Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá VIII khẳng định “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”; “Quản lý giáo dục là khâu đột phá nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo”. Quan điểm này được cụ thể hoá trong Chỉ thị 40-CT/TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 của Ban Bí thư TW Đảng: “Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là lực lượng nòng cốt, có vai trò quan trọng. Tuy nhiên, trước những yêu cầu mới của sự phát triển giáo dục và đào tạo, đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục còn những hạn chế, bất cập. Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục chưa ngang tầm với yêu cầu phát triển của sự nghiệp giáo dục”. Hiện nay đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục (CBQLGD) các cấp từ mầm non đến đại học còn có những hạn chế, bất cập chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của sự nghiệp giáo dục, ít được đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ quản lý và quản lý giáo dục. Trong tổng số trên 90.000 CBQLGD ( ) của hệ thống giáo dục quốc dân, hiện nay chỉ có khoảng 40% được bồi dưỡng ngắn hạn về nghiệp vụ quản lý giáo dục, trên 0,02% được đào tạo ở trình độ cử nhân và thạc sỹ về quản lý giáo dục .
Khi miền Bắc bước vào thời kỳ khôi phục kinh tế và cải tạo XHCN (1954), Đại hội Giáo dục toàn quốc (3/1956) thông qua cải cách giáo dục lần II, nhấn mạnh yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục. Đặc biệt, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng Lao động Việt Nam (1960), đã chỉ ra phương hướng xây dựng nền giáo dục theo hướng XHCN. Trước nhiệm vụ cách mạng mới, cùng với việc đẩy mạnh và nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên, công tác bồi dưỡng cán bộ quản lý - trước hết là Hiệu trưởng được chú ý nhiều hơn. Từ năm 1964, hệ thống các trường bồi dưỡng đội ngũ CBQLGD đã được thành lập ở các tỉnh, thành phố để làm nhiệm vụ bồi dưỡng giáo viên, bồi dưỡng hiệu trưởng các trường phổ thông (chủ yếu là các trường phổ thông cấp 1, 2). Năm 1966, Trường Lý luận Nghiệp vụ giáo dục trực thuộc Bộ Giáo dục được thành lập để thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng CBQLGD phòng giáo dục quận, huyện, trường phổ thông trung học và tổ chức một số lớp bồi dưỡng cho các CBQL của ngành về một số vấn đề cấp bách trong quản lý giáo dục.
Sau khi đất nước thống nhất (1975), yêu cầu phát triển giáo dục ngày càng cao, việc đào tạo, bồi dưỡng CBQLGD và nghiên cứu khoa học quản lý giáo dục trở thành một nhu cầu cấp thiết. Năm 1976, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) đã quyết định thành lập Trường Cán bộ quản lý giáo dục trên cơ sở Trường Lý luận nghiệp vụ của Bộ Giáo dục theo Quyết định số 190/TTg ngày 01/10/1976 của Thủ tướng Chính phủ với nhiệm vụ “Đào tạo và bồi dưỡng cán bộ quản lý các Sở, Ty, các Phòng giáo dục, các trường sư phạm, các trường cán bộ quản lý của ngành giáo dục và các trường phổ thông”.
Năm 1990, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quyết định sáp nhập 3 đơn vị: Trường Cán bộ quản lý giáo dục, Trường Cán bộ quản lý đại học, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề và Trung tâm nghiên cứu tổ chức quản lý và kinh tế học giáo dục thành Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo. Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo; là trung tâm đào tạo, bồi dưỡng về khoa học quản lý cho đội ngũ cán bộ quản lý của ngành giáo dục và đào tạo; là trung tâm nghiên cứu và tư vấn về khoa học quản lý, về cải tiến tổ chức quản lý của ngành; là nòng cốt về chuyên môn nghiệp vụ trong hệ thống các Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo của toàn ngành. Trường còn thực hiện hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực nhiệm vụ được giao.
Trong gần 30 năm qua, Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo đã có những bước phát triển cơ bản, toàn diện và thu được những kết quả đáng khích lệ. Trường đã thực sự trở thành trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý, công chức, viên chức ngành giáo dục cả nước, góp phần quan trọng trong việc nâng cao nghiệp vụ quản lý, năng lực tác nghiệp cho đội ngũ CBQLGD cho viên chức của ngành trong lĩnh vực quản lý giáo dục (tính đến nay đã đào tạo, bồi dưỡng cho trên 30.000 lượt CBQL và viên chức của ngành), đã xây dựng được nền móng của khoa học quản lý giáo dục và tham gia tích cực vào việc giải quyết những vấn đề mà thực tiễn công tác quản lý giáo dục đặt ra.
