Chuyên đề Kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả tiêu thụ thành phẩm ở Công ty TNHH Trung Tuấn

Lêi nãi ®Çu Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, víi sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc, c¸c C«ng ty… chuyªn kinh doanh s¶n xuÊt c¸c lo¹i mÆt hµng t­¬ng tù nhau diÔn ra hÕt søc gay g¾t. V× vËy thÞ tr­êng lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp, mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Òu ph¶i g¾n liÒn víi thÞ tr­êng cho nªn b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m nguån mua vµ tiªu thô hµng ho¸ cña hä ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng g¾n trùc tiÕp víi môc tiªu lîi nhuËn. V× vËy, trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¸n hµng vµ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng cã ¶nh h­ëng lín ®Õn doanh sè b¸n ra vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Nã cung cÊp th«ng tin kÞp thêi, chÝnh x¸c cho ho¹t ®éng b¸n hµng. Tæ chøc kÕ to¸n b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp cã ý nghÜa rÊt quan träng. Quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy ®· ®­îc sù gióp ®ì cña C«ng ty TNHH D­¬ng Phó - n¬i em thùc tËp, em chän ®Ò tµi: "KÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm ë C«ng ty TNHH Trung TuÊn" lµm chuyªn ®Ò thùc tËp cña m×nh. Môc tiªu cña chuyªn ®Ò nµy lµ t×m hiÓu c«ng t¸c kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm cña C«ng ty. Trªn c¬ së ®ã ®èi chiÕu víi chÕ ®é kÕ to¸n cña ViÖt Nam vµ tõ ®ã rót ra nh÷ng ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ trong tæ chøc kÕ to¸n tiªu thô thµnh phÈm. Bµi viÕt nµy gåm 3 ch­¬ng chÝnh: Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n b¸n hµng ë doanh nghiÖp th­¬ng m¹i Ch­¬ng II: T×nh h×nh thùc tÕ vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng ë C«ng ty TNHH Trung TuÊn Ch­¬ng III: Mét sè ý kiÕn ®ãng gãp nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n tiªu thô s¶n phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh t¹i c«ng ty TNHH Trung TuÊn Ch­¬ng I Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ kÕ to¸n b¸n hµng ë doanh nghiÖp th­¬ng m¹i I. b¸n hµng vµ ý nghÜa cña kÕ to¸n b¸n hµng trong c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. 1. Qu¸ tr×nh b¸n hµng vµ ®èi t­îng b¸n hµng. - Qu¸ tr×nh b¸n hµng cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i lµ qu¸ tr×nh xuÊt giao hµng ho¸ cho ng­êi mua vµ ng­êi mua nhËn ®­îc hµng, tr¶ tiÒn hay chÊp nhËn tr¶ tiÒn. Khi ®ã ®­îc coi lµ tiªu thô. - Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i lµm nhiÖm vô l­u chuyÓn hµng ho¸ phôc vô cho s¶n xuÊt vµ tiªu dïng v× vËy ®èi t­îng b¸n hµng cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i bao gåm: + B¸n cho s¶n xuÊt. + B¸n trùc tiÕp cho ng­êi tiªu dïng. + B¸n trong hÖ thèng th­¬ng m¹i. + B¸n xuÊt khÈu. - Qu¸ tr×nh nµy hoµn tÊt khi hµng ho¸ ®· giao cho ng­êi mua vµ ®· thu ®­îc tiÒn b¸n hµng. Qu¸ tr×nh nµy diÔn ra ®¬n gi¶n hay phøc t¹p, nhanh hay chËm cã quan hÖ chÆt chÏ víi ph­¬ng thøc b¸n hµng. 2.