Công Nghiệp Hoá - Hiện Đại Hoá trong điều kiện chuyển nền kinh tế nước ta sang kinh tế thị trường định hướng Xã Hội Chủ Nghĩa

PhÇn I : §Æt vÊn ®Ò HiÖn nay trªn thÕ giíi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin c«ng nghÖ chi thøc ®ång diÔn ra víi tèc ®é chãng mÆt, cuéc c¸ch m¹ng ®ã ®· ®em ®Õn thµnh tùu to lín cho nhiÒu n­íc biÕt vËn dông vµo hµng s¶n xuÊt, ®­a hä trë thµnh nhiÒu c­êng quèc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi hiÖn nay ViÖt Nam ®ang ë trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH, nÒn kinh tÕ vÉn ë trong tr×nh ®é thÊp, chÞu ¶nh h­ëng cña nÒ kinh tÕ cöa hµng phong kiÕn kÐo dµi, n«ng nghiÖp vÉn chñ yÕu lµ trång lóa. NÒn c«ng nghiÖp l¹c hÇu ch­a cã thµnh tùu nµo ®ãng gãp quan träng cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Muèn ®­a nÒn kinh tÕ ®i lªn ®Ó cã thÓ s¸nh ngang víi c¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ Th¸i b×nh d­¬ng …vµ ®Ó trë thµnh con Rång Kinh tÕ th× C«ng NghiÖp Ho¸- HiÖn §¹i Ho¸ ph¶i ®­îc coi träng, ®¸nh gi¸ ®óng møc sù cÇn thiÕt cña CNH- H§H trong giai ®o¹n hiÖn nay n­íc ta míi cã thÓ trë thµnh mét n­íc ph¸t triÓn. Cã thu nhËp cao ®êi sèng nh©n d©n ®­îc n©ng cao. ChÝnh tÇm quan träng cña CNH- H§H to lín nh­ vËy ®· th«i thóc em t×m hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò, quan ®iÓm lý luËn cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¶i c¸ch trong viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ lµ lý do em chän “C«ng NghiÖp Ho¸ - HiÖn §¹i Ho¸ trong ®iÒu kiÖn chuyÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta sang kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng X· Héi Chñ NghÜa" lµm ®Ò tµi cho bµi viÕt cña m×nh. §©y lµ mét ®Ò tµi quan träng h¬n n÷a l¹i tham gia bµn luËn nh÷ng vÊn ®Ò to lín cña ®Êt n­íc. Ph¹m trï CNH vµ thùc chÊt cña CNH Chóng ta ®· xem xÐt CNH trªn khÝa c¹nh vai trß vµ nh÷ng quan ®iÓm vÒ nã ë n­íc ta. Nh­ vËy CNH lµ g×? §Þnh nghÜa CNH ®­îc ®­a ra víi sù viÖc hiÖn nay ë n­íc ta nh­ thÕ nµo? Víi c©u hái thø nhÊt, tõ tr­íc tíi nay cã rÊt nhiÒu c©u tr¶ lêi ®­îc ®­a ra. Nh­ vËy nªn hiÓu ph¹m trï nµy nh­ thÕ nµo? Tr­íc hÕt xin trÝch ra mét vµi ®Þnh nghÜa ®· cã. Theo t¸c gi¶ B. MazlÝh khi xem xÐt qu¸ tr×nh CNH ë Anh ¤ng ®· d­a ra “h×nh thï c«ng nghiÖp ho¸ d­íi d¹ng tãm t¾t mét qu¸ tr×nh” ®­îc ®¸nh dÊu b»ng mét sù chuyÓn ®éng tõ mét nÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp sang mét nÒn kinh tÕ ®­îc gäi lµ c«ng nghiÖp. Trong cuèn s¸ch gi¸o khoa kinh tÕ chÝnh trÞ cña Liªn X« (cò) ®­îc dÞch sang tiÕng ViÖt Nam n¨m 1958 ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa: “C«ng nghiÖp ho¸ X· Héi Chñ NghÜa lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp tr­íc hÕt lµ c«ng nghiÖp nÆng sù ph¸t triÓn Êy cÇn thiÕt cho sù t¹o nÒn kinh tÕ quèc d©n trªn c¬ së kü thuËt tiªn tiÕn”. Nh­ng ë ®©y cÇn chó ý mét lµ sù nghiÖp CNH ë Liªn X« (cò) trong bèi c¶nh LÞch sö lµ n­íc X· Héi Chñ NghÜa, hä ph¶i t¹o ra cc¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong vßng v©y cña Chñ nghÜa t­ b¶n. ChÝnh v× vËy hä ®· g¾n c«ng nghiÖp ho¸ víi qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp tr­íc hÕt lµ c«ng nghiÖp nÆng. §Æt c«ng nghiÖp ho¸ trong bèi c¶nh chung cña Ph¸t triÓn kinh tÕ víi néi dung c¬ b¶n lµ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ trªn c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i nh»m ®Èy m¹nh nhÞp ®é ph¸t triÓn ®ång thêi h­íng vµo viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi. Tæ chøc ph¸t triÓn tèt c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ míi cã kh¶ n¨ng thù tÕ ®Ó quan t©m ®Çy ®ñ tíi sù ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn cña nh©n tè con ng­êi. C«ng nghiÖp ho¸ cßn t¹o vËt chÊt, kü thuËt cho viÖc cñng cè t¨ng c­êng tiÒm lùc ph¸t triÓn quèc phßng v÷ng m¹nh, cã thÓ chóng ta míi cã thÓ yªn t©m ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ m¹nh th× cã thÓ míi t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn an ninh quèc phßng ph¸t triÓn. M¹t kh¸c CNH cßn t¹o ra nhiÒu kh¶ n¨ng cho viÖc thùc hiÖn tèt ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ khoa häc c«ng nghÖ t¨ng c­êng träng l­îng tiÕng nãi cña ta trªn diÔn ®µn quèc tÕ. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, tÝnh quy luËt cña gi¸ thµnh c«ng nghiÖp hiÖn nay, tÝnh quy luËt cña gi¸ thµnh c«ng nghiÖp ho¸ cµng ®ßi hái bøc thiÕt ®èi víi n­íc ta v× nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc. Theo sè liÖu thu nhËp n¨m 1983 th× GNP trªn ®Çu ng­êi cña ViÖt Nam lµ 220 USD trªn ®Çu ng­êi, trong khi ®ã Singapore lµ 19 092 USD/ ®Çu ng­êi. §µi Loan lµ 11900 USD/ ®Çu ng­êi. Hµn Quèc lµ 844 USD/ ®Çu ng­êi, Mal¸yia lµ 3713 USD / ®Çu ng­êi, Th¸i lan lµ 2130 USD / trªn ®Çu ng­êi Philipinlµ 913 USD / ®Çu ng­êi, In®«nªsia lµ 830 USD / ®Çu ng­êi. Møc sèng 220 USD / ®Çu ng­êi, c¸c n­íc Hµn Quèc, §µi Loan, philipin, Malaysia ...còng ®· ®at ®­îc tõ mÊy trôc n¨m tr­íc ®©y. VÒ mÆt tr×nh ®é CNH cña n­íc ta còng bÞ tôt hËu so víi hä rÊt nhiÒu. Nguyªn nh©n lµ do n¨ng xuÊt lao ®éng cña ta thÊp h¬n hä nhiÒu lÇn. NÕu tÝnh theo gi¸ mua t­¬ng ®­¬ng th× thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi hµng n¨m cña VÞªt Nam lµ 1023trong khi ®ã In®onªsia lµ 2181, philipin lµ 2303, Th¸i Lan lµ 3985, Malaysia lµ 6140. §Ó tr¸nh khái tôt hËu xa h¬n n÷a, ®Ó ph¸t triÓn nhanh h¬n n÷a trªn con ®­êng ®· chän chóng ta kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ®Èy m¹nh CNH- H§H ®Êt nø¬c. PhÇn ii : Gi¶i QuyÕt vÊn ®Ò TÝnh tÊt yÕu cña kh¸ch quan vµ nh÷ng quan ®iÓm cña ®¶ng vµ nhµ n­íc vÒ sù nghiÖp CNH- H§H I.TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan: LÞch sö ®· chøng minh qu¸ tr×nh c¶i t¹o x· héi nhanh nhÊt, ®ã lµ CNH. Trªn thÕ giíi CNH ®· biÕn ®æi nhiÒu n­íc tõ x· héi l¹c hËu trë thµnh n­íc v¨n minh hiÖn ®¹i, ®øng vÞ trÝ hµng ®Çu thÕ giíi. Trong xu h­íng ph¸t triÓn nh­ vò b·o hiÖn nay cña thÕ giíi CNH ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vai trß quan träng tÊt yÕu cña nã, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c n­îc hiÖn nay ®ang trong t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn th× con ®­êng c¶i t¹o x· héi th«ng qua CNH lµ con ®­êng quy nhÊt mang tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ®ªt tù ®­a m×nh tù v­ît qua danh giíi nghÌo ®ãi, tr¸nh tôt hËu kh¸ xa so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. Th«ng qua CNH c¸c n­íc sÏ trang bÞ ®­îc cho m×nh cã së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn S¶n xuÊt míi hiÖn nay – Trong ®ã c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña nÒn s¶n xuÊt míi hiÖn ®¹i cã thÓ kh¸i qu¸t lµ nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ ho¸ vµ hiÖn ®¹i dùa trªn tr×nh ®é khoa häc, c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn cao- C¬ së vËt chÊt ®ã ph¶i cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, tr×nh ®é x· héi ho¸ vµ lao ®éng cao. Cã ®­îc c¸i “ Cèt vËt chÊt” nh­ vËy c¸c nø¬c míi cã ®ñ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt råi rµo ®¸p øng cho tieu dïng hiÖn ®¹i mµ cßn cã kh¶ n¨ng tÝch luü lín vµ chØ cã khi ®ã con ng­êi míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó quan t©m ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c tho¶ m·n nhu cÇu toµn diÖn cña m×nh. ë n­íc ta hiÖn nay qu¸ tr×nh x©y dùng XHCN lµ qu¸ tr×nh c¶i t¹o x· héi ®­a ®Êt n­íc tõ x· héi l¹c hËu lªn mét x· hé míi tèt ®Ñp h¬n, chóng ta tiÕn hµnh x©y dùng x· héi chñ nghÜa trong ®iÒu kiÖn bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn t­ b¶n chñ nghÜa. V× vËy rÊt cÇn nÒn t¶ng ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ. Trªn ph­¬ng tiÑn xem xÐt ®ã, nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt cña n­íc ta lµ mét nÒn s¶n xuÊt nhá kÐm ph¸t triÓn muèn x©y dùng mét x· héi míi toµn diÖn vÒ nhiÒu mÆt: X©y dùng chÕ ®é lµm chñ tËp thÓ, x©y dùng nÒn s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa, nÒn v¨n ho¸ míi vµ con ng­êi míi XHCN tr­íc tiªn ta ph¶i cã ®­îc c¸i cèt vËt chÊt cho x· héi míi- ®ã lµ c¬ së vËt chÊt, kü thuËt cña nÒn s¶n xuÊt míi hiÖn ®¹i. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy con ®­êng tÊt yÕu kh¸ch quan nh­ ®· kh¼ng ®Þnh, ®ã lµ tiÕn hµnh CNH- H§H ®Êt n­íc bëi v× viÖc thùc hiÖn hoµn thµnh tèt c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cã ý nghÜa vµ t¸c dông to lín vÒ nhiÒu mÆt: CNH lµ mét cuéc c¸ch m¹ng vÒ lùc l­îng s¶n xuÊt lµm thay ®æi c¨n b¶n khoa häc s¶n xuÊt t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. CNH chÝnh lµ thùc hiÖn x· héi vÒ mÆt Kinh tÕ víi tèc ®é cao, gãp phÇn æn ®Þnh vµ ngµy cµng n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n ho¸ cña mäi thµnh viªn trong céng ®ång x· héi. Trªn c¬ së thùc hiÖn ®Çy ®ñ vµ ®óng ®¾n qu¸ tr×nh CNH sÏ gi¶i quyÕt tèt c¸c nhiÖm vô ®Æt ra cña sù ph¸t triÓn Kinh tÕ ®ã lµ n©ng cao vai trß kinh tÕ cña nhµ n­íc, n©ng cao kh¶ n¨ng tÝch luü më réng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh míi, ®¸p øng c¸c nhu cÇu viÖc lµm cña ng­êi lao ®éng vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c ngµnh c¸c vïng trong n­íc vµ gi÷a c¸c n­íc ®Æt ra. H¬n n÷a, nh©n tè con ng­êi víi t­ c¸ch lµ chñ thÓ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi ®ang trë thµnh trung t©m cña nÒn kinh tÕ. §Ó ph¸t huy ®Çy ®ñ vai trß cña m×nh, con ng­êi tÊt yÕu ph¶i lµ con ng­êi hiÖn ®¹i, cã tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cao, trªn c¬ së thùc hiÖn c«ng nghiÖp cña liªn hîp quèc (UNICO) ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa “c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ: trong qu¸ tr×nh nµy mét bé phËn ngµy cµng t¨ng cña nguån cña c¶i quèc d©n ®­îc ®éng viªn ®Ó ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ vµ cã mét bé phËn lu«n thay ®æi ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt vµ hµng tiªu dïng cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o cho toµn bé nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi nhÞp ®é cao, ®¶m b¶o ®¹t tíi sù tiÕn bé vÒ kinh tÕ x· héi”. Còng theo h­íng ®ã, c¸c t¸c gi¶ cuèn “C«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt nam vµ c¸c n­íc trong khu vùc” ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa “c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tÊt yÕu nh»m t¹o nªn nh÷ng chuyÓn biÕn c¨n b¶n vÒ kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc trªn c¬ së khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc vµ lîi thÕ trong c¶ n­íc, më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu ngµnh víi tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng hiÖn ®¹i”. Qua xem xÐt mét vµi ®Þnh nghÜa ®­a ra cã thÓ thÊy tuú ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ gãc quy m« ®¸nh gi¸ kh¸c nhau. Mçi n¬i, mçi quèc gia cã ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. Tuy vËy, ®Þnh nghÜa c«ng nghiÖp ho¸ còng ph¶i chØ ra ®­îc c¸i cèt lâi cña qu¸ tr×nh nµy “Sù ®æi míi, chuyÓn tõ kü thuËt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu lªn tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cã n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao”. Tr­íc ®©y, khi vËn dông mét c¸ch m¸y mãc m« h×nh kinh tÕ cña Liªn X« (cò) nªn trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ chóng ta còng x¸c ®Þnh néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸ lµ ph¸t triÓn ®¹i c«ng nghiÖp tr­íc hÕt lµ c«ng nghiÖp nÆng. Ch¼ng h¹n nh­ mét sè ®Þnh nghÜa vÒ c«ng nghiÖp ho¸ lµ: “Qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn s¶n xuÊt c¬ khÝ lín trong tÊt c¶ c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp nÆng, dÉn tíi sù t¨ng nhanh tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt cho lao ®éng vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng” hoÆc nh­ “Kinh tÕ chÝnh trÞ” cò cña tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n c¸c t¸c gi¶ ®· ®Þnh nghÜa: ”C«ng nghiÖp ho¸ XHCN lµ qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt víi kü thuËt cña CNXH: X©y dùng nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ ho¸ cá kh¶ n¨ng c¶i t¹o c¶ n«ng nghiÖp vµ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n nh»m biÕn n­íc ta tõ mét n­íc kinh tÕ chËm ph¸t triÓn thµnh mét n­íc XHCN cã c¬ cÊu c«ng n«ng hiÑn ®¹i”. §Þnh nghÜa nh­ thÕ vÒ c«ng nghiÖp ho¸ ®· ph¶n ¸nh ®­îc c¸i cèt lâi cña qu¸ tr×nh nµy, tuy thÕ viÖc nhÊn m¹nh vai trß cña c«ng nghiÖp nÆng lµ kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña n­íc ta, thiÕu sù ph©n tÝch khoa häc. ChÝnh t­ t­ëng chØ ®¹o nµy ®· dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ mµ ®Æc biÖt lµ thÊt b¹i trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ë n­íc ta tõ n¨m 1960 (tõ §¹i héi §¶ng lÇn thø III). Sau khi cã sù biÕn ®éng m¹nh mÏ trong khèi XHCN. §ã lµ sù xôp ®æ vÒ m« h×nh kinh tÕ cña mét lo¹t c¸c n­íc trong khèi XHCN, ®Æc biÖt lµ sù tan r· cña liªn bang céng hoµ X« ViÕt (1990). §¶ng vµ nhµ n­íc ta nhËn ra nh÷ng sai lÇm trong viÖc chØ ®¹o ®Þnh h­íng x©y dùng nÒn kinh tÕ vµ ®· tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi thu ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín nh­ chóng ta ®· biÕt. Theo ®· ®æi míi t­ duy kinh tÕ ®ã, sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ë n­íc ta còng ®­îc hiÓu theo mét c¸ch kh¸c trªn nÒn t¶ng ph©n tÝch khoa häc ®iÒu kiÖn cô thÓ cña dÊt n­íc vµ tiÕp thu kinh nghiÖm cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ nhÊt lµ c¸c n­íc trong khu vùc. §Þnh nghÜa møi vÒ c«ng nghiÖp ho¸ ë n­íc ta ®­îc ®­a ra trong nghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng 7 kho¸ VII víi néi dung nh­ sau: “C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi tù sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc kü thuËt t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng x· héi