Thực hiện Quyết định số 09/TTg ngày 11/01/2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án “ Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD giai đoạn 2005 - 2010” và Quyết định số 73/2005/QĐ -TTg ngày 06/4/2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc Ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 37/2004/QH11 của Quốc hội khoá XI tại kỳ họp thứ sáu, Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo nhận thức rõ trách nhiệm của Nhà trường trong việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CBQLGD; nghiên cứu, tư vấn về khoa học quản lý giáo dục đáp ứng đòi hỏi của sự nghiệp phát triển giáo dục trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Việc đào tạo bồi dưỡng đội ngũ cán bộ có vai trò to lớn trong việc phát triển ngành giáo dục. Chính vì vậy tại Quyết định số 73/2005/QĐ -TTg ngày 06/4/2005 của Thủ tướng Chính phủ, chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 37/2004/QH11 của Quốc hội khoá XI tại kỳ họp thứ sáu đã có kế hoạch thành lập Học viện Quản lý Giáo dục. Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo xin trình Chính phủ và các Bộ, Ban ngành có liên quan bản Đề án thành lập Học viện Quản lý Giáo dục trên cơ sở Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo.
76 trang |
Chia sẻ: oanhnt | Lượt xem: 1544 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề án Thành lập học viện quản lý giáo dục trên cơ sở trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Bộ giáo dục và đào tạo
Trường cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo
đề án
thành lập học viện quản lý giáo dục trên cơ sở trường Cán bộ quản lý
giáo dục và đào tạo
Hà Nội, tháng 9 - 2005
Mở đầu
1. Đặt vấn đề
Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá VIII khẳng định “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”; “Quản lý giáo dục là khâu đột phá nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo”. Quan điểm này được cụ thể hoá trong Chỉ thị 40-CT/TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 của Ban Bí thư TW Đảng: “Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là lực lượng nòng cốt, có vai trò quan trọng. Tuy nhiên, trước những yêu cầu mới của sự phát triển giáo dục và đào tạo, đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục còn những hạn chế, bất cập... Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục chưa ngang tầm với yêu cầu phát triển của sự nghiệp giáo dục”. Hiện nay đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục (CBQLGD) các cấp từ mầm non đến đại học còn có những hạn chế, bất cập chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của sự nghiệp giáo dục, ít được đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ quản lý và quản lý giáo dục. Trong tổng số trên 90.000 CBQLGD (() B¸o c¸o cña ChÝnh phñ vÒ t×nh h×nh gi¸o dôc, sè 1534/CP –KG ngµy 14/10/2004.
) của hệ thống giáo dục quốc dân, hiện nay chỉ có khoảng 40% được bồi dưỡng ngắn hạn về nghiệp vụ quản lý giáo dục, trên 0,02% được đào tạo ở trình độ cử nhân và thạc sỹ về quản lý giáo dục .
Khi miền Bắc bước vào thời kỳ khôi phục kinh tế và cải tạo XHCN (1954), Đại hội Giáo dục toàn quốc (3/1956) thông qua cải cách giáo dục lần II, nhấn mạnh yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục. Đặc biệt, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng Lao động Việt Nam (1960), đã chỉ ra phương hướng xây dựng nền giáo dục theo hướng XHCN. Trước nhiệm vụ cách mạng mới, cùng với việc đẩy mạnh và nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên, công tác bồi dưỡng cán bộ quản lý - trước hết là Hiệu trưởng được chú ý nhiều hơn. Từ năm 1964, hệ thống các trường bồi dưỡng đội ngũ CBQLGD đã được thành lập ở các tỉnh, thành phố để làm nhiệm vụ bồi dưỡng giáo viên, bồi dưỡng hiệu trưởng các trường phổ thông (chủ yếu là các trường phổ thông cấp 1, 2). Năm 1966, Trường Lý luận Nghiệp vụ giáo dục trực thuộc Bộ Giáo dục được thành lập để thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng CBQLGD phòng giáo dục quận, huyện, trường phổ thông trung học và tổ chức một số lớp bồi dưỡng cho các CBQL của ngành về một số vấn đề cấp bách trong quản lý giáo dục.
