Đề tài Đánh giá thực trạng và năng lực cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam

2.1.HIEÄN TRAÏNG HEÄ THOÁNG NHVN Heä thoáng NHTM Vieät Nam vöøa chuyeån sang cô cheá thò tröôøng töø 1988. Hai saéc leänh veà NH (moät phaùp leänh cho NHTW vaø moät phaùp leänh cho NHTM vaø caùc toå chöùc tín duïng), ñöôïc coâng boá töø thaùng 5/1990 ñaõ taïo cô sôû phaùp lyù ñeå ñoåi môùi cô baûn veà caùch toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa heä thoáng NH Vieät Nam. Qua ñoù ñaõ taùch heä thoáng NH Vieät Nam thaønh hai chöùc naêng rieâng bieät : chöùc naêng quaûn lyù Nhaø Nöôùc do NHTW ñaûm nhaän vaø chöùc naêng kinh doanh tieàn teä do caùc NHTM ñaûm nhaän. Töø ñoù laøm ña daïng hoùa heä thoáng NHTM nöôùc ta, xuaát hieän nhieàu NHTM coå phaàn, lieân doanh, NH nöôùc ngoaøi vaø nhieàu toå chöùc ñònh cheá trung gian khaùc. Ñeán thaùng 12/1997, Quoâc hoäi nöôùc ta ñaõ thoâng qua Luaät NHNN (Luaät soá 01/1997/QH10) vaø Luaät caùc TCTD (Luaät soá 02/1997/QH10) thay theá 2 phaùp leänh veà NH. Ñaây laø moät böôùc ngoaët quan troïng, taïo chuaån möïc phaùp lí cô baûn cho hoaït ñoäng NH, phuø hôïp vôùi tieán trình ñoåi môùi, phaùt trieån kinh teá ôû nöôùc ta vaø töøng böôùc hoäi nhaäp quoác teá trong lónh vöïc NH. Ñeán nay ñaõ coù nhöõng böôùc chuyeån höôùng tích cöïc theo höôùng ngaøy caøng oån ñònh nhanh choùng, trôû thaønh keânh daãn nhaäp voán quan troïng haøng ñaàu vaø chuû yeáu cuûa neàn kinh teá. Beân caïnh ñoù, NHTM Vieät Nam coøn cung caáp nhöõng saûn phaåm tieän ích cho neàn kinh teá. SOÁ LÖÔÏNG NHTM ÖÔÙC TÍNH TRONG NHÖÕNG NAÊM GAÀN ÑAÂY TAÏI VIEÄT NAM 1994 1995 1997 1999 2000 2001 2002 2003 2004 NHQD 4 4 5 5 5 6 6 6 6 NHCP 41 52 52 48 48 47 39 36 34 NHLD 3 4 4 4 4 4 4 4 4 Chi nhaùnh NHNNg 8 19 23 26 26 31 28 28 27 Toång soá NH 56 79 84 83 83 88 77 74 71 (Nguoàn : NH Nhaø Nöôùc Vieät Nam) Tính ñeán nay, chuùng ta ñaõ xaây döïng ñöôïc maïng löôùi NHTM coù maët khaép nôi trong nöôùc vôùi nhieàu loaïi hình sôû höõu. NHTM Quoác Doanh Soá löôïng : 6 NH, bao goàm caû NH chính saùch xaõ hoäi, vôùi hôn 2.000 chi nhaùnh khaép nôi trong caû nöôùc. Ngoaøi ra coøn coù nhieàu ñôn vò tröïc thuoäc nhö : Coâng ty cho thueâ taøi chính, Coâng ty chöùng khoaùn, Coâng ty quaûn lyù nôï vaø Khai thaùc taøi saûn. Caùc NHTM Quoác Doanh ñoùng vai troø laø löïc löôïng chuû löïc cuûa heä thoáng NHTM Vieät Nam. Voán ñieàu leä : Toång voán ñieàu leä cuûa 6 NHTM Quoác Doanh tính ñeán 31/12/2004 laø 22.016,3 tyû VNÑ. NH Coå phaàn Soá löôïng : 34 NHCP vôùi