Chuyên đề Tổ chức hạch toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại Công ty TNHH Thành Linh

LỜI NÓI ĐẦU Tại Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ VI tháng 12 năm 1986 đã chỉ rõ xoá bỏ nền sản xuất tập trung quan liêu bao cấp, chuyển nền kinh tế nước ta sang nền kinh tế thị trường định hướng XHCN có sự quản lý vĩ mô của nhà nước, đồng thời phát triển nền kinh tế hàng hoá đa dạng nhiều thành phần kinh tế khác nhau. Trong sự phát triển các thành phần kinh tế, các doanh nghiệp tự do cạnh tranh trong khuôn khổ cho phép của nhà nước chủ nghĩa xã hội Việt Nam. Do đó để tồn tại và phát triển đòi hỏi các doanh nghiệp phải tự vận động sản xuất kinh doanh theo cơ chế lấy thu bù chi, tự lấy thu nhập của mình để bù đắp những chi phí bỏ ra và đảm bảo có lãi. Để thực hiện và đạt được điều đó đòi hỏi các đơn vị phải quan tâm tất cả các khâu trong quá trình sản xuất, từ khi bỏ vốn ra đến khi thu vốn về, đảm bảo thu nhập cho đơn vị và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với nhà nước đồng thời thực hiện tái sản xuất mở rộng. Muốn vậy các đơn vị kinh doanh phải thực hiện một cách tổng hoà nhiều biện pháp kinh tế, trong đó biện pháp trước tiên là thực hiện quản lý kinh tế có hiệu quả nhất, phản ánh khách quan và giám sát có hiệu quả quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị. Đối với các doanh nghiệp thì kế toán cung cấp toàn bộ những thông tin hoạt động kinh tế tài chính phát sinh ở doanh nghiệp. Giúp ban lãnh đạo công ty điều hành quản lý các hoạt động, đạt được hiệu quả cao. Kế toán phản ánh toàn bộ tài sản có hiệu quả và sự vận động của tài sản trong doanh nghiệp. Giúp doanh nghiệp quản lý chặt chẽ tài sản và nâng cao hiệu sử dụng tài sản, kế toán phản ánh đầy đủ các chi phí phát sinh và báo cáo kết quả kinh doanh ở mỗi quý, mỗi năm, mỗi niên độ kế toán. Ngoài ra kế toán còn có vai trò kiểm tra, kiểm soát các hoạt động kinh tế tài chính trong đơn vị và hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp để chủ động trong việc sản xuất kinh doanh. Đối với Nhà nước, công tác kế toán đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc quản lý nền kinh tế tài chính trong nước. Thông qua công tác kế toán mà Nhà nước có thể biết được sự biến đổi tài chính trên thị trường. Là công cụ quan trọng để tính toán, kiểm tra việc chấp hành ngân sách của đơn vị kế toán đối với nhà nước, giúp nhà nước quản lý điều hành nền kinh tế theo cơ chế thị trường và sự phát triển của đất nước trong thời kỳ hội nhập nền kinh tế. Tổ chức công tác kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương là một phần trong công tác tổ chức kế toán trong doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Việc quản lý tốt tiềnlương trong các doanh nghiệp góp phần tích luỹ xã hội, giảm chi phí trong giá thành sản phẩm, khuyến khích tinh thần tự giác trong lao động của công nhân viên và làm cho họ quan tâm hơn đến kết quả sản xuất, thúc đẩy họ phát huy khả năng sáng kiến cải tiến kĩ thuật, nâng cao tay nghề, tăng năng suất lao động, góp phần không nhỏ vào sự phát triển của doanh nghiệp nói riêng và các thành phần kế toán nói chung đặc biệt là phương pháp tính toán, hạch toán tiền lương và các khoản trích theo lương thực sự trở thành một phương tiện kinh tế quan trọng có chức năng là "đòn bảy kinh tế". Nhận thức được vai trò của kế toán đặc biệt là kế toán tiềnlương và các khoản trích theo lương trong