Đề án Rủi ro tín dụng và một số biện pháp phòng ngừa rủi ro tín dụng tại các Ngân hàng Thương mại Việt Nam

PhÇn 1. Mét sè lý luËn chung vÒ tÝn dông, rñi ro tÝn dông vµ b¶o ®¶m an toµn tÝn dông trong ng©n hµng th­¬ng m¹i 1 I. Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ vai trß cña ng©n hµng th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng…………………………………… 3 1. Vµi nÐt vÒ ng©n hµng th­¬ng m¹i…………………………………. 3 1.1. Nguån gèc, ®Þnh nghÜa………………………………………….. 3 1.2. Ph©n lo¹i ng©n hµng th­¬ng m¹i ………………………………... 4 1.3. C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña ng©n hµng th­¬ng m¹i………………. 5 1.3.1. T¹o tiÒn ………………………………………………………. 5 1.3.2. Thanh to¸n……………………………………………………. 6 1.3.3. TÝn dông ……………………………………………………… 6 1.3.4. Cung øng dÞch vô ng©n hµng…………………………………. 7 II. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tÝn dông ……………………………….. 7 1. Kh¸i niÖm tÝn dông ng©n hµng…………………………………… 7 1.1. C¸c h×nh thøc tÝn dông …………………………………………. 8 1.2. Vai trß tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng…………………… 9 1.2.1. Thóc ®Èy tÝch tô vµ cung cÊp vèn cho nÒn kinh tÕ…………… 10 1.2.2. §Èy m¹nh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ më réng cho nÒn kinh tÕ…. 11 1.2.3. Tæ chøc ®iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ…………………………… 11 1.2.4. C«ng cô tµi trî cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn vµ c¸c nghµnh mòi nhän……………………………………………….. 12 III. Rñi ro tÝn dông ………………………………………………… 13 1. Kh¸i niÖm rñi ro tÝn dông ……………………………………….. 13 2. C¸c lo¹i rñi ro tÝn dông ………………………………………….. 13 2.1. Rñi ro mÊt vèn…………………………………………………. 13 2.2. Rñi ro sai hÑn………………………………………………….. 14 2.3. Rñi ro l·i suÊt…………………………………………………. 14 2.4. Rñi ro tû gi¸…………………………………………………….. 15 3. Nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông……………………………………… 16 3.1. Th«ng tin kh«ng c©n xøng……………………………………… 16 3.2. M«i tr­êng kinh tÕ………………………………………………. 17 3.3. M«i tr­êng ph¸p lý……………………………………………… 18 3.4. Nh÷ng nguyªn nh©n bÊt kh¶ kh¸ng…………………………….. 19 Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 PhÇn 2. Thùc tr¹ng vµ nguyªn nh©n rñi ro tÝn dông t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i . 1. T×nh h×nh qu¶n lý tÝn dông t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong nh÷ng n¨m qua………………………………………………………… 20 1.1. T×nh h×nh huy ®éng vèn…………………………………………… 21 1.2. T×nh h×nh sö dông vèn……………………………………………. 22 2. Mét sè vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý rñi ro tÝn dông……………………………. 24 2.1. Gi¸ c¶ tµi s¶n thÕ chÊp, cÊm cè trong c¸c chu kú tÝn dông……….. 25 2.2. C¸c rñi ro khi cho c¸ nh©n vay vèn tÝn dông ……………………… 26 2.3. C¸c rñi ro khi cho vay kh¸ch hµng lµ ph¸p nh©n………………….. 27 PhÇn 3. Mét sè biÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro tÝn dông 1. N©ng cao chÊt l­îng c¸n bé cña ng©n hµng ……………………….. 28 1.1. N¨ng lùc ®iÒu hµnh cña ban l·nh ®¹o Ng©n hµng…………………. 28 1.2. §Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o, båi d­ìng vÒ chuyªn m«n…………… 28 2. N©ng cao chÊt l­îng thÈm ®Þnh kh¸c hµng…………………………. 29 3. B¶o ®¶m tÝn dông b»ng tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè……………………. 31 3.1. CÇn n©ng cao chÊt l­îng b¶o ®¶m tÝn dông……………………….. 31 3.2. B¶o l·nh……………………………………………………………. 32 3.3. Thùc hiÖn b¶o hiÓm tÝn dông………………………………………. 