treân 300 chi nhaùnh. Voán ñieàu leä : Voán ñieàu leä cuûa NHTM Coå Phaàn khoâng ñeàu nhau, coù khoaûng 3 NHTM Coå phaàn coù voán ñieàu leä treân 500 tyû VNÑ, coøn laïi khoaûng hôn 100 tyû VNÑ. Rieâng voán ñieàu leä cuûa caùc NHTM Coå Phaàn noâng thoân ôû möùc khoaûng hôn 5 tyû VNÑ. Toång möùc voán ñieàu leä cuûa caùc NHTM Coå Phaàn ñeán cuoái naêm 2004 treân 3.700 tyû ñoàng, trong ñoù NHCP Ñoâ thò treân 3.500 tyû, NHCP Noâng thoân 102 tyû. Song song ñoù, NHTM Vieät Nam phaûi ñoái maët vôùi söï caïnh tranh cuûa caùc toå chöùc kinh teá khaùc nhö ; NH lieân doanh, Chi nhaùnh NHNNg. Trong ñoù NH lieân doanh Soá löôïng : 4 NHLD, gaàn 20 chi nhaùnh tröïc thuoäc. Voán ñieàu leä : 75 trieäu USD töông ñöông gaàn 1.200 tyû VNÑ. Chi nhaùnh NH Nöôùc Ngoaøi Soá löôïng : 27, goàm chi nhaùnh cuûa caùc NH lôùn ôû treân theá giôùi vaø khu vöïc, chuû yeáu ôû caùc nöôùc coù heä thoáng NH phaùt trieån nhö : Myõ, Anh, Phaùp, HongKong, Trung Quoác, Singapore, Thaùi Lan, Australia,… Voán ñieàu leä : 440 trieäu USD töông ñöông hôn 6.900 tyû VNÑ. 2.2 .ÑAÙNH GIAÙ THÖÏC TRAÏNG VAØ NLCT CUÛA HEÄ THOÁNG NHTMVN 2.2.1.Thöïc traïng phaùt trieån caùc dòch vuï NHTMVN. 2.2.1.1. Hoaït ñoäng huy ñoäng voán cuûa heä thoáng NHTM Nhöõng thaønh töïu NHTM Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc trong nghieäp vuï huy ñoäng voán Ñeán nay treân laõnh thoå Vieät Nam coù gaàn 100 ñònh cheá taøi chính nhaän tieàn göûi cuûa khaùch haøng. Theá nhöng, trong nhieàu naêm qua caùc NHTM vaãn chieám gaàn 80% thò phaàn huy ñoäng trong nöôùc. Voán huy ñoäng cuûa toaøn heä thoáng NHTM Vieät Nam coù xu höôùng gia taêng maïnh . Toác ñoä taêng voán huy ñoäng laø 20% – 25%/ naêm. BAÛNG : TÌNH HÌNH HUY ÑOÄNG VOÁN CUÛA NHTM 1999 – 2004 Naêm Soá löôïng (Tyû Ñoàng) Tyû leä taêng so vôùi naêm tröôùc 1999 147.340 27,4% 2000 194.542 30% 2001 238.470 24,5% 2002 298.564 25,2% 2003 377.982 26,6% 2004 481.171 27,3% (Nguoàn :Toång hôïp baùo caùo thöôøng nieân cuûa NH Nhaø Nöôùc) Keát quaû laø trong 6 naêm töø 1999 ñeán 2004 löôïng tieàn göûi taêng leân vì nhöõng lyù do sau: Moâi tröôøng kinh teá vó moâ oån ñònh ñaõ taïo taâm lyù toát cho ngöôøi daân khi göûi tieàn vaøo NH. Heä thoáng NHTM ngaøy caøng phaùt trieån caû veà quy moâ, xaây döïng ñöôïc maïng löôùi roäng lôùn, taïo thuaän lôïi cho vieäc huy ñoäng voán nhaøn roãi trong neàn kinh teá. Nhöõng caûi caùch trong hoaït ñoäng NH vaø chính saùch tieàn teä ñaõ taïo ñöôïc loøng tin cuûa daân chuùng vaøo NH. Ngoaøi ra, nhöõng quy ñònh veà ngoaïi