Đề tài Ban Công tác về việc Việt Nam gia nhập WTO

1 TÀI LIỆU HẠN CHẾ PHỔ BIẾN TỔ CHỨC THƯƠNG MẠI THẾ GIỚI WT/ACC/VNM/48 Ngày 27/10/2006 (06-5205) Ban Công tác về việc Việt Nam gia nhập WTO VIỆT NAM GIA NHẬP WTO Báo cáo của Ban Công tác về việc Việt Nam gia nhập WTO 2 MỤC LỤC Giới thiệu chung................................................................................................................... 4 Các tài liệu đã cung cấp....................................................................................................... 4 CHÍNH SÁCH KINH TẾ.................................................................................................... 6 Chính sách tiền tệ và ngân sách........................................................................................... 6 Ngoại hối và thanh toán..................................................................................................... 10 Chính sách đầu tư.............................................................................................................. 17 Tư nhân hoá và cổ phần hoá ............................................................................................. 40 Chính sách giá cả ............................................................................................................... 96 Chính sách cạnh tranh....................................................................................................... 48 KHUÔN KHỔ BAN HÀNH VÀ THỰC THI CHÍNH SÁCH.......................................... 53 CÁC CHÍNH SÁCH ẢNH HƯỞNG ĐẾN THƯƠNG MẠI HÀNG HÓA...................... 63 Quyền kinh doanh (quyền xuất nhập khẩu) ..................................................................... 63 1. Quy định về nhập khẩu.................................................................................................. 66 Thuế quan (Thuế xuất nhập khẩu) ................................................................................... 66 Các loại thuế nhập khẩu khác và phụ thu nhập khẩu ..................................................... 72 Miễn thuế nhập khẩu......................................................................................................... 79 Phí và Lệ phí áp dụng đối với các dịch vụ được cung ứng............................................... 80 Việc áp dụng thuế nội địa .................................................................................................. 84 Hạn chế định lượng nhập khẩu: cấm, hệ thống cấp giấy phép nhập khẩu và hạn ngạch ........ 87 Trị giá hải quan.................................................................................................................. 98 Quy tắc xuất xứ................................................................................................................ 108 Các thủ tục hải quan khác............................................................................................... 106 Kiểm tra trước khi gửi hàng............................................................................................ 107 Chống bán phá giá, thuế đối kháng, các biện pháp tự vệ............................................... 106 2. Quy định về xuất khẩu................................................................................................. 111 Thuế quan, phí và lệ phí áp dụng đối với các dịch vụ được cung ứng, áp dụng thuế nội địa đối với hàng xuất khẩu........................................ Error! Bookmark not defined. Hạn chế xuất khẩu........................................................................................................... 113 3. Chính sách trong nước ảnh hưởng tới xuất nhập khẩu hàng hóa............................. 116 Chính sách công nghiệp, bao gồm các chính sách trợ cấp.............................................. 116 Hàng rào kỹ thuật đối với thương mại, tiêu chuẩn và chứng nhận sự phù hợp............ 123 Các biện pháp kiểm dịch động, thực vật......................................................................... 136 Các biện pháp đầu tư liên quan đến thương mại (TRIMs) ............................................ 