Ngày nay, các quốc gia trên hành tinh chúng ta trong quá trình phát triển đã từng bước tạo lập nên các mối quan hệ song phương và đa phương, từng bước tham gia vào các liên kết kinh tế quốc tế với nhiều mức độ khác nhau nhằm đưa lại lợi ích thiết thực cho mỗi bên. Chính các liên kết kinh tế quốc tế là sự biểu hiện rõ nét của hai xu hướng khu vực hoá và toàn cầu hoá đang diễn ra hết sức sôi động và đặc biệt quan trọng trong những năm qua.
Trong những năm gần đây, Việt Nam đã tiến hành đổi mới kinh tế, phù hợp với xu thế quốc tế hoá nền kinh tế thế giới. Việt nam đã trở thành thành viên chính thức của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam á ASEAN từ ngày 28/07/1995, tham gia Diễn đàn Châu á - Thái Bình Dương APEC từ ngày 17/11/1998 và gia nhập Tổ chức thương mại thế giới WTO. Hiệp hội các quốc gia Đông Nam á có 10 quốc gia: Brunây, Campuchia, Mianma, Lào, Malaixia, Philippin, Xinhgapo, Thái Lan, Indonêxia và Việt Nam. Việc gia nhập ASEAN và khối mậu dịch tự do ASEAN (The Free Trade Area -AFTA) là một cố gắng của Việt Nam trong việc hội nhập với nền kinh tế thế giới, qua đó cải thiện môi trường đầu tư thu hút các nhà đầu tư nước ngoài.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài của các nước ASEAN vào Việt Nam phát triển rất nhanh chóng, hiện đang đóng một vai trò nhất định đối với sự phát triển của nền kinh tế nước ta. Không chỉ các nước tư bản phát triển mà các nước ASEAN đều nhận thấy Việt Nam là một điạ chỉ khá hấp dẫn thu hút các nhà đầu tư nước ngoài. Có thể thấy rằng, Việt nam là một thị trường đông dân, có tài nguyên khá phong phú, nguồn nhân công dồi dào, chi phí lao động rẻ hơn các nước ASEAN khác.
46 trang |
Chia sẻ: lamvu291 | Lượt xem: 1078 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Đầu tư trực tiếp của các nước asean vào Việt Nam - Thực trạng và triển vọng, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
§Ò tµi: §Çu t trùc tiÕp cña c¸c níc ASEAN vµo
ViÖt Nam - Thùc tr¹ng vµ triÓn väng.
Lêi më ®Çu
Ngµy nay, c¸c quèc gia trªn hµnh tinh chóng ta trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®· tõng bíc t¹o lËp nªn c¸c mèi quan hÖ song ph¬ng vµ ®a ph¬ng, tõng bíc tham gia vµo c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ víi nhiÒu møc ®é kh¸c nhau nh»m ®a l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho mçi bªn. ChÝnh c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ lµ sù biÓu hiÖn râ nÐt cña hai xu híng khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc s«i ®éng vµ ®Æc biÖt quan träng trong nh÷ng n¨m qua.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh ®æi míi kinh tÕ, phï hîp víi xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ViÖt nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ASEAN tõ ngµy 28/07/1995, tham gia DiÔn ®µn Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng APEC tõ ngµy 17/11/1998 vµ gia nhËp Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO. HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ cã 10 quèc gia: Brun©y, Campuchia, Mianma, Lµo, Malaixia, Philippin, Xinhgapo, Th¸i Lan, Indonªxia vµ ViÖt Nam. ViÖc gia nhËp ASEAN vµ khèi mËu dÞch tù do ASEAN (The Free Trade Area -AFTA) lµ mét cè g¾ng cña ViÖt Nam trong viÖc héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, qua ®ã c¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t thu hót c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi.
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cña c¸c níc ASEAN vµo ViÖt Nam ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng, hiÖn ®ang ®ãng mét vai trß nhÊt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ níc ta. Kh«ng chØ c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn mµ c¸c níc ASEAN ®Òu nhËn thÊy ViÖt Nam lµ mét ®i¹ chØ kh¸ hÊp dÉn thu hót c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Cã thÓ thÊy r»ng, ViÖt nam lµ mét thÞ trêng ®«ng d©n, cã tµi nguyªn kh¸ phong phó, nguån nh©n c«ng dåi dµo, chi phÝ lao ®éng rÎ h¬n c¸c níc ASEAN kh¸c.