Sau khi đất nước thống nhất (1975), yêu cầu phát triển giáo dục ngày càng cao, việc đào tạo, bồi dưỡng CBQLGD và nghiên cứu khoa học quản lý giáo dục trở thành một nhu cầu cấp thiết. Năm 1976, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) đã quyết định thành lập Trường Cán bộ quản lý giáo dục trên cơ sở Trường Lý luận nghiệp vụ của Bộ Giáo dục theo Quyết định số 190/TTg ngày 01/10/1976 của Thủ tướng Chính phủ với nhiệm vụ “Đào tạo và bồi dưỡng cán bộ quản lý các Sở, Ty, các Phòng giáo dục, các trường sư phạm, các trường cán bộ quản lý của ngành giáo dục và các trường phổ thông”.
Năm 1990, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quyết định sáp nhập 3 đơn vị: Trường Cán bộ quản lý giáo dục, Trường Cán bộ quản lý đại học, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề và Trung tâm nghiên cứu tổ chức quản lý và kinh tế học giáo dục thành Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo. Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo; là trung tâm đào tạo, bồi dưỡng về khoa học quản lý cho đội ngũ cán bộ quản lý của ngành giáo dục và đào tạo; là trung tâm nghiên cứu và tư vấn về khoa học quản lý, về cải tiến tổ chức quản lý của ngành; là nòng cốt về chuyên môn nghiệp vụ trong hệ thống các Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo của toàn ngành. Trường còn thực hiện hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực nhiệm vụ được giao.
Trong gần 30 năm qua, Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo đã có những bước phát triển cơ bản, toàn diện và thu được những kết quả đáng khích lệ. Trường đã thực sự trở thành trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý, công chức, viên chức ngành giáo dục cả nước, góp phần quan trọng trong việc nâng cao nghiệp vụ quản lý, năng lực tác nghiệp cho đội ngũ CBQLGD cho viên chức của ngành trong lĩnh vực quản lý giáo dục (tính đến nay đã đào tạo, bồi dưỡng cho trên 30.000 lượt CBQL và viên chức của ngành), đã xây dựng được nền móng của khoa học quản lý giáo dục và tham gia tích cực vào việc giải quyết những vấn đề mà thực tiễn công tác quản lý giáo dục đặt ra.
Thực hiện Quyết định số 09/TTg ngày 11/01/2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án “ Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD giai đoạn 2005 - 2010” và Quyết định số 73/2005/QĐ -TTg ngày 06/4/2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc Ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 37/2004/QH11 của Quốc hội khoá XI tại kỳ họp thứ sáu, Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo nhận thức rõ trách nhiệm của Nhà trường trong việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CBQLGD; nghiên cứu, tư vấn về khoa học quản lý giáo dục đáp ứng đòi hỏi của sự nghiệp phát triển giáo dục trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Việc đào tạo bồi dưỡng đội ngũ cán bộ có vai trò to lớn trong việc phát triển ngành giáo dục. Chính vì vậy tại Quyết định số 73/2005/QĐ -TTg ngày 06/4/2005 của Thủ tướng Chính phủ, chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 37/2004/QH11 của Quốc hội khoá XI tại kỳ họp thứ sáu đã có kế hoạch thành lập Học viện Quản lý Giáo dục. Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo xin trình Chính phủ và các Bộ, Ban ngành có liên quan bản Đề án thành lập Học viện Quản lý Giáo dục trên cơ sở Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo.
2. Những căn cứ để xây dựng Đề án thành lập Học viện Quản lý Giáo dục
Đề án thành lập Học viện Quản lý Giáo dục được xây dựng trên cơ sở các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, về phát triển GD&ĐT.
Các văn bản gồm:
- Văn kiện Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam các khoá VI,VII,VIII, IX;
- Nghị quyết Hội nghị TW II khoá VIII về định hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và nhiệm vụ đến năm 2000. Báo cáo của Bộ Chính trị tại Hội nghị lần thứ sáu BCH Trung ương khoá IX kiểm điểm việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII và phương hướng phát triển giáo dục từ nay đến năm 2005 và đến năm 2010.
