Đề tài Bán hàng đa cấp ở Thành phố Hồ Chí Minh Thực trạng và hướng hoàn thiện

MỤC LỤC Lời nói đầu Chương 1. Tổng quan về bán hàng đa cấp ................................................. .4 1. . Thực trạng bán hàng đa cấp trên thế giới hiện nay .............................. .4 2. Mô hình bán hàng đa cấp ..................................................................... .7 2.1. Mô hình kinh doanh đa cấp hợp pháp & Mô hình kinh doanh đa cấp bất hợp pháp. ............................................................................ .7 2.2. Phân biệt mô hình kinh doanh theo mạng & hình tháp ảo ............. 12 3. Một số nội dung về bán hàng đa cấp ..................................................... 14 Điều kiện gia nhập .................................................................................. 14 Sản phẩm của doanh nghiệp .................................................................... 15 Tầng cấp trong kinh doanh theo mạng ................................................... 19 Chương 2. Bán hàng đa cấp ởû thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng và hướng hòan thiện .......................................................................................... 21 1. Quản lý nhà nước về bán hàng đa cấp ..................................................... 21 2. Thực Trạng kinh doanh đa cấp ở Thành phố Hồ Chí Minh ..................... 24 2.1 Về phía doanh nghiệp .................................................................... 24 2.2 Về phía người tham gia và người tiêu dùng .................................. 31 3. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện bán hàng đa cấp ở thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................................................... 32 Kết Luận ....................................................................................................... 34 Danh mục tài liệu tham khảo ....................................................................... 37 _ _ __ _ _ PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Bán hàng đa cấp đã xuất hiện từ rất lâu trên thế giới, bắt đầu từ những năm 1934 khi công ty bán hàng đa cấp đầu tiên “Vitamins California” được thành lập tại Mỹ cho tới thời điểm hiện tại đã có rất nhiều tập đoàn, công ty bán hàng đa cấp tồn tại và phát triển. Bán hàng đa cấp đang dần trở thành sự lựa chọn cho nhiều doanh nghiệp áp dụng để bán sản phẩm của mình. Các tập đoàn, công ty bán hàng đa cấp hoạt động từ rất lâu và bây giờ đã xây dựng được hàng trăm chi nhánh ở nhiều nước trên thế giới phải kể đến như: Tập đoàn Amway, Avon, … Cùng với sự phổ biến rộng rãi của bán hàng đa cấp trên nhiều quốc gia, nhiều bộ luật về bán hàng đa cấp đã ra đời. Sự tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp có uy tín hàng đầu thế giới đã chứng minh cho tính ưu việt của phương thức bán hàng đa cấp trong việc kinh doanh. Việt Nam gia nhập WTO đánh dấu cho sự hội nhập của Việt Nam vào nền kinh tế thế giới. Với chính sách phát triển để Việt Nam trở thành quốc gia có nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đảng đã và đang từng bước khuyến khích và tạo điều kiện cho các thành phần xã hội phát triển bền vững và lâu dài. Kinh doanh đa cấp xuất hiện ở Việt Nam đã 10 năm, chúng ta đã chứng kiến sự tác động của bán hàng đa cấp đối với nền kinh tế Việt Nam, Bán hàng đa cấp là phương thức giúp sản phẩm tới tay người tiêu dùng nhanh chóng bằng hệ thống mạng lưới Phân phối