Chuyên đề Một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nguồn nhân lực theo tiêu chuẩn ISO 9001:2000 tại Công ty CP bê tông

Lêi më ®Çu ViÖt Nam chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµo ngµy 07/11/2006, ®©y lµ thêi ®iÓm ®¸nh dÊu nh÷ng biÕn ®æi hÕt søc to lín vÒ chÝnh trÞ, x· héi, vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng t¸c ®éng kh«ng nhá tíi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Héi nhËp lµ ®ång nghÜa víi viÖc chóng ta cïng tham gia vµo mét s©n ch¬i chung, ë ®ã cã thÓ cã nh÷ng thêi c¬ vµ vËn héi míi nh­ng còng sÏ cã nh÷ng th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi ®Êt n­íc nãi chung, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nãi riªng – nh÷ng thùc thÓ kinh doanh chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña sù thay ®æi nµy. Tr­íc t×nh h×nh ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam suy nghÜ g×? CÇn hµnh ®éng nh­ thÕ nµo cho t­¬ng lai, cho sù ph¸t triÓn l©u dµi cña chÝnh b¶n th©n doanh nghiÖp? Theo ý kiÕn c¸ nh©n t«i th× vÊn ®Ò nguån nh©n lùc vµ qu¶n lý nguån nh©n lùc lµ yÕu tè then chèt gãp phÇn vµo sù tån t¹i còng nh­ suy vong cña doanh nghiÖp. Cã quan ®iÓm cho r»ng nguån nh©n lùc lµ chñ thÓ cña mäi nguån lùc, t¸c ®éng, chi phèi vµ c¶i biÕn c¸c nguån lùc ®Çu vµo cña doanh nghiÖp, nh÷ng nguån lùc nµy sÏ chØ ë d¹ng tiÒm Èn nÕu kh«ng cã sù t¸c ®éng cña nguån nh©n lùc. Nh­ vËy cã thÓ nãi: Mét doanh nghiÖp nghiÖp m¹nh lµ mét doanh nghiÖp cã nguån nh©n lùc m¹nh (xÐt trªn hai khÝa c¹nh thÓ lùc vµ trÝ lùc). Tuy nhiªn vÊn ®Ò quan träng hiÖn nay lµ cã ®­îc nguån nh©n lùc m¹nh ®· khã, viÖc qu¶n lý, duy tr× vµ ph¸t triÓn nã cßn khã h¬n gÊp béi. Do ®ã ®iÒu cÇn thiÕt lµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch qu¶n lý nguån nh©n lùc mét c¸ch phï hîp. MÆc dï míi ®­îc thµnh lËp ch­a ®­îc bao l©u nh­ng víi tÇm nh×n chiÕn l­îc, toµn thÓ ban l·nh ®¹o C«ng ty ®· nhËn ra ®­îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý nguån nh©n lùc, do ®ã C«ng ty ®· t×m hiÓu vµ ¸p dông mét c¸ch linh ho¹t hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9001:2000 vµo viÖc qu¶n lý nguån nh©n lùc cña C«ng ty. §©y lµ mét sù lùa chän ®óng ®¾n gióp C«ng ty cã ®­îc mét c¸i nh×n, b­íc ®i míi trong suèt tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng cña vÊn ®Ò qu¶n lý nguån nh©n lùc t¹i C«ng ty CP bª t«ng, trong qu¸ tr×nh thùc tËp, ®i s©u t×m hiÓu thùc tÕ, em ®· chän ®Ò tµi: “Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý nguån nh©n lùc theo tiªu chuÈn ISO 9001:2000 t¹i C«ng ty CP bª t«ng”. Víi môc ®Ých vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vÒ qu¶n lý ®· ®­îc häc vµo vÊn ®Ò thùc tiÔn cña C«ng ty, th«ng qua ®ã rÌn luyÖn n©ng cao kü n¨ng thùc tÕ, kh¶ n¨ng t×m hiÓu nghiªn cøu ®éc lËp. Trong khu«n