Cùng với quá trình xây dựng Tổng công ty Dầu khí Việt Nam thành một Tập đoàn kinh tế mạnh, năm 2000 Công ty Tài chính Dầu khí (PVFC) đã được thành lập với nhiệm vụ chiến lược là đáp ứng nhu cầu vốn cho đầu tư phát triển của ngành Dầu khí Việt Nam và vận hành sinh lời hiệu quả nhất mọi nguồn tài chính của ngành. Trên cơ sở đó, do hạn chế của việc quy định hạn mức tín dụng với các Tổ chức tín dụng và để tài trợ cho các dự án ngành với giá trị đầu tư ban đầu lên tới hàng nghìn tỷ đồng, hoạt động thu xếp vốn tín dụng đã được triển khai tại Công ty Tài chính Dầu khí nhằm đảm bảo có thể thực hiện được các dự án tốt mang lại hiệu quả cao cho sự phát triển của ngành và quốc gia. Có thể nói, hoạt động thu xếp vốn cho dự án được coi là nhiệm vụ trung tâm và hoạt động nền tảng của PVFC.
Hơn nữa, cùng với sự lớn mạnh của Công ty Tài chính Dầu khí trong 6 năm vừa qua, hoạt động thu xếp vốn tín dụng dự án cũng đã được Công ty mở rộng đến các đơn vị, dự án ngoài Tổng Công ty, thuộc nhiều ngành kinh tế khác như điện, than, du lịch cao cấp, xây dựng cầu đường góp phần đem lại một khoản thu nhập đáng kể cho Công ty và nâng cao vị thế của Công ty Tài chính Dầu khí so với các Công ty Tài chính khác trực thuộc Tổng Công ty Nhà nước.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện hoạt động thu xếp vốn tín dụng dự án, Công ty đã bộc lộ nhiều hạn chế về Quy trình nghiệp vụ, tính chuyên nghiệp, sự phối hợp giữa các đơn vị liên quan, cũng như hoạt động Marketing dòng sản phẩm thu xếp vốn tín dụng. Do đó, mặc dù hoạt động thu xếp vốn được coi là nhiệm vụ chính trị và được ưu tiên hàng đầu của PVFC trong giai đoạn vừa qua nhưng phương châm “không bỏ sót dự án của ngành dầu khí” vẫn chưa được thực hiện, đồng thời khả năng mở rộng ra các dự án ngoài ngành cũng chưa nhiều. Thực trạng đó đã đặt ra cho Công ty Tài chính Dầu khí nhu cầu cấp thiết phải có những giải pháp thích hợp và kịp thời để có thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Tập đoàn giao phó. Chính vì vậy, đề tài “Tăng cường hoạt dộng thu xếp vốn cho dự án tại Công ty Tài chính Dầu khí” đã được lựa chọn làm đề tài cho chuyên đề tốt nghiệp.
Nội dung chuyên đề được chia bố cục thành 3 chương. Trong đó:
Chương 1: Khái quát những vấn đề cơ bản liên quan đến Công ty Tài chính và hoạt động thu xếp vốn cho dự án tại Công ty Tài chính trực thuộc Tổng Công ty
Chương 2: Thực trạng hoạt động thu xếp vốn cho dự án tại Công ty Tài chính Dầu khí trực thuộc Tổng Công ty Dầu khí Việt Nam
Chương 3: Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường hoạt động thu xếp vốn cho dự án tại Công ty Tài chính Dầu khí
79 trang |
Chia sẻ: oanhnt | Lượt xem: 1168 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Chuyên đề Tăng cường hoạt dộng thu xếp vốn cho dự án tại Công ty Tài chính Dầu khí, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LỜI NÓI ĐẦU
Cùng với quá trình xây dựng Tổng công ty Dầu khí Việt Nam thành một Tập đoàn kinh tế mạnh, năm 2000 Công ty Tài chính Dầu khí (PVFC) đã được thành lập với nhiệm vụ chiến lược là đáp ứng nhu cầu vốn cho đầu tư phát triển của ngành Dầu khí Việt Nam và vận hành sinh lời hiệu quả nhất mọi nguồn tài chính của ngành. Trên cơ sở đó, do hạn chế của việc quy định hạn mức tín dụng với các Tổ chức tín dụng và để tài trợ cho các dự án ngành với giá trị đầu tư ban đầu lên tới hàng nghìn tỷ đồng, hoạt động thu xếp vốn tín dụng đã được triển khai tại Công ty Tài chính Dầu khí nhằm đảm bảo có thể thực hiện được các dự án tốt mang lại hiệu quả cao cho sự phát triển của ngành và quốc gia. Có thể nói, hoạt động thu xếp vốn cho dự án được coi là nhiệm vụ trung tâm và hoạt động nền tảng của PVFC.