hoái cuõng ñöôïc nôùi loûng, chính saùch kieàu hoái thoâng thoaùng hôn giuùp thu huùt ñaùng keå löôïng ngoaïi teä nhaøn roãi trong löu thoâng vaøo heä thoáng NH. Caùc NHTM trong nöôùc khoâng bò giôùi haïn bôûi giaáy pheùp veà caùc loaïi tieàn göûi, hình thöùc huy ñoäng vaø soá löôïng tieàn göûi ñöôïc nhaän. Nguoàn voán huy ñoäng cuûa NHTM khoâng nhöõng taêng leân veà soá löôïng maø coøn ña daïng veà hình thöùc huy ñoäng voán : Tieàn göûi thanh toaùn; tieàn göûi khoâng kyø haïn; tieàn göûi coù kyø haïn : 3, 6, 12 thaùng, laõnh laõi ñaàu, giöõa, cuoái kyø. Phaùt haønh kyø phieáu, traùi phieáu baèng VND, USD keát hôïp xoå soá khen thöôûng coù taëng quaø giaù trò cao ñeå thu huùt khaùch haøng. Haàu heát khi huy ñoäng caùc khoaûn tieàn ñeàu coù baûo hieåm tieàn göûi ñeå ñaûm baûo quyeàn lôïi cho khaùch haøng vaø an toaøn cho NH. Trong thôøi gian naøy NH coøn boå sung moät soá saûn phaåm môùi nhö : Tieát kieäm tích luõy cuûa SACOMBANK, BIDV bao goàm : tieát kieäm tích luõy giaùo duïc; tieát kieäm cho an sinh; tieát kieäm tích luõy tieâu duøng; tieát kieäm tích luõy phöông tieän vaän chuyeån; tieát kieäm tích luõy du lòch; tieát kieäm tích luõy thaønh ñaït; tieát kieäm tích luõy nhaø ñaát. Tieát kieäm ñieän töû cuûa INCOMBANK. Ñaây laø hình thöùc môû tieát kieäm tieàn gôûi tieát kieäm coù kyø haïn. Khaùch haøng seõ ñöôïc höôûng möùc laõi suaát haáp daãn deã giao dòch. Ngoaøi ra coøn coù theå chuyeån ñoåi deã daøng giöõa caùc hình thöùc tieàn gôûi maø khoâng caàn söû duïng soå tieát kieäm ñoàng thôøi cho pheùp keát hôïp vôùi chuyeån tieàn öï ñoäng söû duïng theû ATM, theû thoâng minh. Tieát kieäm gôûi goùp cuûa NH Coå Phaàn Saøi Goøn Quoác Teá. Tieát kieäm baûo an cuûa NH Ngoaïi thöông keát hôïp vôùi Baûo hieåm Vieät Nam. Khaùch haøng khoâng nhöõng ñöôïc höôûng möùc laïi suaát cao maø coøn ñöôïc taêng moät giaáy chöùng nhaän baûo hieåm cuûa Coâng ty PJICO vôùi soá tieàn 20 trieäu ñoàng. Tieát kieäm tích loäc vui xuaân cuûa NH Quoác teá. Khaùch haøng göûi tieát kieäm baèng ñoàng Vieät Nam vaø ngoaïi teä hoaëc chuyeån kyø haïn soå tieát kieäm ñaùo haïn trong thôøi haïn thöïc hieän cöông trình seõ ñöôïc höôûng laõi suaát luõy tieán theo möùc tieàn göûi vaø kyø haïn göûi. Ñaëc bieät caùc NHTM Nhaø Nöôùc naém giöõ treân 90% löôïng tieàn göûi coù kyø haïn treân 1 naêm cuûa daân cö, taïo nguoàn voán töông ñoái oån ñònh cho hoaït ñoäng tín duïng. Vôùi thò phaàn cuûa caùc khoái NH treân cho thaáy caùc NHTM Nhaø Nöôùc vaãn laø nhoùm “ñoäc toân” chi phoái thò