khæ cña mét chuyªn ®Ò tèt nghiÖp em ®· cè g¾ng gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò liªn quan tíi lý luËn vµ thùc tiÔn cña c«ng t¸c qu¶n lý nguån nh©n lùc theo tiªu chuÈn ISO 9001:2000 t¹i C«ng ty CP bª t«ng, song do tr×nh ®é cã h¹n cña mét sinh viªn s¾p tèt nghiÖp nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, em mong c¸c thÇy c« chØ b¶o, gióp ®ì ®Ó em hoµn thµnh tèt b¶n chuyªn ®Ò nµy. Chuyªn ®Ò nµy gåm 3 phÇn chÝnh: Ch­¬ng I: Lý luËn vÒ qu¶n lý nguån nh©n lùc vµ hÖ thèng ISO 9001:2000’ Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng viÖc sö dông tiªu chuÈn ISO 9001:2000 ®Ó hoµn thiÖn qu¶n lý nguån nh©n lùc. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p qu¶n lý nguån nh©n lùc theo tiªu chuÈn ISO 9001:2000 t¹i C«ng ty CP bª t«ng. Ch­¬ng I Lý luËn vÒ qu¶n lý nguån nh©n lùc vµ hÖ thèng ISO 9001:2000 I.Nguån nh©n lùc Kh¸i niÖm nguån nh©n lùc. C¬ cÊu cña doanh nghiÖp, tæ chøc lµ mét tËp hîp nh÷ng c¸ nh©n cã tr×nh ®é kh¸c nhau tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp theo hÖ thèng vµ cã sù liªn kÕt. Nãi chung nh÷ng c¸ nh©n cã kh¶ n¨ng lao ®éng (xÐt vÒ mÆt thÓ lùc vµ trÝ lùc) th× ®­îc coi lµ nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp, tæ chøc ®ã. Sù thµnh c«ng thÊt b¹i cña nhiÒu tæ chøc, doanh nghiÖp ®· chØ ra r»ng nguån lùc quan träng nhÊt trong mçi tæ chøc, doanh nghiÖp lµ con ng­êi. Con ng­êi hay nãi c¸ch kh¸c lµ nguån nh©n lùc cña tæ chøc, doanh nghiÖp, nã ®ang lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c nhµ qu¶n lý nh©n sù. Nguån nh©n lùc cã nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau: Theo Beng, Fischer & Dornhusch (1995) th×: Nguån nh©n lùc ®­îc hiÓu lµ toµn bé tr×nh ®é chuyªn m«n mµ con ng­êi tÝch lòy ®­îc, cã kh¶ n¨ng ®em l¹i thu nhËp trong t­¬ng lai. Nguån nh©n lùc, theo GS. Ph¹m Minh H¹c (2001), lµ tæng thÓ c¸c tiÒm n¨ng lao ®éng cña mét ®Êt n­íc hay mét ®Þa ph­¬ng s½n sµngtham gia mét c«ng viÖc nµo ®ã. “Nguån nh©n lùc hay nguån lao ®éng bao gåm sè ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng (trõ nh÷ng ng­êi tµn tËt, mÊt søc lao ®éng nÆng) vµ nh÷ng ng­êi ngoµi ®é tuæi lao ®éng nh­ng thùc tÕ ®ang lµm viÖc” (ViÖn nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn Kinh tÕ-X· héi) “Nguån nh©n lùc lµ tæng hîp nh÷ng con ng­êi cô thÓ tham gia vµo qua tr×nh lao ®éng, lµ tæng thÓ c¸c yÕu tè vÒ thÓ chÊt vµ tinh thÇn ®­îc huy ®éng vµo qu¸ tr×nh lao ®éng”. (Nguån: [ 9,trang 380]) “Nguån nh©n lùc cña mét tæ chøc ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së c¸c c¸ nh©n víi vai trß kh¸c nhau vµ liªn kÕt víi nhau theo nh÷ng môc tiªu nhÊt ®Þnh. Nguån nh©n lùc kh¸c víi nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp ë b¶n chÊt cña con ng­êi”. (Nguån: [5, trang 2]) - “Nh©n lùc ®­îc hiÓu lµ nguån