Hơn nữa, cùng với sự lớn mạnh của Công ty Tài chính Dầu khí trong 6 năm vừa qua, hoạt động thu xếp vốn tín dụng dự án cũng đã được Công ty mở rộng đến các đơn vị, dự án ngoài Tổng Công ty, thuộc nhiều ngành kinh tế khác như điện, than, du lịch cao cấp, xây dựng cầu đường…góp phần đem lại một khoản thu nhập đáng kể cho Công ty và nâng cao vị thế của Công ty Tài chính Dầu khí so với các Công ty Tài chính khác trực thuộc Tổng Công ty Nhà nước.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện hoạt động thu xếp vốn tín dụng dự án, Công ty đã bộc lộ nhiều hạn chế về Quy trình nghiệp vụ, tính chuyên nghiệp, sự phối hợp giữa các đơn vị liên quan, cũng như hoạt động Marketing dòng sản phẩm thu xếp vốn tín dụng. Do đó, mặc dù hoạt động thu xếp vốn được coi là nhiệm vụ chính trị và được ưu tiên hàng đầu của PVFC trong giai đoạn vừa qua nhưng phương châm “không bỏ sót dự án của ngành dầu khí” vẫn chưa được thực hiện, đồng thời khả năng mở rộng ra các dự án ngoài ngành cũng chưa nhiều. Thực trạng đó đã đặt ra cho Công ty Tài chính Dầu khí nhu cầu cấp thiết phải có những giải pháp thích hợp và kịp thời để có thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Tập đoàn giao phó. Chính vì vậy, đề tài “Tăng cường hoạt dộng thu xếp vốn cho dự án tại Công ty Tài chính Dầu khí” đã được lựa chọn làm đề tài cho chuyên đề tốt nghiệp.
Nội dung chuyên đề được chia bố cục thành 3 chương. Trong đó:
Chương 1: Khái quát những vấn đề cơ bản liên quan đến Công ty Tài chính và hoạt động thu xếp vốn cho dự án tại Công ty Tài chính trực thuộc Tổng Công ty
Chương 2: Thực trạng hoạt động thu xếp vốn cho dự án tại Công ty Tài chính Dầu khí trực thuộc Tổng Công ty Dầu khí Việt Nam
Chương 3: Đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cường hoạt động thu xếp vốn cho dự án tại Công ty Tài chính Dầu khí
Chương 1
TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG THU XẾP VỐN
CHO DỰ ÁN TẠI CÔNG TY TÀI CHÍNH
Những vấn đề chung về Công ty Tài chính
Khái niệm và phân loại Công ty Tài chính
Sự phát triển của nền kinh tế thị trường và khoa học công nghệ đã kéo theo sự gia tăng về các loại hình dịch vụ tài chính cũng như nhu cầu vốn cho đầu tư sản xuất. Tuy nhiên, Ngân hàng Thương mại với vai trò là một Tổ chức Tài chính trung gian không thể đáp ứng được đầy đủ tất cả các nhu cầu đó do những hạn chế nhất định trong bản thân hệ thống ngân hàng. Điều này dẫn đến đòi hỏi phải có các trung gian tài chính khác, chuyên môn hoá trong một số lĩnh vực hoạt động của ngân hàng đồng thời khắc phục được những hạn chế của NHTM. Các Tổ chức Tài chính phi ngân hàng (non – banking financial institution), trong đó có Công Ty Tài chính đã ra đời trong hoàn cảnh đó. Với ưu thế của mình, các Công ty Tài chính đã và đang ngày một lớn mạnh, trở thành những đối thủ cạnh tranh đầy tiềm năng của Ngân hàng Thương mại.
Trong cuốn “Tiền tệ Ngân hàng và Thị trường Tài chính”, Fredric S.Miskin đã xếp các Công ty Tài chính vào nhóm các trung gian đầu tư cùng với các Quỹ tương trợ để phân biệt với các tổ chức nhận tiền gửi (các Ngân hàng) và các tổ chức tiết kiệm theo hợp đồng (các Công ty Bảo hiểm). Ông cũng đưa ra nhận định rằng “CTTC là công ty thu hút vốn bằng cách phát hành thương phiếu hoặc cổ phiếu hoặc trái khoán và dùng tiền thu được để cho vay (thường là các khoản nhỏ) đặc biệt thích hợp với các nhu cầu của các doanh nghiệp và nhà tiêu dùng”.