- Nghị quyết TW III khoá VIII về chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá ;
- Chỉ thị 40/CT-TW ngày 15/06/2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD;
- Luật Giáo dục;
- Nghị quyết 37/2004/QH11 ngày 03/12/2004 của Quốc hội Khoá XI;
- Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2001- 2010;
- Nghị định số 85/2003/NĐ-CP ngày 18/07/2003 Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Giáo dục và Đào tạo
- Quyết định số 153/2003/QĐ-TTg ngày 30/07/2003 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Điều lệ trường đại học;
- Quyết định 09/2005/QĐ-TTg ngày 11/01/2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD giai đoạn 2005-2010;
- Quyết định số 73/2005/QĐ-TTg ngày 06/4/2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 37/2004/QH11 khoá XI, kỳ họp thứ sáu của Quốc hội về giáo dục.
Chương I
Sự cần thiết thành lập Học viện Quản lý Giáo dục
Xuất phát từ yêu cầu của sự nghiệp phát triển giáo dục và đào tạo, thực trạng của công tác quản lý giáo dục, xu thế hội nhập quốc tế, đặc biệt từ yêu cầu đổi mới tư duy trong quản lý giáo dục mà Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã có những Chỉ thị, Nghị quyết và các Quyết định quan trọng về công tác quản lý giáo dục và đào tạo. Đặc biệt, Chỉ thị 40/CT-TW và Quyết định 09/2005/QĐ-TTg đã nêu rõ sự cần thiết của việc xây dựng và củng cố hệ thống các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng CBQLGD và thành lập Học viện Quản lý Giáo dục trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo.
I. Tổng quan về tình hình đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục.
1. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục.
1.1. Số lượng, cơ cấu:
a) Theo số liệu đầu năm học 2004-2005, cả nước có khoảng 10.400 CBQLGD cấp bộ, sở, phòng và khoảng 80.000 CBQLGD các trường từ mầm non, phổ thông, THCN, dạy nghề, CĐ và ĐH (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, cán bộ quản lý ở các phòng, ban, khoa) chiếm khoảng 10% trong tổng số cán bộ, công chức ngành giáo dục. Đội ngũ CBQLGD cơ bản là đủ về số lượng.
b) Cơ cấu CBQLGD theo cấp học, bậc học: khoảng 18% ở giáo dục mầm non, 65% ở giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên, 6% ở giáo dục nghề nghiệp, cao đẳng và đại học, 11% ở cơ quan quản lý giáo dục các cấp.
Trên cơ sở phân tích 46.562 bộ hồ sơ CBQLGD, có thể rút ra một số kết luận sau :
- Số CBQLGD là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam chiếm tỷ lệ khá cao 71,8%. Trong đó ở Bộ Giáo dục và Đào tạo là 93%, ở các Sở GD&ĐT là 87%, ở các Phòng GD&ĐT là 86%, ở các trường là 74%; và trong đội ngũ chuyên viên ở các cơ quan quản lý giáo dục các cấp là 52%.
- Tuổi trung bình của đội ngũ CBQLGD khá cao. Tỷ lệ CBQLGD có độ tuổi dưới 35 hầu như không có; trong khi đó ở tuổi trên 50 ở Bộ là 84%, ở Sở là 44%, ở Phòng là 42%, ở các trường trực thuộc Bộ là 51%, ở các trường thuộc địa phương là 26%.
- Trong đội ngũ chuyên viên, khoảng 60% chuyên viên của Bộ có độ tuổi trên 50, còn 60% chuyên viên của các Sở và Phòng có độ tuổi trong khoảng 35 - 50.
- Phần lớn CBQLGD có trình độ đào tạo từ cao đẳng trở lên. Tỷ lệ CBQLGD được bổ nhiệm có trình độ đại học trở lên ở Bộ là 93%, ở Sở là 86%, ở Phòng là 83%. Tỷ lệ chuyên viên có trình độ từ đại học trở lên ở Bộ là 98%, ở các Sở và Phòng là 47%.
- Khoảng 60% CBQLGD chưa có chứng chỉ về quản lý giáo dục. Tỷ lệ được cấp chứng chỉ về quản lý giáo dục, đối với CBQL được bổ nhiệm ở Sở là 36%, ở phòng là 62%, chuyên viên thuộc Sở và Phòng là 13%. Tỷ lệ được cấp chứng chỉ về quản lý nhà nước đối với CBQL được bổ nhiệm ở Sở là 44%, ở Phòng là 33%, chuyên viên thuộc Sở và Phòng là 9%.