viên, Đại diện bán hàng (IBO) của doanh nghiệp. Tại Việt Nam, phương thức bán hàng đa cấp đã và đang thu hút rất nhiều thành phần trong xã hội tham gia trong suốt thời gian qua và đã đạt được khá nhiều thành tựu đáng kể cũng như đóng góp một phần không nhỏ vào nguồn tổng doanh thu của cả nước. Bên cạnh đó, sự phát triển ngày càng không ngừng của phương thức bán hàng đa cấp với mô hình kinh doanh theo mạng, biến tướng của mô hình này xuất hiện, đó là mô hình “hình tháp ảo” cũng đã xuất hiện và gây ra sự phức tạp trong xã hội, kinh tế và cản trở của chính mô hình “hình tháp ảo” này là gây ra tình trạng khó phân biệt với mô hình kinh doanh thep mạng. Nhằm làm rõ vấn đề này, tác giả mạnh dạn chọn đề tài: “Bán hàng đa cấp ở Thành phố Hồ Chí Minh Thực trạng và hướng hoàn thiện” để nhận dạng bán hàng đa cấp hợp pháp và bán hàng đa cấp bất hợp pháp ở khu vực Thành phố Hồ Chí Minh bằng việc tìm kiếm những thông tin pháp luật liên quan và thâm nhập thực tế để có được cơ sở lí luận chính xác, rõ ràng. Đề tài này sẽ giúp ta nâng cao phần nào kiến thức của chúng ta về phương thức bán hàng đa cấp, và có được cái nhìn đúng đắn về phương thức kinh doanh này. Trong đề tài này, tôi muốn có những cái nhìn thực tế về thực trạng bán hàng đa cấp ở Thành phố Hồ Chí Minh. Và một số ý kiến, giải pháp đưa ra nhằm tạo ra nhiều sự lựa chọn phương hướng giải quyết phù hợp nhất đối với tình hình hiện trạng của bán hàng đa cấp ở Thành phố Hồ Chí Minh. Trong đề tài tác giả đưa ra những lí luận chung về bán hàng đa cấp hiện nay đòng thời dựa vào luật và thực trạng bán hàng đa cấp của Thành phố Hồ Chí Minh để phân biệt mô hình “kinh doanh theo mạng” và mô hình “hình tháp ảo”. Đặc biêt, tác giả nói về thực trạng của một số doanh nghiệp sử dụng phương thức bán hàng đa cấp để kinh doanh ở Thành phố Hồ Chí Minh nhằm đưa ra cái nhìn thực sự thực tế về bán hàng đa cấp. 2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn Đề tài góp phần nâng cao nhận thức và lý luận về bán hàng đa cấp ở Việt Nam, giúp thành phần người tham gia trong mạng lưới đa cấp có cơ sở hiểu biết đủ để phân biệt được bán hàng đa cấp hợp pháp và bán hàng đa cấp bất hợp pháp. 3. Mục đích nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu về vấn đề thực trạng bán hàng đa cấp ở khu vực thành phố Hồ Chí Minh làm cơ sở xem xét, đưa ra nguyên nhân của thực trạng các doanh nghiệp bán hàng đa cấp bất hợp pháp vẫn tồn tại, những phân tích về phương thức bán hàng đa cấp , so sánh hai mô hình bán hàng đa cấp là kinh doanh theo mạng và hình tháp ảo nhằm hình thành cơ sở cho việc phân biệt hai mô hình này. 4. đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của đề tài tập trung vào thực trạng bán hàng đa cấp ở thành phố Hồ Chí Minh và những vấn đề liên quan đến phương thức bán hàng đa cấp. Phạm vi nghiên cứu: hoạt động của một số doanh nghiệp bán hàng đa cấp ở thành phố Hồ Chí Minh hiện nay. Về nội dung: đề tài tập trung cơ sở pháp lý để phân biệt mô hình kinh doanh theo mạng và hình tháp ảo, tìm ra vấn đề cơ bản nhất trong biến tướng hình tháp ảo gây ra sự nhầm lẫn của mô hình này với mô hình kinh doanh theo mạng. 5. Phương pháp nghiên cứu: Không chỉ tận dụng những kiến thức pháp luật về bán hàng đa cấp làm cơ sở phân tích, đề tài sử dụng nguồn dữ liệu từ các phương tiện thông tin đại chúng, vận dụng lý luận để đánh giá tình hình thực tế bán hàng đa cấp ở thành phố Hồ Chí Minh nhằm đề xuất những phương hướng hoàn thiện bán hàng đa cấp. 6. Kết