ý nghÜa cña c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng. 2.1. ý nghÜa cña c«ng t¸c b¸n hµng. Trong doanh nghiÖp, hµng ®em ®i tiªu thô cã thÓ lµ hµng ho¸, vËt t­ hay dÞch vô cung cÊp cho kh¸ch hµng. ViÖc tiªu thô nµy nh»m ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh kh¸c, c¸ nh©n trong vµ ngoµi doanh nghiÖp. Th«ng qua tiªu thô, doanh nghiÖp thùc hiÖn ®­îc gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸, thu håi vèn bá ra, gãp phÇn t¨ng nhanh tèc ®é lu©n chuyÓn vèn. §èi víi doanh nghiÖp th«ng qua tiªu thô vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc thùc hiÖn tõ ®ã t¨ng vßng quay cña vèn l­u ®éng, më réng quy m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh. §èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, th«ng qua tiªu thô sÏ gãp phÇn ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, gi÷ v÷ng quan hÖ c©n ®èi gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, gi÷a tiÒn vµ hµng. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò trªn viÖc tiªu thô hµng ho¸ vµ qu¶n lý hµng ho¸ lµ rÊt cÇn thiÕt. Do vËy, doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn tèt yªu cÇu qu¶n lý nh­ sau: Trong c«ng t¸c tiªu thô ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ tõng ph­¬ng thøc b¸n, tõng lo¹i s¶n phÈm tiªu thô, theo dâi tõng kh¸ch hµng, ®«n ®èc thu håi nhanh vµ ®Çy ®ñ tiÒn hµng. §ång thêi trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh ®óng ®¾n kÕt qu¶ tõng ho¹t ®éng. 2.2. ý nghÜa cña c«ng t¸c kÕ to¸n b¸n hµng. KÕ to¸n b¸n hµng phôc vô ®¾c lùc cho c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh trong doanh nghiÖp. Trong ®ã cã c«ng t¸c tiªu thô hµng hãa. Th«ng qua sè liÖu cña kÕ to¸n hµng hãa vµ tiªu thô hµng hãa mµ chñ doanh nghiÖp biÕt ®­îc møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch kinh doanh tiªu thô cña doanh nghiÖp, ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng thiÕu sãt, mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c kh©u ®Ó tõ ®ã cã biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp. Cßn ®îi c¸c c¬ quan Nhµ n­íc th× th«ng qua sè liÖu ®ã biÕt ®­îc møc ®é hoµn thµnh kÕ ho¹ch nép thuÕ. §èi víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c th«ng qua sè liÖu kÕ to¸n ®ã ®Ó xem cã thÓ ®Çu t­ hay liªn doanh víi doanh nghiÖp hay kh«ng. §Ó ®¹t ®­îc yªu cÇu ®ã, qu¶n lý hµng hãa vµ tiªu thô hµng hãa ph¶i thùc sù khoa häc, hîp lý, phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp. Mçi kh©u cña qu¸ tr×nh tæ chøc qu¶n lý thuéc bé phËn hµng hãa vµ tiªu thô hµng hãa ®­îc s¾p xÕp phï hîp ®Æc ®iÓm kinh tÕ, kü thuËt cña doanh nghiÖp, phï hîp víi t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch trong thêi kú. Tæ chøc, qu¶n lý tèt c«ng t¸c tiªu thô hµng hãa sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho bé phËn kÕ to¸n thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh. Tõ ®ã t¹o ra hÖ thèng chÆt chÏ, khoa häc vµ cã hiÖu qu¶. 