- Khoảng 60% CBQLGD chưa có chứng chỉ về lý luận chính trị. Tỷ lệ được cấp chứng chỉ về lý luận chính trị, đối với CBQL được bổ nhiệm ở Bộ là 82%, ở Sở là 59%, ở Phòng là 28%, chuyên viên ở Bộ là 88%, ở Sở và Phòng là 25%, CBQL các trường trực thuộc Bộ là 87%, CBQL các trường thuộc địa phương là 36%.
- Đại bộ phận CBQLGD (87%) chưa có chứng chỉ tin học. Tỷ lệ được cấp chứng chỉ tin học, đối với CBQL được bổ nhiệm ở Bộ là 1,5%, ở Sở là 45,7%, ở Phòng là 28,4%, chuyên viên công tác ở Bộ là 6%, chuyên viên công tác ở Sở và Phòng là 24%, CBQL các trường trực thuộc Bộ là 55%, CBQL các trường thuộc địa phương là 10%.
- Số đông CBQLGD (88%) chưa có chứng chỉ ngoại ngữ. Tỷ lệ được cấp chứng chỉ ngoại ngữ, đối với CBQL được bổ nhiệm ở Bộ là 84%, ở Sở là 51%, ở Phòng là 24%, chuyên viên công tác ở Bộ là 80%, chuyên viên công tác ở Sở và Phòng là 19%, CBQL các trường trực thuộc Bộ là 87%, CBQL các trường thuộc địa phương là 8%.
1.2. Trình độ, năng lực quản lý.
a) Ưu điểm: Đội ngũ CBQLGD công tác ở các cơ quan quản lý giáo dục các cấp đều là các nhà giáo được bổ nhiệm, điều động sang làm quản lý. Phần lớn có bản lĩnh chính trị vững vàng, có trình độ chuyên môn cao, có kinh nghiệm trong công tác giáo dục. Trưởng thành trong công tác quản lý, CBQLGD nói chung có phẩm chất, đạo đức tốt, năng động, sáng tạo trong việc tổ chức thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước và sự chỉ đạo của Ngành; tham mưu cho cấp ủy đảng và chính quyền địa phương xây dựng các chính sách cán bộ, giáo viên, học sinh phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội địa phương; đội ngũ này đã và đang thực sự trở thành lực lượng nòng cốt đi đầu trong sự nghiệp phát triển giáo dục và đào tạo.
b) Nhược điểm: Tuy nhiên, xét ở góc độ trình độ quản lý và tính chuyên nghiệp, đội ngũ CBQLGD, đặc biệt ở cấp cơ sở, đang bộc lộ những hạn chế trên nhiều phương diện:
- Tính chuyên nghiệp chưa cao, thể hiện trong việc thực thi công vụ, khả năng tham mưu, xây dựng chính sách, chỉ đạo, tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật và đặc biệt là trong việc ứng dụng triển khai các phương pháp quản lý giáo dục trong xu thế phát triển của thời đại. Trước khi được bổ nhiệm, điều động, hầu hết các CBQLGD đều chưa được đào tạo qua kiến thức quản lý. Do vậy, họ còn lúng túng trong việc thực thi vai trò và các chức năng quản lý giáo dục, trong sự thể hiện trách nhiệm cá nhân; khả năng phối hợp trong tổ chức và giữa các bên liên quan trong và ngoài hệ thống của một số CBQLGD còn hạn chế. Một số CBQLGD ở các địa phương còn ỷ lại, thiếu chủ động, trông chờ vào sự “cầm tay chỉ việc” của cấp trên, chậm trễ và khó khăn trong việc phát hiện và giải quyết các vấn đề thực tiễn đặt ra từ cơ sở do thiếu kiến thức và kỹ năng quản lý giáo dục.