33 4. Xö lý mãn vay cã vÊn ®Ò…………………………………………….. 34 5. Më réng c¹nh tranh………………………………………………….. 35 5.1. Më réng quan hÖ tÝn dông nh»m ph©n t¸n rñi ro…………………... 35 5.2. §a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô tÝn dông……………………… 36 5.3. ThiÕt lËp quan hÖ tèt vµ l©u bÒn víi kh¸ch hµng…………………... 37 KÕt luËn 39 Lêi më ®Çu Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mét ®Êt n­íc, Ng©n hµng ®ãng vai trß rÊt quan träng. Nã lµ hÖ thÇn kinh cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, nÒn kinh tÕ chØ cã thÓ ph¸t triÓn víi tèc ®é cao nÕu cã mét hÖ thèng Ng©n hµng ho¹t ®éng æn ®Þnh vµ cã hiÖu qu¶, kh«ng thÓ cã t¨ng tr­ëng trong khi hÖ thèng tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng yÕu kÐm vµ l¹c hËu. Nh­ vËy, ®ßi hái Ng©n hµng ph¶i ph¸t triÓn t­¬ng xøng vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc l­u th«ng tiÒn tÖ. §iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ chñ yÕu th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông, ho¹t ®éng tÝn dông lµ x­¬ng sèng cña hÖ thèng Ng©n hµng th­¬ng m¹i, cô thÓ lµ qu¸ tr×nh huy ®éng vèn vµ sö dông vèn hiÖu qu¶ cña ng©n hµng sÏ gióp cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ ng­îc l¹i. N­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸, víi ®­êng lèi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc ®· t¹o tiÒn ®Ò kh¸ch quan cho sù kh«i phôc vµ ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh víi nh÷ng tiÒm n¨ng vµ ­u thÕ s½n cã ®· nhanh chãng thÝch nghi víi c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng, ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ, vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu cña m×nh trong c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng cña ng©n hµng cã nhiÒu b­íc chuyÓn biÕn tÝch cùc. Tuy nhiªn, trong nÒn kinh tÕ ®Çy biÕn ®éng rñi ro lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái ®èi víi tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Nh÷ng nguy c¬ tiÒm Èn nh­ sù kh«ng trung thùc cña kh¸ch hµng, vèn vay bÞ sö dông sai môc ®Ých, kh¸ch hµng ph¸ s¶n hay do suy tho¸i kinh tÕ… ®Òu cã thÓ biÕn mét kho¶n vay cã chÊt l­îng cao thµnh mét kho¶n nî khã ®ßi. §ã lµ ch­a kÓ ®Õn nh÷ng kÏ hë do hÖ thèng ph¸p luËt ch­a hoµn chØnh g©y nªn nh÷ng phiÒn to¸i cho kh¸ch hµng vµ ng©n hµng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng còng nh­ t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ý ®å xÊu cña kh¸ch hµng hay c¸n bé Ng©n hµng thùc hiÖn hµnh vi chiÕm ®o¹t tµi s¶n cña nhµ n­íc. §©y lµ mèi ®e do¹ mµ bÊt cø Ng©n hµng nµo còng ph¶i ®­¬ng ®Çu . NhiÖm vô quan träng vµ träng t©m cña qu¶n lý c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i lµ ph¶i n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông, ®­a ra c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi kinh tÕ ngoµi quèc doanh nãi riªng. NhËn thøc râ tÝnh cÊp b¸ch cña vÊn ®Ò trªn, sau mét thêi gian nghin cøu vµ t×m hiÓu em xin ®­îc tr×nh bµy mét sè biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro tÝn dông qua ®Ò tµi : “Rñi ro tÝn dông vµ mét sè biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro tÝn dông t¹i c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ViÖt Nam ” bè côc cña ®Ò ¸n gåm ba ch­¬ng: Ch­¬ng 1. Ng©n hµng Th­¬ng m¹i vµ rñi ro tÝn dông cña Ng©n hµng Th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Ch­¬ng 2. Thùc tr¹ng rñi ro tÝn dông vµ vÊn ®Ò phßng ngõa rñi ro tÝn dông t¹i c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ViÖt Nam. Ch­¬ng 3. Mét sè biÖn ph¸p c¬ b¶n nh»m h¹n chÕ rñi ro tÝn dông t¹i c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i ViÖt Nam. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o NguyÔn H÷u Tµi, c¸c thÇy c« gi¸o gi¶ng d¹y t¹i khoa Ng©n hµng – Tµi chÝnh ®· gióp ®ì em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Ch­¬ng I Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ rñi ro tÝn dông cña ng©n hµng th­¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng Ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng Vµi nÐt vÒ ng©n hµng th­¬ng m¹i Nguån gèc, ®Þnh nghÜa Khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn trao ®æi hµng lÊy hµng kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña l­u th«ng hµng ho¸, ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ã tiÒn ®· xuÊt hiÖn ®ãng vai trß lµ vËt trung gian trong qu¸ tr×nh trao ®æi, l­u th«ng. Khi tiÒn ra ®êi l­u th«ng hµng ho¸ trë nªn dÔ dµng h¬n vµ s¶n xuÊt còng ph¸t triÓn h¬n. Nh­ng mçi vïng l·nh thæ l¹i cã mét ®ång tiÒn kh¸c nhau, sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c ®ång tiÒn cña c¸c khu vùc ®· g©y khã kh¨n cho l­u th«ng hµng ho¸ cho c¸c vïng nµy. Cã mét sè th­¬ng gia t¸ch ra lµm nhiÖm vô ®æi tiÒn cho c¸c th­¬ng gia kinh doanh, ®ã lµ nh÷ng th­¬ng gia tiÒn tÖ. Tuy nhiªn víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña s¶n xuÊt hµng ho¸, nhu cÇu tiÒn tÖ t¨ng lªn v× thÕ ®· ph¸t sinh nghiÖp vô cho vay. C¸c th­¬ng gia tiÒn tÖ ®· chuyÓn hoµn toµn tõ ho¹t ®éng kinh doanh hµng ho¸ sang kinh doanh tiÒn tÖ, ®ã chÝnh lµ tiÒn th©n cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. T¹i nh÷ng n­íc ph¸t triÓn Ng©n hµng th­¬ng m¹i ra ®êi sím h¬n Ng©n hµng Quèc gia hµng thÕ kû, Ng©n hµng Quèc gia ra ®êi trªn c¬ së mét trong nh÷ng Ng©n hµng th­¬ng m¹i lín, cã nguån gèc khæng lå nhÊt, tho¸t ly h¼n viÖc trùc tiÕp cho vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, mµ chØ cho vay ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i; Ng©n hµng nµy trë thµnh ng©n hµng ph¸t hµnh, sau ®ã ®­îc nhµ n­íc quèc h÷u ho¸ b»ng c¸ch mua l¹i vµ trë thµnh Ng©n hµng Quèc gia. MÆc dï Ng©n hµng th­¬ng m¹i ra ®êi tõ rÊt l©u nh­ng c¸c nhµ kinh tÕ häc, c¸c nhµ nghiªn cøu vÉn ch­a nhÊt trÝ víi nhau vÒ ®Þnh nghÜa ng©n hµng th­¬ng m¹i, ®ã lµ do sù kh¸c biÖt vÒ luËt ph¸p, phong tôc tËp qu¸n, sè l­îng c¸c nghiÖp vô ng©n hµng, ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ … ë ViÖt nam theo nghÞ ®Þnh sè 49/2000/N§-CP ngµy 12-9-2000 cña ChÝnh phñ : “Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ ng©n hµng ®­îc thùc hiÖn toµn bé ho¹t ®éng ng©n hµng vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c cã liªn quan v× môc tiªu lîi nhuËn, gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ cña Nhµ n­íc”. Ho¹t ®éng chñ yÕu vµ th­êng xuyªn cña ng©n hµng lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng, sö dông sè tiÒn nµy ®Ó cÊp tÝn dông vµ cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n. Ph©n lo¹i Ng©n hµng th­¬ng m¹i Ngµy nay, trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt nam h×nh thµnh nhiÒu lo¹i Ng©n hµng th­¬ng m¹i kh¸c nhau. - Theo