3. C¸c ph­¬ng thøc b¸n hµng cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. 3.1. B¸n bu«n. Bao gåm hai h×nh thøc: - B¸n hµng qua kho theo h×nh thøc giao hµng trùc tiÕp: lµ bªn mua cö ®¹i diÖn dÕn kho cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i xuÊt hµng giao cho bªn mua thanh to¸n tiÒn hay chÊp nhËn nî khi ®ã hµng hãa ®­îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô. - B¸n bu«n th«ng qua kho theo h×nh thøc chuyÓn th¼ng: lµ doanh nghiÖp th­¬ng m¹i khi mua hµng vµ nhËn hµng kh«ng ®­a vÒ nhËp kho mµ vËn chuyÓn th¼ng giao cho bªn mua t¹i kho ng­êi b¸n. sau khi giao, nhËn hµng ®¹i diÖn bªn mua ký nhËn ®ñ hµng. Bªn mua thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng th× khi ®ã hµng hãa ®­îc chÊp nhËn lµ tiªu thô. 3.2. Ph­¬ng thøc b¸n lÎ. Cã 5 h×nh thøc: - H×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn trùc tiÕp: nh©n viªn b¸n hµng trùc tiÕp b¸n hµng cho kh¸ch vµ thu tiÒn. - H×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn tËp trung: Kh¸ch hµng nhËn giÊy thu tiÒn, ho¸ ®¬n hoÆc tÝch kª cña nh©n viªn b¸n hµng råi ®Õn nhËn bµng ë quÇy hµng hoÆc kho. Nh©n viªn b¸n hµng c¨n cø vµo ho¸ ®¬n, tÝch kª ®Ó kiÓm kª sè hµng b¸n ra trong ngµy. - H×nh thøc b¸n hµng tù phôc vô: kh¸ch hµng tù chän hµng hãa vµ tr¶ tiÒn cho nh©n viªn g¸n hµng. HÕt ngµy nh©n viªn b¸n hµng nép tiÒn vµo quü. - H×nh thøc b¸n hµng tr¶ gãp: ng­êi mua tr¶ tiÒn mua hµng thµnh nhiÒu lÇn. Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ngoµi sè tiÒn thu theo ho¸ ®¬n gi¸ b¸n hµng ho¸ cßn thu thªm kho¶n tiÒn l·i tr¶ chËm cña kh¸ch. - H×nh thøc b¸n hµng tù ®éng: H×nh thøc nµy kh«ng cÇn nh©n viªn b¸n hµng ®øng quÇy giao hµng vµ nhËn tiÒn tiÒn cña kh¸ch. Kh¸ch hµng tù ®éng nhÐt thÎ tÝn dông cña m×nh vµo m¸y b¸n hµng vµ nhËn hµng (H×nh thøc nµy ch­a phæ biÕn réng r·i ë n­íc ta nh­ng ngµnh x¨ng dÇu còng ®· b¾t ®Çu ¸p dông b»ng viÖc t¹o ra mét sè c©y x¨ng b¸n hµng tù ®éng ë c¸c trung t©m thµnh phè lín). 3.3. Ph­¬ng thøc göi ®¹i lý b¸n: Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i giao hµng cho c¬ së nhËn ®¹i lý. Hä nhËn hµng vµ thanh to¸n tiÒn cho doanh nghiÖp th­¬ng m¹i råi sau ®ã ®­îc nhËn hoa hång ®¹i lý b¸n (hµng hãa thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i). Hµng hãa ®­îc x¸c nhËn lµ tiªu thô khi doanh nghiÖp nhËn ®­îc tiÒn cho bªn nhËn ®¹i lý thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. 