- Trình độ và năng lực điều hành trong quản lý còn bất cập, hạn chế về nhiều mặt. Đa số làm việc dựa vào kinh nghiệm cá nhân, chưa coi trọng công tác dự báo, xây dựng chiến lược, kế hoạch và quy trình hoạt động; do đó thường rơi vào sự vụ, tình thế. Kiến thức về pháp luật, về tổ chức bộ máy, về quản lý nhân sự và tài chính còn hạn chế, lúng túng trong thực thi trách nhiệm và thẩm quyền. Chỉ đạo hoạt động giáo dục còn thiếu tính hệ thống, đôi khi xa rời thực tế, nặng về lý luận chung chung, mang tính đối phó, kém hiệu quả. Hệ thống cán bộ thanh tra giáo dục chưa được chú ý đúng mức, chưa tận dụng và vận dụng đầy đủ công cụ thanh tra trong quản lý, do đó hiệu lực thanh tra thấp. Chế độ báo cáo còn thiếu thường xuyên và thống nhất; số liệu thiếu độ tin cậy, có khi còn chạy theo thành tích mà không nhận thức đầy đủ tác hại sâu xa. Trình độ ngoại ngữ, kỹ năng tin học còn nhiều hạn chế trong việc thu thập và xử lý thông tin trong và ngoài nước về giáo dục và các mặt của đời sống kinh tế xã hội để nâng cao trình độ nghề nghiệp.
- Hiện nay tuổi trung bình của CBQLGD còn cao, hạn chế sự năng động, hẫng hụt nguồn nhân lực quản lý giáo dục kế cận, thiếu quy trình phát hiện, tuyển chọn, đào tạo, dẫn tới thiếu quy hoạch.
- Hệ thống văn bản pháp quy cho quản lý còn thiếu và không kịp thời. Chế độ chính sách cho CBQLGD còn nhiều bất cập, chưa động viên, thu hút được sức lực trí tuệ của đội ngũ CBQLGD. Việc đánh giá CBQLGD chưa thường xuyên và còn lúng túng, cảm tính chưa bảo đảm tính khoa học .
- Riêng đối với các trường ngoài công lập, đại bộ phận cán bộ quản lý từ các thành viên hội đồng quản trị đến phụ trách các phòng, ban là những người ít có kinh nghiệm về quản lý giáo dục; chưa được đào tạo, bồi dưỡng về lý luận chính trị , kiến thức và nghiệp vụ quản lý.
1.3. Thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục
a) Kế hoạch và quy hoạch công tác đào tạo, bồi dưỡng CBQLGD
- Hàng năm hoặc từng thời kỳ (theo chu kỳ bồi dưỡng), Bộ Giáo dục trước đây và Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày nay đã xây dựng kế hoạch và quy hoạch đào tạo, bồi dưỡng CBQLGD. Trước năm 1990 công tác này được tiến hành đều đặn và tương đối có chất lượng.
- Sau năm 1990, công tác bồi dưỡng CBQLGD được xây dựng trong kế hoạch chung về công tác bồi dưỡng giáo viên và CBQLGD. Tuy nhiên, công tác bồi dưỡng giáo viên được chỉ đạo thực hiện tốt hơn; công tác bồi dưỡng CBQLGD chưa được tổ chức một cách đầy đủ cả về nội dung, phương thức và thời gian.
- Đội ngũ công chức, viên chức chuyên môn công tác tại các cơ quan quản lý giáo dục, các trường ĐH, CĐ và một số cơ sở giáo dục và đào tạo còn rất ít được đào tạo, bồi dưỡng về kiến thức và kỹ năng QLGD.
b) Chất lượng và hiệu quả của công tác đào tạo, bồi dưỡng CBQLGD.
- Về nội dung, chương trình, phương pháp đào tạo, bồi dưỡng:
Ngày 01/9/1964 Bộ Giáo dục đã ban hành Thông tư số 46/TT hướng dẫn thành lập Trường Bồi dưỡng cán bộ giáo viên ở các địa phương. Cuối năm 1965, trên toàn miền Bắc đã thành lập được 20 trường Bồi dưỡng cán bộ giáo viên và đến cuối năm học 1967-1968 hệ thống trường này đã có 25 trường.
Từ 1968 - 1970, các hiệu trưởng phổ thông cấp 1, cấp 2 bước đầu được bồi dưỡng theo một chương trình 4 tháng.
Từ năm học 1972 - 1973, bắt đầu thí điểm chương trình bồi dưỡng dài hạn cho hiệu trưởng phổ thông cơ sở.
Trong thời gian 1973 - 1975, ba dự thảo chương trình bồi dưỡng dài hạn có tính chất đào tạo cơ bản đã được hình thành. Đó là: chương trình đào tạo hiệu trưởng phổ thông cơ sở 46 tuần, trong đó có 12 tuần về cơ sở chủ nghĩa Mác - Lênin. Đào tạo hiệu trưởng trung học phổ thông 39 tuần về quản lý giáo dục và 7 tháng về cơ sở chủ nghĩa Mác - Lênin. Đào tạo trưởng phòng (ban) giáo dục huyện (quận) thời gian 39 tuần về quản lý giáo dục và 7 tháng về cơ sở chủ nghĩa Mác Lênin. Các chương trình này được ban hành theo Quyết định số 238/QĐ ngày 15/4/1981 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục.
