Đề tài Các khái niệm cơ cơ bản trong thị trường và marketing nông nghiệp

Các khái niệm cơ bản trong thị trường và marketing nông nghiệp Mục tiêu học tập • Các thành viên giải thích được những khái niệm sau: – Cung và cầu – Chợ và các loại chợ – Thị trường – Phân đoạn thị trường – Marketing – Chiến lược marketing (4P) – Các trung gian thị trường – Chuỗi cung cấp – Chi phí marketing Cung và cầu • Cầu là gì? – Là số lượng mà người mua sẵn sàng và có thể mua với các mức giá khác nhau • Cầu bị ảnh hưởng bởi: – Giá – Thu nhập – Sở thích của người tiêu dùng – Các sản phẩm cạnh tranh hay thay thế – Chất lượng Cung và cầu • Cung là gì? – Là số lượng mà người sản xuất và các trung gian thị trường sẵn sàng và có thể cung cấp • Cung bị ảnh hưởng bởi: – Chi phí sản xuất – Giá – Cơ sở hạ tầng và chất lượng đường xá Mối liên hệ giữa cung, cầu và giá • Giá được xác định bởi cung và cầu • Giá tăng khi cầu tăng hoặc/và cung giảm và ngược lại • Xác định được xu thế cung và cầuÆ xác định được xu thế giáÆ giúp nông dân quyết định sản xuất cái gì và khi nào bán ra thị trườn • Giá cân bằng làm cho thị trường bán hết một loại hàng nào đó. Đó là giá khi lượng cầu bằng lượng cung Chợ • Lμ n¬i ng−êi mua vμ ng−êi b¸n trao ®æi hμng hãa • C¸c lo¹i chî: – Chî ®Çu mèi – Chî b¸n bu«n – Chî b¸nlÎ Chợ đầu mối • Là nơi nông dân và người thu gom bán các sản phẩm nông nghiệp cho người buôn bán có quy mô lớn hơn/các cơ sở chế biến nông lâm sản • Được phân bố tại các vùng nông thôn hoặc tại cửa ngõ các thành thị • Chức năng chính là giúp thương nhân và các cơ sở chế biến có thể mua một lượng hàng lớn tại một địa điểm Chợ bán buôn • Phân bố tại các thành phố hoặc thị xã • Tập trung các nguồn cung cấp từ các khu vực sản xuất khác nhau để cung cấp thường xuyên cho khu vực thành thị hoặc xuất khẩu Chợ bán lẻ • Phân bố ở khắp nơi– tại thôn bản, các thị trấn, thị xã hoặc thành phố • Hình thức đa dạng: chợ tạm, chợ cóc, siêu thị, v.v… • Chức năng chính là cung cấp hàng cho người tiêu dùng và người buôn bán nhỏ • Thường chiếm một thị phần rất nhỏ trong tổng lượng hàng bán ra – Tập hợp nhu cầu của người tiêu dùng, diễn ra mua bán hàng hóa, dịch vụ bằng tiền tệ, thực hiện quá trình tái sản xuất trong chu kỳ tiếp theo. – Môi trường kinh doanh tư liệu sản xuất, vốn, lao động, hàng hóa, dịch vụ... – Diễn ra tác động của quan hệ cung cầu, trong đó có giá cả là nhân tố quyết định. • Lμ nhu cÇu vÒ s¶n phÈm hoÆc dÞch vô • HoÆc lμ mét nhãm ng−êi cã nhu cÇu cô thÓ vμ s½n sμng tr¶ tiÒn ®Ó tháa m·n nhu cÇu ®ã Thị trường Vai trò – Cầu nối giữa người sản xuất và tiêu dùng – Mối quan hệ hàng hóa- tiền tệ, biểu hiện sự phù hợp giữa chi phí sản xuất cá biệt và chi phí sản xuất xã hội của sản phẩm dịch vụ – Căn cứ để xác định phương hướng sản xuất kinh doanh Phân tích thị trường: ¾ Quy mô thị trường: • Số lượng người tiêu thụ hoặc sử dụng • Khối lượng hàng hóa tiêu thụ dưới dạng hiện vật • Doanh số hoạc doanh