tröôøng. Caùc chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi laø khoái coù theå trôû thaønh ñoái thuû caïnh tranh veà huy ñoäng voán ñoái vôùi caùc NHTM trong nöôùc khi Vieät Nam boû caùc haïn cheá huy ñoäng VND. Khoaûng gaàn 80% tieàn göûi cuûa khaùch haøng laø caùc toå chöùc kinh teá vaø caù nhaân naèm trong tay cuûa caùc NHTM Nhaø Nöôùc, taïo thaønh nguoàn voán reû, coù khaû naêng caïnh tranh veà laõi suaát. Hôn nöõa, caùc NHTM Nhaø Nöôùc coù maïng löôùi roäng khaép ñaát nöôùc, taïo thaønh heä thoáng huy ñoäng voán thuaän tieän. Tình hình nguoàn voán huy ñoäng vaø thò phaàn cuûa caùc NHTM Nhaø Nöôùc ñöôïc phaûn aùnh qua baûng sau ñaây : BAÛNG : NGUOÀN VOÁN HUY ÑOÄNG VAØ THÒ PHAÀN CUÛA 5 NHTM NHAØ NÖÔÙC TÖØ NAÊM 1999- 2003. ÑÔN VÒ : TYÛ ÑOÀNG Teân NH 1999 2000 2001 2002 2003 BARD 40.995 52.064 66.642 83.969 94.442 BFTV 37.849 48.469 60.658 75.710 86.852 ICBV 25.587 34.031 46.962 63.399 74.248 BIDV 22.852 31.143 38.678 51.000 63.240 NH Phaùt trieån nhaø ÑBSCL 218 579 1.060 2.080 2.890 Coäng 127.501 165.886 214.000 276.158 321.672 Toång nguoàn voán huy ñoäng toaøn heä thoáng NH 145.190 191.574 250.962 328.760 101.087 Thò phaàn nguoàn voán cuûa NHTM Nhaø Nöôùc 87% 88,8% 85,2% 84% 80,2% (Nguoàn : NH Nhaø Nöôùc vaø toång hôïp baùo caùo thöôøng nieân caùc NHTM Nhaø Nöôùc) Moät soá vaán ñeà coøn toàn taïi trong nghieäp vuï huy ñoäng voán cuûa NHTM Beân caïnh nhöõng thaønh coâng trong nghieäp vuï huy ñoäng voán, heä thoáng NH chöa thaät söï khai thaùc heát tieàm naêng veà voán trong neàn kinh teá, hoaït ñoäng thu huùt voán qua keânh NH chöa thaät söï vöõng chaéc. Caùc nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán tình traïng yeáu keùm ñoù laø Khaû naêng huy ñoäng voán thaáp : Tyû leä tieát kieäm trong nöôùc naêm 2002 laø 28,8% thaáp hôn nhieàu so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc nhö Thaùi Lan : 3%; Malysia :41,8%; Singapore :44,7%; Trung Quoác : 39,4%. Möùc huy ñoäng voán/ GDP duø ñaõ coù söï taêng tröôûng nhanh töø 23% naêm 1996 leân treân 40% naêm 2001 nhöng neáu so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc tyû leä naøy chæ baèng 1/3 cuûa Haøn Quoác vaø ¼ cuûa Trung Quoác. Theo nhöõng nghieân cöùu hieän taïi thì moät trong nhöõng lyù do maø heä thoáng NH chöa thu huùt ñöôïc caùc nguoàn löïc coøn ñang nhaøn roãi trong daân laø do ñoä tin caäy cuûa nhaân daân vaøo heä thoáng NH chöa cao. Theo tính toaùn chæ khoaûng 18,5% toång soå tieát kieäm ñang göûi taïi caùc NH vaø caùc toå chöùc tín duïng