực hiện được tốt chức năng này thì việc tìm hiểu thông tin cân xứng là khả năng đảm bảo hiệu quả cho hoạt động của ngân hàng.
- NHTM có chức năng tạo phương tiện thanh toán: Ngân hàng thương mại là tổ chức kinh tế có khả năng huy động tiền gửi lớn nhất , tại đây tất cả các nguồn gửi ngắn, trung và dài hạn đều được tập hợp. Sở dĩ có thể khẳng định rằng NHTM tạo tiền cho nền kinh tế bởi vì khi khách hàng đem tiền đến gửi tại ngân hàng thì sau khi để lại một tỉ lệ dự trữ theo quy định thì số tiền còn lại được đem cho vay. Và cứ thế nguồn vốn được quay vòng một cách đều đặn và liên tục đem lại thu nhập cho ngân hàng.Như vậy qua các nghiệp vụ kế toán, ngân hàng đã góp một vai trò quan trọng trong việc tạo tiền cho nền kinh tế.
- NHTM là trung gian thanh toán:NHTM nhận tiền gửi của doanh nghiệp cũng đồng thời là nơi doanh nghiệp đến vay hay thực hiện bất kỳ một hoạt động thanh toán, chuyển tiền nào. Ta đã biết mục đích của doanh nghiệp luôn là tối đa hoá giá trị tài sản của họ, doanh nghiệp hoạt động được là phải có vốn. Vốn để mua sắm trang thiết bị, vốn đẻ tiến hành sản xuất. Ngân hàng là tổ chức luôn đáp ứng được tốt nhất nhu cầu đó, là đơn vị thu chi và thanh toán hộ cho doanh nghiệp. Hơn ai hết để làm được điều này ngân hàng luôn có đầy đủ thông tin về tài chính, về môi trường kinh doanh, về tình hình trong và ngoài nước để phục vụ tốt nhất nhu cầu của doanh nghiệp- khách hàng của họ. Ngân hàng luôn là điểm tựa vững chắc cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó ngân hàng cũng chính là trung gian thanh toán cho các cá nhân và tổ chức trong nền kinh tế.
1.1.3. Hoạt động của NHTM
a. Hoạt động huy động vốn
Huy động vốn (HĐV) là các hoạt động nhằm tạo vốn cho ngân hàng, hình thành tài sản nợ cho ngân hàng. Huy động vốn là hoạt động nền tảng cho sự hoạt động và phát triển của ngân hàng. Ngân hàng dùng nhiều hình thức huy động vốn khác nhau:
Huy động tiền gửi không kỳ hạn hay còn gọi là tiền gửi thanh toán
Huy động tiền gửi có kỳ hạn hay còn gọi là tiền gửi tiết kiệm
Vay từ Ngân hàng trung ương (NHTW) và các tổ chức tín dụng (TCTD)
Phát hành kỳ phiếu hoặc trái phiếu
Huy động thêm vốn chủ sở hữu
Huy động theo các nguồn khác
Hiên nay các ngân hàng thương mại đang đưa ra nhiều chương trình, nhiều biện pháp để đẩy mạnh huy động vốn.
b. Hoạt động sử dụng vốn
Sử dụng vốn là việc ngân hàng sử dụng nhưng nguồn đã huy động được để đưa vào kinh doanh thu lợi nhuận, đây là ngiệp vụ hình thành tài sản có trên bảng cân đối kế toán của ngân hàng.
Ngân hàng sử dụng vốn cho hoạt động ngân quỹ( bản chất là dự trữ), hoạt động này nhằm đảm bảo khả năng thanh toán, khả năng chi trả cho ngân hàng. Các nước trên thế giới thường duy trì tỉ lệ dự trữ bắt buộc là 8%/năm.Ngân hàng sử dụng một phần tiền gửi của khách hàng để dự trữ theo quy đinh bắt buộc của Ngân Hàng trung ương.