4. §Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý cña kÕ to¸n b¸n hµng. 4.1. §Æc ®iÓm. - Hµng ho¸ ®­îc coi lµ hµng b¸n khi cã ®ñ ba ®iÒu kiÖn sau:_ + Th«ng qua mua b¸n vµ thanh to¸n tiÒn hµng. + Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i mÊt quyÒn së h÷u hµng hãa nh­ng ®­îc quyÒn së h÷u tiÒn tÖ. + Hµng ho¸ b¸n ra ph¶i lµ hµng hãa tr­íc ®©y mua vµo ®Ó b¸n hoÆc qua gia c«ng chÕ biÕn ®Ó b¸n. - Tuy nhiªn vÉn cã mét sè tr­êng hîp ngo¹i lÖ khi kh«ng ®ñ ba ®iÒu kiÖn trªn nh­ng vÉn ®­îc coi lµ hµng b¸n: + Hµng nhËn b¸n ®¹i lý ký göi sau khi b¸n ®­îc. + Hµng ho¸ dïng ®Ó thanh to¸n tr¶ l­¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. + Hµng ho¸ xuÊt ®ái lÊy vËt t­, hµng hãa kh¸c. + Hµng ho¸ thiÕu hôt trong qu¸ tr×nh b¸n hµng(theo quy ®Þnh bªn mua ph¶i chÞu). + Hµng hãa,thµnh phÈm dïng ®Ó biÕu tÆng. - Nh÷ng tr­êng hîpkh«ng ®­îc h¹ch to¸n vµo chØ tiªu hµng b¸n: + Hµng hãa xuÊt lµm hµng mÉu. + Hµng hãa thiÕu hôt trong qu¸ tr×nh b¸n nh­ng bªn b¸n ph¶i chÞu. + XuÊt hµng ho¸ lµm nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt gia c«ng. + Hµng hãa tiªu dïng trong néi bé doanh nghiÖp. + Hµng hãa göi ®i b¸n nh­ng ch­a b¸n ®­îc. 4.2. Thêi ®iÓm ghi chÐp nghiÖp vô b¸n hµng. a. Thêi ®iÓm chung: lµ thêi ®iÓm doanh nghiÖp mÊt quyÒn së h÷u vÒ hµng hãa nh­ng cã quyÒn së h÷u vÒ tiÒn tÖ hoÆc cã quyÒn ®ßi tiÒn. b. Thêi ®iÓm cô thÓ: - B¸n lÎ: Thêi ®iÓm ghi chÐp nghiÖp vô b¸n hµng lµ thêi ®iÓm kiÓm tra hay b¸o c¸o b¸n hµng hµng ngµy. - B¸n bu«n: + B¸n bu«n t¹i kho: Thêi ®iÓm ghi chÐp nghiÖp vô b¸n hµng lµ sau khi giao hµng xong, ng­êi mua ký nhËn vµo ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho. + Giao hµng t¹i kho ng­êi b¸n: ng­êi mua b¸o ®· nhËn hµng hoÆc ng­êi mua ®· chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc ®· tr¶ tiÒn. - B¸n hµng tr¶ gãp: lÊy thêi ®iÓm giao hµng cho kh¸ch vµ thu tiÒn lÇn ®Çu ®Ó ghi ch¸p nghiÖp vô b¸n hµng. - B¸n hµng ®¹i lý ký göi: + Giao b¸n ®¹i lý: lÊy thêi ®iÓm bªn nhËn b¸n ®¹i lý ký göi b¸o ®· b¸n ®­îc hµng hoÆc bªn b¸n ®¹i lý chuyÓn tr¶ tiÒn. + NhËn b¸n ®¹i lý: lÊy thêi ®iÓm doanh nghiÖp ®· b¸n ®­îc hµng ®Ó ghi chÐp. II. nhiÖm vô, nguyªn t¾c vµ néi dung cña kÕ to¸n b¸n hµng trong doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. 1. NhiÖm vô. - Tæ chøc chÆt chÏ, theo dâi ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ kÞp thêi vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ vÌ t×nh h×nh thùc hiÖn vµ sù biÕn ®éng cña tõng lo¹i hµng hãa trªn c¶ hai mÆt: hiÖn vËt (sè l­îng vµ kÕt cÊu chñng lo¹i) vµ gi¸ trÞ ghi chÐp doanh thu b¸n hµng theo tõng nhãm mÆt hµng, theo tõng ®¬n vÞ trùc thuéc. - TÝnh gi¸ mua thùc tÕ cña hµng hãa ®· tiªu thô nh»m x¸c ®Þnh kÕt qu¶ b¸n hµng. - KiÓm tra t×nh h×nh thu tiÒn b¸n hµng vµ qu¶n lý t×nh h×nh b¸n hµng. Víi hµng hãa b¸n chÞu cÇn ph¶i më sæ s¸ch ghi chÐp thep tõng kh¸ch hµng, tõng l« hµng, sè tiÒn kh¸ch nî thêi h¹n, t×nh h×nh tiÒn nî. - Ph¶i theo dâi, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ qu¸ tr×nh tiªu thô, ghi chÐp ®Çy ®ñ kÞp thêi c¸c kho¶n: chi phÝ b¸n hµng, thu nhËp b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. - LËp b¸o c¸o kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®óng chÕ ®é, cung cÊp kÞp thêi th«ng tin kinh tÕ cÇn thiÕt vÒ t×nh h×nh b¸n hµng, ph©n tÝch kinh tÕ víi c¸c ho¹t ®éng tiªu thô. 2. Nguyªn t¾c tæ chøc h¹ch to¸n hµng hãa. Hµng hãa cña doanh nghiÖp mua vµo bao gåm nhiÒu lo¹i. V× vËy, ®Ó qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chÆt chÏ hµng hãa cÇn qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c sau: - Ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n hµng hãa theo tõng lo¹i, tõng ®¬n vÞ mua, tõng sè l­îng, chÊt l­îng hµng hãa. - Ph¶i kÕt hîp viÖc ghi chÐp gi÷a kÕ to¸n hµng hãa vµ thñ kho ®¶m b¶o cho hµng hãa ®­îc ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c. - C«ng t¸c ghi chÐp ban ®Çu ph¶i khoa käc hîp lý nh»m ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh biÕn ®éng hµng hãa. - Hµng hãa khi nhËp kho, xuÊt kho ph¶i ghi gi¸ trÞ thùc tÕ, nÕu hµng hãa xuÊt kho ghi gi¸ trÞ h¹ch to¸n th× cuèi kú ph¶i tÝnh ra gi¸ thùc tÕ. 3. Néi dung cña kÕ to¸n b¸n hµng trong doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. 3.1. Chøng tõ ban ®Çu. - Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng, ho¸ ®¬n b¸n hµng: dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè l­îng, chÊt l­îng trÞ gi¸ cña hµng hãa, thuÕ suÊt, tiÒn thuÕ vµ sè tiÒn ph¶i thu cña ng­êi mua. - B¸o c¸o b¸n hµng hµng ngµy: ph¶n ¸nh sè l­îng, chÊt l­îng, trÞ gi¸ gi¸ trÞ hµng b¸n, thuÕ suÊt , tiÒn thuÕ, sè tiÒn ph¶i thu, sè tiÒn thùc thu sau mçi ngµy hoÆc mçi ca b¸n hµng ®ång thêi lµ c¬ së ®Ó ghi sæ kÕ to¸n. - Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho: dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè l­îng, chÊt l­îng trÞ gi¸ hµng b¸n, thuÕ suÊt, tiÒn thuÕ vµ tæng sè tiÒn ph¶i thu cña ng­êi mua. §ång thêi lµ c¬ së ®Ó ghi sæ kÕ to¸n. - Ho¸ ®¬n b¸n hµng giao th¼ng: dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè l­îng, chÊt l­îng, trÞ gi¸ hµng b¸n, thuÕ suÊt, tiÒn thuÕ, sè tiÒn ph¶i thu cña ng­êi mua. Trong tr­êng hîp b¸n hµng kh«ng giao hµng t¹i kho t¹i quÇy. - Biªn b¶n thanh to¸n hµng ®¹i lý ký göi: dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè l­îng, chÊt l­îng trÞ gi¸ cña hµng hãa göi b¸n ®¹i lý ký göi, hoa hång bªn b¸n ®­îc h­ëng vµ sè tiÒn ph¶i thanh to¸n gi÷a hai bªn. - ThÎ quÇy hoÆc thÎ kho: dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè l­îng cña hµng hãa xuÊt, nhËp hoÆc tån cña cuèi ngµy hoÆc cuèi ca b¸n hµng. 3.2. C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ vèn hµng hãa. Hµng hãa khi xuÊt kho ®Ó tiªu thô hay göi ®i ®Ó tiªu thô ®Òu ph¶i x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hµng hãa nhËp kho vµ xuÊt kho,.. ®Ó phôc vô cho viÖc h¹ch to¸n kÞp thêi. KÕ to¸n tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp mµ tÝnh