khaùc. Do vaäy moät phaàn lôùn caùc khoaûn tieàn tieát kieäm ñoù vaãn toàn taïi döôùi hình thöùc vaøng vaø ngoaïi teä vôùi tyû leä leân tôùi 30%. Voán huy ñoäng chuû yeáu nguoàn voán ngaén haïn laøm khaû naêng cung öùng voán trung vaø daøi haïn cuûa heä thoáng NH bò haïn cheá, khoâng coù keá hoaïch taêng chi phí quaûn lyù vaø vaán ñeà ñaëc bieät quan troïng ñoù laø nguoàn voán ngaén haïn laø nhaân toá ruûi ro tieàm aån ñe doïa söï oån ñònh vaø an ninh cho heä thoáng NH. Chöa ñaûm baûo yeáu toá linh ñoäng cho ngöôøi göûi tieàn, cuï theå göûi moät nôi khoâng theå ruùt nhieàu nôi cho thaáy maïng löôùi thieáu söï hoøa nhaäp thoáng nhaát. Trong khi ñoù, tieát kieäm böu ñieän ñaõ thöïc hieän ñöôïc vaø thaäm chí ôû caùc nöôùc treân theá giôùi, ñieàu naøy ñaõ ñöôïc aùp duïng vaøo thaäp nieân 80, moät khaùch haøng göûi tieàn vaøo moät NH coù quyeàn ruùt ra baát kyø NH naøo trong nöôùc hoaëc ngoaøi nöôùc. Vôùi caùch thöùc nhö vaäy chöa taïo ñöôïc tieän ích cho khaùch haøng, nhaát laø nhöõng khaùch haøng do chuyeån nôi cö truù sang ñòa baøn khaùc, ngöôøi ta saün saøng ruùt tieàn vì neáu khi ñeán haïn quay trôû laïi nôi ñaõ göûi ñeå ruùt tieàn seõ toán keùm chi phí. Khi khaùch haøng ruùt tieàn nhö vaäy, moät maët NHTM seõ khoâng thu huùt ñöôïc tieàn göûi cuûa chính khaùch haøng ñoù; moät maët bò ñoäng trong vieäc chuaån bò nguoàn tieàn do khaùch haøng ruùt tröôùc haïn. Hôn nöõa, khi khaùch haøng göûi tieàn vaøo, NHTM ñaõ xaây döïng keá hoaïch söû duïng (caáp tín duïng, ñaàu tö) khi khaùch haøng ruùt tieàn seõ aûnh höôûng ñeán thöïc hieän keá hoaïch cuûa NHTM. Beân caïnh ñoù, caùc NHTM Vieät Nam coù theå bò caïnh tranh vôùi tieát kieäm böu ñieän bôûi hoï ñaõ aùp duïng ñöôïc tieän ích göûi moät nôi vaø ruùt nhieàunôi cho khaùch haøng. Nhieàu NHTM vaãn chöa thieát laäp ñöôïc phaàn meàm heä thoáng ñeå theo doõi thôøi haïn ruùt tieàn cuûa khaùch haøng, ngoaïi tröø phaùt haønh traùi phieáu theo ñôït. Trong khi ñoù, moät soá NHTM hieän ñaïi treân theá giôùi coù phaàn meàm theo doõi kyø haïn, ngöôøi ta coù theå bieát ñöôïc ngaøy mai, tuaàn tôùi, thaùng tôùi coù bao nhieâu khaùch haøng ñeán haïn ruùt tieàn, soá löôïng ruùt bao nhieâu, thoâng qua ñoù coù keá hoaïch chuaån bò nguoàn chi traû. Laõi suaát huy ñoäng cuûa NHTM Vieät Nam chöa linh hoaït theo nhu caàu cuûa khaùch haøng, chæ huy ñoäng theo moät soá kyø haïn coá ñònh. Hieän nay, caùc NHTM thöôøng huy ñoäng tieàn göûi tieát kieäm coù kyø haïn 1 thaùng, 2 thaùng, 3 thaùng, 4 thaùng, 5 thaùng, 6 thaùng, 9 