- Hoạt động cho vay là hoạt động cơ bản, là hoạt động sống còn của ngân hàng. Đây là việc ngân hàng nhường quyền sử dụng vốn cho người khác theo những đảm bảo nhất định về tài sản, vật thế chấp, về khả năng hoàn trả, vế lãi suất…Hoạt động cho vay đem lại nguồn thu nhập chính cho Ngân hàng, là cơ sơ để Ngân hàng có thể tồn tại được.Hiện nay các ngân hàng thương mại đang đa dạng hoá các loại hình cho vay : cho vay theo thời hạn tín dụng, cho vay theo hạn mức tín dụng, cho vay tiêu dùng, cho vay căn cứ vào tài sản thế chấp…để làm sao thoả mãn được tối đa nhất nhu cầu của khách hàng.
- Hoạt động đầu tư : Khác với hoạt động cho vay, hoạt động đầu tư mang lại nhiều rủi ro hơn cho ngân hàng. Khi xác định đầu tư vào một khoản mục nào đó thì mọi chi phí, mọi rủi ro là do ngân hàng hoàn toàn chụi trách nhiệm. Tất nhiên song hành với điều đó là một quy luật của tự nhiên đó là rủi ro càng cao thì lợi nhuận thu được càng lớn, vì vậy Ngân hàng luôn luôn phải cân nhắc kĩ lưỡng trước khi đầu tư. Các loại hình đầu tư mà ngân hàng thực hiện đó là đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, bên cạnh đó còn đầu tư kiên doanh liên kết với các ngân hàng, càc tổ chức khác trong nền kinh tế. Ngân hàng tham gia đầu tư không chỉ với mục đích duy nhất là gia tăng lợi nhuận mà ngân hàng còn với mục đích sâu xa nữa đó là xâm nhập sâu hơn vào thị trưòng tài chính, tham gia chi phối nền kinh tế hoàn thành mục tiêu cuả mình.
c. Hoạt động trung gian khác
Đây là hoạt động cung cấp dịch vụ của ngân hàng. Nền kinh tế càng phát triển nhu cầu tiêu dùng và sử dụng các dịch vụ của ngân hàng càng đựơc quan tâm và đòi hỏi một sự phát triển cao hơn. Các hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, thanh toán qua phát hàng Sec, thẻ tín dụng… ngày càng được ưu tiên.
Bên cạnh đó ngân hàng còn thực hiên các nghiệp vụ như uỷ nhiệm thu, uỷ nhiệm chi, thanh toán bằng thư tín dụng…Các hoạt động này bên cạnh việc đem lại nguồn thu nhập lơn cho ngân hàng còn góp phần nâng cao vị thế của ngân hàng trên thương trường.
1.2 Nguồn vốn và hoạt động huy động vốn của NHTM
1.2.1 Nguồn vốn của ngân hàng thương mại
Vốn là cơ sở và nền tảng cho mọi hoạt động của ngân hàng. Đây là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ giá trị tài sản có của ngân hàng, nó được xác định từ nhiều nguồn khác nhau. Để thuận lợi cho mọi quá trình vận hành và xác định người ta đã chia ra thành hai loại vốn cơ bản đó là vốn chủ sở hữu và vốn vay.
1.2.1.1 Vốn chủ sở hữu
Ngân hàng hay bất kỳ một tổ chức kinh doanh nào muốn thành lập và hoạt động được phải có một lượng vốn nhất định. Vốn này có vai trò quyết định trong quá trình tiến hành đăng kí kinh doanh, quá trình thành lập hay quá trình hình thành nên tài sản, trang thiết bị, nhà xưởng, hay máy móc thiết bị…cho mỗi tổ chức. Ngân hàng thương mại cũng vậy, nguồn vốn chủ sở hữu là điều kiện tiên quyết cho mọi vấn đề. Nguồn vốn chủ sở hữu của ngân hàng được cụ thể thành các loại như sau:
a. Nguồn vốn hình thành ban đầu
Theo tính chất của mỗi ngân hàng mà nguồn vốn hình thành ban đầu khác nhau. Ngân hàng thương mại nhà nước là Ngân hàng được sở hữu bởi nhà nước, vốn do ngân sách nhà nước cấp. Ngân hàng cổ phần là ngân hàng có số vốn góp do các cổ đông hợp sức lại, Ngân hàng liên doanh do các bên liên doanh góp vốn, Ngân hàng tư nhân là vốn thuộc sở hữu tư nhân.