Tuy r»ng, qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®· béc lé sù h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ cña c¸c nhµ ®Çu t ASEAN. §©y lµ mét yÕu tè kh¸ch quan. B¶n th©n c¸c nhµ ®Çu t ASEAN còng ®ang ë trªn nÊc thang thø ba cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña Ch©u ¸ nªn còng lµ nh÷ng níc kªu gäi vèn ®Çu t níc ngoµi. ChÝnh v× thÕ, ®Ó t¹o dùng lîi thÕ thu hót vèn FDI kh«ng lo¹i trõ viÖc tõ ®ã c¸c quèc gia thµnh viªn ASEAN tÝch cùc ®Èy m¹nh ®Çu t trùc tiÕp ra níc ngoµi.
ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng rÊt lín vÒ ®Êt ®ai, tµi nguyªn, lao ®éng vµ thÞ trêng. M«i trêng chÝnh trÞ - kinh tÕ - x· héi kh¸ æn ®Þnh. Tuy nhiªn hiÖu qu¶ kinh tÕ, n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi, c¬ së h¹ tÇng cßn thÊp kÐm so víi c¸c níc thµnh viªn ASEAN kh¸c. §Ò tµi “§Çu t trùc tiÕp cña c¸c níc ASEAN vµo ViÖt nam - thùc tr¹ng vµ triÓn väng” do em thùc hiÖn nh»m t×m ra nh÷ng u ®iÓm, nh÷ng h¹n chÕ, nh÷ng lÜnh vùc - ngµnh nghÒ... cã kh¶ n¨ng thu hót vèn FDI cña c¸c níc ASEAN ®Ó cã thÓ x©y dùng c¸c danh môc khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t ASEAN theo n¨ng lùc s½n cã khi ®Çu t trùc tiÕp vµo ViÖt nam.
Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ ®Çu t trùc tiÕp Níc ngoµI
I. kh¸i niÖm vµ c¬ së h×nh thµnh cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
1. kh¸i niÖm ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
Theo quü tiÒn tÖ quèc tÕ IMF (International Monetary Fund) : §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI-Foreign Direct Investment) ®îc ®Þnh nghÜa : lµ luång ®Çu t thùc tÕ ch¶y vµo ®Ó cã ®îc mét lîi Ých qu¶n lý l©u dµi trong mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng ë mét nÒn kinh tÕ kh¸c ngoµi nÒn kinh tÕ cña nhµ ®Çu t.
§Þnh nghÜa ®îc ®a ra víi môc ®Ých nhÊn m¹nh ®Õn vai trß còng nh vÞ trÝ cña nhµ ®Çu t vµ ph©n biÖt FDI víi ®Çu t gi¸n tiÕp cña t nh©n va doanh nghiÖp (Portfolio Investment) lµ ho¹t ®éng mua b¸n tµi s¶n, cæ phiÕu ë níc ngoµi ®Ó thu lîi nhuËn (nhng ë møc kh«ng qu¸ lín, cha ®¹t ®Õn tû lÖ cæ phÇn khèng chÕ ®Ó buéc ph¶i ®øng ra ®iÒu hµnh mét dù ¸n ®Çu t). Do ®ã, nhµ ®Çu t kh«ng trùc tiÕp tham gia qu¶n lý doanh nghiÖp.
Còng víi môc ®Ých trªn, Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO (World Trade Organization) còng ®a ra ®Þnh nghÜa cña m×nh nh sau : §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi xuÊt hiÖn khi mét nhµ ®Çu t níc nµy thiÕt lËp tµi s¶n ë mét níc kh¸c víi ý ®Þnh qu¶n lý tµi s¶n ®ã vµ vai trß qu¶n lý nµy lµ c¸i ®Ó ph©n biÖt víi ®Çu t gi¸n tiÕp.
§èi víi ViÖt Nam, nÕu c¨n cø vµo møc ®é tham gia qu¶n lý qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t vµ ph¸t huy t¸c dông cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®îc hiÓu nh sau :
§Çu t trùc tiÕp níc ngoµi (FDI - Foreign Direct Investment) : lµ h×nh thøc ®Çu t trong ®ã ngêi bá vèn ®Çu t vµ ngêi sö dông vèn lµ mét chñ thÓ. Cã nghÜa lµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n ngêi níc ngoµi (c¸c chñ ®Çu t) trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh qu¶n lý, sö dông vèn ®Çu t vµ vËn hµnh c¸c kÕt qu¶ ®Çu t nh»m môc ®Ých thu håi vèn vµ sinh lîi.
VÒ thùc chÊt, FDI lµ sù ®Çu t nh»m x©y dùng c¸c c¬ së, chi nh¸nh ë níc ngoµi vµ lµm chñ toµn bé hay tõng phÇn c¬ së ®ã. §©y lµ h×nh thøc ®Çu t mµ chñ ®Çu t níc ngoµi ®ãng gãp mét sè vèn ®ñ lín vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hoÆc dÞch vô vµ cho phÐp hä trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh ®èi träng mµ hä bá vèn. §Ó lµm râ h¬n kh¸i niÖm trªn, ta cã thÓ nªu ra ®©y mét sè ®Æc trng chñ yÕu còng nh mèi quan hÖ cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi nh sau:
* ChuyÓn vèn tõ níc ®Çu t sang níc nhËn ®Çu t kÌm theo viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ.