cấu đề tài: Chương 1: Tổng quan về bán hàng đa cấp Chương 2: Bán hàng đa cấp tại Thành phố Hồ Chí Minh – Thực trạng và hướng hoàn thiện CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ BÁN HÀNG ĐA CẤP 1. Thực trạng bán hàng đa cấp trên thế giới hiện nay Trước tiên hãy nói về mô hình bán hàng đa cấp hay còn gọi là kinh doanh theo mạng (Multi Level Marketing) và tiếp thị đa tầng (Multi Level Sales) là một phương thức bán lẻ sản phẩm đã xuất hiện trên thế giới trong khoảng thập niên 70 của thế kỷ XX, và phát triển với tốc độ rất nhanh chóng, nó đã và đang dần trở thành xu thế phát triển mới của nền kinh tế các nước trên thế giới. Đây là một mô hình kinh doanh dựa theo nguyên lý mạng, người đại diện bán hàng là người quảng bá, tiếp thị và bán sản phẩm của công ty mình làm đại diện. Theo mô hình giới thiệu thêm người trở thành đại diện bán hàng dưới sự bảo trợ của mình, khi đó người đại diện bán hàng sẽ có được thu nhập từ những sản phẩm mình bán được đem lại, khoản phần trăm hoa hồng từ người mình bảo trợ…. Xuất hiện lần đầu tiên từ Mỹ, nó đã có một lịch sử từ trong quá khứ đến hiện tại gắn liền với tên tuổi của những cây gạo cội nổi tiếng khắp thế giới với mạng lưới kinh doanh rộng khắp toàn cầu như: Amway (American Way Corporation) của Rich De vos và Jey Van Andel, Avon (Avon Product) của David H. Mc Connell, Cretive Memories, Longaberger, Alticor, Mary Kay, The Pampered Chef và Shaklee... các doanh nghiệp bán hàng đa cấp kinh doanh nhiều mặt hàng khác nhau, chủ yếu là mỹ phẩm, thức uống dinh dưỡng và máy móc thiết bị. Khi hình thành, bán hàng đa cấp bắt đầu chuyển mình và trở thành công cụ đắc lực đối với các nhà kinh doanh, các công ty áp dụng mô hình kinh doanh mới này đã đạt được nhiều thành công rực rỡ. Nhưng đến những năm cuối của thập niên 70, mô hình kinh doanh đa cấp bắt đầu bị sự phản đối gay gắt, mãnh liệt từ nhiều phía. Năm 1975, trong hội đồng Liên Bang Hoa Kỳ có những nhân vật phản đối “kinh doanh theo mạng”, và đồng nghĩa nó với mô hình “hình tháp ảo”_ hình thức kinh doanh lừa đảo đang bị cấm ở Hoa Kỳ. Đây là đòn đánh đầu tiên của Chính phủ vào “kinh doanh theo mạng”. Bắt đầu cuộc chiến của các công ty “kinh doanh theo mạng”. Đầu tiên là công ty Amway, suốt từ năm 1975 đến năm 1979. Cuối năm 1979 tòa án thương mại Liên Bang Hoa kỳ công nhận phương pháp kinh doanh của Amway không phải là “hình tháp ảo”, và được chấp nhận về mặt luật pháp. Từ đó, Bộ Luật đầu tiên về “kinh doanh theo mạng” đã ra đời tại Mỹ. Từ năm 1979 trở đi đến năm 1990, mô hình này “bùng nổ”, nó được rất nhiều doanh nghiệp trên thế giới áp dụng và với nhiều loại sản phẩm ngày càng phong phú. Phương thức “Bán hàng đa cấp” nhanh chóng lan truyền và phổ biến ở các nước phát triển như: Mỹ, Anh, Đức, Thụy Điển,.. Và xuất hiện vài chục năm gần đây ở các nước Châu Á, trong đó có Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Việt Nam,... Từ năm 1990 trở đi, nhờ tiến bộ của công nghệ thông tin truyền thông, mô hình này mang một diện mạo mới. Công nghệ thông tin được đưa vào sử dụng làm cho công việc kinh doanh này trở nên phổ biến, dễ dàng hơn. Chính vì sự phát triển đó, thời điểm này chính là thời điểm các tập đoàn lớn kinh doanh theo phương thức truyền thống đã áp dụng phương thức kinh doanh mới này để kinh doanh sản phẩm của mình như: Ford, Colgate, Canon, Coca – Cola, Unilever, ...... Từ khi mô hình kinh doanh đa cấp du nhập vào khu vực Châu Á, làn sóng kinh doanh đa cấp đã được