Công thức giải nhanh các bài toán trắc nghiệm vật lý

Công thức giải nhanh các bài toán trắc nghiệm vật lý 1 CHƯƠNG I: DAO ðNG CƠ HC I. DAO ðNG ðIU HOÀ 1. Phương trình dao ñng: x = Asin(ωt + ϕ) 2. Vn tc tc thi: v = ωAcos(ωt + ϕ) 3. Gia tc tc thi: a = ω2Asin(ωt + ϕ) 4. Vt VTCB: x = 0; |v|Max = ωA; |a|Min = 0 2 Vt biên: x = ±A; |v|Min = 0; |a|Max = ω A v 5. H thc ñc lp: A2= x 2 + ( ) 2 ω a = ω2x 6. Chiu dài qu ño: 2A 1 7. Cơ năng: E= E + E = mω 2 A 2 ñ t 2 1 Vi E= mω2 A 2 cos 2 ( ω t + ϕ ) = Ec os 2 ( ω t + ϕ ) ñ 2 1 E= mω2 A 2sin 2 ( ω t + ϕ ) = E sin 2 ( ω t + ϕ ) t 2 8. Dao ñng ñiu hoà có tn s góc là ω, tn s f, chu kỳ T. Thì ñng năng và th năng bin thiên vi tn s góc 2ω, tn s 2f, chu kỳ T/2 E 1 9. ðng năng và th năng trung bình trong thi gian nT/2 ( n∈N*, T là chu kỳ dao ñng) là: = mω 2 A 2 2 4 10. Khong thi gian ngn nht ñ vt ñi t v trí có to ñ x1 ñn x2  x1 sinϕ1 = ϕ ϕ2− ϕ 1  A π π t = = vi  và ( − ≤ϕ1, ϕ 2 ≤ ) ω ω x 2 2 sinϕ = 2  2 A 11. Quãng ñưng ñi trong 1 chu kỳ luôn là 4A; trong 1/2 chu kỳ luôn là 2A Quãng ñưng ñi trong l/4 chu kỳ là A khi vt xut phát t VTCB hoc v trí biên (tc là ϕ = 0; π; ±π/2) 12. Quãng ñưng vt ñi ñưc t thi ñim t1 ñn t2. x1=Asin(ω t 1 + ϕ )  x 2 = Asin( ω t 2 + ϕ ) Xác ñnh: và  (v1 và v2 ch cn xác ñnh du) v1=ω Acos( ω t 1 + ϕ )  v 2 = ω Ac os( ω t 2 + ϕ ) Phân tích: t2 – t1 = nT + t (n ∈N; 0 ≤ t < T) Quãng ñưng ñi ñưc trong thi gian nT là S1 = 4nA, trong thi gian t là S2. Quãng ñưng tng cng là S = S1 + S2  T t < ⇒ S = x − x  2 2 2 1 * Nu v1v2 ≥ 0 ⇒  T t > ⇒ S =4 A − x − x  2 2 2 1 v1>0 ⇒ S 2 = 2 A − x 1 − x 2 * Nu v1v2 < 0 ⇒  v1<0 ⇒ S 2 = 2 A + x 1 + x 2 13. Các bưc lp phương trình dao ñng dao ñng ñiu hoà: * Tính ω * Tính A (thưng s dng h thc ñc lp) x=Asin(ω t0 + ϕ ) * Tính ϕ da vào ñiu kin ñu: lúc t = t0 (thưng t0 = 0)  ⇒ ϕ v=ω Acos( ω t0 + ϕ ) Lưu ý: + Vt chuyn ñng theo chiu dương thì v > 0, ngưc li v < 0 + Trưc khi tính ϕ cn xác ñnh rõ ϕ thuc góc phn tư th my ca ñưng tròn lưng giác (thưng ly π < ϕ ≤ π) 14. Các bưc gii bài toán tính thi ñim vt ñi qua v trí ñã bit x (hoc v, a, E, Et, Eñ, F) ln th n * Gii phương trình lưng giác ly các nghim ca t (Vi t > 0 ⇒ phm vi giá tr ca k ) * Lit kê n nghim ñu tiên (thưng n nh) * Thi ñim th n chính là giá tr ln th n Lưu ý: ð ra thưng cho giá tr n nh, còn nu n ln thì tìm quy lut ñ suy ra nghim th n 15. Các bưc gii bài toán tìm s ln vt ñi qua v trí ñã bit x (hoc v, a, E, Et, Eñ, F) t thi ñim t1 ñn t2. * Gii phương trình lưng giác ñưc