ph¹m vi nghiÖp vô ng­êi ta chia Ng©n hµng th­¬ng m¹i thµnh hai lo¹i h×nh: + Lo¹i h×nh kinh doanh ®a n¨ng: Th­êng lµ c¸c Ng©n hµng Quèc doanh ®­îc phÐp ho¹t ®éng réng, sö dông nhiÒu lo¹i nghiÖp vô. + Ng©n hµng th­¬ng m¹i chuyªn m«n ho¸ : Lo¹i Ng©n hµng nµy ho¹t ®éng víi ph¹m vi hÑp nh­ ng©n hµng ph¸t triÓn nhµ, Ng©n hµng cÇm cè bÊt ®éng s¶n. - Theo ®èi t­îng kh¸ch hµng, ng­êi ta chØ ra: + Ng©n hµng b¸n bu«n: Lo¹i ng©n hµng nµy chØ ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp lín. + Ng©n hµng b¸n lÎ: Lo¹i ng©n hµng nµy ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp võa, nhá vµ c¸ nh©n. - Theo m« h×nh phæ biÕn hiÖn nay: + Ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh: C¸c ng©n hµng nµy ®­îc Nhµ n­íc cÊp vèn. + Ng©n hµng ph¸t triÓn: Môc ®Ých Ng©n hµng nµy lµ cung øng vèn dµi h¹n cho c«ng cuéc x©y dùng vµ kiÕn thiÕt ®Êt n­íc. Lo¹i h×nh nµy cã thÓ lµ quèc doanh hoÆc cæ phÇn. + Ng©n hµng chÝnh s¸ch: Ng©n hµng nµy ho¹t ®éng kh«ng v× môc ®Ých lîi nhuËn, mµ ho¹t ®éng theo nh÷ng môc tiªu riªng do ChÝnh phñ giao, nh­ phôc vô ng­êi nghÌo, phôc vô miÒn nói… + C¸c Ng©n hµng cæ phÇn cã thÓ ho¹t ®éng ®a n¨ng, hoÆc theo tõng quy chÕ riªng, tõng lÜnh vùc ph¹m vi nhÊt ®Þnh. C¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i T¹o tiÒn Mét trong nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ t¹o tiÒn vµ huû tiÒn. Chøc n¨ng t¹o tiÒn xuÊt ph¸t tõ chÝnh nhu cÇu bªn trong cña mçi Ng©n hµng th­¬ng m¹i riªng lÎ vµ sù t¨ng tr­ëng cña toµn hÖ thèng, th«ng qua c¸c ho¹t ®éng tÝn dông, ®Çu t­ vµ thanh to¸n. Trong mçi ng©n hµng riªng lÎ, kh¶ n¨ng t¹o tiÒn chØ ®¹t tõ trªn mét lÇn ®Õn gi÷a hai lÇn tuú theo tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc. Mçi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng göi vµo Ng©n hµng, ®­îc ng©n hµng l­u gi÷ t¹i quü nghiÖp vô cña ng©n hµng, ®ång thêi ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n cña kh¸ch hµng. Sau ®ã kh¸ch hµng trÝch tµi kho¶n thùc hiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Th«ng qua c¸c bót to¸n nµy, dïng “tiÒn ghi sæ” vµ thanh to¸n chuyÓn kho¶n, ®Ó t¹o ra mét kho¶n tiÒn míi. Chøc n¨ng t¹o tiÒn lµm cho c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cã kh¶ n¨ng ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn qu¸ nãng vµ ng­îc l¹i, huû tiÒn g©y thiÓu ph¸t, g©y khã kh¨n cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Chøc n¨ng t¹o tiÒn cã liªn quan ®Õn tæng khèi l­îng tiÒn cung øng cho nÒn kinh tÕ phï hîp víi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trong tõng thêi kú. V× vËy c¸c nhµ khoa häc coi chøc n¨ng nµy lµ chøc n¨ng sè mét cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Thanh to¸n Sù vËn ®éng vèn trong ph¹m vi toµn quèc vµ ph¹m vi toµn cÇu ®ßi hái ph¶i cã sù thèng nhÊt vµ quèc tÕ ho¸ cao ®é gi÷a chøc n¨ng th­íc ®o gi¸ trÞ, chøc n¨ng ph­¬ng tiÖn l­u th«ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i. V× vËy ph¸t huy víi tèc ®é cao chøc n¨ng thanh to¸n cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i cã liªn quan ®Õn viÖc cung øng tæng khèi l­îng thanh to¸n cho toµn x· héi, mét t¸c nh©n cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Chøc n¨ng thanh to¸n lµ chøc n¨ng cæ truyÒn cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ngµy nay nh÷ng s¶n phÈm hiÖn ®¹i cña nã lµ nh÷ng