gi¸ vèn hµng hãa theo ph­¬ng ph¸p thùc tÕ hay gi¸ h¹ch to¸n. a. §¸nh gi¸ theo ph­¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ. - §Ó tÝnh ®­îc trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho, tr­íc hÕt ph¶i tÝnh trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña chóng, sau ®ã tÝnh to¸n ph©n bæ chi phÝ mua hµng cho chóng vµ tæng céng l¹i sÏ ®­îc trÞ gi¸ vèn thùc tÕ. TrÞ gi¸ vèn thùc TrÞ gi¸ mua thùc Chi phÝ mua hµng tÕ cña hµng = tÕ cña hµng + ph©n tæ cho hµng xuÊt kho xuÊt kho xuÊt kho Trong ®ã: Chi phÝ mua hµng ph©n bæ cho hµng xuÊt kho = Tæng chi phÝ mua hµng cÇn ph©n bæ x Sè ®¬n vÞ tiªu thøc ph©n bæ cña hµng xuÊt kho Tæng ®¬n vÞ tiªu thøc ph©n bæ cña c¶ hµng xuÊt kho vµ l­u kho - §Ó x¸c ®Þnh ®­îc trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng xuÊt kho, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông trong c¸c h×nh thøc sau: + Ph­¬ng ph¸p gi¸ ®Ých danh (ph­¬ng ph¸p nhËn diÖn) Theo ph­¬ng ph¸p nµy hµng xuÊt kho thuéc ®óng l« hµng mua vµo ®ît nµo th× lÊy ®óng ®¬n gi¸ mua cña nã ®Ó tÝnh. + Ph­¬ng ph¸p ®¬n gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn: Theo ph­¬ng ph¸p nµy trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng xuÊt kho ®­îc tÝnh b×nh qu©n gi÷a trÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng tån kho ®Çu kú v¬i gi¸ trÞ thùc tÕ cña hµng kho trong kú. TrÞ gi¸ mua thùc tÕ cña hµng xuÊt = Sè l­îng hµng xuÊt kho x §¬n gi¸ mua b×nh qu©n Trong ®ã: §¬n gi¸ mua b×nh qu©n = TrÞ gi¸ mua hµng tån ®Çu kú + TrÞ gi¸ mua hµng nhËp trong kú Sè l­îng hµng tån ®Çu kú + Sè l­îng hµng nhËp trong kú §¬n gi¸ mua b×nh qu©n cã thÓ tÝnh vµo cuèi kú, còng cã thÓ tÝnh tr­íc mçi lÇn xuÊt. + Ph­¬ng ph¸p nhËp tr­íc, xuÊt tr­íc (FIFO): Theo ph­¬ng ph¸p nµy khi tÝnh trÞ gi¸ hµng xuÊt kho ng­êi ta dùa trªn gi¶ thiÕt hµng nµo nhËp kho tr­íc th× xuÊt tr­íc vµ lÊy ®¬n gi¸ mua cña lÇn nhËp ®ã ®Ó tÝnh gi¸ hµng xuÊt kho. Nh­ vËy hµng nµo cò nhÊt trong kho sÏ ®­îc tÝnh lµ xuÊt tr­íc, hµng nµo tån kho sÏ lµ hµng nhËp kho míi nhÊt. Theo c¸ch nµy trÞ gi¸ hµng tån kho sÏ s¸t víi gi¸ c¶ hiÖn hµnh vµ dÜ nhiªn ph­¬ng ph¸p nµy sÏ chiÕm ­u thÕ theo quan ®iÓm lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n (trÞ gi¸ hµng tån kho th­êng ph¶n ¸nh s¸t gi¸ thÞ tr­êng t¹i thêi ®iÓm lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n). + Ph­¬ng ph¸p nhËp sau, xuÊt tr­íc (LIFO): Ph­¬ng ph¸p nµy dùa trªn gi¶ thiÕt hµng nµo nhËp kho sau th× xuÊt tr­íc ®Ó tÝnh trÞ gi¸ hµng xuÊt kho, khi xuÊt ®Õn l« hµng nµo th× lÊy ®¬n gi¸ mua cña l« hµng ®ã ®Ó tÝnh. Theo ph­¬ng ph¸p nµy th× hµng nµo míi nhÊt trong kho sÏ ®­îc xuÊt tr­íc, cßn hµng tån kho sÏ lµ hµng cò nhÊt trong kho. NÕu tÝnh hµng xuÊt kho theo ph­¬ng ph¸p nµy th× trÞ gi¸ hµng xuÊt kho (chi phÝ hµng b¸n hiÖn hµnh) t­¬ng xøng víi thu nhËp (tøc lµ chi phÝ thuéc vÒ hµng b¸n ta t­¬ng ®èi cËp nhËt). C¶ bèn ph­¬ng