Federal Reserve lại định nghĩa CTTC là loại hình doanh nghiệp, không phải tổ chức nhận tiền gửi, mà tài sản chủ yếu là những khoản cho vay.
Có người hiểu một cách đơn giản thì Công ty Tài chính là những tổ chức cho vay không nhận tiền gửi (non – depository lending institutions).
Như vậy, có rất nhiều quan niệm khác nhau về CTTC nhưng nhìn chung CTTC có những đặc điểm khác biệt so với NHTM như sau:
Là một trung gian tài chính không nhận tiền gửi dưới 1 năm, không có chức năng thanh toán.
CTTC chủ yếu vay những món tiền lớn nhưng lại thường cho vay những món tiền nhỏ - một quá trình hoàn toàn khác so với quá trình của các NHTM, các Ngân hàng này phát hành các món tiền gửi với số lượng tiền nhỏ và sau đó thường cho vay với món tiền lớn.
CTTC nhận vốn bằng cách bán các thương phiếu và phát hành các cổ phiếu và trái khoán.
Cùng với sự phát triển của thị trường tài chính, các CTTC cũng phát triển thành nhiều loại hình với các chức năng khác nhau:
Căn cứ vào đối tượng khách hàng
CTTC bán hàng: Là CTTC thực hiện các món cho vay gián tiếp cho người tiêu dùng để mua các món hàng từ công ty mẹ hoặc từ một doanh nghiệp sản xuất. Sau khi người tiêu dùng thoả thuận và ký một HĐ mua bán trả góp CTTC sẽ mua lại các HĐ đó.
CTTC người tiêu dùng: Là CTTC trực tiếp cung ứng tín dụng cho các hộ gia đình, cá nhân để mua sắm hàng hoá tiêu dùng, hầu hết các khoản vay đều được trả góp theo định kỳ. Một cách cho vay khác là CTTC cấp thẻ tín dụng cho KH để họ mua sắm ở hệ thống các cửa hàng bán lẻ.
CTTC kinh doanh: Đây là CTTC chuyên cung cấp tín dụng bằng cách mua lại hoặc chiết khấu các khoản phải thu của doanh nghiệp. Ngoài ra công ty còn thực hiện cung cấp tín dụng cho thuê tài chính, bao thanh toán và cung ứng một số loại tín dụng khác.
Căn cứ vào hình thức sở hữu
CTTC Nhà nước: Là CTTC do Nhà nước hay doanh nghiệp Nhà nước đầu tư vốn, thành lập và quản lí hoạt động kinh doanh.
CTTC Cổ phần: Là CTTC được thành lập dưới hình thức công ty cổ phần, trong đó các cá nhân và tổ chức cùng góp vốn theo quy định của pháp luật.
CTTC trực thuộc TCTD:Là CTTC hạch toán độc lập, có tư cách pháp nhân do một TCTD thành lập bằng vốn tự có của mình, làm chủ sở hữu theo quy định của pháp luật.
CTTC liên doanh: Là CTTC được thành lập bằng vốn góp giữa bên Việt Nam hay nhiều TCTD, doanh nghiệp Việt Nam và bên nước ngoài gồm một hay nhiều TCTD nước ngoài trên cơ sở hợp đồng liên doanh.
CTTC 100% vốn nước ngoài: Là CTTC được thành lập bằng vốn của một hay nhiều TCTD nước ngoài theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Căn cứ vào tính độc lập
CTTC độc lập: Được thành lập là một thực thể độc lập, tự quyết định mọi hoạt động kinh doanh của mình.
CTTC trực thuộc TCT, Tập đoàn: Là một doanh nghiệp thành viên của Tổng Công ty hoặc Tập đoàn, được thành lập giúp cho Tập đoàn tìm kiếm những nguồn vốn để phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh của các thành viên trong tập đoàn đồng thời là một trung tâm tài chính của Tập đoàn có tác dụng điều hoà vốn giữa các công ty thành viên. Dựa vào trình độ chuyên môn của mình, CTTC thuộc Tập đoàn còn cung cấp các dịch vụ tư vấn, quản lý và các biện pháp phòng ngửa rủi ro cũng như các dịch vụ tài chính khác cho các thành viên Tập đoàn và khách hàng bên ngoài.