lùc cña mçi con ng­êi, gåm cã thÓ lùc vµ trÝ lùc. Nguån nh©n lùc trong tæ chøc bao gåm tÊt c¶ mäi c¸ nh©ô¸tham gia bÊt cø ho¹t ®éng nµo víi bÊt cø vai trß nµo trong tæ chøc”. (Nguån [4, trang 378]) 2. §Æc ®iÓm cña nguån nh©n lùc 2.1 Sè l­îng nguån nh©n lùc Theo nghÜa hÑp th× sè l­îng nh©n lùc lµ tæng sè ng­êi ®­îc tæ chøc thuª m­ín, ®­îc tr¶ c«ng vµ ®­îc ghi vµo trong danh s¸ch nh©n sù cña tæ chøc. Theo nghÜa réng ,trong ph¹m vi toµn quèc gia th× sè l­îng nguån nh©n lùc bao gåm toµn bé nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ nh÷ng ng­êi ngoµi lao ®éng nh­ng thùc tÕ ®ang lµm viÖc. ViÖc quy ®Þnh vÒ ®é tuæi lao ®éng ë mçi quèc gia l¹i l¹i cã sù kh¸c nhau. §a phÇn c¸c n­íc ®Òu quy ®Þnh ®é tuæi lao tèi thiÓu lµ 15, nh­ng ®é tuæi tèi ®a l¹i cã sù kh¸c biÖt râ rÖt. Cã n­íc quy ®Þnh lµ 60, cã n­íc quy ®Þnh lµ 65, thËm chÝ c¸c n­íc ph­¬ng T©y hoÆc nh÷ng n­íc cã tuæi thä trung b×nh cao nh­ NhËt B¶n, Thôy §iÓn…quy ®Þnh ®é tuæi tèi ®a lµ 70, 75 tuæi. Cã tr­êng hîp ngo¹i lÖ nh­ ë Ustralia kh«ng cã quy ®Þnh vÒ ®é tuæi nghØ h­u nªn kh«ng cã giíi h¹n tuæi tèi ®a. ë ViÖt Nam quy ®Þnh ®é tuæi lao ®éng tõ 15 ®Õn 60 ®èi víi nam vµ tõ 15 ®Õn 55 ®èi víi n÷. Víi tèc ®é t¨ng d©n sè b×nh qu©n kho¶ng 1.53% hµng n¨m nh­ hiÖn nay n­íc ta cã kho¶ng tõ 1 ®Õn 1.5 triÖu lao ®éng míi bæ sung vµo nguån lao ®éng cña ®Êt n­íc. §©y lµ nh©n tè cùc kú quan träng gãp phÇn vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc ta trong giai ®o¹n tíi, ®Æc biÖt tr­íc xu thÕ héi nhËp toµn cÇu nh­ n­íc ta hiÖn nay. 2.2 ChÊt l­îng nguån nh©n lùc “ChÊt l­îng nguån nh©n lùc lµ tr¹ng th¸i nhÊt ®Þnh cña nguån nh©n lùc trong tæ chøc, thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn b¶n chÊt bªn trong cña nguån nh©n lùc. ChÊt l­îng cña nguån nh©n lùc ®­îc biÓu hiÖn th«ng qua mét sè yÕu tè chñ yÕu nh­ tr¹ng th¸i søc kháe, tr×nh ®é v¨n hãa, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt (kü n¨ng) cña nguån nh©n lùc”. (Nguån [4, trang 37]) “ChÊt l­îng nguån nh©n lùc lµ tr¹ng th¸i nhÊt ®Þnh cña nguån nh©n lùc thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn b¶n chÊt bªn trong cña nguån nh©n lùc. §ã lµ c¸c yÕu tè vÒ tinh thÇn, thÓ lùc, chÝ lùc”. (Nguån [11]) ThÓ lùc nguån nh©n lùc ThÓ lùc nguån nh©n lùc bao gåm c¸c yÕu tè vÒ søc kháe c¬ thÓ vµ søc kháe tinh thÇn. Søc kháe c¬ thÓ lµ sù c­êng tr¸ng vÒ c¬ b¾p, lµ n¨ng lùc lao ®éng. Søc kháe tinh thÇn lµ sù dÎo dai cña hÖ thÇn kinh, lµ kh¶ n¨ng vËn ®éng cña trÝ tuÖ, biÕn t­ duy thµnh hµnh ®éng thùc tiÔn. Tæ chøc y tÕ thÕ giíi ®­a ra ®Þnh nghÜa: “Søc kháe lµ mét tr¹ng th¸i hoµn toµn tho¶i m¸i vÒ thÓ chÊt, tinh thÇn vµ X· héi, chø kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã bÖnh tËt hay th­¬ng tËt”. Ngµy nay, d­íi ¸p lùc cña c«ng viÖc, con ng­êi th­êng c¶m thÊy rÊt mÖt mái v× vËy