147 3 Các khu vực tự do, đặc khu kinh tế................................................................................. 143 Mua sắm Chính phủ ........................................................................................................ 152 Mua bán máy bay dân dụng ……………………………………………………………....152 Quá cảnh .......................................................................................................................... 149 Chính sách Nông nghiệp.................................................................................................. 151 (a) Nhập khẩu - Mô tả các hình thức bảo hộ biên giới được áp dụng............................ 151 (b) Xuất khẩu................................................................................................................... 153 (c) Chính sách trong nước ............................................................................................... 155 Ngư nghiệp....................................................................................................................... 157 QUYỀN SỞ HỮU TRÍ TUỆ LIÊN QUAN TỚI THƯƠNG MẠI (TRIPS) ................... 158 1. Khái quát chung........................................................................................................... 158 (a) Bảo hộ sở hữu trí tuệ .................................................................................................. 158 (b) Các cơ quan chịu trách nhiệm xây dựng và thi hành chính sách............................. 159 (c) Gia nhập các điều ước quốc tế về sở hữu trí tuệ........................................................ 151 (d) Áp dụng nguyên tắc đối xử quốc gia và đối xử tối huệ quốc đối với công dân nước ngoài........................................................................................................................ 161 (e) Phí, lệ phí và thuế ....................................................................................................... 161 2. Các tiêu chuẩn về nội dung bảo hộ, bao gồm cả thủ tục xác lập và duy trì quyền sở hữu trí tuệ......................................................................................................... 162 (a) Bản quyền tác giả ....................................................................................................... 168 (b) Nhãn hiệu, bao gồm cả nhãn hiệu dịch vụ................................................................. 167 (c) Chỉ dẫn địa lý, bao gồm cả tên gọi xuất xứ hàng hoá................................................ 170 (d) Kiểu dáng công nghiệp ………………………………………………………………...178 (e) Sáng chế ...................................................................................................................... 174 (f) Bảo hộ giống cây trồng............................................................................................... 183 (g) Thiết kế bố trí mạch tích hợp..................................................................................... 179 (h) Các yêu cầu đối với thông tin bí mật, bao gồm bí mật thương mại và dữ liệu thử nghiệm. ...................................................................................................................... 179 3. Các biện pháp kiểm soát hành vi lạm dụng quyền sở hữu trí tuệ.............................. 180 4. Thực thi ........................................................................................................................ 182 (a) Các thủ tục và chế tài dân sự ..................................................................................... 182 (b) Các biện pháp tạm thời.............................................................................................. 184 (c) Các thủ tục và chế tài hành chính.............................................................................. 185 (d) Các biện pháp kiểm soát biên giới đặc biệt ............................................................... 