Vai trò của Công ty Tài chính
CTTC thúc đẩy lưu thông tiền tệ: Vì CTTC là một trung gian tài chính nên hoạt động của nó đem lại lợi ích cho người đi vay - người sử dụng vốn và người cho vay - người tiết kiệm. Thông qua hoạt động kinh doanh của mình, CTTC thực hiện vai trò điều hòa các nguồn vốn nhàn rỗi từ nơi “thừa vốn” đến nơi “thiếu vốn” trong nền kinh tế, qua đó thúc đẩy quá trình lưu thông tiền tệ trong nền kinh tế. Ngoài ra, CTTC còn tạo cơ chế bơm hút tiền một cách hiệu quả và nhanh nhạy, góp phần thúc đẩy nhanh tốc độ chu chuyển vốn trong nền kinh tế.
CTTC là cầu nối chuyển giao thực hiện về mặt kinh tế giữa người sở hữu và sử dụng vốn. CTTC có vai trò quan trọng trong việc thực hiện yêu cầu cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường, nó đảm bảo cho các doanh nghiệp có vốn để duy trì quá trình sản xuất hay đầu tư nâng cao sức cạnh tranh với các doanh nghiệp khác. Chỉ có doanh nghiệp có khả năng sử dụng vốn hiệu quả mới có khả năng tiếp cận được với nguồn vốn của TCTD trong đó có CTTC. Như vậy, CTTC đã gián tiếp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh tế nói chung.
Các hoạt động của Công ty Tài chính
Một CTTC thường có các mảng hoạt động chính sau:
Hoạt động huy động vốn
CTTC có thể huy động vốn thông qua hoạt động huy động có tiền gửi từ 1 năm trở lên của các tổ chức và cá nhân theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Do không được phép huy động các món tiền gửi ngắn hạn nên CTTC còn huy động chủ yếu từ các nguồn khác như phát hành trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi (CDs), các loại giấy tờ có giá; vay vốn từ các TCTD hoặc Tổng Công ty hay Tập đoàn; tiếp nhận vốn uỷ thác từ các TCTD, Chính phủ, tổ chức kinh tế hay các cá nhân trong và ngoài nước...Đặc điểm khác biệt trong phương thức huy động vốn như vậy đã dẫn đến CTTC không được vay từ cửa sổ chiết khấu của Ngân hàng Nhà nước giống như NHTM, thậm chí ở Mỹ CTTC còn không được tham gia hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng (Fedwire). Nhưng thay vào đó, CTTC không phải duy trì tỉ lệ dự trữ bắt buộc mà chỉ phải duy trì các quỹ phòng và đảm bảo các tỉ lệ đảm bảo an toàn theo quy định.
Mặt khác, do tính chất của nguồn vốn huy động được như trên nên chi phí huy động vốn (lãi suất huy động) của CTTC thường cao hơn NHTM vì các khoản vay mà CTTC huy động được chủ yếu là trung và dài hạn, mức độ rủi ro cao.
Hoạt động tín dụng:
Cho vay là nghiệp vụ truyền thống của các TCTD nói chung và CTTC nói riêng, lợi nhuận của CTTC được tạo ra từ hoạt động này chiếm tỷ trọng khá lớn trong cơ cấu lợi nhuận của công ty. Tuy nhiên, lãi suất cho vay của CTTC thường cao hơn NHTM do tính chất nguồn vốn như đã nói ở trên. Kết quả là CTTC gặp khó khăn trong việc tìm kiếm các hợp đồng cho vay hoặc phải chấp nhận cho vay các dự án lớn, rủi ro cao. CTTC có thể cho vay dưới các hình thức sau:
Cho vay theo thời hạn: cho vay ngắn hạn (dưới 12 tháng), cho vay trung hạn (từ 12 – 60 tháng) và cho vay dài hạn (trên 60 tháng);
Cho vay theo uỷ thác của các tổ chức khác;
Cho vay thấu chi, có hạn mức, cho vay thế chấp bằng tài sản...
Ngoài ra, CTTC còn cung cấp tín dụng dưới các hình thức khác như chiết khấu, tái chiết khấu, cầm cố thương phiếu, giấy tờ có giá ngắn hạn; bảo lãnh, leasing, factoring...