thu hàng hóa bán thực tế • Tỷ lệ % thị trường mà người sản xuất có thể đáp ứng ¾ Cơ cấu thị trường: • Là tỷ lê % các loại thị trường được phân theo những tiêu thức khác nhau trong thị trường chung của người sản xuất khi tiêu thụ sản phẩm Phân tích thị trường: Tổ chức , cá nhân tham gia vào thị trường: Có bao nhiêu tổ chức , cá nhân tham gia vào TT Hộ sản xuất ra sản phẩm gì, khả năng cung ứng ra sao, Chất lượng, giá cả sản phẩm thế nào? Khả năng của họ ra sao trong cạnh tranh sản xuất Thị trườngcủa họ rộng hay hẹp Ưu nhược điểm trong sản xuất kinh doanh của họ là gì Kênh phân phối sản phẩm ¾ Người sản xuất - người tiêu dùng cuối cùng ¾ Người sản xuất - người bán lẻ - người tiêu dùng cuối cùng ¾ Người sản xuất - người bán buôn - người bán lẻ - người tiêu dùng cuối cùng ¾ Người sản xuất - người bán buôn - người đầu cơ môi giới- người bán lẻ - người tiêu dùng cuối cùng Đánh giá nhu cầu thị trường: ™ Căn cứ để đánh giá nhu cầu của thị trường: + Số lượng người tiêu dùng + Sản phẩm hàng hóa dịch vụ mà người tiêu dùng cần + Giá cả sản phẩm hàng hóa + Thu nhập người tiêu dùng + Giá cả sản phẩm hàng hóa khác có liên quan + Số lượng người cung cấp sản phẩm hàng hóa cùng loại trên thị trường + Tỷ trọng mà người sản xuất chiếm lĩnh + Các yếu tố khác của người tiêu dùng Các vấn đề cơ bản và vai trò của thị trường: • Cơ chế thị trường đồng thời giải quyết 3 vấn đề cơ bản: – Nên sản xuất những hàng hóa gì và số lượng bao nhiêu – Hàng hóa cần sản xuất như thế nào – Sản xuất hàng hóa bán cho ai Đầu vào và đầu ra: ¾Đầu vào gồm có: + Đất đai + Tài nguyên thiên nhiên + Lao động + Vốn, thiết bị công nghệ ¾Đầu ra: + Bao gồm hàng loạt hàng hóa hoặc dịch vụ có ích được tiêu dùng hoặc được sử dụng cho quá trình sản xuất khác Marketing là gì? • Định nghĩa 1: Là tất cả các hoạt động và dịch vụ tham gia vào việc đưa một sản phẩm nông nghiệp từ sản xuất đến tiêu thụ – Chức năng của marketing: • Bao gồm: Phân loại, tuyển chọn, đóng gói, vận chuyển, lưu kho, chế biến, phân phối, quảng cáo và bán sản phẩm nông nghiệp. – Khi đất nước phát triển, marketing trở nên phức tạp hơn: • Sản phẩm trở nên tinh vi hơn về chất lượng và đóng gói đòi • Các kênh phân phối mới xuất hiện: Siêu thị ngày càng đóng vai trò bán lẻ quan trọng. Định hướng sản xuất Marketing là gì? • Định nghĩa 2: Là xác định nhu cầu thị trường và thoả mãn các nhu cầu đó thông qua hoạt động sản xuất và marketing. – Khách hàng là thượng đế!. Do đó, các thành viên tham gia thị trường cần phải: 1. Tìm ra khách hàng muốn gì; 2. Lựa chọn và phát triển một sản phẩm thoả mãn nhu cầu đó; 3. Thiết lập giá đúng; 4. Thông báo cho khách hàng về sản phẩm cua minh; 5. Làm cho sản phẩm hoặc dịch vụ luôn sẵn có. Địn hướ g tiêu dù g 4 P và 4 C trong marketing • 4 P – Sản phẩm (Product) – Giá (Price) – Địa điểm (Place) – Quảng cáo (Promotion) • 4 C – Nhu cầu và mong muốn của khách hàng – Giá cho khách hàng – Thuận lợi – Truyền thông 4 P