việc quản lý chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và thời gian qua thực tập tại Công ty TNHH Thành Linh em đã chọn làm báo cáo với chuyên đề: "Tổ chức hạch toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại Công ty TNHH Thành Linh" nhằm mục đích trau dồi và phát huy những kiến thức thực tiễn giúp cho phần lý luận đã được học trong nhà trường đề ra công tác có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Trong thời gian thực tập được sự giúp đỡ chỉ bảo tận tình của tất cả các cô, chú, anh chị trong phòng tổ chức hành chính- kế toán đã cung cấp các số liệu liên quan đến quá trình sản xuất kinh doanh cũng như kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương cùng với sự nỗ lực của bản thân em đã hoàn thành chuyên đề này. * Nội dung chuyên đề gồm các phần sau: Phần thứ nhất - Đặc điểm tình hình chung ở Công ty TNHH Thành Linh - Tổ chức kế toán trong công ty Phần thứ hai - Nội dung chuyên đề "Tổ chức công tác kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương". - Lý luận chung về hạch toán kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương. - Thực trạng tổ chức công tác kếtoán tiền lương và các khoản trích theo lương ở Công ty. Phần thứ ba: - Một số ý kiến đề xuất để hoàn thiện công tác kế toán ở Công ty TNHH Thành Linh. - Đánh giá ưu, nhược điểm trong công tác hạch toán kế toán ở Công ty. - Các biện pháp cụ thể để hoàn thiện công tác kế toán ở Công ty. Phần kết luận: Đánh giá chung về chuyên đề tiền lương và các khoản trích theo lương. PHẦN THỨ NHẤT ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH CHUNG Ở CÔNG TY TNHH THÀNH LINH Việc tổ chức công tác kế toán nói chung và công tác "kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương" nói riêng phải căn cứ vào đặc điểm, quy trình công nghệ và đặc điểm công tác quản lý. Do đó trước khi di sâu vào nghiên cứu thực tế công tác kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại Công ty TNHH Thành Linh, ta cần xem xét một số đặc điểm chung của công ty có chi phối đến việc kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương. I. Tình hình thực tế ở Công ty TNHH Thành Linh 1. Khái quát lịch sử phát triển của Công ty TNHH Thành Linh Công ty TNHH Thành Linh là một công ty còn non trẻ mặc dù công ty mới thành lập nhưng công ty có sự phát triển vượt bậc cả về chất và lượng. Công ty TNHH Thành Linh Tên giao dịch: Công ty TNHH Thành Linh Trụ sở chính: Xã Tân Tiến - Vĩnh Tường- Vĩnh Phú Để có thể thực hiện nhiệm vụ kinh doanh công ty có cơ cấu vốn như sau: Tổng số vốn: 10.000.000.000 đ (10 tỷ đồng) Vốn cố định: 7.150.000.000đ (7 tỉ một trăm năm mươi triệu đồng) Công ty TNHH Thành Linh được thành lập năm 2005 đến nay công ty hoạt động được gần 2 năm. Là doanh nghiệp ở trục đường chính: xã Tân Tiến- Vĩnh Tường - Vĩnh Phúc cho nên rất thuận lợi cho việc buôn bán kinh doanh cửa hàng xăng dầu của đơn vị. Cơ sở hạ tầng bao gồm tổng diện tích đất được giao là: 2957m2 thời hạn sử dụng là 49 năm. Để Công ty TNHH Thành Linh - Vĩnh Phúc đầu tư xây dựng nơi làm việc và hoạt động sản xuất. Trải qua không ít những thăng trầm, công ty đã khẳng định vị trí trên thị trường. Công ty đã kết hựop hài hoà giữa nhu cầu thị trường, lợi thế kinh doanh với khả năng cung cấp dịch vụ đã được mở rộng, một mặt nâng cao thu nhập ổn định cho cán bộ công nhân viên, mặt khác, đảm bảo phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế nước ta hiện nay. * Chức năng nhiệm vụ chủ yếu của công ty + Chức năng: Kinh doanh cung cấp dịch vụ hàng hoá cung ứng và thiết bị phục vụ cho nhu cầu người tiêu dùng. Mặt hàng kinh doanh chủ yếu của công ty là xăng dầu nhớt. + Nhiệm vụ Quảng cáo, marketing giới thiệu sản phẩm nhằm thu hút nhiều khách hàng tiêu thụ sản phẩm. - Xây dựng và giáo dục cán bộ công nhân viên nghiêm túc thực hiện các nội quy, quy chế về quản lý lao động, vệ sinh môi trường, phòng chống cháy nổ, bảo vệ cơ quan… (các nội quy, quy chế về quản lý lao động, vệ sinh môi trường phòng chống cháy nổ, bảo vệ cơ quan… (các nội quy, quy chế đều được giám đốc thông qua). - Thực hiện đầy đủ chế độ chính sách đối với người lao động như chế độ tiền lương, tiền thưởng, BHXH, BHYT, KPCĐ, bảo hộ lao động… và các chế độ khác quy định trong bộ luật lao động. * Cơ cấu tổ chức quản lý và chỉ đạo kinh doanh phù hợp với cơ chế quản lý và cơ chế kinh doanh của công ty. Công ty đã bố trí bộ máy quản lý phản ánh qua sơ đồ sau: Sơ đồ 1: Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý Ghi chú: Quan hệ chỉ đạo Quan hệ cung cấp số liệu - Chức năng, nhiệm vụ các phòng ban + Giám đốc: là người chịu trách nhiệm điều hành trên toàn doanh nghiệp, là người xây dựng kế hoạch kinh doanh trực tiếp chỉ đạo ký các hợp đồng kinh tế, tìm các đối tác kinh doanh, trực tiếp quản lý nguồn vốn và là người chi tài khoản của công ty. + Phòng Kế toán: Với nhiệm vụ hạch toán các nhiệm vụ kinh tế, kiểm tra sử dụng và bảo toàn nguồn vốn, đồng thời chịu trách nhiệm trước ban giám đốc về số liệu báo cáo. + Phòng Tổ chức: Nhiệm vụ chủ yếu là tổ chức, sắp xếp nhân lực đến văn phòng, đến cửa hàng khi cần thiết. + Phòng Kế hoạch nghiệp vụ: Nhiệm vụ chính là tập hợp kế hoạch cho công ty sau khi lập song phải trình lên do giám đốc quyết định. + Phòng kinh doanh - cửa hàng: chính là các cửa hàng trực tiếp cung cấp dịch vụ cho toàn xã hội. 2. Tổ chức công tác kế toán tại Công ty TNHH Thành Linh Các nghiệp vụ kinh tế phát sinh đều được bộ phận kế toán tiến hành hạch toán. Bộ máy kế toán của công ty được bố trí như sau: a. Sơ đồ Sơ đồ 2: Tổ chức bộ máy kế toán Ghi chú: Quan hệ chỉ đạo Quan hệ cung cấp số liệu b. Chức năng, nhiệm vụ của bộ máy kế toán + Kế toán trưởng: Kiêm kế toán tổng hợp phụ trách chung toàn phòng là người đứng đầu bộ máy kế toán chỉ đạo tổ chức toàn diện công tác kỹ thuật thống kê thông tin kế toán và hệ thống kế toán trong công ty. + Kế toán thanh toán chịu trách nhiệm trước các khoản thu chi trong nội bộ công ty các khoản kế toán với các đơn vị khác. + Kế toán ngân hàng: Theo dõi tình hình thu, chi tiền gửi ngân hàng, làm thủ tục vay vốn giúp lãnh đạo trong việc theo dõi nợ ngân hàng đúng hạn, đúng cam kết trong kế ước vay. + Kế toán vật tư, BHXH: Theo dõi khối lượng nhập, xuất, tồn nguyên vật liệu, tính toán lương, các khoản trích theo lương. + Kế toán giá thành: Theo dõi giá thành trong mọi hoạt động nhập, xuất của công ty và các khoản chi phí phát sinh trong quá trình kinh doanh. + Thủ quỹ: Theo dõi tình hình thu, chi toàn bộ tiền mặt trong công ty. + Kế toán chuyển khoản: Quản lý chỉ đạo tổ chức toàn diện công tác kỹ thuật thống kê thông tin kế toán và hệ thống trong công ty, theo dõi mọi hoạt động của công ty thuộc mình quản lý. c. Hình thức sổ kế toán mà công ty sử dụng Công ty TNHH Thành Linh có quy mô lớn, các nghiệp vụ kinh tế phát sinh thường xuyên, kết hợp với đội ngũ kế toán có trình độ tương đối cao, năng động. Do đó công ty thực hiện áp dụng hình thức kế toán "Nhật ký chứng từ" với kỳ hạch toán là tháng. Sơ đồ 3: Hình thức kế toán "Nhật ký chứng từ" Ghi chú: Ghi hàng ngày Đối chiếu kiểm tra Ghi cuối tháng d. Quá trình sản xuất kinh doanh chính của doanh nghiệp Công ty TNHH Thành Linh mặt hàng chính là xuất nhập khẩu xăng dầu bao gồm: - Xăng Ago, Xăng A92, xăng A90 - Dầu Dielel, diozen - Các loại nhớt: Vitta, Vilube 50, mỡ, bảo hiểm xe máy, dầu cầu PHẦN THỨ HAI NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ "TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG" I. Lý luận chung về hạch toán kế toán tiền lương và các khoản trích theo lương 1. Khái niệm Hoạt động của con người được xem là hoạt động khi và và chỉ kho đây là những hoạt động có mục đích, có ý thức của con người tác động vào đối tượng lao động để tạo ra sản phẩm của lao động, phù hợp với nhu cầu của con người. Để tiến hành bất cứ một quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh nào cũng đòi hỏi sự kết hợp của 3 yếu tố: đối tượng lao động, tư liệu lao động và sức lao động, trong đó yếu tố sức lao động là yếu tố chủ yếu cơ bản nhất, quyết định nhất. Trong mọi hình thái sản xuất, mọi nền kinh tế vì mục tiêu quan trọng hàng đầu của quá trình hoạt động sản xuất vẫn diễn ra bình thường, nhưng nếu thiếu yếu tố sức lao động mà chỉ có hai yếu tố tư liệu lao động và đối tượng lao động thì chắc chắn quá trình sản xuất kinh doanh sẽ không thể thực hiện được. Chính vì thế mà yếu tố sức lao động có vai trò quan trọng và không thể thiếu. 2. Nội dung ý nghĩa Về bản chất tiền lương chính là biểu hiện bằng tiền của giá cả sức lao động lớn hơn, mặt khác tiền lương còn là đòn bảy kinh tế khuyến khích tinh thần hăng say lao động, kích thích tạo mối quan tâm của người lao động và kết quả công việc của họ. Nói cách khác tiền lương chính là nhân tố thúc đẩy năng suất lao động. Ngoài ra tiền lương, người lao động còn được hưởng trợ cấp thuộc quỹ BHXH, BHYT trong các trường hợp ốm đau, tai nạn lao động, khám chữa bệnh… Như vậy tiền lương, BHXH, BHYT thu nhập chủ yếu của người lao động, đồng thời tiền lương và tiền trích BHYT, BHXH, KPCĐ khong ngừng nâng cao tiền lương thực tế của người lao động, cải thiện và nâng cao mức sống của người lao động là vấn đề đang được các doanh nghiệp quan tâm bởi vì đó chính là một động lực quan trọng để nâng cao năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm. 3. Nhiệm vụ Tại các doanh nghiệp sản xuất thì chi phí về lao động là một phần công việc phức tạp trong việc tính toán chi phí sản xuất kinh doanh. Bởi vì cách trả thù lao cho người lao động không thống nhất giữa các bộ phận, các đơn vị, các thời kỳ khác nhau. Việc hạch toán đầy đủ, chính xác, kịp thời chi phí về lao động có vị trí đặc biệt quan trọng việc xác định các khoản nghĩa vụ phải nộp cho ngân sách nhà nước cho cơ quan phúc lợi xã hội. 4. Phân loại Để đảm bảo cung cấp thông tin kịp thời cho cơ quan quản lý đòi hỏi hoàn thành công tác lao động của tiền lương thông qua các nguyên tắc sau: Nguyên tắc thứ nhất: Phải phân loại lao động một cách hợp lý, do lao động trong doanh nghiệp có nhiều loại khác nhau nên để thuận lợi cho việc quản lý và hạch toán cần phải tiến hành phân loại lao động. Phân loại lao động là việc sắp xếp lao động thành các nhóm theo những đặc trưng nhất định về quản lý lao động và hạch toán lao động, thường