Hoạt động đầu tư
Hoạt động huy động vốn và tín dụng là hai hoạt động cơ bản và cố hữu của một tổ chức tài chính trung gian. Bên cạnh đó, đầu tư cũng là một trong những mảng hoạt động quan trọng của CTTC vì hoạt động đầu tư mang lại lợi nhuận và uy tín cho CTTC trên thị trường tài chính. Cụ thể, CTTC thường có 2 mảng đầu tư lớn:
Đầu tư vốn cho các dự án, doanh nghiệp: CTTC sử dụng nguồn vốn tự có của mình hoặc nguồn vốn uỷ thác đầu tư để đầu tư vào các dự án nhất định hoặc đầu tư trực tiếp vào các doanh nghiệp trong và ngoài nước dưới hình thức góp vốn liên doanh hoặc mua cổ phần.
Đầu tư chứng khoán và các giấy tờ có giá: chứng khoán là một tài sản hấp dẫn cho hoạt động đầu tư của bất kỳ một tổ chức tài chính hay cá nhân nào. Đầu tư chứng khoán vừa đem lại lợi nhuận của CTTC, vừa giúp cho công ty đa dạng hoá được danh mục đầu tư, giảm thiểu rủi ro cho công ty. Danh mục chứng khoán của một công ty tài chính cũng rất đa dạng, gồm phần lớn là các chứng khoán ít rủi ro như trái phiếu kho bạc đến cả cổ phiếu của các công ty tiềm năng.
Các hoạt động khác
Ngoài hoạt động huy động vốn, tín dụng, đầu tư, CTTC còn thực hiện các hoạt động khác như kinh doanh ngoại hối, vàng; quản lý các ngân quỹ; tư vấn và thu xếp vốn doanh nghiệp; tư vấn cổ phần hoá, tư vấn tiền gửi; thẩm định và tài thẩm định; môi giới đầu tư; đại lý phát hành các giấy tờ có giá...Trong đó, hoạt động thu xếp vốn cho dự án mặc dù là một hình thức dịch vụ tài chính còn chưa được phổ biến nhưng có ý nghĩa lớn với CTTC, đặc biệt là CTTC trực thuộc Tổng Công ty, Tập đoàn
Trong khuôn khổ bài viết này tác giả chỉ đi sâu vào nghiên cứu hoạt động thu xếp vốn cho dự án của CTTC trực thuộc Tổng Công ty.
Hoạt động thu xếp vốn cho dự án tại Công ty Tài chính trực thuộc Tổng Công ty
Khái niệm, đặc điểm và vai trò của hoạt động thu xếp vốn cho dự án tại Công ty Tài chính trực thuộc Tổng Công ty
Có thể nói hoạt động thu xếp vốn cho dự án được hình thành trên cơ sở đặc điểm riêng biệt của CTTC trực thuộc Tổng công ty hoặc Tập đoàn.
Tương tự như các tổ chức tài chính trung gian khác, CTTC trực thuộc Tổng Công ty cũng thực hiện cho vay vì đây là một trong những hoạt động truyền thống của các Tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, hoạt động tín dụng đơn thuần không phải là mục tiêu hàng đầu của việc ra đời CTTC trong Tổng công ty mà mục tiêu chủ yếu là chuyên môn hoá các hoạt động tài chính, nhằm thúc đẩy và nâng cao hiệu quả các hoạt động tài chính của Tổng Công ty và các đơn vị thành viên thông qua các nghiệp vụ tài chính thích hợp. Do đó, dự án ngành là đối tượng cho vay chủ yếu của hoạt động tín dụng tại Công ty Tài chính. Song, loại hình cho vay dự án lại có độ rủi ro cao nhất do thời gian dự án là lâu dài, lượng vốn đầu tư ban đầu rất lớn (thường lên đến vài tỷ USD), các dự án đã được cấp vốn có thể bị hoãn do điều kiện thời tiết hoặc không đủ nguyên vật liệu…Do tính chất phức tạp của dự án mà các doanh nghiệp, chủ đầu tư khó có thể tự mình thu xếp được khoản vốn vay lớn như vậy với chi phí vốn tối ưu. Hơn nữa, việc tìm kiếm nguồn vốn tài trợ đòi hỏi phải có am hiểu về thị trường tài chính, có mối quan hệ, uy tín với các tổ chức tín dụng.