thaùng, 12 thaùng, 18 thaùng, 24 thaùng.. (chæ moät vaøi NHTM coå Phaàn ñaõ aùp duïng ñeán kyø haïn tuaàn, kyø haïn 15 ngaøy); moãi kyø haïn coù söï khaùc nhau veà laõi suaát. Trong khi ñoù, hieän coù khaù nhieàu khaùch haøng coù nhu caàu muoán göûi tieàn vôùi thôøi haïn khoâng naèm trong caùc kyø haïn treân cuûa NH. Töø ñoù cho thaáy caùch thöùc huy ñoäng cuûa caùc NHTM hieän nay chöa thoûa maõn ñöôïc heát nhu caàu cuûa khaùch haøng khieán khaùch haøng khoâng toái ña hoùa thu nhaäp, coøn NHTM khoâng thu huùt ñöôïc tieàn göûi trong khi khaùch vaãn coù tieàn khoâng söû duïng trong thôøi gian ngoaøi caùc kyø haïn göûi tieàn hieän nay. Maët khaùc, NHTM coøn bò ñoäng trong vieäc chuaån bò nguoàn tieàn ñeå chi traû khaùch haøng, vì khaùch haøng khoâng ruùt tieàn theo ñuùng kyø haïn nhö ñaõ xaùc nhaän vôùi NHTM. Trong thôøi gian töø luùc ñeán haïn khaùch ruùt tieàn, NHTM luoân phaûi döï tröõ löôïng tieàn chôø ñeå saün saøng chi traû khi khaùch haøng coù nhu caàu ruùt. Caùc NH coøn thuï ñoäng chôø khaùch haøng, chöa chuû ñoäng toå chöùc quaûng baù saâu roäng ñeå baùn caùc saûn phaåm cuûa mình treân thò tröôøng. Chöa gaén lieàn giöõa saûn phaåm huy ñoäng voán vôùi saûn phaåm thanh toaùn, caùc soå tieát kieäm chöùng chæ tieàn göûi, caùc chöùng töø coù giaù… haïn cheá trong chuyeån nhöôïng thanh toaùn laøm giaûm ñi tính thanh khoaûn cuûa noù treân thò tröôøng. Phöông thöùc thu huùt nguoàn voán coøn ñôn ñieäu. Caùc dòch vuï truyeàn thoáng thieáu söùc soáng môùi, caùc dòch vuï môùi chöa ñöôïc trieån khai hoaëc trieån khai nhöng thieáu ñoàng boä. Thò tröôøng môû môùi thöïc söï ñi vaøo hoaït ñoäng nhöng caùc haøng hoùa haïn cheá caû veà soá löôïng, thôøi haïn, hình thöùc. Moät trong nhöõng loaïi haøng hoùa coù tính chaát loûng cao laø tín phieáu NH Nhaø Nöôùc nhöng chæ phaùt haønh theo töøng ñôït nhö laø loaïi haøng hoùa mang tính chaát tình theá. Thöông phieáu chöa ñöôïc höôùng daãn cuï theå vì vaäy maø söï vaän haønh cuûa noù coøn raát haïn cheá. Caùc loaïi chöùng chæ tieàn göûi tieát kieäm chöa coù söï chuyeån nhöôïng mua baùn neân haàu nhö tính loûng baèng 0. Tín phieáu kho baïc cuõng ñöôïc phaùt haønh töøng ñôït phuïc vuï cho töøng muïc tieâu cuï the. Vì vaäy khoâng ñuû soá löôïng caàn thieát ñeå coù theå thöïc hieän nhieäm vuï thò tröôøng môû coù hieäu quaû nhö mong muoán. 