189 (e) Các thủ tục hình sự..................................................................................................... 191 4 CÁC CHÍNH SÁCH ẢNH HƯỞNG ĐẾN THƯƠNG MẠI DỊCH VỤ ………...............198 Minh bạch hoá ................................................................................................................. 213 Công bố thông tin thương mại......................................................................................... 213 Các bản thông báo ........................................................................................................... 217 CÁC HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI ................................................................................ 217 KẾT LUẬN...................................................................................................................... 216 Phụ lục 1……………………………………………………………………………………218 Phụ lục 2……………………………………………………………………………..226 Giới thiệu chung 1. Tháng 1 năm 1995, Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đã nộp đơn gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (Tài liệu WT/L/1). Tại cuộc họp ngày 31/1/1995, Đại hội đồng đã thành lập một Ban Công tác để xem xét đơn của Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam xin gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) theo Điều XII của Hiệp định Marrakesh về thành lập WTO. Các điều khoản tham chiếu và tư cách thành viên của Ban Công tác được quy định trong tài liệu WT/ACC/VNM/1/Rev.23. 2. Ban Công tác đã họp vào các ngày 30-31/7/1998 và ngày 3/12/1998; 22-23/7/1999; 30/11/2000; 10/4/2002; 12/5/2003 và 10/12/2003; 15/6/2004 và 15/12/2004 dưới sự chủ tọa của Ngài Seung Ho (Hàn Quốc); ngày 15/9/2005; ngày 27/03/2006 và ngày 18/07/2006, ngày 9/10/2006 và ngày 26/10/2006 dưới sự chủ toạ của Ngài Eirik Glenne (Na-uy). Các tài liệu đã cung cấp 3. Để có cơ sở cho việc thảo luận, Ban Công tác đã sử dụng bản Bị vong lục về Chế độ ngoại thương của Việt Nam (WT/ACC/VNM/2), các câu hỏi do các Thành viên đưa ra về chế độ ngoại thương của Việt Nam, cùng với các câu trả lời và các thông tin khác do các cơ quan chức năng của Việt Nam cung cấp (WT/ACC/VNM/3, Bản đính chính 1 và các Phụ lục 1, 2 và 3; WT/ACC/VNM/5 và Phụ lục 1; WT/ACC/VNM/6 và các Phụ lục 1 và 2; WT/ACC/VNM/7; WT/ACC/VNM/8; WT/ACC/VNM/9 và các Phụ lục 1 và 2; WT/ACC/VNM/10; WT/ACC/VNM/11 và các Bản sửa đổi 1, 2, 3, 4 và 5; WT/ACC/VNM/12; WT/ACC/VNM/13 và các Phụ lục 1 và 2; WT/ACC/VNM/14 và Phụ lục 1; WT/ACC/VNM/15 và các Phụ lục 1 và 2; WT/ACC/VNM/16; WT/ACC/VNM/18 và Bản sửa đổi 1; WT/ACC/VNM/19 và Bản sửa đổi 1; WT/ACC/VNM/20 và các Bản sửa đổi 1 và 2; WT/ACC/VNM/21 và các Bản sửa đổi 1 và 2; WT/ACC/VNM/22 và Bản sửa đổi 1; 5 WT/ACC/VNM/23; WT/ACC/VNM/24 và các Bản sửa đổi 1 và 2; WT/ACC/VNM/25 và các Bản sửa đổi 1, 2 và 3; WT/ACC/VNM/29; WT/ACC/VNM/31 và các Bản sửa đổi 1 và 2; WT/ACC/VNM/32; WT/ACC/VNM/33 và Phụ lục 1; WT/ACC/VNM/34; WT/ACC/VNM/35; WT/ACC/VNM/36; WT/ACC/VNM/37; WT/ACC/VNM/38; WT/ACC/VNM/39; WT/ACC/VNM/40; WT/ACC/VNM/41; WT/ACC/VNM/42; WT/ACC/VNM/44; WT/ACC/VNM/46 và WT/ACC/VNM/47 và Phụ lục 1), bao gồm các văn bản quy phạm pháp luật và các tài liệu khác được liệt kê tại Phụ lục I. Tuyên bố ban đầu 4. Đại diện của Việt Nam cho biết Việt Nam đang tiến hành quá trình cải cách kinh tế kể từ năm 1986 theo chính sách "Đổi mới", tập trung vào quản lý kinh tế theo định hướng thị trường; tái cơ cấu để xây dựng một nền kinh tế nhiều thành phần; cải cách hành chính, tiền tệ và tài chính; và phát triển các quan hệ kinh tế đối ngoại. Với việc gia nhập Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN), Diễn đàn Hợp tác Á - Âu (ASEM) và Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), Việt Nam đã và đang tham gia vào các thể chế khu vực mà tại đó các nguyên tắc và quy định của WTO được cam kết tuân thủ, và việc Việt Nam tham gia vào các thể chế này cũng đồng thời là bước chuẩn bị và hỗ trợ đáng kể cho tiến trình gia nhập WTO của Việt Nam. 5. Việt Nam nhận thức được vai trò to lớn và tầm quan trọng của