trong marketing • Sản phẩm (Product) – Làm gì? – Sản phẩm làm ra phải thoả mãn một nhu cầu nào đó: • Có nhu cầu cao; • Chất lượng, • Hình thức, • Kích cỡ • Đóng gói. – Đối với nông dân: • Trồng các cây và giống có nhu cầu cao, phơi/sấy khô, làm sạch, phân loại và lựa chọn sản phẩm theo yêu cầu của người mua. • Các sản phẩm có tiềm năng? 4 P trong marketing • Giá (Price) – Bán với giá bao nhiêu? – Sản phẩm phải được bán ở mức giá đúng: • Bán ra với mức giá cạnh tranh trong khi vẫn tạo ra lợi nhuận cho người bán. – Nông dân có thể làm gì?: • Lựa chọn cây trồng và các phương thức quản lý chất lượng • Lựa chọn thị trường và người mua, • Hợp tác với các nhà sản xuất khác trong quá trình marketing và chế biến. • Vv. 4 P trong marketing • Địa điểm (Place) – Bán ở đâu? – Sản phẩm cần được bán ở địa điểm hoặc thị trường tốt nhất. – Phụ thuộc vào lợi nhuận (giá), chi phí (vận chuyển và thời gian) và các rủi ro đi kèm với các lựa chọn thị trường khác nhau. – Cần chú ý, người mua ở các thị trường khác nhau có thể có những yêu cầu về sản phẩm khác nhau. • Người thu mua địa phương thường mua một lượng hàng nhỏ trực tiếp từ nông dân và chưa qua tuyển chọn/phân loại • Các siêu thị hoặc những đơn vị nhập khẩu ở thị trường nước ngoài lại yêu cầu một lượng lớn các hàng chuẩn. 4 P trong marketing • Quảng cáo (Promotion) - Bán như thế nào? – Cần quảng cáo sản phẩm của mình để tối đa hóa lượng hàng và giá bán ra. – Nông dân có thể thông báo các khách hàng/người mua tiềm năng về: • Sản phẩm họ có, • Các đặc điểm của sản phẩm và • Số lượng sản phẩm. – Nông dân tham gia và điều phối giao dịch với khách hàng tốt hơn khi có tổ chức thành nhóm. Hệ thống marketing ¾Tất cả các tác nhân hoặc thành viên tham gia vào việc sản xuất và marketing của ngành hàng đó. ¾Các chức năng mà các thành viên này thực hiện khi chuyển đổi ngành hàng đó. (và đưa hàng từ nơi sản xuất đến người tiêu dùng) ¾Các dịch vụ hỗ trợ. ¾Cơ sở hạ tầng hỗ trợ; Môi trường chính sách và điều tiết. C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng tíi lùa chän chiÕn l−îc marketing • C¸c yÕu tè bªn trong – Nguån lùc – KiÕn thøc – Kü năng • C¸c yÕu tè bªn ngoμi – ĐÆc ®iÓm cña cÇu – ĐiÒu kiÖn sinh th¸I n«ng nghiÖp ®Þa ph−¬ng – HiÖn tr¹ng ®−êng x¸ – Møc ®é c¹nh tranh – C¸c chÝnh s¸ch vμ quy ®Þnh cña nhμ n−íc C¸c trung gian thÞ tr−êng • Lμ c¸c th−¬ng nh©n vμ chñ c¬ së chÕ biÕn chuyÓn s¶n phÈm tõ n¬i s¶n xuÊt tíi n¬i tiªu dïng. Bao gåm: – Ng−êi thu mua – Ng−êi b¸n bu«n – Ng−êi b¸n lÎ – C¬ së chÕ biÕn • Vai trß: BiÕn n«ng s¶n thμnh hμng hãa – KÕt nèi ng−êi s¶n xuÊt vμ ng−êi tiªu dïng – Tăng thªm gi¸ trÞ cho n«ng s¶n – Më réng thÞ tr−êng cho hμng n«ng s¶n C¸c trung gian thÞ tr−êng • Ng−êi thu mua – Cã quy m« nhá – Trùc tiÕp mua s¶n phÈm tõ ng−êi s¶n xuÊt/n«ng d©n – Cã nguån vèn h¹n chÕ, bu«n b¸n sè l−îng nhá – Chøc n¨ng lμ thu mua s¶n phÈm tõ c¸c n«ng tr¹i nhá, lÎ ®Ó b¸n cho c¸c th−¬ng nh©n lín h¬n/chñ c¬ së chÕ biÕn C¸c trung gian thÞ tr−êng • Ng−êi b¸n bu«n – Bu«n b¸n víi l−îng hμng lín – Thuª hoÆc së h÷u ph−¬ng tiÖn vËn t¶i trung b×nh hoÆc lín – §−îc cung cÊp hμng tõ th−¬ng nh©n võa vμ nhá hoÆc n«ng d©n – Chøc n¨ng: cung cÊp cho ng−êi b¸n lÎ t¹i c¸c thÞ x· vμ thμnh phè hoÆc c¸c c¬ së chÕ biÕn vμ nh÷ng ng−êi b¸n bu«n lín h¬n C¸c trung gian thÞ tr−êng • Ng−êi b¸n lÎ – Cã quy m« vμ h×nh thøc ho¹t ®éng ®a d¹ng • HÖ thèng siªu thÞ • Ng−êi b¸n hμng rong trªn phè • Chñ cöa hμng nhá – Chøc n¨ng: ph©n phèi hμng tíi ng−êi tiªu dïng C¸c trung gian thÞ tr−êng • C¬ së chÕ biÕn – Lμ c¸ nh©n vμ c«ng ty tham gia vμo qu¸ tr×nh biÕn ®æi ngμnh hμng n«ng nghiÖp (nhμ m¸y xay x¸t g¹o, chÕ biÕn tinh bét s¾n, v.v…) – Cã thÓ lμ hé gia ®×nh hoÆc c«ng ty lín – Ph©n bè t¹i n«ng th«n hoÆc thμnh thÞ Chuçi cung cÊp • M« t¶ c¸c kªnh ph©n phèi thÞ tr−êng th«ng qua ®ã s¶n phÈm ®−îc chuyÓn tíi ng−êi tiªu dïng • Kªnh ph©n phèi lμ tËp hîp c¸c c¸ nh©n vμ c«ng ty tham gia vμo viÖc chuyÓn s¶n phÈm tõ n¬i s¶n xuÊt tíi n¬I tiªu dïng Chuçi cung cÊp bß t¹i huyÖn T©n L¹c Nông dân nuôi bò Người buôn bò giống (trong huyện, tỉnh và các tỉnh khác) Lò mổ (chủ yếu tại các thị trấn và thành phố ở phía Bắc Việt Nam) Người thu mua địa phương Người bán lẻ, nhà hàng phở và khách sạn (chủ yếu ở các thị trấn và thành phố ở phía Bắc Việt Nam) Người cung cấp thông tin Người cung cấp thông tin Lái buôn bò (trong huyện, tỉnh và các tỉnh khác) Lái buôn bò (ở các tỉnh khác) Chi phí marketing • Chi phí marketing chủ yếu là vận chuyển, lao động và chế biến. • Chi phí Marketing phụ thuộc vào: – Đặc điểm của ngành hàng, – Mức độ chế biến, – Khoảng cách từ nơi sản xuất tới trung tâm tiêu dùng, – Hiện trạng cơ sở hạ tầng vận chuyển, – Chi phí vận hành, – Tỷ lệ lãi suất, – Chi phí lao động, – Rủi ro marketing, v.v… Chi phÝ marketing • Lμ tÊt c¶ c¸c chi phÝ cho s¶n phÈm n«ng nghiÖp sau khi rêi khái n«ng tr¹i cho ®Õn khi ®−îc ng−êi tiªu dïng mua • C¸c chi phÝ marketing chñ yÕu trong n«ng nghiÖp: – ChuÈn bÞ s¶n phÈm: lμm s¹ch, ph©n lo¹i – §ãng gãi – Bèc dì – VËn chuyÓn – Hao hôt s¶n phÈm – L−u kho – ChÕ biÕn Chi phí marketing của mỗi tác nhân trung gian trong chuỗi thị trường Người thu mua lưu động Công lao động của bản thân họ, vận chuyển, lưu kho, và lợi tức vốn lưu động. Cơ sở chế biến Vận chuyển, tiền thuê lao động, điện thoại và fax, điện, nước, thuê cơ sở, bảo dưỡng cơ sở và trang thiết bị, thay thế máy móc bị hỏng, nhiên liệu, lưu kho, lợi tức vốn. Người bán buôn Vận chuyển, tiền thuê lao động, phí thị trường, thuê kho, lợi tức vốn lưu động, điện thoại, điện và thất thoát hàng hoá (bị hỏng). Người bán lẻ Công lao động, tiền thuê lao động, thuê cửa hàng, phí thị trường, lợi tức vốn, hàng không bán được. Lợi nhuận marketing • Là chênh lệch giữa giá mua và giá bán của một mặt hàng. • Lợi nhuận gộp (thô): Là tổng cộng các chi phí marketing và lợi nhuận. • Lợi nhuận ròng: Là lợi nhuận thô trừ đi các chi phí marketing. Được