2.2.1.2. Hoaït ñoäng söû duïng voán cuûa heä thoáng NHTM Nhöõng thaønh töïu trong nghieäp vuï söû duïng voán cuûa NHTM Vieät Nam. Cuøng vôùi toác ñoä taêng tröôûng cuûa nguoàn voán huy ñoäng, toác ñoä taêng tröôûng cuûa hoaït ñoäng cho vay cuûa caùc NHTM trong thôøi gian qua cuõng raát ñaùng keå, goùp phaàn quan troïng trong vieäc ñaùp öùng nhu caàu voán cho neàn kinh teá. Dö nôï cho vay ñoái vôùi neàn kinh teá taêng tröôûng lieân tuïc vôùi möùc ñoä trung bình khoaûng 23% / naêm. BAÛNG : DÖ NÔÏ TÍN DUÏNG BAÈNG VND VAØ NGOAÏI TEÄ QUA CAÙC NAÊM. Ñôn vò : TYÛ VND Chæ tieâu 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Toång dö nôï tín duïng 139.180 184.936 225.704 286.644 365.300 452.972 Trong ñoù: VND Tyû leä 113.431 81% 142.400 77% 167.02174% 213.26374% 270.18074% 335.19974% Ngoaïi teä quy ra VND Tyû leä 25.74919% 42.53623% 58.68323% 73.38126% 95.12026% 117.77326% Toác ñoä taêng/ naêm tröôùc 23,99% 32,87% 22,04% 27% 22,1% 24% (Nguoàn : NH Nhaø Nöôùc Vieät Nam) BAÛNG : DÖ NÔÏ TÍN DUÏNG PHAÂN LOAÏI THEO LOAÏI HÌNH NHTM VIEÄT NAM Ñôn vò : Tyû ñoàng Loaïi hình NH 1999 2000 2001 2002 2003 NHQD : Soá tieàn Tyû troïng 116.911 84,00% 154.421 83,50% 190.494 84,40% 238.487 83,20% 284.934 78,00% NHCP : Soá tieàn Tyû troïng 11.6918,4% 15.9048,6% 17.6047,8% 24.6518,6% 36.1649,9% NHLD : Soá tieàn Tyû troïng 3.3402,4% 4.6232,5% 5.7102,53% 7.7392,7% 14.0273,84% CN nöôùc ngoaøi : Soá tieàn Tyû troïng 7.1675,15% 9.8755,34% 11.7365,2% 15.2495,32% 27.4347,51% TCTC khaùc : Soá tieàn Tyû troïng 710,05% 1130,06% 1600,07% 5180,18% 2.7410,75% Toång coäng 139.180 184.936 225.704 286.644 365.300 Caùc nghieäp vuï cho vay cuûa caùc toå chöùc tín duïng ñang töøng böôùc ñöôïc chuyeân saâu treân cô sôû nghieân cöùu thò tröôøng, khaùch haøng, ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån cuûa neàn kinh teá trong tieán trình hoäi nhaäp. Ñoàng thôøi vôùi vieäc caûi caùch caùc hình thöùc cho vay theo moùn tröôùc ñaây, caùc hình thöùc tín duïng cho vay môùi ñaõ môû ra : cho vay theo döï aùn, cho vay ñoàng taøi trôï, baûo laõnh cho vay theo L/C traû chaäm, tín duïng thueâ mua, chieát khaáu thöông phieáu vaø giaáy tôø coù giaù ngaén haïn. Neáu so saùnh giöõa caùc nhoùm NH, NHTM Nhaø Nöôùc vaãn ñoùng vai troø chuû ñaïo trong cho vay neàn kinh teá. Trong nhöõng naêm qua, caùc NHTM Nhaø Nöôùc thöôøng chieám gaàn 80% thò phaàn tín duïng. Gaàn ñaây thò phaàn cuûa khoái NH nöôùc ngoaøi (NH lieân doanh vaø chi nhaùnh NH nöôùc ngoaøi) coù chieàu höôùng thu heïp ñi. BAÛNG : DÖ NÔÏ TÍN DUÏNG VAØ THÒ PHAÀN TÍN DUÏNG CUÛA 5 NHTM NHAØ NÖÔÙC (1999 – 2003) Ñôn vò : Tyû VND Teân NH 1999 2000 2001 2002 2003 NHNo&PTNT Vieät Nam 37.379 51.608 70.703 88.379 