được phân loại theo các tiêu thức sau: + Phân loại theo thời gian lao động: theo cách này toàn bộ lao động có thể chia thành lao động thường xuyên trong danh sách (gồm cả số lượng hợp đồng lương dài hạn, hợp đồng ngắn hạn, và lao động tạm thời mang tính thời vụ. Cách phân loại này giúp doanh nghiệp nắm được tổng số lao động của mình để từ đó có kế hoạch sử dụng, bồi dưỡng, huy động khi cần thiết. + Phân loại theo quan hệ với quá trình sản xuất: là bộ phận công nhân trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất sản phẩm, hay thực hiện các lao vụ, dịch vụ bao gồm: Những người điều khiển máy móc thiết bị để sản xuất phục vụ quá trình sản xuất (vận chuyển bốc dỡ nguyên vật liệu hỏng nội bộ, sơ chế nguyên vật liệu trước khi đưa vào dây chuyền). - Lao động gián tiếp sản xuất: là lao động tham gia một cách gián tiếp vào qui trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thuộc các bộ phận như: bao gồm nhân viên kĩ thuật (trực tiếp làm công tác kĩ thuật hoặc tổ chức chỉ đạo hướng dẫn kĩ thuật), nhân viên quản lý kinh tế trực tiếp lãnh đạo tổ chức quản lý hoạt động sản xuất kinh doanh như (giám đốc, phó giám đốc kinh doanh, các phòng kế toán, phòng kĩ thuật), nhân viên quản lý hành chính như người làm công tác tổ chức, văn thư, đánh máy, quản trị. Cách phân loại này giúp doanh nghiệp đánh giá được cơ cấu lao động, từ đó có biện pháp bố trí lao động phù hợp với yêu cầu công việc, tinh giảm bộ máy gián tiếp, tuân theo chức năng của lao động trong quá trình sản xuất kinh doanh theo cách này toàn bộ lao động trong doanh nghiệp có thể chia làm 3 loại: + Lao động thực hiện chức năng sản xuất chế biến bao gồm những lao động tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp và quá trình sản xuất chế biến sản phẩm hay thực hiện các loại lao vụ, dịch vụ như công nhân trực tiếp sản xuất, nhân viên phân xưởng. + Lao động thực hiện tham gia bán hàng: là những lao động tham gia vào hoạt động tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, lao vụ, dịch vụ như: nhân viên bán hàng, tiếp thị marketing. + Lao động thực hiện tham gia quản lý: là những lao động tham gia vào hoạt động tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, lao vụ, dịch vụ như: nhân viên bán hàng, tiếp thị marketing. + Lao động thực hiện tham gia quản lý: là những lao động tham gia vào quản trị kinh doanh và quản lý hành chính của doanh nghiệp như các nhân viên quản lý kinh tế, nhân viên quản lý hành chính. Cách phân loại này giúp cho việc tập hợp chi phí lao động kịp thời chính xác, phân định được sản phẩm, chi phí thời kỳ. Nguyên tắc thứ 2: Phân loại tiền lương một cách phù hợp Do tiền lương có nhiều loại so với tính chất khác nhau, chi trả cho nhiều đối tượng khác nhau nên cần phải phân loại tiền lương theo tiêu thức phù hợp trên thực tế có rất nhiều cách phân loại tiền lương như: phân loại tiền lương theo cách trả lương (lương sản phẩm, lương thời gian) phân loại theo đối tượng trả lương (lương trực tiếp, lương gián tiếp), phân loại theo chức năng tiền lương (lương sản xuất, lương bán hàng, lương quản lý) mỗi cách phân loại đều có những tác dụng nhất định trong công tác quản lý. Tuy nhiên để thuận lợi cho công tác hạch toán nói riêng và quản lý nói chung thì tiền lương được phân chia cụ thể như sau: Về mặt hạch toán tiền lương được chia làm 2 loại đó là: Tiền lương chính và tiền lương phụ: + Tiền lương chính: là lương bình quân