dùng làm thước đo lợi nhuận. – Lợi nhuận marketing ròng có thể bao gồm cả tiền công lao động của thương nhân và cơ sở chế biến. Trong trường hợp đó, lợi nhuận marketing ròng không hẳn là chỉ số lợi nhuận. Đồng (Băng-La-Đét)/Maund (=40 kg) 1. Giá bán tại nông trại 190 2. Giá người thu mua bán cho người bán buôn 195 3. Chi phí marketing của người thu mua 2 4. Giá người bán buôn bán cho nhà máy xay xát gạo 200 5. Chi phí marketing của người bán buôn 2.5 6. Lợi suất gộp của người thu mua (2) – (1) 7. Lợi suất ròng của người thu mua (2) – (1) – (3) 5 (2.6%) 3 (1.5%) 8. Lợi suất gộp của người bán buôn (4) – (2) 9. Lợi suất ròng của người bán buôn (4) – (2) – (5) 5 (2.5%) 2.5 (1.25%) 10. Tỉ phần của người nông dân trong giá bán cho nhà máy xay xát (1) / (4) 95% Ví dụ về lợi nhuận gộp và lợi nhuận ròng của các tác nhân khác nhau tham gia vào chuỗi cung ứng thị trường lúa gạo ở miền Bắc Băng La Đét Gi¸ t¨ng theo chuçi cung cÊp (do chi phÝ marketing) LN VC K LN VC K LN Chi phí sx Giá nông dân bán Giá bán buôn Giá bán lẻ Giá LN Lợi nhuận VC Chi phí vận chuyển K Chi phí khác Lợi nhuận marketing • Tại sao cần phân tích lợi nhuận marketing?: – Cho thấy giá trị gia tăng được đưa vào sản phẩm và lợi nhuận được tạo ra ở giai đoạn nào trong chuỗi marketing?. – Giúp ta hiểu được tính hiệu quả của các hệ thống marketing và vị thế thương thảo của các tác nhân tham gia thị trường. – Cho phép ta xác định các nguyên nhân khiến cho hệ thống marketing không hiệu quả (chi phí hoặc lợi nhuận quá mức) và các cơ hội can thiệp để khắc phục sự không hiệu quả đó. Tính hiệu quả của hệ thống marketing trong nông nghiệp • Marketing hiệu quả có nghĩa là hạn chế thấp nhất những chi phí không cần thiết mà các tác nhân trung gian thị trường tính vào. – Chi phí marketing cần phải càng thấp càng tốt và các tác nhân trung gian thị trường phải kiếm được một khoản lợi nhuận vừa phải, phù hợp với chức năng họ đảm nhận. • Marketing hiệu quả đòi hỏi việc cung cấp hàng hóa đáp ứng nhu cầu thị trường cả về số lượng và chất lượng. Tính hiệu quả của hệ thống marketing trong nông nghiệp • Các yếu tố ảnh hưởng: – Số các doanh nghiệp chế biến và kinh doanh: • Khi Số lượng đủ lớn, tránh được tình trạng một số cơ sở/doanh nghiệp kiếm lợi quá mức từ mồ hôi, nước mắt của người cung cấp và người tiêu dùng. – Các rào cản thị trường: Càng có nhiều rào cản thì tính cạnh tranh càng thấp. • Các rào cản: Khó tiếp cận các mạng lưới thị trường, thủ tục đăng ký và cấp phép cho doanh nghiệp phức tạp và rườm rà, vv. Tính hiệu quả của hệ thống marketing trong nông nghiệp • Sự sẵn có của thông tin thị trường: – Làm giảm cơ hội kiếm lời quá mức trong chuỗi cung cấp. • Cơ sở hạ tầng và dịch vụ vận chuyển: – Giúp cho việc vận chuyển sản phẩm trong chuỗi marketing có chi phí thấp. • Lưu kho: – Đóng góp vào việc bình ổn giá và tiêu thụ. • Chế biến: – Làm giảm bớt các chi phí đi kèm trong chuyển đổi các ngành hàng nông