ng­êi ta th­êng yªu cÇu ph¶i cã mét chÕ ®é nghØ ng¬i hîp lý ®Ó mau chãng håi phôc søc kháe, ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu vÒ kü n¨ng, kü thuËt cña c«ng viÖc. C¸c yÕu tè kÓ trªn th­êng phô thuéc chÆt chÏ vµo c¸c ®iÒu kiÖn nh­: thu nhËp, møc sèng, chÕ ®é nghØ ng¬i, c¸c dÞch vô cã liªn quan…Tuy nhiªn, møc ®é ®¶m b¶o søc kháe cho d©n c­ ë mçi quèc gia rÊt kh¸c nhau, bëi sù kh¸c nhau vÒ t×nh h×nh d©n sè vµ c¸c ®iÒu kiÖn Kinh tÕ X· héi. B¶ng 1: ThÓ lùc cña thanh niªn 18 tuæi cña mét sè n­íc ChØ tiªu In®«nªxia NhËt B¶n Philipines Th¸i Lan ViÖt Nam ChiÒu cao Nam 162.9 170.4 162.3 165.9 161.5 N÷ 151.7 157.4 151.7 155.1 151.9 C©n nÆng Nam 48.7 62.2 54.0 52.7 48.0 N÷ 45.9 50.4 46.0 48.8 45.8 (Nguån: ViÖn nghiªn cøu thanh niªn) §Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng nguån nh©n lùc th«ng qua yÕu tè thÓ lùc ng­êi ta dùa vµo c¸c chØ tiªu c¬ b¶n sau: - ChiÒu cao trung b×nh cña thanh niªn tõ 18 – 35 tuæi - C©n nÆng trung b×nh cña thanh niªn. Víi ®Æc ®iÓm cña ng­êi ViÖt Nam lµ ng­êi Ch©u ¸, h¬n n÷a l¹i lµ ng­êi ¸ §«ng cã th©n h×nh nhá, thÊp, nªn ng­êi lao ®éng ViÖt Nam th­êng kÐm thÝch nghi trong ®iÒu kiÖn lao ®éng nÆng nhäc, c­êng ®é cao. Do ®ã, vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c nhµ qu¶n lý nguån nh©n lùc ViÖt Nam lµ cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp nh»m c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn dinh d­ìng, chÕ ®é ¨n hîp lý, x©y dùng nhµ ë cho lao ®éng ë xa, t¹o m«i tr­êng sèng lµnh m¹nh, t¸c phong lµm viÖc khoa häc hiÖn ®¹i, c¸c tæ chøc doanh nghiÖp ph¶i nghiªm tóc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ chÕ ®é lµm viÖc, mÊt søc, nghØ h­u, c¸c chÕ ®é BHYT, BHXH… Tr×nh ®é v¨n hãa cña nguån nh©n lùc “Tr×nh ®é v¨n hãa lµ kh¶ n¨ng vÒ tri thøc vµ kü n¨ng ®Ó cã thÓ tiÕp thu nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, thùc hiÖn nh÷ng viÖc ®¬n gi¶n ®Ó duy tr× cuéc sèng” (Nguån [11]) “Tr×nh ®é v¨n hãa cña nguån nh©n lùc hay tr×nh ®é häc vÊn cña nguån nh©n lùc lµ nÒn t¶ng cho viÖc tiÕp thu c¸c kiÕn thøc khoa häc kü thuËt, ®µo t¹o vµ t¸i ®µo t¹o nghÒ nghiÖp. C«ng t¸c gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cÇn tõng b­íc ®æi míi ch­¬ng tr×nh còng nh­ ph­¬ng ph¸p d¹y vµ häc ë c¸c bËc häc, ®Æc biÖt lµ trong gi¸o dôc ®¹i häc vµ d¹y nghÒ ph¶i th­êng xuyªn cËp nhËt th«ng tin ®Ó theo s¸t sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ, khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ. §Çu t­ cho ®µo t¹o lµ ®Çu t­ trùc tiÕp, c¬ b¶n vµ l©u dµi v× sù phån vinh cña ®Êt n­íc, ®ã lµ ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng, ®ã lµ ®Çu t­ vÒ con ng­êi. Do ®ã cÇn ph¶i cã quan ®iÓm nhÊt qu¸n vµ ®Çu t­ tËp trung h¬n n÷a cho lÜnh vùc nµy” (Nguån: [12, trang 8]) §Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é