Từ năm 1990 trở lại đây: Tổ chức thực hiện thí điểm chương trình đào tạo hiệu trưởng trường tiểu học cấp bằng cử nhân.
Năm 1995, triển khai chương trình đào tạo thạc sỹ chuyên ngành quản lý giáo dục.
Năm 1997, thực hiện Quyết định 874/TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra quyết định 3481/BGD&ĐT ban hành khung chương trình đào tạo bồi dưỡng cán bộ công chức của ngành giáo dục và đào tạo.
Từ năm 1997 đến nay, căn cứ vào khung chương trình được ban hành theo Quyết định 3481/BGD &ĐT , các chương tình đào tạo, bồi dưỡng CBQLGD sau đây đã được xây dựng: Chương trình bồi dưỡng CBQLGD trường mầm non; Chương trình bồi dưỡng CBQLGD trường tiểu học; Chương trình bồi dưỡng CBQLGD trường trung học cơ sở; Chương trình bồi dưỡng CBQLGD trường trung học phổ thông; Chương trình bồi dưỡng CBQLGD trường phổ thông dân tộc nội trú; Chương trình bồi dưỡng CBQLGD trường THCN; Chương trình bồi dưỡng CBQLGD trung tâm giáo dục thường xuyên; Chương trình bồi dưỡng CBQLGD trung tâm kỹ thuật tổng hợp - hướng nghiệp; Chương trình bồi dưỡng CBQLGD đại học, cao đẳng (phòng, ban, khoa); thanh tra viên giáo dục tiểu học và trung học cơ sở; nữ CB QLGD .v.v…
Hiện nay, mới có một chương trình được thực hiện thống nhất trong toàn quốc. Đó là chương trình bồi dưỡng CBQL trường tiểu học được ban hành theo Quyết định 4195/1997/QĐ- BGD &ĐT ngày 15/12/1997. Còn các chương trình cho các đối tượng khác chưa được thống nhất, phần lớn các chương trình trên đang được thực hiện tại Trường Cán bộ quản lý giáo dục và đào tạo.
Theo Quyết định số 874/TTg ngày 20/11/1996 của Thủ tướng Chính phủ về công tác đào tạo, bồi dưỡng công chức nhà nước, nội dung chương trình được thực hiện gồm: đường lối, chính sách phát triển kinh tế – xã hội, giáo dục; quản lý hành chính nhà nước; quản lý giáo dục - đào tạo và một số kiến thức về phương pháp luận, về khoa học quản lý, … Nhìn chung, chương trình vẫn dàn trải, nội dung nặng về lý luận, mang tính hàn lâm, chưa chú trọng bồi dưỡng nâng cao năng lực thực hành và chưa gắn với chức trách nhiệm vụ của từng loại CBQLGD.
- Phương thức và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng: chủ yếu là tập trung và tại chức, chưa tổ chức được các phương thức khác. Phương pháp đào tạo, bồi dưỡng có được chú ý cải tiến song hình thức nghe giảng vẫn là chủ yếu, phương thức kiểm tra, đánh giá chậm đổi mới, chưa chú trọng phát huy tính chủ động tích cực và khai thác kinh nghiệm thực tế của người học.
- Hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng và nghiên cứu khoa học:
Với sự cố gắng của các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng CBQLGD trong 5 năm trở lại đây, số lượng CBQLGD phổ thông và mầm non đã được đào tạo, bồi dưỡng tại các cơ sở đào tạo bồi dưỡng CBQLGD đã tăng lên đáng kể. Kết quả đó đã góp phần nâng cao năng lực quản lý trong hệ thống giáo dục, việc quản lý có khoa học hơn, hiệu quả hơn. Song trong khu vực đào tạo (dạy nghề, THCN, đại học và cao đẳng), tỷ lệ CBQL qua các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý còn thấp. Riêng đối với bộ phận CBQL các trường ngoài công lập, một loại hình đang có nhiều vấn đề mới đặt ra, mặc dù số lượng đã và đang tăng lên, nhưng bộ phận này chưa được đào tạo, bồi dưỡng về kiến thức và nghi