Trong khi đó, so với các Ngân hàng thương mại, CTTC có số vốn điều lệ thấp hơn nhiều, các khoản cho vay lại bị khống chế bởi hạn mức tín dụng theo Quy định của NHNN dẫn đến khả năng cung cấp vốn tín dụng của CTTC nhỏ hơn nhu cầu vốn đầu tư dự án. Bù lại, CTTC có trình độ chuyên môn trong việc tìm kiếm nguồn vốn, am hiểu dự án ngành về mặt kỹ thuật, và là một tác nhân của thị trường tài chính. Rõ ràng, hoạt động thu xếp vốn ra đời là phù hợp với quy luật cung cầu, đem lại lợi ích kinh tế cho Tổng Công ty cũng như CTTC thuộc Tổng Công ty trong vai trò là một doanh nghiệp hoạch toán độc lập.
Như vậy, có thể hiểu “Thu xếp vốn cho dự án tại Công ty Tài chính thuộc Tổng công ty là hoạt động trong đó Công ty Tài chính tiến hành với tư cách là trung gian giữa bên vay và bên cho vay nhằm đáp ứng đầy đủ và kịp thời nhu cầu vốn vay của dự án. Khách hàng của thu xếp vốn là chủ đầu tư dự án, bao gồm Tổng Công ty, các đơn vị thành viên trong Tổng Công ty, các đơn vị khác cùng ngành kinh tế kỹ thuật và các ngành khác”.
Phân tích một số đặc điểm của hoạt động thu xếp vốn sẽ cho ta hiểu rõ hơn về khái niệm thu xếp vốn cho dự án và vai trò của nó:
Hoạt động thu xếp vốn mang tính trung gian: Nếu như trong hoạt động tín dụng, một tổ chức tài chính là trung gian đứng giữa người cho vay - người tiết kiệm và người vay – người sử dụng, giúp họ chuyển vốn từ người này sang người kia thì hoạt động thu xếp vốn còn mang tính chất tính trung gian “hơn” hoạt động tín dụng. CTTC đứng ra thực hiện một tập hợp các nghiệp vụ nhằm thu xếp một khoản vốn tín dụng cho khách hàng bằng cách đưa ra các phương án tài trợ dự án để chủ đầu tư có thể lựa chọn. Như thế, CTTC là cầu nối vốn giữa khách hàng và các cá nhân, tổ chức kinh tế (chủ yếu là các tổ chức tín dụng khác) để đáp ứng một lượng vốn nhất định theo nhu cầu của khách hàng. Với cùng một yêu cầu đặt ra là phải có một lượng vốn tín dụng cho dự án, nếu đứng trên góc độ của chủ đầu tư thì đó là hình thức huy động vốn, còn đứng trên góc độ của CTTC thì đó được xem là một hoạt động thu xếp vốn cho khách hàng, tức là CTTC được khách hàng uỷ quyền đại diện, thay mặt khách hàng làm việc với các TCTD khác để thu xếp khoản vốn theo yêu cầu. Như vậy, hoạt động thu xếp vốn đã trở thành một kênh cung cấp hàng hoá cho các NHTM, giúp cho thị trường tài chính được mở rộng, bao trùm được nhu cầu vốn của xã hội, và vận hành có hiệu quả hơn.
Hoạt động thu xếp vốn mang tính “tín dụng”: Tín dụng là quan hệ vay mượn, bao gồm cả cho vay và đi vay. Ở đây, hoạt động thu xếp vốn là việc Công ty Tài chính tìm kiếm một khoản vốn vay cho chủ đầu tư dự án chứ không phải là một hoạt động đầu tư. Tính tín dụng còn được thể hiện rõ ràng hơn trong trường hợp CTTC thu xếp vốn tín dụng cho dự án bằng nguồn vốn của mình. Khi đó, quan hệ giữa CTTC và chủ đầu tư dự án là quan hệ vay mượn trực tiếp (các nguồn vốn mà CTTC tìm kiếm để thu xếp cho khách hàng sẽ được trình bày ở phần sau)
Hoạt động thu xếp vốn là một loại hình dịch vụ tài chính: Do đó, nó mang tính vô hình, không ổn đinh, khó xác định chất lượng, tính không lưu giữ được và tính không thể tách rời khỏi nguồn gốc.