ph¸p trªn ®Òu ®­îc coi lµ nh÷ng ph­¬ng ph¸p ®­îc thõa nhËn vµ ®­îc sö dông trong viÖc tÝnh to¸n trÞ gi¸ hµng xuÊt kho vµ hµng l­u kho, kh«ng coi ph­¬ng ph¸p nµo lµ “tèt nhÊt” hay “®óng nhÊt”. ViÖc ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµo lµ tuú doanh nghiÖp. Khi lùa chän ph­¬ng ph¸p tÝnh doanh nghiÖp cÇn xem xÐt sù t¸c ®éng cña nã ®Õn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¶ng kª khai thu nhËp kÕt qu¶ vµ thu nhËp chÞu thuÕ vµ xem nã cã ¶nh h­ëng hoÆc chi phèi tíi nh÷ng quyÕt ®Þnh kinh doanh, quyÕt ®Þnh cña viÖc x¸c ®Þnh gi¸ b¸n s¶n phÈm, hµng hãa nh­ thÕ nµo. b. §¸nh gi¸ theo ph­¬ng ph¸p gi¸ h¹ch to¸n. §Ó tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho vµ l­u kho, ng­êi ta cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p hÖ sè gi¸ ®Ó tÝnh. Theo ph­¬ng ph¸p nµy hµng ngµy kÕ to¸n sÏ ghi sæ theo gi¸ h¹ch to¸n, cuèi kú míi tiÕn hµnh tÝnh to¸n ®iÒu chØnh chªnh lÖch gi÷a gi¸ h¹ch to¸n vµ gi¸ thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho. Tr­íc hÕt tÝnh hÖ sè gi¸ theo c«ng thøc: HÖ sè gi¸ = TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng tån ®Çu kú + TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ hµng nhËp trong kú TrÞ gi¸ h¹ch to¸n hµng tån ®Çu kú + TrÞ gi¸ h¹ch to¸n hµng nhËp trong kú Sau ®ã tÝnh trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho: TrÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt kho = TrÞ gi¸ h¹ch to¸n cña hµng xuÊt kho x HÖ sè gi¸ Thùc tÕ hiÖn nay rÊt Ýt doanh nghiÖp sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó kÕ to¸n nhËp, xuÊt kho hµng ngµy, do vËy ph­¬ng ph¸p nµy còng Ýt ®­îc ¸p dông. Mét trong nh÷ng h¹n chÕ cña ph­¬ng ph¸p nµy còng gièng nh­ ph­¬ng ph¸p ®¬n gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n lµ b×nh qu©n ho¸ sù biÕn ®éng cña gi¸ (che dÊu sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶). 4. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n b¸n hµng. 4.1. Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n. - Doanh thu b¸n hµng: lµ toµn bé sè tiÒn ®· thanh to¸n hoÆc ®­îc kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n vÒ khèi l­îng hµng hãa ®· tiªu thô. §èi víi c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn GTGT th× doanh thu b¸n hµng lµ tæng gi¸ trÞ thanh to¸n bao gåm c¶ thuÕ. §èi víi c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ th× doanh thu b¸n hµng lµ doanh thu ch­a cã thuÕ GTGT. - Doanh thu b¸n hµng thuÇn lµ phÇn doanh thu cßn l¹i sau khi ®· khÊu trõ c¸c kho¶n gi¶m gi¸, hµng bÞ tr¶ l¹i, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép ra khái doanh thu b¸n hµng. - Gi¸ vèn hµng b¸n: lµ gi¸ mua vµo cña hµng hãa tiªu thô. - ChiÕt khÊu b¸n hµng: lµ tiÒn tÝnh trªn tæng doanh thu mµ doanh nghiÖp tr¶ cho kh¸ch. ChiÕt khÊu hµng b¸n bao gåm: + ChiÕt khÊu thanh to¸n lµ sè tiÒn th­ëng cho kh¸ch hµng ®· thanh to¸n