Vốn hình thành ban đầu hay vốn tự có là điều kiện pháp lý cơ bản, là xuất phát điểm cơ bản cho mọi hoạt động của ngân hàng và cũng đồng thời là yếu tố tài chính quan trọng để đảm bảo các khoản nợ đối với khách hàng, là niềm tin của khách hàng đối với ngân hàng.
Tuy vậy Ngân hàng lại là một doanh nghiệp kinh doanh một loại hàng hoá đặc biệt, rất nhạy cảm – đó chính là vốn. Nguồn vốn ban đầu của ngân hàng thường chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng nguồn vốn. Song qua đây nó lại cho ta thấy được thực lực của ngân hàng, quy mô và uy tín của ngân hàng, và hơn hết nó là cơ sở để thu hút các nguồn vốn khác cho họ.
Hiện nay các NHTM Việt Nam đều có quy mô nhỏ, vốn hình thành ban đầu thấp, tỷ lệ vốn tự có/ tài sản có của phần lớn các ngân hàng là <5% trong khi đó tiêu chuẩn của thế giới tối thiểu là 8 %. Đây chính là yêu cầu đặt ra đối với các ngân hàng nước ta trong thời kỳ hội nhập.
b. Vốn bổ sung trong quá trình hoạt động
Ngoài việc hình thành vốn ban đầu, trong quá trình hoạt động các NHTM luôn bổ sung vốn kinh doanh của mình bằng nhiều cách: bổ sung từ lợi nhuận không chia, bổ sung từ việc phát hành thêm cổ phần …
- Nguồn từ lợi nhuận: không chỉ có ngân hàng thương mại mà tất cả các doanh nghiệp kinh doanh đều có nguồn vốn bổ sung từ lợi nhuận không chia, đây là một nguồn vốn không đều đặn, nó được xác định tuỳ thuộc vào kết quả kinh doanh từng năm của doanh nghiệp. Tuy vậy nó lại vô cùng quan trọng, khi thu nhập ròng của doanh nghiệp lớn hơn không, chủ ngân hàng có xu hướng gia tăng vốn của chủ bằng cách chuyển một phần thu nhập ròng thành vốn đầu tư, tỷ lệ tích luỹ bao nhiêu tuỳ thuộc vào cách xác định và phương hướng kinh doanh của từng ngân hàng. Nguồn vốn này có chi phí thấp và mang lại hiệu quả cao nên luôn được các ngân hàng sử dụng va cân nhắc trước hết.
- Nguồn vốn bổ sung bằng cách phát hành thêm cổ phần, góp thêm, cấp thêm…để mở rộng quy mô hoạt động, hoặc để đổi mới trang thiết bị, hoặc để đáp ứng nhu cầu gia tăng thêm vốn chủ sở hữu theo quy định của ngân hàng nhà nước. Khi đó NHTM sẽ yêu cầu các cổ đông đóng góp hoặc đi xin được cấp thêm…Tuy vậy cách huy động nguồn vốn này thường phức tạp, khó khăn và không đem lại hiệu quả cao, chỉ những khi quá cần thiết thì ngân hàng mới áp dụng.
c. Các quỹ
Ngân hàng hay bất kỳ một tổ chức nào hoạt động đều phải có các quỹ riêng: quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi, quỹ giám đốc, quỹ dự phòng,…Bên cạng đấy ngân hàng kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ - một lĩnh vực nhạy cảm nên các quỹ của nó cũng mang nhiều đặc thù riêng.