cao”. §èi víi n­íc ta ®ã lµ mét qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi nh»m c¶i biÕn mét x· héi n«ng nghiÖp l¹c hËu thµnh mét x· héi c«ng nghiÖp g½n víi viÖc h×nh thµnh tõng b­íc quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé ngµy cµng thÓ hiÖn ®Çy ®ñ h¬n b¶n chÊt ­u viÖt cña chÕ ®é míi. Chóng ta x¸c ®Þnh r»ng ®Þnh nghÜa nµy kh«ng ph¶i lµ mét ®Þnh nghÜa hoµn h¶o, song nã ®· chØ ra ®­îc c¸i cèt lâi cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ víi hiÖn ®¹i ho¸. X¸c ®Þnh ®­îc vai trß cña c«ng nghiÖp ho¸ vµ khoa häc c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh nµy. Khi xÐt ®Õn ®Þnh nghÜe c«ng nghiÖp ho¸ ë n­íca ta th× ®ång thêi còng thÊy ®­îc con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸ lµ con ®­êng mµ §¶ng ta ®· chän lµm ®Þnh h­íng thùc hiÖn cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. Tõ sù ph©n tÝch d­íi ®©y ta sÏ thÊy ®­îc sù lùa chän trªn lµ hoµn toµn phï hîp víi quy luËt, víi ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña ®Êt n­íc ta. Theo ®Þnh nghÜa trªn, tõ “hiÖn ®¹i ho¸” lµ lµm cho mét c¸i g× ®ã mang tÝnh chÊt cña thêi ®¹i ngµy nay. VËy hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n lµm cho kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®¹t ®­îc tr×nh ®é tiªn tiÕn cña thêi ®¹i hiÖn nay. Trong lÞch sö c«ng nghiÖp ho¸ trªn thÕ giíi cã nhiÒu con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ nh­ng thÓ hiÖn ë 2 con ®­êng chÝnh ®ã lµ c«ng nghiÖp ho¸ cæ ®iÓn vµ c«ng nghiÖp ho¸ g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸. Con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ cæ ®iÓn lµ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ mµ nhiÌu n­íc tr­íc ®©y ®· tr¶i qua nh­ Anh, Ph¸p, Mü, NhËt, §øc, Liªn X«(cò),... th­êng ®ã lµ nh÷ng n­íc ®· cã nÒn khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®­¬ng thêi. Do ®ã, nh÷ng b­íc tiÕn cña c«ng nghiÖp ho¸ th­êng g¾n víi nh÷ng s¸ng chÕ ph¸t minh cña chÝnh n­íc ®ã hay thêi ®¹i ®ã. V× vËy, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ th­êng kÐo dµi hµng 100 n¨m theo ®· ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, ë thêi kú ph«i thai ch­a thµnh mét cuéc c¸ch m¹ng vò b·o nh­ ngµy nay. Ngµy nay, ®èi víi c¸c n­íc ®i sau t×nh h×nh ®ang ®æi kh¸c, ®Ó gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò trong c«ng nghiÖp ho¸ cã rÊt nhiÒu gi¶i ph¸p hay c«ng nghÖ ®Ó s¨n sµng ®em ra sö dông. TiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ theo h­íng trËn dông lîi thÕ nh­ ®· nãi cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn muén chÝnh lµ c«ng nghiÖp ho¸ g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i ho¸. Theo con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸ th× thêi gian ng¾n h¬n rÊt nhiÒu so víi con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ cæ ®iÓn. cã thÓ ®¬n cö ra ®©y vµi con sè lµm dÉn chøng. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë Anh ®­îc coi lµ b¾t ®Çu tõ n¨m 1780 vµ ph¶i tíi 58 n¨m sau ®ã th× thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi míi t¨ng lªn gÊp ®«i. ë Mü c«ng nghiÖp ho¸ b¾t ®Çu tõ n¨m 1839 vµ ®Ó ®¹t ®­îc møc t¨ng thu nhËp gÊp ®«i ®· cÇn têi 47 n¨m. N­íc NhËt b¾t ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ vµo n¨m 1880 vµ ®· rót ng¾n ®­îc thêi gian t¨ng gÊp ®«i thu nhËp xuèng møc 34 n¨m. C¸c n­íc ®i sau ®iÓn h×nh cho con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ g¨n víi