các nghim * T t1 < t ≤ t2 ⇒ Phm vi giá tr ca (Vi k ∈ Z) * Tng s giá tr ca k chính là s ln vt ñi qua v trí ñó. 16. Các bưc gii bài toán tìm li ñ dao ñng sau thi ñim t mt khong thi gian t. Bit ti thi ñim t vt có li ñ x = x0. * T phương trình dao ñng ñiu hoà: x = Asin(ωt + ϕ) cho x = x0 Ly nghim ωt + ϕ = α (ng vi x ñang tăng, vì cos(ωt + ϕ) > 0) π π hoc ωt + ϕ = π α (ng vi x ñang gim) vi − ≤α ≤ 2 2 * Li ñ sau thi ñim ñó t giây là: x = Asin(ωt + α) hoc x = Asin(π α + ωt) = Asin(ωt α) 17. Dao ñng ñiu hoà có phương trình ñc bit: * x = a ± Asin(ωt + ϕ) vi a = const Biên ñ là A, tn s góc là ω, pha ban ñu ϕ x là to ñ, x0 = Asin(ωt + ϕ) là li ñ. To ñ v trí cân bng x = a, to ñ v trí biên x = a ± A Vn tc v = x’ = x0’, gia tc a = v’ = x” = x0” 2 H thc ñc lp: a = ω x0 v A2= x 2 + ( ) 2 0 ω * x = a ± Asin2(ωt + ϕ) (ta h bc) Biên ñ A/2; tn s góc 2ω, pha ban ñu 2ϕ. II. CON LC LÒ XO k 2π m 1ω 1 k 1. Tn s góc: ω = ; chu kỳ: T = = 2π ; tn s: f = = = m ω k T2π 2 π m 1 1 2. Cơ năng: E= E + E = mω 2 A 2 = kA 2 ñ t 2 2 1 1 Vi E= mv2 = kA 2 cos 2 (ω t + ϕ ) = Ec os 2 ( ω t + ϕ ) ñ 2 2 1 1 E= kx2 = kA 2sin 2 (ω t + ϕ ) = E sin 2 ( ω t + ϕ ) t 2 2 mg l 3. * ð bin dng ca lò xo thng ñng: l = ⇒T = 2π k g * ð bin dng ca lò xo nm trên mt phng nghiêng có góc nghiêng α: mg sinα l l = ⇒T = 2π k g sinα m * Trưng hp vt dưi: + Chiu dài lò xo ti VTCB: l = l + l (l là chiu dài t nhiên) CB 0 0 k k + Chiu dài cc tiu (khi vt v trí cao nht): lMin = l0 + l – A + Chiu dài cc ñi (khi vt v trí thp nht): lMax = l0 + l + A m ⇒ lCB = (lMin + lMax)/2 Dj l + Khi A > l thì thi gian lò xo nén là Dt = , vi cosφ = ω A Vt dưi Vt trên Thi gian lò xo giãn là T/2 t, vi t là thi gian lò xo nén (tính như trên) * Trưng hp vt trên: lCB = l0 l; lMin = l0 l – A; lMax = l0 l + A ⇒ lCB = (lMin + lMax)/2 4. Lc hi phc hay lc phc hi (là lc gây dao ñng cho vt) là lc ñ ñưa vt v v trí cân bng (là hp lc 2 ca các lc tác dng lên vt xét phương dao ñng), luôn hưng v VTCB, có ñ ln Fhp = k|x| = mω |x|. 5. Lc ñàn hi là lc ñưa vt v v trí lò xo không bin dng. * * Có ñ ln Fñh = kx (x là ñ bin dng ca lò xo) * Vi con lc lò xo nm ngang thì lc hi phc và lc ñàn hi là mt (vì ti VTCB lò xo không bin dng) * Vi con lc lò xo thng ñng hoc ñt trên mt phng nghiêng + ð ln lc ñàn hi có biu thc: * Fñh = k|l + x| vi chiu dương hưng xung * Fñh = k|l x| vi chiu dương hưng lên + Lc ñàn hi cc ñi (lc kéo): FMax = k(l + A) = FKMax + Lc ñàn hi cc tiu: * Nu A < l ⇒ FMin = k(l A) = FKMin * Nu A ≥ l ⇒ FMin = 0 (lúc vt ñi qua v trí lò xo không bin dng) Lc ñy (lc nén) ñàn hi cc ñi: FNmax = k(A l) (lúc vt v trí cao nht) Lưu ý: Khi vt trên: * FNmax = FMax = k(l + A) * Nu A < l ⇒ FNmin = FMin = k(l A) * Nu A ≥ l ⇒ FKmax = k(A l) còn FMin = 0 6. Mt lò xo có ñ cng k, chiu dài l ñưc ct thành các lò xo có ñ cng k1, k2, … và chiu dài tương ng là l1, l2, … thì ta có: kl = k1l1 = k2l2 = … 7. Ghép lò xo: 1 1 1 2 2 2 * Ni tip = + +... ⇒ cùng treo mt vt khi lưng như nhau thì: T = T1 + T2 k k1 k 2 1 1 1 * Song song: k = k1 + k2 + … ⇒ cùng treo mt vt khi lưng như nhau thì: 2= 2 + 2 +... T T1 T 2 8. Gn lò xo k vào vt khi lưng m1 ñưc chu kỳ T1, vào vt khi lưng m2 ñưc T2, vào vt khi lưng m1+m2 ñưc chu kỳ T3, vào vt khi lưng m1 – m2 (m1 > m2)ñưc chu kỳ T4. Thì ta có: T2= T 2 + T 2 và T2= T 2 − T 2 3 1 2 4 1 2 m1 m1 9. Vt m1 ñưc ñt trên vt m2 dao ñng ñiu hoà theo phương thng ñng. (Hình 1) m2 ð m1 luôn nm yên trên m2 trong quá trình dao ñng thì: k g (m1+ m 2 ) g k A = = m2 Max ω 2 k Hình 1 Hình 2 10. Vt m1 và m2 ñưc gn vào hai ñu lò xo ñt thng ñng, m1 dao ñng ñiu hoà.(Hình 2) ð m2 luôn nm yên trên mt sàn trong quá trình m1 dao ñng thì: (m+ m ) g A = 1 2 Max k 11. Vt m1 ñt trên vt m2 dao ñng ñiu hoà theo phương ngang. H s ma sát gia m1 và m2 là , b qua ma sát gia m và mt sàn. (Hình 3) 2 m1 ð m không trưt trên m trong quá trình dao ñng thì: k 1 2 m g (m+ m ) g 2 A = = 1 2 Max ω 2 k Hình 3 III. CON LC ðƠN g 2π l 1ω 1 g 1. Tn s góc: ω = ; chu kỳ: T = = 2π ; tn s: f = = = l ω g T2π 2 π l 2. Phương trình dao ñng: 0 s = S0sin(ωt + ϕ) hoc α = α0sin(ωt + ϕ) vi s = αl, S0 = α0l và α ≤ 10 ⇒ v = s’ = ωS0cos(ωt + ϕ) = ωlα0cos(ωt + ϕ) 2 2 2 2 ⇒ a = v’ = ω S0sin(ωt + ϕ) = ω lα0sin(ωt + ϕ) = ω s = ω αl Lưu ý: S0 ñóng vai trò như A còn s ñóng vai trò như x 3. H thc ñc lp: * a = ω2s = ω2αl v * S2= s 2 + ( ) 2 0 ω v2 * α2= α 2 + 0 gl 1 1mg 1 1 4. Cơ năng: E= E + E = mω2 S 2 = S 2 = mgl α 2 = m ω 2 l α 2 ñt 2 0 2l 0 2 0 2 0 1 Vi E= mv2 = Ecos 2 (ω t + ϕ ) ñ 2 2 Et = mgl(1 − c osα ) = E sin ( ω t + ϕ ) 5. Ti cùng mt nơi con lc ñơn chiu dài l1 có chu kỳ T1, con lc ñơn chiu dài l2 có chu kỳ T2, con lc ñơn chiu dài l1 + l2 có chu kỳ T2,con lc ñơn chiu dài l1 l2 (l1>l2) có chu kỳ T4. 