- Quỹ dự phòng tổn thất: Loại quỹ này đựơc trích lập hàng năm, dùng để bù đắp những tổn thất xảy ra. Rủi ro trong kinh doanh Ngân hàng là rất lớn, nguồn quỹ này rất được chú trọng và quan tâm, Ngân hàng Trung ương ở mỗi quốc gia thường phải đặt ra một tỷ lệ cố định cho việc trích lập dự phòng này. Theo quy định của Ngân hàng Nhà Nước Việt Nam thì quỹ dự phòng tổn thất của các ngân hàng tại Việt nam bao gồm hai loại quỹ đó là quỹ dự phòng để xử lý rủi ro và quỹ dự phòng tài chính.
- Quỹ bảo toàn vốn là loại quỹ được hình thành nhằm bù đắp hao mòn của vốn dưới tác động của lạm phát.
- Quỹ thặng dư là phần đánh giá lại tài sản của ngân hàng và phần chênh lệch giữa thị giá và mệnh giá cổ phiếu khi phát hành cổ phiếu mới. Quỹ này cũng có vai trò quan trọng vì theo nguyên tắc giá trị thời gian của tiền và nó liên quan tới việc đánh giá lại tài sản của ngân hàng.
- Ngoài ra còn có các quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi, quỹ giám đốc... mang tính chất động viên khích lệ các cá nhân, nhóm tổ chức trong ngân hàng để họ có điều kiện thuận lợi phát triển và cống hiến.Các quỹ này được hình thành trên cơ sở thu nhập hàng năm của ngân hàng.
d. Nguồn vay nợ có thể chuyển đổi thành cổ phần
Vốn của ngân hàng không chỉ giới hạn bởi vốn đóng góp của cổ đông hay số vốn góp ban đầu của ngân hàng , do tính chất sử dụng lâu dài : có thể đầu tư vào nhà cửa, đất đai, bất động sản…có thể không phải hoàn lại, do vậy mà các khoản vay trung và dài hạn của NHTM có khả năng chuyển đổi thành cổ phần và cũng được coi là vốn chủ sở hữu của ngân hàng.
1.2.1.2 Vốn nợ
a. Tiền gửi
Tiền gửi là nền tảng cho sự thịnh vượng và phát triển của ngân hàng. Đây là khoản mục duy nhất trên bảng cân đối kế toán giúp ta có thể phân biệt ngân hàng với các doanh nghiệp khác. Năng lực của ngân hàng thể hiện ở khả năng huy động tiền gửi. Tiền gửi là cơ sở chính cho phép ngân hàng có thể cho vay và là nguồn gốc sâu xa của lợi nhuận và sự phát triển của ngân hàng.
Tiền gửi có nhiều loại:
- Tiền gửi thanh toán
- Tiền gửi tiết kiệm của doanh ngiệp và tổ chức xã hội
- Tiền gửi tiết kiệm dân cư
- Tiền gửi của các ngân hàng khác
b. Tiền vay
Ngoài nghiệp vụ tiền gửi, khi cần thêm vốn để phục vụ kinh doanh hay vì một mục đích nào đó NHTM có thể chủ động đi vay. Hoạt động này chủ yếu được thực hiện để đáp ứng nhu cầu chi trả khi mà nguồn huy động bị hạn chế. Nghiệp vụ đi vay không đơn giản và dễ dàng như nghiệp vụ nhận tiền gửi, khi đi vay ngân hàng còn phải tính đến mọi phí tổn cũng như phương án trả nợ hợp lý nhất. NHTM cũng sử dụng nhiều hình thức đi vay là:
- Vay NHTW :
Đây là khoản vay nhằm giải quyết nhu cầu cấp bách trong việc chi trả của NHTM. Như ta đã được biết, NHTW là người cho vay cuối cùng, là nơi cuối cùng mà ngân hàng thương mại có thể đến vay. Tại đây hình thức cho vay chủ yếu là tái chiết khấu hay còn gọi là tái cấp vốn. Các thương phiếu trên thị trường đã được ngân hàng thương mại chiết khấu hoặc tái chiết khấu sẽ trở thành tài sản của họ. Khi nhu cầu vốn cấp bách NHTM đến NHTW vay bằng hình thức đem các thương phiếu đã chiết khấu ấy đến NHTW tái chiết khấu. Tuy nhiên không phải bất kỳ thương phiếu nào cũng được NHTW chiết khấu, chỉ những thương phiếu có chất lượng tốt, có thời gian đáo hạn ngắn, khả năng trả nợ cao thì NHTW mới đồng ý tái chiết khấu.