hiÖn ®¹i ho¸ th× Nam TriÒu Tiªn ®¹t kÕt qu¶ trªn trong vßng 11 n¨m (1966-1977). Míi ®©y Trung Quèc ®· rót ng¾n thêi gian ®ã xuèng cßn 10 n¨m (1977-1987). Kinh nghiÖm thÕ giíi lµ bµi häc thùc tiÔn cho ViÖt nam häc tËp. Nh­ng ®iÒu chñ yÕu viÖc tiÕn hµh c«ng nghiÖp ho¸ g¾n víi hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta lµ phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu ®ang dÆt ra cho qu¸ tr×nh nµy nh­: TriÖt ®Ó khai th¸c lîi thÕ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn muén vÒ c«ng nghiÖp. Xu thÕ Quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nhanh chãng v­ît qua ®­îc nghÌo, rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu cña n­íc ta so víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn trong khu vùc còng nh­ trªn thÕ giíi. Con ®­êng ®· chän më h­íng ®i cho chóng ta tiÕn tíi mét c¸i ®Ých cao h¬n. Chóng ta tin t­ëng r»ng víi b­íc ®i v÷ng ch¾c ®óng ®¾n ®Êt n­íc ta sÏ tiÕn tíi ®­îc c¸i ®Ých ®ã. Nh­ng ®Ó cã ®­îc b­íc ®i nh­ vËy mçi chóng ta ph¶i hiÓu s©u h¬n, cô thÓ h¬n con ®­êng chóng ta sÏ ®i, tøc lµ ph¶i n¾m ®­îc thùc chÊt cña vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ lµ g×? II.Thùc chÊt cña vÊn ®Ò c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ . Trªn c¬ së c¸c ®Þnh nghÜa vÒ c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ cã thÓ rót ra thùc chÊt cña c«ng nghiÖp ho¸-x· héi lµ: “Qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸ch m¹ng kü thuËt thùc hiÖn sù ph©n c«ng møc v× lao ®éng x· héi, lµ qu¸ tr×nh tÝch luü, XHCN ®Ó kh«ng ngõng thùc hiÖn t¸i s¶n xuÊt më réng”. Tõ thùc chÊt ®ã cã nhiÒu c¸ch gi¶i thÝch kh¸ nhanh vÒ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, còng nh­ tån l¹i nhiÒu quan niÖm kh¸ nhanh vÒ ph¹m trï c«ng nghiÖp ho¸. Thùc ta nh÷ng n¨m tr­íc ®©y ë n­íc ta kh«ng tån t¹i nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ c«ng nghiÖp ho¸ mµ ®ã chØ lµ nh÷ng c¸ch gi¶i thÝch quan niÖm vÒ c«ng nghiÖp ho¸ mµ §¹i héi VI ®· x¸c ®Þnh. Quan niÖm nµy thÓ hiÖn néi dung toµn diÖn, môc tiªu vµ tÝch lÞch sö cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, tÝnh chÊt XHCN cña c«ng nghiÖp ho¸, vai trß cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ nh©n d©n lao ®éng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë n­íc ta. Sù tån t¹i nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau vÒ mét vÊn ®Ò lµ mét hiÖn t­îng b×nh th­êng trong khoa häc kinh tÕ. nãi chung ng­êi ta muèn ®­a ra mét ®Þnh nghÜa ng¾n gän cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ nh­ng viÖc ®ã vÊp ph¶i 2 m©u thuÉn: - Kh«ng bao qu¸t ®­îc b¶n chÊt cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. - Muèn bao qu¸t ®­îc th× ph¶i ®­a ra mét ®Þnh nghÜa dµi dßng vµ cÇn cã nh÷ng lÝ gi¶i phøc t¹p kÌm theo. Nh­ng dï quan niÖm nh­ thÕ nµo ch¨ng n÷a vÇn kh«ng thÓ ®ång nhÊt kh¶i niÖm c«ng nghiÖp ho¸ víi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh réng lín, phøc t¹p, b¶n chÊt cña nã bao hµm trªn c¸c mÆt sau: - Mét lµ, c«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh trang bÞ vµ trang bÞ l¹i c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho mäi ngµnh kinh tÕ quèc d©n, tr­íc hÕt lµ c¸c ngµnh chiÕm vÞ trÝ träng yÕu. Thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ trong ®iÒu kiÖn c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ngµy nay, qu¸ tr×nh trang bÞ vµ trang bÞ l¹i c«ng nghÖ cho c¸c ngµnh ph¶i g¾n chÆt víi qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ ë c¶ phÇn cøng vµ phÇn mÒm cña c«ng nghÖ - Hai lµ, c«ng nghiÖp ho¸ kh«ng chØ liªn quan ®Õn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, mµ lµ qu¸ tr×nh bao trïm lªn tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña mét n­íc. §ã lµ mét lÏ tÊt yÕu v× nÒn kinh tÕ mçi n­íc lµ mét hÖ thèng nhÊt c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc lu«n cã quan hÖ t­¬ng hç, ¶nh h­ëng lÉn nhau. - Ba lµ, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ trong bÊt cø giai ®o¹n nµo còng ®Òu võa lµ qu¸ tr×nh kinh tÕ kü thuËt, võa lµ qu¸ tr×nh kü thuËt x· héi. Qu¸ tr×nh kinh tÕ kü thuËt t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt cho viÖc thùc hiÖn c¸c néi dung cña qu¸ tr×nh kinh tÕ-x· héi. Ng­îc l¹i qu¸ tr×nh kinh tÕ x· héi gãp phÇn t¹o nªn ®éng lùc ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh kinh tÕ-x· héi. - Bèn lµ, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ còng ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Ngµy nay mçi n­íc ®ang trë thµnh mét bé phËn cña hÖ thèng kinh tÕ thÕ giíi, chÞu sù t¸c ®éng chung cña quèc tÕ, viÖc x©y dùng ph­¬ng h­íng c«ng nghiÖp ho¸ ngoµi viÖc dùa trªn c¬ së tiÒm lùc trong n­íc vÉn ph¶i dùa trªn t×nh h×nh thÕ giíi. Më réng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ theo xu thÕ, ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ. - N¨m lµ, c«ng nghiÖp ho¸ kh«ng ph¶i lµ mét môc ®Ých tù th©n mµ lµ mét ph­¬ng thøc cã tÝnh chÊt phæ biÕn. mâi n­íc tuy cã mét môc tiªu riªng nh­ng nh×n chung vÉn cã nh÷ng t­¬ng ®ång, ®ã lµ: x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong n­íc, ®¶m b¶o nhÞp ®é t¨ng tr­ën kinh tÕ, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n,... Môc tiªu l©u dµi c¶u c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ lµ c¶i biªn n­íc ta thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, cã c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt, møc ®é vËt chÊt vµ tinh thÇn cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c, d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. §Ó d¹t ®­îc mcô tiªu trªn ®· ®Ò ra ®ßi hái toµn §¶ng toµn d©n ph¶i ®ång lßng hîp søc t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. III.Néi dung chÝnh cña c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ë n­íc ta Nh­ ®· nªu bËt trong ®Þnh nghÜa, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc bao gåm 2 néi dung c¬ b¶n ®ã lµ: trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµ theo ®ã lµ x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý trong tÊt c¶ c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. D­íi ®©y tr×nh bµy cô thÓ 2 néi dung nµy: A. Trang bÞ c«ng cô thÝch hîp theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸ cho c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, th«ng qua c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i: ë n­íc ta, mét n­íc ®ang ®Þnh h­íng ®i lªn XHCN kh«ng qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa, viÖc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ trong ®iÒu kiÖn ®ã tÊt yÕu ph¶i ¸p dông nh÷ng thµnh tùu míi cña c¸ch m¹ng khoa häc-c«ng nghÖ, nh»m g»n liÒn c«ng nghiÖp ho¸ víi hiÖn ®¹i ho¸ nÒn KTQD. ChÝnh v× vËy, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ë n­íc ta ®­îc x¸c ®Þnh lµ “then chèt” vµ khoa häc kü thuËt ®­îc coi lµ mét “quèc s¸ch”, lµ ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t