v¨n hãa cña nguån nh©n lùc ng­êi ta dùa vµo chØ tiªu: - Tû lÖ d©n sè biÕt ch÷: lµ sè phÇn tr¨m nh÷ng ng­êi 10 tuæi trë lªn cã thÓ ®äc, viÕt vµ hiÓu ®­îc nh÷ng c©u ®¬n gi¶n cña tiÕng ViÖt, tiÕng d©n téc hoÆc tiÕng n­íc ngoµi so víi tæng d©n sè tõ 10 tuæi trë lªn. - Sè n¨m ®i häc trung b×nh cña d©n sè tõ 25 tuæi trë lªn Môc tiªu cña chÝnh phñ ®Æt ra lµ tõ nay ®Õn n¨m 2010, n©ng tæng sè lao ®éng qua ®µo t¹o lªn 50%, trong ®ã d¹y nghÒ lµ 30%, ®©y sÏ lµ nguån lùc quan träng thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh chãng vµ bÒn v÷ng. Tuy nhiªn, tr×nh ®é häc vÊn cña nguån nh©n lùc n­íc ta ®ang cã vÊn ®Ò. Theo mét b¸o c¸o kh¶o s¸t “200 doanh nghiÖp top cña ViÖt Nam” cña UNDP – Hµ Néi xuÊt b¶n th¸ng 9-2007 cho biÕt: “Qua pháng vÊn c¸c chñ doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Òu cho r»ng (a) hä ph¶i ®µo t¹o l¹i hÇu hÕt mäi ng­êi ë mäi cÊp bËc – häc nghÒ, ®¹i häc, sau ®¹i häc – mµ hä nhËn vµo doanh nghiÖp cña m×nh; (b) hä kh«ng tin t­ëng vµo hÖ thèng ®¹i häc vµ c¸c viÖn nghiªn cøu trong n­íc, v× chÊt l­îng gi¶ng d¹y thÊp; néi dung yÕu vµ l¹c hËu; kh¶ n¨ng nghiªn cøu thÊp; s¸ch vë vµ c¸c thiÕt bÞ ®Òu thiÕu kh«ng ®ång bé, cò kü, rÊt yÕu vÒ ngo¹i ng÷, n¨ng lùc tæ chøc vµ qu¶n lý thÊp…” “§iÒu tra cña bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o n¨m 2006 cho thÊy c¶ n­íc cã tíi 63% sè sinh viªn ra tr­êng kh«ng cã viÖc lµm, 37% sè cßn l¹i cã viÖc lµm th× hÇu hÕt ph¶i ®µo t¹o l¹i vµ cã nhiÒu ng­êi kh«ng lµm ®óng nghÒ m×nh ®· häc, trong khi ®ã nhiÒu doanh nghiÖp, kÓ c¶ nh÷ng doanh nghiÖp cã FDI vµ nhiÒu dù ¸n kinh tÕ quan träng kh¸c rÊt thiÕu nguån lùc chuyªn nghiÖp. Kho¶ng 2/3 sè ng­êi cã häc vÞ tiÕn sÜ trong c¶ n­íc kh«ng lê khoa häc mµ ®ang lµm c«ng t¸c qu¶n lý; sè bµi b¸o khoa häc ®­îc c«ng bè hµng n¨m chØ kho¶ng 1/4 cña Th¸i Lan vµ b»ng 0.00043% cña thÕ giíi, mÆc dï sè tiÕn sÜ cña ta hµng n¨m nhËn b»ng th­êng h¬n cña Th¸i Lan cã n¨m cao gÊp ®«i.”(Nguån: [13c]) Tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña nguån nh©n lùc “Tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt lµ kiÕn thøc vµ kü n¨ng cÇn thiÕt ®Ó ®¶m ®­¬ng c¸c chøc vô trong qu¶n lý, kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp. Lao ®éng kü thuËt bao gåm nh÷ng c«ng nh©n kü thuËt tõ bËc 3 trë lªn cho tíi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é trªn §¹i häc, hä ®­îc ®µo t¹o trong c¸c tr­êng líp d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau vµ cã b»ng hoÆc kh«ng cã b»ng song nhê kinh nghiÖm thùc tÕ trong s¶n xuÊt mµ cã tr×nh ®é t­¬ng ®­¬ng tõ bËc 3 trë lªn. §Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é chuyªn m«n ng­êi ta sö dông c¸c chØ tiªu sau: - Tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o lµ phÇn tr¨m sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o so víi tæng sè lao ®éng. C«ng thøc: = x100 Trong ®ã: - : Tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o so víi tæng lao ®éng ®ang lµm viÖc. - : Sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ®ang lµm viÖc. - : Sè lao ®éng ®ang lµm viÖc. - Tû lÖ lao ®éng theo cÊp bËc ®µo t¹o C«ng thøc: = Trong ®ã: - : Tû lÖ lao ®éng ®­îc ®µo t¹o ë cÊp bËc ®µo t¹o i ®ang lµm viÖc so víi tæng sè lao ®éng ®ang lµm viÖc. - : Tæng sè lao ®éng ®­îc ®µo t¹o ë cÊp bËc ®µo t¹o i ®ang lµm viÖc. - : Tæng sè lao ®éng ®ang lµm viÖc. “ë n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn lùc l­îng lao ®éng ®­îc x©y dùng theo c¸c chØ tiªu sau: 35% lao ®éng ch­a ®­îc ®µo t¹o nghÒ 35% c«ng nh©n lµnh nghÒ 24.5% kü thuËt viªn 5% kü s­ vµ trªn ®¹i häc 0.5% lµ chuyªn viªn cao cÊp’’ (Nguån [14a]) Nguån nh©n lùc n­íc ta ®øng tr­íc t×nh h×nh: trÎ (tÝnh theo tuæi ®êi trung b×nh – mét ­u thÕ lín), ®«ng (mét ­u thÕ lín kh¸c, n­íc cã d©n sè ®øng th­ 13 thÕ giíi ), nh­ng tû lÖ tÝnh trªn triÖu d©n sè ng­êi cã nghÒ vµ cã tr×nh ®é chuyªn m«n rÊt thÊp so víi tÊt c¶ c¸c n­íc trong nhãm ASEAN 6 vµ Trung Quèc; sè c¸n bé kü trÞ vµ cã tr×nh ®é qu¶n lý cao rÊt Ýt so víi d©n sè còng nh­ so víi quy m« nÒn kinh tÕ. DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi n¨m 2005 cho hay: “Nguån nh©n lùc ViÖt Nam vÒ chÊt l­îng ®­îc xÕp h¹ng 53 trªn 59 quèc gia ®­îc kh¶o s¸t, song mÊt c©n ®èi nghiªm träng; ë ViÖt Nam cø 1 c¸n bé tèt nghiÖp ®¹i häc cã 1.16 c¸n bé tèt nghiÖp trung cÊp vµ 0.92 c«ng nh©n kü thuËt, trong khi ®ã tû lÖ nµy cña thÕ giíi lµ 4 vµ 10. ë ViÖt Nam cø 1 v¹n d©n cã 181 sinh viªn ®¹i häc, trong khi ®ã cña thÕ giíi lµ 100, cña Trung Quèc lµ 140, mÆc dï møc thu nhËp quèc d©n tÝnh theo ®Çu ng­êi cña Trung Quèc kho¶ng gÊp ®«i cña n­íc ta…’’(Nguån: [14c]) Tõ nh÷ng sè liÖu trªn cho thÊy chÊt l­îng nguån nh©n lùc cña ViÖt Nam thÊp vÒ nhiÒu mÆt so víi c¸c n­íc ASEAN 6 vµ Trung Quèc, nhiÒu ­u thÕ mµ chóng ta cã nh­ng kh«ng ®­îc nu«i d­ìng vµ ph¸t huy ®óng h­íng. PhÈm chÊt t©m lý x· héi cña nguån nh©n lùc Ngoµi ba yÕu tè kÓ trªn, th× yÕu tè phÈm chÊt t©m lý x· héi lµ mét trong nh÷ng yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi ng­êi lao ®éng. Qu¸ tr×nh lao ®éng ®ßi hái ng­êi lao ®éng hµng lo¹t phÈm chÊt nh­: tÝnh kû luËt, tù gi¸c, cã tinh thÇn hîp t¸c vµ t¸c phong lao ®éng c«ng nghiÖp, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao…§Ó ®¸nh gi¸ phÈm chÊt t©m lý nguån nh©n lùc ng­êi ta th­êng tiÕn hµnh b»ng c¸c cuéc ®iÒu tra t©m lý, x· héi häc vµ ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng c¸c chØ tiªu ®Þnh tÝnh, ®«i khi ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng ph­¬ng ph¸p thèng kª vµ x¸c ®Þnh b»ng c¸c chØ tiªu ®Þnh l­îng nh­ tû lÖ ng­êi lao ®éng vi ph¹m kû luËt (®i muén, vÒ sím, kh«ng chÊp hµnh qui ®Þnh giê giÊc lao ®éng trong thêi gian lµm viÖc…) Ngµy nay, trong nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ®ßi hái ng­êi lao ®éng ph¶i cã c¸c phÈm chÊt cÇn thiÕt nh­: - Cã t¸c phong c«ng nghiÖp (khÈn tr­¬ng, ®óng giê giÊc) - Cã ý thøc kû luËt, tù gi¸c cao - Cã niÒm say mª nghÒ nghiÖp, chuyªn m«n, s¸ng t¹o, n¨ng ®éng trong c«ng viÖc - Cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi c«ng viÖc cao, thÝch øng víi nh÷ng thay ®æi trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ qu¶n lý. Nãi chung xÐt d­íi nhiÒu gãc ®é, nguån nh©n lùc cña n­íc ta ®ang lµ mèi quan t©m cña toµn x· héi. Nãi theo ng«n ng÷ cña c¸c chuyªn gia ph©n tÝch c¶ trong nh÷ng ngµnh liªn quan trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Õn vÊn ®Ò ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nh­: kinh tÕ, x· héi, gi¸o dôc… th× nguån nh©n lùc cña n­íc ta ®ang lµ vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Cã thÓ nãi n­íc ta lµ mét n­íc cã nguån nh©n lùc dåi dµo, nh­ng tr×nh ®é chuyªn m«n thÊp, ý thøc lµm viÖc ch­a cao vµ nhËn thøc c«ng viÖc (nhÊt lµ trong thêi buæi hoµ nhËp hiÖn nay) cña ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ qu¸ chËm. Tr­íc thùc tr¹ng nµy chóng ta cÇn ®­a ra chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®óng ®¾n ®Ó n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc vÒ mäi mÆt. II. Qu¶n lý nguån nh©n lùc 1.Kh¸i niÖm qu¶n lý nguån nh©n lùc “Qu¶n lý nguån nh©n lùc liªn quan ®Õn con ng­êi vµ nh÷ng nh©n tè x¸c ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi tæ chøc sö dông con ng­êi ®ã. T¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña nã, mét tæ chøc cã thÓ cÇn Ýt hoÆc nhiÒu nh©n lùc tïy thuéc vµo yªu cÇu cña c¸c ho¹t ®éng trong tæ chøc. Qu¶n lý nguån nh©n lùc ®¶m b¶o cho tæ chøc cã nh÷ng nh©n lùc cã kü n¨ng, ®­îc s¾p xÕp vµo nh÷ng vÞ trÝ phï hîp theo ®ßi hái c«ng viÖc trong tæ chøc. V× vËy, qu¶n lý nguån nh©n lùc lµ mét qu¸ tr×nh tuyÓn mé, tuyÓn chän, duy tr×, ph¸t triÓn vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn cã lîi cho nguån nh©n lùc trong mét tæ chøc nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu ®· ®Æt ra cña tæ chøc ®ã. Vµo nh÷ng n¨m 1920, qu¶n lý nguån nh©n lùc lµ mét nhiÖm vô chñ yÕu cña c¸c nhµ qu¶n lý cÊp thÊp bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng nh­ thuª hoÆc sa th¶i lao ®éng ®Ó ®¶m b¶o mét kÕ ho¹c nµo ®ã trong tæ chøc. Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña khoa häc, ®Õn nh÷ng n¨m 1980, nh÷ng nhµ qu¶n lý nh©n lùc ®· ®­îc ®Æt ë vÞ trÝ cÊp cao vµ chi phèi trùc tiÕp ®Õn qu¶n lý chiÕn l­îc cña tæ chøc. Ngµy nay, qu¶n lý nguån nh©n lùc lµ mét m¶ng chiÕn l­îc liªn quan ®Õn tÊt c¶ viÖc triÓn khai nh©n lùc cho ho¹t ®éng cña tæ chøc”.