rất nhiều các cơ quan chức năng và công chúng quan tâm. Nhiều công ty kinh doanh theo mạng đã ra đời và cũng không ít ông chủ của các công ty kinh doanh đa cấp đã biến mất sau một thời gian ngắn kinh doanh, mang theo toàn bộ số tiền kinh doanh để lại những khoản nợ đối với xã hội là vô cùng lớn. Mô hình kinh doanh theo mạng đạt đến độ phát triển phổ biến thì mô hình “ảo” của nó, các công ty kinh doanh đa cấp lừa đảo cũng lớn mạnh không kém, chính vì thế, giải thích tại sao hiện nay các công ty vi phạm kinh doanh đa cấp ngày nhiều, ở Mỹ, các nước Châu Âu, Châu ÁÙ,...với vỏ bọc kinh doanh theo mạng ngày tinh vi. Thống kê năm 1998 của tờ “Tạp chí kinh tế thế giới” có khoảng 30.000 công ty kinh doanh theo mạng, trong đó có hơn 5.000 công ty, tập đoàn lớn. Doanh số toàn ngành đạt hơn 400 tỉ USD. Tốc độ tăng trưởng hàng năm đạt 20% - 30%. Hiện nay chưa thống kê được chính xác số liệu công ty kinh doanh theo mạng và các công ty kinh doanh đa cấp bất chính sử dụng mô hình “hình tháp ảo”. Mô hình này đang gây ra xáo trộn lớn đến xã hội và nền kinh tế của các nước, kể cả nơi đã sinh ra nó (Mỹ). Sự tồn tại và phát triển của các công ty kinh doanh đa cấp nổi tiếng như: Amway, Avon,… đem lại cho xã hội những khoản lợi nhuận khổng lồ bên cạnh việc cải thiện được một phần lớn đời sống của một bộ phận người dân đã chứng minh rằng phương thức kinh doanh đa cấp là một mô hình đang dần phát triển trên thế giới, được nhiều quốc gia chấp nhận và áp dụng, sức lan rộng rất nhanh từ quốc gia này tới các quốc gia khác. Kinh doanh đa cấp đang dần trở thành xu hướng, là nguồn kiếm thêm thu nhập và chủ thể tham gia kinh doanh đa cấp rất rộng, từ người nội trợ, những nhân viên công ty, người già đến trẻ, tất cả đều có thể tham gia vào mạng lưới kinh doanh đa cấp để trở thành một mạng lưới và xây dựng những tuyến dưới kinh doanh cho mình để đem lại lợi nhuận, bổ sung thêm thu nhập hàng tháng trang trải cho cuộc sống. Thậm chí với những người có khả năng giao tiếp giỏi cộng với khả năng quảng bá và mạng lưới của họ cả ngàn người thì mỗi tháng thu nhập từ tuyến dưới của họ có thể là một khỏan tiền khổng lồ lớn hơn gấp bội so với lương chính của họ tại một công ty nào đó. Với tính chất của một công việc không đòi hỏi bắt buộc về thời gian, nó có thể là một công cụ giúp ta kiếm thêm thu nhập ngoài giờ lao động chính. Kinh doanh đa cấp dần thể hiện tính ưu việt của nó, điều đó lí giải tại sao xu hướng thế giới ngày càng nhiều người tham gia vào mạng lưới kinh doanh đa cấp. 2. Mô hình bán hàng đa cấp 2.1.mô hình kinh doanh đa cấp hợp pháp và mô hình kinh doanh đa cấp bất hợp pháp a/ Kinh doanh đa cấp hợp pháp Kinh doanh đa cấp là phương thức kinh doanh hàng hóa hay dịch vụ của doanh nghiệp thông qua nhiều người tham gia ở các cấp khác nhau, theo đó người tham gia sẽ được hưởng tiền hoa hồng và những lợi ích khác nhất định từ kết quả hoạt động kinh doanh của mình hoặc từ mạng lưới do mình tạo ra được doanh nghiệp kinh doanh đa cấp chấp thuận. Để được coi là một phương thức kinh doanh đa cấp cần đảm bảo hội đủ các yếu tố, điều kiện có mạng lưới kinh doanh với nhiều nhánh, nhiều tầng (đa cấp) và kinh doanh thông qua mạng lưới bán hàng đó. Nguyên lý phát triển của mô hình này dựa vào hai nguyên lý cơ bản là chia sẻ và bội tăng. Phương thức bội tăng: còn gọi là cấp số nhân, nghĩa là mạng lưới càng về sau càng được phát triển rộng ra, giá trị tiền từ người tiêu dùng đi lên các tầng của mạng lưới kinh doanh, giá