tiÒn hµng tr­íc thêi h¹n quy ®Þnh. + ChiÕt khÊu th­¬ng m¹i: lµ sè tiÒn gi¶m trõ cho kh¸ch hµng do trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®· tiÕn hµnh mua mét khèi l­îng lín hµng hãa (tÝnh theo tæng sè hµng ®· mua trong thêi gian ®ã) hoÆc gi¶m trõ trªn gi¸ b¸n th«ng th­êng v× mua khèi l­îng lín hµng hãa trong mét ®ît. - Gi¶m gi¸ hµng b¸n: lµ sè tiÒn gi¶m trõ cho kh¸ch hµng ngoµi ho¸ ®¬n do c¸c nguyªn nh©n ®Æc biÖt nh­ hµng kÐm chÊt l­îng, kh«ng ®óng quy c¸ch, giao hµng kh«ng ®óng thêi h¹n ®Þa ®iÓm ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång,... - Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: lµ sè hµng ®· ®­îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô nh­ng bÞ ng­êi mua tõ chèi, tr¶ l¹i do kh«ng t«n träng hîp ®ång nh­ ®· ký kÕt. - L·i gép: lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ vèn hµng b¸n. - KÕt qu¶ b¸n hµng: lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Cã thÓ kh¸i qu¸t mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a doanh thu , chi phÝ vµ kÕt qu¶ b¸n hµng b»ng s¬ ®å sau: KÕt qu¶ b¸n hµng Chi phÝ b¸n hµng chi phÝ qu¶n lý L·i gép TrÞ gÝa vèn hµng b¸n Doanh thu b¸n hµng thuÇn Gi¶m gi¸, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. Doanh thu b¸n hµng 4.2. KÕ to¸n b¸n hµng theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn 4.2.1. Tµi kho¶n sö dông a. Tµi kho¶n 632 : Gi¸ vèn hµng b¸n. - C«ng dông: tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn cña thµnh phÈm, hµng hãa, lao vô, dÞch vô xuÊt b¸n trong kú. - Néi dung kÕt cÊu: + Bªn nî: TrÞ gi¸ vèn thµnh phÈm, hµng hãa, lao vô, dÞch vô ®· cung cÊp theo tõng ho¸ ®¬n. + Bªn cã: Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. KÕt chuyÓn gi¸ vèn cña thµnh phÈm, hµng hãa, lao vô dÞch vô vµo bªn nî tµi kho¶n 911- x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. Tµi kho¶n 632 kh«ng cã sè d­ cuèi kú. b. Tµi kho¶n 511: Doanh thu b¸n hµng. - C«ng dông: TK 511 dïng ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng thùc tÕ cña doanh nghiÖp ®­îc thùc hiÖn trong mét kú s¶n xuÊt kinh doanh. + Doanh thu b¸n hµng lµ trÞ gi¸ cña s¶n phÈm hµng hãa ®· tiªu thô trong kú. + Gi¸ trÞ mµ s¶n phÈm hµng hãa cã thÓ cßn bao gåm lÖ phÝ giao th«ng, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, hµng b¸n bÞ gi¶m gi¸ v× vËy kÕ to¸n ph¶i lo¹i c¸c kho¶n lµm gi¶m doanh thu. + Doanh thu thuÇn lµ chØ tiªu kinh tÕ dïng ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Doanh thu thuÇn = Doanh thu (Cã 511) x C¸c kho¶n gi¶m doanh thu (Nî 511) - Quy ®Þnh kÕ to¸n tµi kho¶n 511. + ChØ h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n 511 doanh thu cña khèi l­îng hµng hãa ®· tiªu thô trong kú. + LÊy gi¸ b¸n cña hµng hãa ®Ó lµm c¨n cø tÝnh doanh thu b¸n hµng (kh«ng gåm thuÕ VAT ®Çu ra, theo ph­¬ng ph¸p VAT ®­îc khÊu trõ). + Tr­êng hîp b¸n hµng theo ph­¬n