tÊm c¸c ®iÖn tö, nh÷ng tÊm mica thay cho vµng b¹c ch©u b¸u, thay cho tiÒn tÖ, lµ do sù ph¸t triÓn cña chøc n¨ng nµy. TÝn dông Ph¹m trï tÝn dông trë thµnh chøc n¨ng cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i ngay tõ thuë Ng©n hµng chµo ®êi. TÝn dông bao hµm ý nghÜa huy ®éng vèn, thu hót tiÒn göi vµ cho vay. C¸c nhµ khoa häc kinh tÕ ®· coi Ng©n hµng lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp, th× viÖc cung øng tÝn dông ®­îc coi nh­ viÖc thùc hiÖn mét trong c¸c “s¶n phÈm” chñ yÕu, mét “s¶n phÈm gi¸n tiÕp”. S¶n phÈm nµy ®em ra tiªu dïng sÏ t¹o ra viÖc lµm, t¹o ra s¶n phÈm x· héi do khai th¸c tµi nguyªn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®¹i bé phËn quü cho vay tËp trung qua ng©n hµng vµ tõ ®ã ®¸p øng nhu cÇu vèn bæ sung cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n. TÝn dông ng©n hµng kh«ng nh÷ng chØ ®¸p øng nhu cÇu vèn ng¾n h¹n ®Ó bæ sung vèn l­u ®éng cho c¸c doang nghiÖp vµ c¸ nh©n mµ cßn tham gia cÊp vèn cho ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, ®æi míi c¶i tiÕn kü thuËt c«ng nghÖ s¶n suÊt. Ngoµi ra, tÝn dông ng©n hµng cßn ®¸p øng mét phÇn ®¸ng kÓ nhu cÇu tiªu dïng cña c¸ nh©n. Nh­ vËy, tÝn dông ng©n hµng lµ h×nh thøc tÝn dông chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nã ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho nÒn kinh tÕ rÊt linh ho¹t vµ kÞp thêi. Cung øng dÞch vô Ng©n hµng Mét x· héi v¨n minh ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng hÖ thèng cung øng dÞch vô, mét chøc n¨ng quan träng cña Ng©n hµng hiÖn ®¹i còng ®­îc ph¸t triÓn theo sù tiÕn bé cña nÒn v¨n minh. §ã lµ dÞch vô Ng©n hµng. Ng©n hµng th­¬ng m¹i cung cÊp dÞch vô cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ xuÊt khÈu vµ kh¸ch hµng lµ c¸ nh©n nh÷ng lo¹i dÞch vô th«ng th­êng vµ thanh to¸n chuyÓn tiÒn uû th¸c, t­ vÊn ®Çu t­ mua tr¶ gãp, c¸c dÞch vô l÷ hµnh…. Ngµy nay hiÖn ®¹i h¬n lµ c¸c lo¹i thÎ ®iÖn tö, m¸y rót tiÒn tù ®éng, dÞch vô chøng kho¸n, c¸c dÞch vô Ng©n hµng t¹i gia, thÎ sÐc…Chøc n¨ng nµy trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t huy h¬n bao giê hÕt. Tãm l¹i bèn chøc n¨ng chñ yÕu nãi trªn quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tÝn dông 1. Kh¸i niÖm tÝn dông ng©n hµng Ngµy nay c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi, tån t¹i tÊt yÕu trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. Tr×nh ®é ph¸t triÓn hÖ thèng Ng©n hµng cña mét n­íc thÓ hiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn cña n­íc ®ã, v× ®ã lµ nêi biÓu hiÖn tËp trung nhÊt mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Nh÷ng th«ng tin liªn quan ®Õn ho¹t ®éng Ng©n hµng lu«n lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c tÇng líp d©n c­, c¸c doanh nghiÖp vµ ChÝnh phñ. Ng©n hµng lµ ng­êi m«i giíi gi÷a nh÷ng ng­êi cã vèn nhµn rçi víi nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu vay vèn. Th«ng qua c¬ chÕ thÞ tr­êng, Ng©n hµng cã kh¶ n¨ng thu hót hÇu hÕt nh÷ng nguån tiÒn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ ®Ó chuyÓn giao ®óng n¬i, ®óng lóc, phï hîp víi nhu cÇu trong s¶n xuÊt kinh doanh. §ã lµ ho¹t ®éng sinh lêi chñ yÕu cña c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i – ho¹t ®éng tÝn dông. VÒ néi dung kinh tÕ, tÝn dông Ng©n hµng lµ sù chuyÓn nh­îng t¹m thêi quyÒn sö dông mét sè l­îng tiÒn nhÊt ®Þnh cña Ng©n hµng (ng­êi cho vay) cho ng­êi ®i vay trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh víi cam kÕt hoµn tr¶ cã kÌm theo l·i. TÝn dông lµ mét ph¹m trï kinh tÕ xuÊt hiÖn vµ tån t¹i trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lµ tiÒn ®Ò lµm n¶y sinh c¸c h×nh thøc kh¸c nhau cña quan hÖ tÝn dông: TÝn dông Nhµ n­íc, tÝn dông th­¬ng m¹i, tÝn dông Ng©n hµng … Trong ®ã, tÝn dông Ng©n hµng ®ãng vai trß rÊt quan träng. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, c¸c h×nh thøc tÝn dông Ng©n hµng ngµy cµng ®a d¹ng, ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh. 1.1. C¸c h×nh thøc tÝn dông Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, tÝn dông cã ph¹m vi ho¹t ®éng réng lín vµ ®a d¹ng, viÖc ph©n lo¹i chØ cã tÝnh chÊt t­¬ng ®èi. Trªn c¬ së c¸c c¨n cø kh¸c nhau mµ h×nh thµnh c¸c h×nh thøc tÝn dông kh¸c nhau. C¨n cø vµo thêi h¹n trong quan hÖ tÝn dông: TÝn dông ng¾n h¹n: lµ c¸c kho¶n cho vay mµ thêi h¹n kh«ng qu¸ mét n¨m. Môc ®Ých lµ ®¸p øng nhu cÇu vèn l­u ®éng ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vÒ mua nguyªn vËt liÖu, chi phÝ s¶n xuÊt. TÝn dông trung h¹n: Th­êng lµ trªn mét n¨m ®Õn 3, 5 hay 7 n¨m tuú theo quan ®iÓm cña mçi quèc gia (n­íc ta lµ 3 n¨m). môc ®Ých lµ vay vèn ®Ó söa ch÷a, kh¾c phôc, thay thÕ tµi s¶n cè ®Þnh hoÆc c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt, ®æi míi quy tr×nh c«ng nghÖ vµ x©y dùng míi nh÷ng c«ng tr×nh lo¹i nhá, thêi h¹n thu håi vèn nhanh. TÝn dông dµi h¹n: Trªn 3, 5 hay 7 n¨m tuú theo mçi n­íc. Môc ®Ých lµ sö dông vèn vay gÇn nh­ tÝn dông trung h¹n nh­ng víi nh÷ng c«ng tr×nh quy m« lín, thêi h¹n thu håi vèn l©u h¬n. C¨n cø vµo môc ®Ých tÝn dông: TÝn dông phôc vô s¶n xuÊt l­u th«ng hµng ho¸: Lµ lo¹i tÝn dông ®­îc cung cÊp cho c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ kinh doanh hµng ho¸. Nã ®¸p øng nhu cÇu vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó dù tr÷ nguyªn vËt liÖu, cho vay chi ®Ó ®¸p øng chi phÝ s¶n xuÊt hoÆc ®¸p øng nhu cÇu vèn trong quan hÖ thanh to¸n gi÷a c¸c doanh nghiÖp. TÝn dông tiªu dïng: Cho vay ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng nh­ mua chÞu hµng ho¸, x©y dùng nhµ ë hoÆc c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c. Ph©n lo¹i theo thµnh phÇn kinh tÕ: TÝn dông ®èi víi kinh tÕ ngoµi quèc doanh: Lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a Ng©n hµng víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh bao gåm: C«ng ty TNHH, C«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp t­ nh©n, hé c¸ thÓ, tæ s¶n xuÊt vµ hîp t¸c x·. TÝn dông ®èi ví kinh tÕ quèc doanh: Lµ quan hÖ tÝn dông cña Ng©n hµng víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. C¨n cø theo chñ thÓ tÝn dông: TÝn dông Ng©n hµng: Lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp víi Ng©n hµng. - TÝn dông th­¬ng m¹i: Lµ quan hÖ tÝn dông ®­îc thùc hiÖn b»ng h×nh thøc tiÒn tÖ hoÆc hiÖn vËt gi÷a mét bªn lµ Nhµ n­íc vµ mét bªn lµ tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n trong x· héi. TÝn dông hîp t¸c x· TÝn dông t­ nh©n TÝn dông quèc tÕ C¨n cø vµo b¶o ®¶m trong quan hÖ tÝn dông: TÝn dông cã b¶o ®¶m ( thÕ chÊp ) TÝn dông kh«ng cã b¶o ®¶m (tÝn chÊp) Vai trß tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng Cïng víi sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý, vai