Thu nhập của việc cung cấp loại hình dịch vụ này được tính bằng phí. Đây là đặc điểm quan trọng để phân biệt hoạt động thu xếp vốn và hoạt động cho vay đơn thuần. Thu nhập của hoạt động cho vay là tiền lãi, lãi suất được tính dựa trên 3 yếu tố (1) Chi phí cơ hội của khoản tiền vay, (2) Giá trị theo thời gian của tiền và (3) Mức độ rủi ro thu nợ. Trong khi đó, phí là khoản tiền “trả công” cho Công ty Tài chính đã thực hiện các giao dịch để thu xếp thành công vốn cho khách hàng và các chi phí liên quan đến quản lý khoản vay trong quá trình giải ngân và thu nợ. Thông thường có 2 cách tính phí:
Bảng 1.1: Cách tính phí của hoạt động thu xếp vốn tại Công ty Tài chính
CÁCH 1
CÁCH 2
Cách tính
Tính bằng một số tiền cụ thể nhất định (một tỷ lệ phần trăm trên tổng giá trị thu xếp)
Tính trên cơ sở mức phí thu xếp(một tỉ lệ phần trăm) trên tổng dư nợ thực tế
Công thức tính phí
Phí = (Mức phí) x (Tổng số vốn thu xếp được)
(Mức phí) x (Số dự nợ thực tế) x (Số ngày vay thực tế)
360
Thời gian thu phí
Thu một lần duy nhất sau khi khách hàng tiến hành giải ngân lần đầu tiên
Thu theo kỳ thu lãi của khách hàng
Hoạt động thu xếp vốn có đối tượng là các dự án trung và dài hạn có mức độ rủi ro cao: Chính vì các dự án thường có tổng số vốn đầu tư ban đầu là rất lớn nên một Tổ chức tín dụng không thể đáp ứng nhu cầu vay vốn của dự án mà cần có một trung gian đứng ra dàn xếp số vốn đó cho khách hàng từ nhiều nguồn khác nhau, đồng thời đây cũng là biện pháp giảm thiểu rủi ro cho các nhà tài trợ thông qua việc đa dang hoá các nguồn tài trợ. Ngược lại, hoạt động thu xếp vốn không thích hợp với các khoản vay ngắn hạn vì (1) Những khoản vay này thường dùng để tài trợ cho tài sản lưu động, nhu cầu vay vốn không lớn và khả năng của một Tổ chức tín dụng hoàn toàn có thể đáp ứng mà không vi phạm các quy định của pháp luật về đảm bảo tỷ lệ an toàn tối thiểu, (2) Hoạt động thu xếp vốn cần nhiều thời gian để tiến hành giao dịch, thu xếp các khoản vay, thẩm định và quản lý khoản vay, do đó không thích hợp cho những khoản vay có thời hạn dưới 1 năm.
Hoạt động thu xếp vốn đòi hỏi các dịch vụ tư vấn tài chính đi kèm: Bên cạnh việc được Công ty Tài chính thu xếp đủ vốn và kịp thời, chủ đầu tư còn được tư vấn về các phương án tài trợ vốn tín dụng sao cho lãi suất là cạnh tranh, giảm thiểu chi phí trả cho khoản vay, thuận tiện và nâng cao hiệu quả dự án đầu tư. Chức năng tư vấn của hoạt động thu xếp vốn còn được thể hiện ở chỗ CTTC có trách nhiệm đến cùng đối với dự án thông qua việc hỗ trợ kịp thời, có hiệu quả đối với các vấn đề phát sinh trong quá trình giải ngân cho dự án; đồng thời cung cấp dịch vụ tư vấn quản lý khoản vay (chịu trách nhiệm về các giao dịch thu gốc, thu lãi) và sử dụng hiệu quả các nguồn vốn; dàn xếp thuê mua tài chính…
Nguồn vốn cho hoạt động thu xếp vốn dự án
Một trong những nội dung quan trọng của hoạt động thu xếp vốn cho dự án là tìm kiếm nguồn vốn để tài trợ cho khách hàng. Sơ đồ sau đây sẽ minh họa các nguồn vốn mà CTTC có thể huy động được:
Sơ đồ 1.1: Nguồn vốn cho hoạt động thu xếp vốn
Dự án
Công ty Tài chính - Đầu mối thu xếp vốn cho dự án
Nguồn vốn tự có của Công ty Tài chính (1)
Nguồn vốn uỷ thác cho vay của các cá nhân, tổ chức (2)
Nguồn vốn từ các Tổ chức Tín dụng trong