trả cho người lao động trong thời gian thực tế làm việc, bao gồm cả tiền lương cấp bậc, tiền thưởng và các khoản phụ cấp có tính chất lương. + Tiền lương phụ là tiền lương bình quân phải trả cho người lao động trong thời gian thực tế làm việc, nhưng được chế độ quy định như nghỉ phép, hội họp, học tập, lễ tết ngừng sản xuất. Cách phân loại này không những phục vụ cho việc tính toán, phân bổ chi phí tiền lương được chính xác mà còn cung cấp thông tin cho việcchi phí tiền lương. Trong nền kinh tế thị trường có nhiều loại hình doanh nghiệp với hình thức quy mô sản xuất kinh doanh khác nhau. Do đó việc tính toán và chi phí lao động cùng thực hiện theo cách khác nhau sao cho phù hợp với đặc điểm hoạt động kinh doanh, tính chất công việc và trình độ quản lý doanh nghiệp của mình. Trên thực tế, các đơn vị thường áp dụng hình thức (chế độ) tiền lương theo thời gian, tiền lương theo sản phẩm và tiền lương khoán. Thực hiện các hình thức tiền lương nhằm mục đích quán triệt nguyên tắc phân phối lao động. - Hình thức trả lương theo thời gian Thường áp dụng đối với lao động làm công tác văn phòng hành chính quản trị, tổ chức, thống kê tài vụ, kế toán trả lương theo thời gian là hình thức hưởng lao động thực tế, cấp bậc và thang lương theo quy định. Tuỳ theo yêu cầu và trình độ quản lý thời gian lao động của doanh nghiệp người ta tính lương thời gian theo 2 cách: lương thời gian giản đơn và lương thời gian có thưởng. Lương thời gian giản đơn: là tiền lương được tính theo thời gian làm việc và đơn giá lương thời gian. Lương thời gian giản đơn đượcchia thành: Lương tháng = Hệ số cấp bậc chức vụ x Mức lương tối thiểu (290.000) Lương ngày =  Lương giờ =  Lương thời gian có thưởng: là hình thức tiền lương thời gian giản đơn kết hợp với chế độ tiền thưởng trong sản xuất. Do những hạn chế nhất định của hình thức trả lương theo thời gian (mang tính bình quân, chưa thực sự với kết quả sản xuất) nên để khắc phục những hạn chế phần nào đó trả lương theo thời gian cần kết hợp với chế độ tiền thưởng để khuyến khích người lao động hăng hái làm việc. Hình thức trả lương theo sản phẩm: Là hình thức trả lương cho người lao động căn cứ vào số lượng, chất lượng sản phẩm mà họ làm ra. Việc trả lương theo sản phẩm có thể tiến hành theo nhiều hình thức khác nhau như: sản phẩm trực tiếp không hạn chế, trả lương theo sản phẩm có thưởng, trả lương theo sản phẩm có luỹ tiến. Công thức tính: Lương ngày =  x Đơn giá khoán Hình thức trả khoán là hình thức trả lương cho người lao động theo khối lượng mà họ hoàn thành, chế độ này áp dụng phổ biến trong những ngành công nghiệp xây dựng cơ bản hoặc những ngành công việc mang tính đột xuất, khó định mức ổn định trong một thời gian. Tiền lương khoán = Lương sản phẩm công việc x Đơn giá khoán Ngoài chế độ tiền lương mà các doanh nghiệp còn xây dựng chế độ tiền thưởng cho các cá nhân, tập thể có thành tích trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Tiền thưởng bao gồm: thưởng thi đua (lấy từ quỹ khen thưởng) và thương trong sản xuất kinh doanh, sáng kiến nghiên cứu chất lượng sản phẩm tiết kiệm vật tư, tăng năng suất lao động căn cứ vào hiệu quả kinh tế cụ thể để xác định. Bên cạnh đó chế độ tiền lương, tiền thưởng được hưởng trong sản xuất kinh doanh người lao động còn được hưởng các khoản trợ cấp thuộc quỹ BHXH, BHYT trong các trường hợp ốm đau, thai sản. Các quỹ này được hình thành một phần do người lao