trß tÝn dông Ng©n hµng còng cã sù thay ®æi vÒ b¶n chÊt. Tr­íc ®©y, trong thêi kú bao cÊp; tÝn dông nh­ lµ mét tæ chøc cÊp ph¸t vèn Ng©n s¸ch. ChÝnh v× vËy th­êng x¶y ra t×nh tr¹ng n¬i cÇn vèn ®Ó s¶n xuÊt th× kh«ng cã hoÆc kh«ng kÞp thêi, n¬i th× l¹i ®Ó vèn n»m ø ®äng trong mét thêi gian dµi. KÓ tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, hÇu nh­ t×nh tr¹ng ®ã ®· chÊm døt. Víi sù c¶i tæ hÖ thèng Ng©n hµng tõ mét cÊp sang hai cÊp, hµng lo¹t c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc thµnh lËp. C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc h×nh thµnh nh»m môc ®Ých huy ®éng vèn cña toµn x· héi, bao gåm c¸ nh©n, tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc x· héi trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, n©ng cao søc c¹nh tranh cña toµn x· héi. Sau ®©y lµ vai trß tÝn dông Ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 1.2.1. Thóc ®Èy tÝch tô vµ cung cÊp vèn cho nÒn kinh tÕ Ho¹t ®éng tÝn dông Ng©n hµng ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho nÒn kinh tÕ Quèc d©n, lµ cÇu nèi gi÷a cung vµ cÇu vÒ vèn. Lµ mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ, c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i thùc hiÖn nhiÖm vô mµ Ng©n hµng Trung ­¬ng giao phã, c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn lu«n lu«n cè g¾ng ®¹t lîi nhuËn tèi ®a ®Ó tù kh¼ng ®Þnh m×nh. Nh­ víi mäi tæ chøc kinh doanh kh¸c, ho¹t ®éng chÝnh cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ ho¹t ®éng tÝn dông, nã ®em l¹i 70 - 80% thu nhËp cho Ng©n hµng. ChÝnh v× vËy th«ng qua ho¹t ®éng huy ®éng vèn, c¸c ng©n hµng Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®· gãp phÇn tÝch cùc tËp trung c¸c nguån vèn nhµn rçi cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Trªn c¬ së ®ã c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i l¹i b¬m nguån tiÒn ®ã trë laÞ nÒn kinh tÕ, ®¸p øng nhu cÇu vèn cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt vµ më réng víi quy m« ngµy cµng lín c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. ViÖc tËp trung vµ ph©n phèi tÝn dông ®· gãp phÇn ®iÒu hoµ vèn trong toµn bé nÒn kinh tÕ Quèc d©n. TÝn dông ng©n hµng lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­, lµ ®éng lùc khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­. Nh­ vËy tÝn dông Ng©n hµng lµ c¸nh tay ®¾c lùc cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng ®iÒu hoµ tiÒn tÖ, thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« cña nhµ n­íc, k×m chÕ vµ ®Èy lïi l¹m ph¸t, t¹o ra m«i tr­êng kinh doanh æn ®Þnh. 1.2.2. §Èy m¹nh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh lu«n ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi nhau nÕu kh«ng muèn tôt hËu vµ ®µo th¶i. Do ®ã, nhu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn kh«ng nh÷ng lµ nhu cÇu tù th©n mµ cßn do ®ßi hái cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. §Ó cã thÓ më réng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c doanh nghiÖp cÇn cã nhiÒu yÕu tè nh­: nguån nh©n lùc, c«ng nghÖ, ®Êt ®ai, kü thuËt, vèn… Tuy nhiªn, cã thÓ kh¼ng ®Þnh vèn lµ quan träng nhÊt v× nÕu cã vèn doanh nghiÖp sÏ cã ®­îc c¸c yÕu tè kh¸c do thÞ tr­êng lu«n s½n sµng cung øng. §Ó cã vèn, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ t×m kiÕm ë