trị đi xuống chính là sản phẩm hoặc dịch vụ có chất lượng cao, mang lại giá trị tương xứng với đồng tiền bỏ ra khi mua sản phẩm. Phương thức này được tổ chức như một chuỗi các bậc kế tiếp nhau trong mạng. Khi tuyển được tuyến dưới, tuyến trên thông thường sẽ được hưởng lợi nhuận từ tuyến dưới mà mình chịu trách nhiệm. bậc I bậc II bậc III Một nhánh trong hoạt động của mạng lưới kinh doanh đa cấp: Bậc I: nhánh trên tuyến (như bậc director, chủ nhiệm,...) Bậc II, Bậc III : Các nhánh tuyến dưới,… Nguyên lý chia sẻ: Chúng dựa vào thông tin về chất lượng sản phẩm được truyền khẩu từ người này đến người khác. Một ví dụ đơn giản là khi bạn sử dụng sản phẩm thấy tốt, thì chắc chắn sẽ chia sẻ thông tin mình biết về sản phẩm cho bạn bè, người thân của mình. Phương thức kinh doanh đa cấp đã tận dụng phương thức quảng cáo truyền miệng vừa có hiệu quả cao, vừa tiết kiệm chi phí quảng cáo. Mô hình kinh doanh theo mạng không áp dụng các phương thức quảng cáo trên các phương tiện thông tin truyền thông thông thường mà thông qua các đại diện bán hàng tiếp thị để bán sản phẩm bằng những kiến thức về sản phẩm và kinh nghiệm khi sử dụng sản phẩm của họ. Như vậy, thực chất nó đã tính chi phí quảng cáo, tiếp thị sản phẩm đó cho người đại diện bán hàng được hưởng và người tiêu dùng vẫn phải gánh chịu chi trả cho những chi phí đó thông qua việc mua hàng. Từ khi ra đời, trong khoảng vài chục năm đầu, kinh doanh theo mạng đã mang một bản chất mới và thay đổi cuộc sống của rất nhiều người, vai trò của nó rất lớn đối với sự thành đạt của mỗi cá nhân và khơi dậy khả năng tiềm ẩn của con người thông qua các chương trình tập huấn về kĩ năng bán hàng của doanh nghiệp kinh doanh đa cấp để mỗi cá nhân có nhiều cơ hội đạt được mục đích của mình. Phương thức hoạt động các công ty kinh doanh đa cấp kinh doanh các sản phẩm của mình thông qua các công ty phân phối, các đại diện bán hàng của mình. Sau khi sản xuất, các sản phẩm đi qua các công ty phân phối và đại diện bán hàng rồi sau đó đến tay người tiêu dùng mà không có một chi phí nào cho việc quảng cáo, vận chuyển. Đối với hàng hóa kinh doanh theo mô hình kinh doanh đơn thuần, nó đi qua nhiều khâu trung gian: Công ty nhập khẩu, đại lý khu vực, đại lý bán sỉ, của hàng bán lẻ,… Và khoản chi phí mà doanh nghiệp sẽ phải chi trả cho các đại lý, vận chuyển, quảng cáo là rất lớn. Chính những khoản phí đó, doanh nghiệp kinh doanh lấy lại thông qua sản phẩm, làm cho giá thành sản phẩm tăng lên. Cuối cùng, khách hàng - người tiêu dùng - là người gánh chịu các khoản phí trên khi mua sản phẩm được bán theo phương thức truyền thống. Doanh nghiệp kinh doanh đa cấp sẽ không phải chi trả các khoản chi phí sử dụng cho quảng cáo, đại lý bán hàng,… mà sử dụng cho việc nâng cao chất lượng sản phẩm, hoa hồng cho nhân viên. Trong mô hình kinh doanh đa cấp sản phẩm mang tính độc quyền và không được bán rộng rãi ngoài các cửûa hàng tạp phẩm, các đại lý hàng hoá thông thường nên sẽ tránh bị nhái sản phẩm, loại bỏ được chi phí quảng cáo khổng lồ, tránh được nhiều rủi ro trong kinh doanh, và giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, đẩy mạnh khả năng tồn tại của các doanh nghiệp. Niềm tin sản phẩm được đề cao và mô hình quảng cáo, tiếp thị được truyền bá bằng thông tin truyền miệng vì thế chất lượng sản phẩm đóng là yếu tố có vai trò quan trọng trong công tác quảng bá và bán sản phẩm. Yêu cầu về sản phẩm của các doanh nghiệp kinh doanh đa cấp sẽ có tác động lớn đến