2 2 2 2 2 2 Thì ta có: T3= T 1 + T 2 và T4= T 1 − T 2 6. Vn tc và lc căng ca si dây con lc ñơn 2 v = 2gl(cosα – cosα0) và TC = mg(3cosα – 2cosα0) 7. Con lc ñơn có chu kỳ ñúng T ñ cao h1, nhit ñ t1. Khi ñưa ti ñ cao h2, nhit ñ t2 thì ta có: T hλ t = + T R 2 Vi R = 6400km là bán kính Trái ðât, còn λ là h s n dài ca thanh con lc. 8. Con lc ñơn có chu kỳ ñúng T ñ sâu d1, nhit ñ t1. Khi ñưa ti ñ sâu d2, nhit ñ t2 thì ta có: T dλ t = + T2 R 2 9. Con lc ñơn có chu kỳ ñúng T ñ cao h, nhit ñ t1. Khi ñưa xung ñ sâu d, nhit ñ t2 thì ta có: T d hλ t = − + T2 R R 2 10. Con lc ñơn có chu kỳ ñúng T ñ sâu d, nhit ñ t1. Khi ñưa lên ñ cao h, nhit ñ t2 thì ta có: T h dλ t = − + T R2 R 2 Lưu ý: * Nu T > 0 thì ñng h chy chm (ñng h ñm giây s dng con lc ñơn) * Nu T < 0 thì ñng h chy nhanh * Nu T = 0 thì ñng h chy ñúng T * Thi gian chy sai mi ngày (24h = 86400s): θ = 86400(s ) T 11. Khi con lc ñơn chu thêm tác dng ca lc ph không ñi: Lc ph không ñi thưngur là: r ur r * Lc quán tính: F= − ma , ñ ln F = mar ( rF↑↓r a ) Lưu ý: + Chuyn ñng nhanh dn ñu ra↑↑ r v ( v có hưng chuyn ñng) + Chuyn urñng urchm dn ñu a↑↓ v ur ur ur ur * Lc ñin trưng: F= qE , ñ ln F = |q|E (Nu q > 0 ⇒ F↑↑ E ; còn nu q < 0 ⇒ F↑↓ E ) ur * Lc ñy Ácsimét: F = DgV ( F luông thng ñng hưng lên) Trong ñó: D là khi lưng riêng ca cht lng hay cht khí. g là gia tc rơi t do. uur ur V ur là th tích ca phn vt chìm trong cht lng hay cht khí ñó. ur Khi ñó: P' = P + Fur gi là trng lc hiu dng hay trong lc biu kin (có vai trò như trng lc P ) uur ur F g' = g + gi là gia tc trng trưng hiu dng hay gia tc trng trưng biu kin. m l Chu kỳ dao ñng ca con lc ñơn khi ñó: T '= 2π g ' Các trưng hp ñc bit: ur F * F có phương ngang: + Ti VTCB dây treo lch vi phương thng ñng mt góc có: tgα = P F + g'= g 2 + ( ) 2 m ur F * F có phương thng ñng thì g' = g ± m ur F + Nu F hưng xung thì g' = g + m ur F + Nu F hưng lên thì g' = g − m IV. TNG HP DAO ðNG 1. Tng hp hai dao ñng ñiu hoà cùng phương cùng tn s x1 = A1sin(ωt + ϕ1) và x2 = A2sin(ωt + ϕ2) ñưc mt dao ñng ñiu hoà cùng phương cùng tn s x = Asin(ωt + ϕ). 2 2 2 Trong ñó: A= A1 + A 2 +2 A 1 A 2 c os(ϕ 2 − ϕ 1 ) A1sinϕ 1+ A 2 sin ϕ 2 tgϕ = vi ϕ1 ≤ ϕ ≤ ϕ2 (nu ϕ1 ≤ ϕ2 ) A1 cosϕ 1+ A 2 c os ϕ 2 * Nu ϕ = 2kπ (x1, x2 cùng pha) ⇒ AMax = A1 + A2 ` * Nu ϕ = (2k+1)π (x1, x2 ngưc pha) ⇒ AMin = |A1 A2| 2. Khi bit mt dao ñng thành phn x1 = A1sin(ωt + ϕ1) và dao ñng tng hp x = Asin(ωt + ϕ) thì dao ñng thành phn còn li là x2 = A2sin(ωt + ϕ2). 2 2 2 Trong ñó: A2= A + A 1 −2 AA 1 c os(ϕ − ϕ 1 ) Asinϕ− A1 sin ϕ 1 tgϕ2 = vi ϕ1 ≤ ϕ ≤ ϕ2 ( nu ϕ1 ≤ ϕ2 ) Acosϕ− A1 c os ϕ 1 3. Nu mt vt tham gia ñng thi nhiu dao ñng ñiu hoà cùng phương cùng tn s x1 = A1sin(ωt + ϕ1; x2 = A2sin(ωt + ϕ2) … thì dao ñng tng hp cũng là dao ñng ñiu hoà cùng phương cùng tn s x = Asin(ωt + ϕ). Ta có: Ax = Asinϕ = A1 sin ϕ 1 + A 2 sin ϕ 2 + ... A = Acosϕ = A1 c os ϕ 1 + A 2 c os ϕ 2 + ... 