105.822 NH Ngoaïi thöông Vieät Nam 30.484 37.831 42.416 54.253 61.201 NHÑT&PT Vieät Nam (BIDV) 28.701 34.000 42.663 49.724 61.160 NTCT Vieät Nam (INCOMBANK) 19.827 29.192 33.506 43.557 53.357 NHPT Nhaø ÑBSCL 520 790 1.206 2.473 3.394 Coäng 116.911 153.456 190.494 238.487 284.934 Toång dö nôï tín duïng toaøn heä thoáng NH Vieät Nam 139.180 184.936 225.704 286.644 365.300 Thò phaàn tín duïng cuûa NHTM Nhaø Nöôùc 84,00% 83,50% 84,50% 83,20% 78,00% (Nguoàn : NH Nhaø Nöôùc vaø toång hôïp baùo caùo thöôøng nieân cuûa caùc NHTM Nhaø Nöôùc) Qua soá lieäu treân, chuùng ta thaáy caùc NHTM Nhaø Nöôùc chieám thò phaàn chuû yeáu keå caû nguoàn voán vaø tín duïng. Tyû leä an toaøn voán bình quaân cuûa caùc NHTM Nhaø Nöôùc ñaït 5,61% cao gaàn gaáp ñoâi so vôùi naêm 2000. Ñeán nay, caùc NTM Nhaø Nöôùc ñaõ xöû lyù ñöôïc gaàn 90% toång soá nôï toàn doïng cuûa naêm 2000.Tuy nhieân, tyû leä noùi treân coù xu höôùng giaûm nheï, nhöng caùc NHTM Nhaø Nöôùc vaãn giöõ ñöôïc vai troø chuû ñaïo trong hoaït ñoäng tín duïng taïi Vieät Nam. Keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caùc NH ñaëc bieät laø caùc NHTM Nhaø Nöôùc keå töø naêm 1999 ñeán nay ñang ñöôïc caûi thieän daàn. Tyû leä nôï quaù haïn/toång dö nôï giaûm töø 13,2 %/naêm 1999 xuoáng coøn 8,0% naêm 2001; trong ñoù heä thoáng NHTM Nhaø Nöôùc laø 7,1% vaãn coøn lôùn hôn nhieàu so vôùi tyû leä an toaøn laø 5%. BAÛNG : TYÛ LEÄ NÔÏ QUAÙ HAÏN/TOÅNG DÖ NÔÏ CUÛA CAÙC NHTM VIEÄT NAM (%) Chæ tieâu 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Toaøn heä thoáng NH 13,2 10,75 8,7 8,15 8,02 8,0 NHTM Nhaø Nöôùc 13,7 12,5 9,8 8,3 7,2 7,1 NHTM Coå phaàn 23 24,4 23,8 22,4 20,4 19,1 NH Lieân Doanh & CNNN 0,42 0,51 0,55 0,52 0,5 0,49 Nguoàn : IMF, VietNam : Statistical Appendix and Background Notes, IMF Staff Country Report No 02/05, January 2002, trang 75. Tyû leä nôï quaù haïn/Toång dö nôï tín duïng trong caùc naêm ôû khoái NH nöôùc ngoaøi : khaù thaáp. Ñieàu naøy cho thaáy khaû naêng quaûn lyù cuûa caùc NH nöôùc ngoaøi laø töông ñoái toát. Tuy nhieân cuõng coù yù kieán cho raèng caùc NH nöôùc ngoaøi chæ “choïn mieáng ngon” choïn nhöõng khaùch haøng laøm aên coù laõi, ruûi ro thaáp nhaát vaø ñaåy caùc DN coøn laïi (ruûi ro hôn) cho caùc NH trong nöôùc phuïc vuï vaø töø ñoù laøm danh muïc tín duïng cuûa caùc NH trong nöôùc trôû neân ruûi ro hôn. Thöïc teá coù thôøi kyø caùc NH nöôùc ngoaøi ñaõ coá gaéng giaønh laáy caùc toång coâng ty nöôùc ngoaøi coù doanh soá xuaát khaåu lôùn. Moät soá vaán ñeà coøn