(Nguån [4, trang 380]) 2.Néi dung cña qu¶n lý nguån nh©n lùc Qu¶n lý nguån nh©n lùc bao gåm nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: LËp chiÕn l­îc nguån nh©n lùc: ®©y lµ mét qu¸ tr×nh thiÕt lËp hoÆc lùa chän chiÕn l­îc nguån nh©n lùc vµ c¸c ch­¬ng tr×nh hoÆc c¸c nguån lùc ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc ®· ®Ò ra. §Þnh biªn: lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng quan träng nhÊt cña c¸c nhµ qu¶n lý, bao gåm c¸c ho¹t ®éng tuyÓn mé, lùa chän, lµm hßa nhËp vµ l­u chuyÓn nguån nh©n lùc trong tæ chøc. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc: bao gåm viÖc ®¸nh gi¸ sù thùc hiÖn c«ng viÖc, ®µo t¹o båi d­ìng vµ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp cho nguån nh©n lùc. Tr¶ c«ng cho ng­êi lao ®éng: liªn quan ®Õn c¸c kho¶n l­¬ng bæng vµ ®·i ngé, chØ mäi phÇn th­ëng mµ mét c¸ nh©n nhËn ®­îc ®Ó ®æi lÊy søc lao ®éng cña m×nh. 2.1 LËp chiÕn l­îc nguån nh©n lùc ChiÕn l­îc nguån nh©n lùc lµ mét kÕ ho¹ch tæng thÓ ®­îc tæ chøc lùa chän vµ theo ®uæi ®Ó ®¶m b¶o thu hót vµ sö dông con ng­êi cã hiÖu qu¶ nh»m hoµn thµnh sø mÖnh cña tæ chøc. §Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc nguån nh©n lùc cÇn cã nh÷ng chiÕn thuËt, th­êng lµ mét chÝnh s¸ch hoÆc mét ch­¬ng tr×nh cô thÓ gióp tæ chøc ®¹t ®­îc môc tiªu chiÕn l­îc. C¸c b­íc lËp chiÕn l­îc nguån nh©n lùc: X¸c ®Þnh môc tiªu chiÕn l­îc nguån nh©n lùc: Tõ sø mÖnh vµ môc tiªu chiÕn l­îc cña tæ chøc, bé phËn qu¶n lý nh©n lùc x¸c ®Þnh môc tiªu chiÕn l­îc nguån nh©n lùc. Ph©n tÝch m«i tr­êng dùa trªn 4 yÕu tè: møc ®é kh«ng ch¾c ch¾n, tÇn suÊt cña sù biÕn ®éng, møc ®é thay ®æi, tÝnh phøc t¹p. Bèn yÕu tè trªn ®­îc sö dông trong viÖc ph©n tÝch mét sè vÊn ®Ò liªn quan ®Õn m«i tr­êng cña tæ chøc: - TÝnh ®a d¹ng cña lùc l­îng lao ®éng: c¬ cÊu tuæi, giíi tÝnh, d©n téc, quèc tÞch... - Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm cung lao ®éng trªn thÞ tr­êng: sè l­îng, chÊt l­îng (tr×nh ®é, kü n¨ng, b»ng cÊp). - Ph©n tÝch xu h­íng toµn cÇu hãa dÉn ®Õn xu h­íng thiÕt kÕ l¹i tæ chøc; ®µo t¹o mang tÝnh quèc tÕ, thuª m­ín lao ®éng ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi. - Ph©n tÝch c¸c ®¹o luËt cã liªn quan vµ t¸c ®éng ®Õn viÖc thuª, m­ín, tr¶ c«ng, phóc lîi, an toµn lao ®éng trong tæ chøc. Ph©n tÝch nguån nh©n lùc vµ hÖ thèng qu¶n lý nguån nh©n lùc cña tæ chøc - Ph©n tÝch c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña nguån nh©n lùc (sè l­îng, c¬ cÊu, giíi tÝnh, chÊt l­îng nh©n lùc) - Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a nh©n lùc; c¸ch ph©n chia, s¾p xÕp c«ng viÖc. - Ph©n tÝch ®éng c¬ ho¹t ®éng, n¨ng suÊt lao ®éng cña nh©n lùc trong tæ chøc. - Ph©n tÝch v¨n hãa cña tæ chøc. - Ph©n tÝch hÖ thèng tuyÓn mé, lùa chän, ®µo t¹o båi d­ìng nh©n lùc; hÖ thèng l­¬ng bæng phóc lîi, an to