nghiệp. Tính hiệu quả của hệ thống marketing trong nông nghiệp • Tiếp cận vốn vay: – Tiếp cận nguồn vốn vay thông thoáng là một điều kiện quan trọng cho việc hoạt động hiệu quả của các hệ thống marketing. • Mức độ tổ chức của nhà sản xuất: – Giúp cho nhà sản xuất giảm bớt chi phí sản xuất, cải tiến tiếp cận thị trường và có vị thế thuận lợi hơn khi thương thuyết với người mua. Tính hiệu quả của hệ thống marketing trong nông nghiệp • Các quy định: – Tính hiệu lực của hợp đồng và tránh những cách làm ăn không trung thực. – Trọng lượng chuẩn, các tiêu chuẩn đánh giá chất lượng làm hạn chế tối đa sự bất đồng giữa người bán và người mua. – Các tiêu chuẩn sức khỏe và vệ sinh tối thiểu hạn chế tối đa sự canh tranh không lành mạnh của những nhà sản xuất không đảm bảo các tiêu chuẩn đó. – Các thủ tục đăng ký kinh doanh và xin giấy phép kinh doanh đơn giản nhằm giảm bớt các rào cản khi tham gia chế biến và kinh doanh. Các đặc điểm của thị trường nông nghiệp Nội dung chính • Giá dễ biến động trong thời gian ngắn • Tính mùa vụ của giá • Giao động giá qua các năm cao • Rủi ro cao • Chi phí marketing cao • Thiếu thông tin • Sụt giảm giá thực dài hạn Giá biến động trong thời gian ngắn • Giá các ngành hàng nông nghiệp thay đổi đáng kể trong vòng một tháng, mét tuÇn vμ mét ngμy do sù thay ®æi vÒ cung vμ cÇu • C¸c s¶n phÈm dÔ thèi háng th−êng cã gi¸ dao ®éng nhÊt Æ ng−êi n«ng d©n khã ®o¸n tr−íc ®−îc gi¸ b¸nÆ cÇn cã th«ng tin vμ kh¶ n¨ng vËn chuyÓn hμng nhanh tíi n¬i tiªu thô Tính mùa vụ của giá • Nguyên nhân: – Tính mùa vụ của cung – Tính mùa vụ của cầu (tăng trong dịp lễ tết) • Tính mùa vụ của giá có thể cung cấp các cơ hội marketing. Cán bộ khuyến nông lâm cần hỗ trợ nông dân xác định và tận dụng các cơ hội đó Giá Thời gianĐầu vụ thu hoạch Cuối vụ thu hoạch Giữa vụ Cung C ung TÝnh mïa vô cña gi¸ • C¸c yÕu tè quan träng lμm æn ®Þnh nguån cung vμ gi¸ trong n¨m: – Vô thu ho¹ch kÐo dμi hoÆc ®a vô – LÞch thu ho¹ch ®a d¹ng trong c¶ n−íc – NhËp khÈu tõ c¸c n−íc kh¸c trong thêi kú tr¸i vô – L−u kho/dù tr÷ • TÝnh mïa vô cña gi¸ cã thÓ cung cÊp c¸c c¬ héi marketing Gi¸ thay ®æi qua c¸c n¨m S¬ ®å 2.2 Gi¸ thãc b¸n ra t¹i n«ng tr¹i t¹i khu vùc §ång b»ng s«ng Hång 1994 - 1999 (®/kg) 1500 2000 2500 3000 3500 1994 1995 1996 1997 1998 1999 Năm g i ¸ t h ã c ( ® / k g ) Gi¸ thay ®æi qua c¸c n¨m • Nguyên nhân chính: – Các điều kiện tự nhiên : Thời tiết, sâu hại, dịch bệnh • Không lợi: Tác động tiêu cực, làm khan hiếm hàng hoá Æ Giá tăng. • Thuận lợi: Tác động tích cực, hàng hóa tràn ngập thị trường Æ Giá giảm. • Phản ứng của nông dân làm giá cả biến động hơn: – Với tăng giá: Mở rộng diện tích canh tác, thâm canh sản xuất trong vụ sản xuất tiếp theoÆ Quá nhiều cungÆ giá thấp trong thời điểm thu hoạch. – Với giảm giá : Hạn chế sản xuất trong vụ tiếp theoÆ Khan hiếm hàngÆ giá tăng. • Cán bộ khuyến nông lâm có thể giúp nông dân dự đoán thay đổi bằng cách phổ biến thông tin về xu thế cung và