WTO đối với sự phát triển của nền kinh tế toàn cầu cũng như đối với sự tăng trưởng kinh tế của từng quốc gia. Việt Nam quyết định xin gia nhập WTO nhằm mở rộng các mối quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư với các Thành viên khác, thể hiện quyết tâm vững chắc đối với việc tiếp tục tiến trình hội nhập nền kinh tế vào hệ thống thương mại thế giới. Nhận thức được việc trở thành Thành viên của WTO sẽ gắn liền với cả quyền lợi được hưởng lẫn nghĩa vụ phải thực hiện, Việt Nam cam kết lấy các nguyên tắc của WTO làm nền tảng cho các chính sách thương mại của mình. Việt Nam đã và đang tiến hành rà soát và sửa đổi luật pháp để từng bước phù hợp với các quy định và nguyên tắc của WTO. 6. Chính phủ đã thành lập Uỷ ban Quốc gia về Hợp tác Kinh tế Quốc tế (NCIEC) mang tính chất liên bộ ngành, chịu trách nhiệm điều phối liên ngành về xây dựng chính sách và hợp tác kinh tế, đồng thời thành lập Đoàn đàm phán chính phủ về các vấn đề Kinh tế và Thương mại quốc tế bao gồm các quan chức cao cấp của nhiều bộ ngành. Việt Nam sẵn sàng đàm phán trên mọi lĩnh vực mà các Thành viên WTO quan tâm. Đề cập đến Việt Nam với tư cách là một nước đang phát triển với thu nhập thấp và nợ nước ngoài cao, đại diện của Việt Nam hy vọng và tin tưởng rằng các Thành viên sẽ thông cảm và linh động trong quá trình xây dựng các điều khoản và điều kiện để Việt Nam trở thành thành viên của WTO. 7. Các Thành viên của WTO nhiệt liệt hoan nghênh đơn xin gia nhập WTO của Việt Nam và cam kết sẽ ủng hộ Việt Nam trong tiến trình gia nhập. Các Thành viên đánh giá cao những cải cách quan trọng mà Việt Nam đã thực hiện và khuyến khích Việt Nam tiếp tục 6 theo đuổi các chính sách minh bạch, tự do hóa và theo định hướng thị trường. Tiến trình hội nhập của Việt Nam vào nền kinh tế thế giới sẽ tạo điều kiện cho Việt Nam củng cố vững chắc những thành quả đạt được từ công cuộc cải cách kinh tế hiện tại. Một số Thành viên lưu ý rằng Việt Nam cần điều chỉnh chế độ thương mại và pháp luật hơn nữa để phù hợp với các yêu cầu của WTO, và mong muốn tích cực cộng tác với Việt Nam nhằm đạt được mục tiêu này. 8. Ban Công tác đã rà soát các chính sách kinh tế và chế độ ngoại thương của Việt Nam cùng với các điều khoản dự kiến của bản dự thảo Nghị định thư gia nhập WTO. Các quan điểm của các thành viên Ban Công tác về những khía cạnh khác nhau của chế độ ngoại thương Việt Nam và về các điều khoản và điều kiện gia nhập WTO của Việt Nam được tóm tắt dưới đây từ đoạn 9 đến đoạn 527. CHÍNH SÁCH KINH TẾ Chính sách tiền tệ và ngân sách 9. Đại diện của Việt Nam thông báo rằng theo Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, mục tiêu chính trong chính sách tiền tệ của Việt Nam là ổn định giá trị đồng tiền - đồng Việt Nam (VND), kiểm soát lạm phát và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội. Tín dụng được chuyển tới các hoạt động để phát huy tối đa tiềm năng của các thành phần kinh tế khác nhau. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ như tái cấp vốn, dự trữ bắt buộc, lãi suất, tỷ giá, nghiệp vụ thị trường mở và các công cụ bổ sung khác để quản lý lượng cung tiền. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã áp dụng lãi suất tái chiết khấu thống nhất cho tất cả các ngân hàng thương mại kể từ năm 1999. Chính sách tín dụng tiếp tục được cải thiện để đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về vốn cho tăng trưởng kinh tế phù hợp với các mục tiêu chính sách tiền tệ qua từng thời kỳ. Cơ chế tín dụng đã được sửa đổi theo hướng thông thoáng hơn nhằm tạo ra một sân chơi bình đẳng giữa các thành phần kinh tế khác nhau, nâng cao tính tự chủ và trách nhiệm giải trình của các tổ chức tín dụng, và nâng cao chất lượng tín dụng. 10. Được hỏi về mức nợ thương mại của các doanh nghiệp thuộc khu vực nhà nước, đại diện của Việt Nam thông báo rằng các doanh nghiệp quốc doanh nợ các ngân hàng thương mại Việt Nam 142,9 nghìn tỷ đồng vào năm 2004, chiếm 34,0% tổng số dư nợ của các tổ chức tín dụng và 42,8% tổng số dư nợ của 4 ngân hàng thương mại quốc doanh