2 2 Ax ⇒A = Ax + A và tgϕ = vi ϕ ∈[ϕMin;ϕMax] A V. DAO ðNG TT DN – DAO ðNG CƯNG BC CNG HƯNG 1. Mt con lc lò xo dao ñng tt dn vi biên ñ A, h s ma sát . Quãng ñưng vt ñi ñưc ñn lúc dng li kA2ω 2 A 2 là: S = = 2mg 2 g 4mg 4 g 2. Mt vt dao ñng tt dn thì ñ gim biên ñ sau mi chu kỳ là: A = = k ω 2 A Akω 2 A ⇒ s dao ñng thc hin ñưc N = = = A4 mg 4 g 3. Hin tưng cng hưng xy ra khi: f = f0 hay ω = ω0 hay T = T0 Vi f, ω, T và f0, ω0, T0 là tn s, tn s góc, chu kỳ ca lc cưng bc và ca h dao ñng. CHƯƠNG II: SÓNG CƠ HC I. SÓNG CƠ HC 1. Bưc sóng: λ = vT = v/f Trong ñó: λ: Bưc sóng; T (s): Chu kỳ ca sóng; f (Hz): Tn s ca sóng d v: Vn tc truyn sóng (có ñơn v tương ng vi ñơn v ca λ) x 2. Phương trình sóng O M Ti ñim O: uO = asin(ωt + ϕ) Ti ñim M cách O mt ñon d trên phương truyn sóng. d d * Sóng truyn theo chiu dương ca trc Ox thì uM = aMsin(ωt + ϕ ω ) = aMsin(ωt + ϕ 2π ) v λ d d * Sóng truyn theo chiu âm ca trc Ox thì uM = aMsin(ωt + ϕ + ω ) = aMsin(ωt + ϕ + 2π ) v λ 3. ð lch pha gia hai ñim cách ngun mt khong d1, d2 d− d d − d ϕ = ω1 2 = 2 π 1 2 v λ Nu 2 ñim ñó nm trên mt phương truyn sóng và cách nhau mt khong d thì: d d ϕ = ω = 2 π v λ Lưu ý: ðơn v ca d, d1, d2, λ và v phi tương ng vi nhau 4. Trong hin tưng truyn sóng trên si dây, dây ñưc kích thích dao ñng bi nam châm ñin vi tn s dòng ñin là f thì tn s dao ñng ca dây là 2f. II. GIAO THOA SÓNG Giao thoa ca hai sóng phát ra t hai ngun sóng kt hp cách nhau mt khong l: Xét ñim M cách hai ngun ln lưt d1, d2 Gi x là s nguyên ln nht nh hơn x (ví d: 6 = 5;  4,05  = 4;  6,97  = 6 ) 1. Hai ngun dao ñng cùng pha: d1− d 2 Biên ñ dao ñng ca ñim M: AM = 2aM|cos(π )| λ * ðim dao ñng cc ñi: d1 – d2 = kλ (k∈Z) S ñim hoc s ñưng (không tính hai ngun):   l l l  − <k < hoc NC§ =2 + 1 λ λ λ  λ * ðim dao ñng cc tiu (không dao ñng): d1 – d2 = (2k+1) (k∈Z) 2 S ñim hoc s ñưng (không tính hai ngun):   l1 l 1 l 1  − − <k < − hoc NCT =2+  λ2 λ 2 λ 2  2. Hai ngun dao ñng ngưc pha: d1− d 2 π Biên ñ dao ñng ca ñim M: AM = 2aM|cos(π + )| λ 2 λ * ðim dao ñng cc ñi: d1 – d2 = (2k+1) (k∈Z) 2 S ñim hoc s ñưng (không tính hai ngun):   l1 l 1 l 1  − − <k < − hoc NC§ =2+  λ2 λ 2 λ 2  * ðim dao ñng cc tiu (không dao ñng): d1 – d2 = kλ (k∈Z) S ñim hoc s ñưng (không tính hai ngun):   l l l  − <k < hoc NCT =2 + 1 λ λ λ  3. Hai ngun dao ñng vuông pha: d1− d 2 π Biên ñ dao ñng ca ñim M: AM = 2aM|cos(π + )| λ 4 S ñim (ñưng) dao ñng cc ñi bng s ñim (ñưng) dao ñng cc tiu (không tính hai ngun): l1 l 1 − − <k < − λ4 λ 4 Chú ý: Vi bài toán tìm s ñưng dao ñng cc ñi và không dao ñng gia hai ñim M, N cách hai ngun ln lưt là d1M, d2M, d1N, d2N. ðt dM = d1M d2M ; dN = d1N d2N và gi s dM < dN. + Hai ngun dao ñng cùng pha: • Cc ñi: dM < kλ < dN • Cc tiu: dM < (k+0,5)λ < dN + Hai ngun dao ñng ngưc pha: • Cc ñi:dM < (k+0,5)λ < dN • Cc tiu: dM < kλ < dN S giá tr nguyên ca k tho mãn các biu thc trên là s ñưng cn tìm. III. SÓNG DNG 1. * Gii hn c ñnh ⇒ Nút sóng * Gii hn t do ⇒ Bng sóng * Ngun phát sóng ⇒ ñưc coi gn ñúng là nút sóng * B rng bng sóng 4a (vi a là biên ñ dao ñng ca ngun) 2. ðiu kin ñ có sóng dng gia hai ñim cách nhau mt khong l: λ * Hai ñim ñu là nút sóng: l= k ( k ∈ N * ) 2 S bng sóng = s bó sóng = k S nút sóng = k + 1 λ * Hai ñim ñu là bng sóng: l= k ( k ∈ N * ) 2 S bó sóng nguyên = k – 1 S bng sóng = k + 1 S nút sóng = k λ * Mt ñim là nút sóng còn mt ñim là bng sóng: l=(2 k + 1) ( k ∈ N ) 4 S bó sóng nguyên = k S bng sóng = s nút sóng = k + 1 3. Trong hin tưng sóng dng xy ra trên si dây AB vi ñu A là nút sóng d Biên ñ dao ñng ca ñim M cách A mt ñon d là: A= 2 a sin(2π ) vi a là biên ñ dao ñng ca ngun. M λ IV. SÓNG ÂM E P 1. Cưng ñ âm: I= = tS S Vi E (J), P (W) là năng lưng, công sut phát âm ca ngun S (m2) là din tích mt vuông góc vi phương truyn âm (vi sóng cu thì S là din tích mt cu S=4πR2) 2. Mc cưng ñ âm I I L( B )= lg Hoc L( dB )= 10.lg (công thc thưng dùng) I0 I0 12 2 Vi I0 = 10 W/m f = 1000Hz: cưng ñ âm chun. CHƯƠNG III: ðIN XOAY CHIU 1. Biu thc hiu ñin th tc thi và dòng ñin tc thi: u = U0sin(ωt + ϕu) và i = I0sin(ωt + ϕi) π π Vi ϕ = ϕu – ϕi là ñ lch pha ca u so vi i, có − ≤ϕ ≤ 2 2 2. Dòng ñin xoay chiu i = I0sin(2πft + ϕi) * Mi giây ñi chiu 2f ln * Nu pha ban ñu ϕi = 0 hoc ϕi = π thì ch giây ñu tiên ñi chiu 2f1 ln. 3. Công thc tính khong thi gian ñèn huỳnh quang sáng trong mt chu kỳ Khi ñt hiu ñin th u = U0sin(ωt + ϕu) vào hai ñu bóng ñèn, bit ñèn ch sáng lên khi u ≥ U1. 4ϕ U t = Vi cosϕ = 1 , (0 < ϕ < π/2) ω U0 4. Dòng ñin xoay chiu trong ñon mch R,L,C * ðon mch ch có ñin tr thun R: uR cùng pha vi i, (ϕ = ϕu – ϕi = 0) U U I = và I = 0 R 0 R U Lưu ý: ðin tr R cho dòng ñin không ñi ñi qua và có I = R * ðon mch ch có cun thun cm L: uL nhanh pha hơn i π/2, (ϕ = ϕu – ϕi = π/2) U U0 I = và I0 = vi ZL = ωL là cm kháng ZL ZL Lưu ý: Cun thun cm L cho dòng ñin không ñi ñi qua hoàn toàn (không cn tr). * ðon mch ch có t ñin C: uC chm pha hơn i π/2, (ϕ = ϕu – ϕi = π/2) U U0 1 I = và I0 = vi ZC = là dung kháng ZC ZC ωC Lưu ý: T ñin C không cho dòng ñin không ñi ñi qua (cn tr hoàn toàn). * ðon mch RLC không phân nhánh 2 2 2 2 2 2 Z= R +( ZL − Z C ) ⇒ U = U R + ( U L − U C ) ⇒ U0 = U 0 R + ( U 0 L − U 0 C ) Z− Z Z − Z R π π tgϕ=L C;sin ϕ = L C ; c os ϕ = vi − ≤ϕ ≤ R Z Z 2 2 1 + Khi ZL > ZC hay ω > ⇒ ϕ > 0 thì u nhanh pha hơn i LC 1 + Khi ZL < ZC hay ω < ⇒ ϕ < 0 thì u chm pha hơn i LC 1 + Khi ZL = ZC hay ω = ⇒ ϕ = 0 thì u cùng pha vi i. LC U Lúc ñó I = gi là hin tưng cng hưng dòng ñin Max R 5. Công sut to nhit trên ñon mch RLC: P = UIcosϕ = I2R. 6. Hiu ñin th u = U1 + U0sin(ωt + ϕ) ñưc coi gm mt hiu ñin th không ñi U1 và mt hiu ñin th xoay chiu u = U0sin(ωt + ϕ) ñng thi ñt vào ñon mch. 7. Tn s dòng ñin do máy phát ñin xoay chiu mt pha có P cp cc, rôto quay vi vn tc n vòng/phút phát pn ra: f= Hz 60 T thông gi qua khung dây ca máy phát ñin Φ = NBScos(ωt +ϕ) = Φ0cos(ωt + ϕ) Vi Φ0 = NBS là t thông cc ñi, N là s vòng dây, B là cm ng t ca t trưng, S là din tích ca vòng dây, ω = 2πf Sut ñin ñng trong khung dây: e = ωNSBsin(ωt + ϕ) = E0sin(ωt + ϕ) Vi E0 = ωNSB là sut ñin ñng cc ñi. 8. Dòng ñin xoay chiu ba pha i1= I 0 sin(ω t ) 2π i= Isin(ω t − ) 2 0 3 2π i= Isin(ω t + ) 3 0 3 Máy phát mc hình sao: Ud = 3 Up Máy phát mc hình tam giác: Ud = Up Ti tiêu th mc hình sao: Id = Ip Ti tiêu th mc hình tam giác: Id = 3 Ip Lưu ý: máy phát và ti tiêu th thưng chn cách mc tương ng vi nhau. U E I N 9. Công thc máy bin th: 1= 1 = 2 = 1 U2 E 2 I 1 N 2 P2 10. Công sut hao phí trong quá trình truyn ti ñin năng: P = R U2 cos 2ϕ P2 Thưng xét: cosϕ = 1 khi ñó P = R U 2 Trong ñó: P là công sut cn truyn ti ti nơi tiêu th U là hiu ñin th nơi cung cp cosϕ là h s công sut ca dây ti ñin l R = ρ là ñin tr tng cng ca dây ti ñin (lưu ý: dn ñin bng 2 dây) S ð gim th trên ñưng dây ti ñin: U = IR P− P Hiu sut ti ñin: H = .100% P 11. ðon mch RLC có L thay ñi: 1 * Khi L = thì IMax ⇒ URmax; PMax còn ULCMin Lưu ý: L và C mc liên tip nhau ω 2C 2 2 2 2 R+ ZC U R+ ZC * Khi ZL = thì U LMax = ZC R 1 1 1 1 2L1 L 2 * Vi L = L1 hoc L = L2 thì UL có cùng giá tr thì ULmax khi =( + ) ⇒L = Z2 Z Z L+ L L L1 L 2 1 2 Z+4 R2 + Z 2 2U R * Khi Z = C C thì U = Lưu ý: R và L mc liên tip nhau L 2 RLMax 2 2 4R+ ZC − Z C 12. ðon mch RLC có C thay ñi: 1 * Khi C = thì IMax ⇒ URmax; PMax còn ULCMin Lưu ý: L và C