- Vay các tổ chức tín dụng khác:
Đây là nguồn mà các ngân hàng thương mại vay muợn của lẫn nhau và vay của các tổ chức tín dụng khác trên thị trường liên nhân hàng. Khi ngân hàng đang thiếu hụt về dự trữ, hay đang phải đáp ứng nhu cầu chi trả cấp bách trong khi nguồn vốn của họ không đủ, họ phải ngay lập tức vay mượn để kịp thời chi trả. Bên cạnh đó lại có những ngân hàng khác , các tổ chức tín dụng khác như công ty bảo Hiểm, công ty Tài chính…đang có dự trữ vượt yêu cầu do kết số dư tăng bất ngờ về các khoản tiền huy động hoặc giảm cho vay sẽ có thể sẵn sàng cho vay để tìm kiếm lợi nhuận cao hơn. Và thế là họ gặp nhau, trao đổi cho nhau để cả hai bên cùng có lợi. Các khoản vay này thương có thủ tục đơn giản, thuận lợi, xác định dựa trên uy tín của các ngân hàng với nhau, do vậy nó thường hay được sử dụng và mang lại hiệu quả cao.
Vay trên thị trường vốn:
Đây là các khoản vay trung và dài hạn, nó hoàn toàn phụ thuộc vào khả năng và uy tín của ngân hàng. Ngân hàng nào có uy tín trên thị trường hoặc có khả năng trả lãi suất cao sẽ vay mượn được nhiều và ngược lại các ngân hàng nhỏ thưòng khó vay hơn và họ thường phải dựa vào các ngân hàng đại lý hoặc nhờ các ngân hàng lớn bảo lãnh. Sở dĩ như vậy vì đây là hình thức Ngân hàng vay bằng cách phát hành giấy nợ ra công chúng, Một hình thức vay có đảm bảo : phát hành kỳ phiếu, trái phiếu, tín phiếu.
Kỳ phiếu là hình thức thu hút được nhiều khách hàng, Kỳ phiếu bao gồm hối phiếu và lệnh phiếu, là hình thức phục vụ tốt nhất nhu cầu của khách hàng.
Trái phiếu là một loại giấy chứng nhận nợ mà người cầm nó có quyền đòi nợ người phát hàng ra nó ở đây là NHTM. Theo đó trong một thời gian xác định được ghi trên trái phiếu ngân hàng phải hoàn trả một số tiền nhất định về cả gốc và lãi cho người cầm nó.
c. Vốn nợ khác
Loại vốn này được hình thành trong quá trình tham gia vào các hoạt động dịch vụ của ngân hàng. Nó bao gồm các nguồn cơ bản sau:
- Nguồn vốn uỷ thác:
Đây là một trong những dịch vụ mà ngân hàng tích cực tham gia và ngày nay nó càng trở thành nghiệp vụ chiếm giữ vị trí quan trọng. Đó là các nghiệp vụ uỷ thác cho vay, uỷ thác đầu tư, uỷ thác giải ngân…Ngân hàng đồng thời là kênh dẫn vốn, đồng thời là kênh quản lý vốn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển, cho sự vững chắc của các công trình và bên cạnh đó lại mang về cho họ những lợi ích đáng kể.
- Vốn trong thanh toán:
Các hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, thanh toán uỷ nhiệm thu, uỷ nhiệm chi, thanh toán bằng thư tín dụng, thanh toán qua phát hành Sec… đã vô hình chung tạo nên cho ngân hàng một luồng vốn quan trọng và ngân hàng cỏ thể sử dụng với mục đích