lớn của Việt Nam – ngân hàng thương mại quốc doanh thứ năm của Việt Nam rất nhỏ và thường không được tính trong các số liệu thống kê. Nợ xấu của các doanh nghiệp quốc doanh nợ các ngân hàng thương mại quốc doanh ở mức 4,646 tỷ đồng vào tháng 12 năm 2004, chiếm 3,67% tổng số 7 cho vay của các ngân hàng. Các định chế tài chính, bao gồm các ngân hàng thương mại quốc doanh, đã xây dựng quy chế cho vay của từng ngân hàng dựa trên các tiêu chí khách quan như khả năng trả nợ của khách hàng, kế hoạch sản xuất và kinh doanh, đánh giá tính khả thi, và đánh giá hiệu quả dự án đầu tư, theo Quyết định số 1627 ngày 31/12/2001 về Quy chế Cho vay của các Tổ chức Tín dụng đối với Khách hàng. Các định chế tài chính tự xem xét và quyết định có cho vay các doanh nghiệp quốc doanh hay không theo các điều kiện có tính thương mại. Họ tự chịu trách nhiệm về các hoạt động tín dụng của mình. Hỗ trợ thông qua Quỹ Hỗ trợ Phát triển đã lên đến 917,1 tỷ đồng vào năm 2004, bao gồm 504,3 tỷ đồng thông qua các khoản cho vay đầu tư trung và dài hạn, 3 tỷ đồng thông qua các khoản cho vay đầu tư ngắn hạn, và 109,9 tỷ đồng dưới hình thức hỗ trợ lãi suất sau đầu tư. Đại diện của Việt Nam đã cung cấp số liệu thống kê về các khoản hỗ trợ được cấp qua Quỹ Hỗ trợ Phát triển, bao gồm thông tin về các khoản nợ xấu, trong Phụ lục 1 của tài liệu WT/ACC/VNM/39. Đại diện của Việt Nam bổ sung thêm rằng vấn đề về nợ xấu của khu vực nhà nước đã được giải quyết thông qua cổ phần hoá và tái cơ cấu các doanh nghiệp quốc doanh (xem phần “Tư nhân hoá và cổ phần hoá” dưới đây). 11. Đại diện của Việt Nam cho biết một số biện pháp đã được tiến hành kể từ năm 2001 để tổ chức lại các ngân hàng thương mại quốc doanh với mục tiêu nâng cao hiệu quả của ngân hàng. Chất lượng tài sản có, năng lực chuyên môn, và năng lực quản lý rủi ro đã được nâng cao; cho vay chính sách đã được tách ra khỏi các hoạt động tín dụng thương mại và được giao cho ngân hàng chính sách xã hội; các ngân hàng thương mại quốc doanh phải xây dựng sổ tay tín dụng của mình, được áp dụng từ khoảng cuối năm 2004 đầu năm 2005; và hệ thống quản lý rủi ro tín dụng được xây dựng phù hợp với các chuẩn mực quốc tế. Ngoài ra, các tổ chức tín dụng và các ngân hàng thương mại quốc doanh được yêu cầu, theo Luật Các Tổ chức Tín dụng, phải thiết lập một hệ thống kiểm toán nội bộ và một Ban Kiểm soát chịu trách nhiệm giám sát các hoạt động tài chính và kế toán của tổ chức tín dụng hoặc ngân hàng, đảm bảo an toàn trong hoạt động tín dụng, và thực hiện kiểm toán nội bộ định kỳ. Nhằm nâng cao tính ổn định cho khu vực ngân hàng và nhanh chóng áp dụng các chuẩn mực quốc tế về hoạt động ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Quyết định số 493/2005/QĐ- NHNN ngày 22/4/2005 về Phân loại Nợ và Trích lập Dự phòng để Xử lý Rủi ro Tín dụng trong Hoạt động Ngân hàng của các Tổ chức Tín dụng. Theo Quyết định này, các khoản nợ được chia thành năm nhóm. Nhóm thứ nhất, “nợ đủ tiêu chuẩn”, có tỷ lệ dự phòng là 0%; nhóm thứ hai, “nợ cần chú ý”, có tỷ lệ dự phòng 5%; nhóm thứ ba, “nợ dưới tiêu chuẩn”, có tỷ lệ dự phòng 20%; nhóm thứ tư, “nợ nghi ngờ”, có tỷ lệ dự phòng 50%; và nhóm thứ 5, “nợ có khả năng mất vốn”, có tỷ lệ dự phòng 100%. Các nhóm 3, 4 và 5 được xem là nợ xấu. Các 8 tổ chức tín dụng được phép sử dụng các nguồn dự phòng để xoá nợ hoặc để chuyển các khoản nợ sang các hạng mục ngoại bảng trong trường hợp một tổ chức hay doanh nghiệp là khách hàng của họ bị phá sản hoặc giải thể, khách hàng của họ chết hoặc mất tích, và trong trường hợp khoản nợ thuộc nhóm thứ năm. Ngoài ra, các tổ chức tín dụng được yêu cầu phải giám sát chặt chẽ việc thu hồi nợ và cơ cấu lại các khoản nợ xấu của họ. 12. Để nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại quốc doanh, Ngân hàng Nhà nước dự định sẽ cổ phần hoá hầu hết các ngân hàng thương mại quốc doanh cho đến năm 2010. Theo kế hoạch của Chính phủ, hai ngân hàng thương mại quốc doanh sẽ được cổ phần hóa vào năm 2006 (xem đoạn 83). Ngân hàng Nhà nước vẫn chịu trách nhiệm quản lý nhà nướ