* ThiÕt lËp quyÒn së h÷u tµi s¶n vµ quyÒn qu¶n lý (hoÆc ®ång qu¶n lý) cña nhµ ®Çu t ®èi víi doanh nghiÖp cña hä ë níc nhËn ®Çu t, kÌm theo viÖc chuyÓn giao kü n¨ng qu¶n lý doanh nghiÖp.
* Nh»m môc ®Ých sinh lêi, nhµ ®Çu t ®îc hëng lîi nhuËn hoÆc chÞu mäi rñi ro trong kinh doanh, ®îc quyÒn sö dông lîi nhuËn ®Ó më réng kinh doanh hoÆc chuyÓn vÒ níc.
2. c¬ së h×nh thµnh ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
Trong lÞch sö thÕ giíi, §Çu t Trùc tiÕp cña Níc ngoµi ®· tõng xuÊt hiÖn ngay tõ thêi tiÒn T b¶n th«ng qua con ®êng x©m chiÕm thuéc ®Þa . C¸c C«ng ty cña Anh, Hµ Lan, T©y Ban Nha, Bå §µo Nha lµ nh÷ng C«ng ty ®i ®Çu trong lÜnh vùc nµy díi h×nh thøc ®Çu t vèn, kü thuËt vµo c¸c níc thuéc ®Þa ®Ó khai th¸c ®ån ®iÒn vµ cïng víi nã lµ nh÷ng ngµnh khai th¸c kho¸ng s¶n nh»m cung cÊp c¸c nguyªn liÖu cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ë chÝnh quèc. Ho¹t ®éng ®Çu t trong thêi kú nµy chñ yÕu phôc vô lîi Ých cho c¸c níc T b¶n- Thùc d©n, mµ cô thÓ lµ c¸c c«ng ty vµ c¸c nhµ T b¶n kÕch xï, thËm chÝ cã n¬i hä v¬ vÐt, bãc lét ®Õn cïng kiÖt, chØ mét phÇn nhá läi Ých ®îc ®em l¹i cho níc b¶n ®Þa, chñ yÕu chØ nh»m duy tr× vµ b¶o ®¶m cho bé m¸y khai th¸c thuéc ®Þa ë b¶n xø. Khi Chñ nghÜa T b¶n bíc sang giai ®o¹n míi, ®¸nh dÊu b»ng sù kiÖn "C«ng x· Pari" th× ho¹t ®éng ®Çu t ra níc ngoµi cña c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cµng cã qui m« to lín h¬n.
Tõ sau nh÷ng n¨m 50 khi phong trµo gi¶i phãng d©n téc ph¸t triÓn m¹nh, hµng lo¹t c¸c níc thuéc ®Þa, nöa thuéc ®Þa tho¸t khái ¸ch ®« hé cña chÕ ®é thùc d©n vµ b¾t tay vµo x©y dung nÒn kinh tÕ ®éc lËp cña m×nh, nhng thiÕu rÊt nhiÒu thø cÇn thiÕt kh¸c nh vèn, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña phong trµo gi¶i phãng d©n téc vµ sù ra ®êi cña phe XHCN, c¸c níc T b¶n giµu cã kh«ng thÓ tiÕp tôc bµnh tríng sang c¸c níc chËm ph¸t triÓn b»ng con ®êng x©m lîc, n« dÞch nh tríc ®©y mµ ph¶i b»ng con ®êng chung sèng hoµ b×nh, hîp t¸c cïng cã lîi, trong ®ã cã hîp t¸c ®Çu t vµ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®· trë thµnh mét trong nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn cho nh÷ng níc cã mong muèn tù kh¼ng ®Þnh m×nh.
Tríc sù bïng næ cña FDI, nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn ®· tiÕn hµnh nhiÒu chiÕn lîc “më cöa”, tÝch cùc thu hót nguån vèn nµy, tham gia vµo c¹nh tranh thÞ trêng quèc tÕ, thóc ®Èy kinh tÕ t¨ng trëng. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh lµ c¸c níc trong khu vùc, ®Æc biÖt lµ c¸c níc NICs (Newly Industrializing Countries) nh÷ng n¨m khëi ®Çu (thËp kû 60-70) ®Òu ph¶i dùa vµo vèn níc ngoµi (vèn ODA vµ FDI) ®Ó C«ng nghiÖp ho¸- HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, thùc hiÖn chiÕn lîc “híng vÒ xuÊt khÈu” thµnh c«ng ®· t¹o nªn sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c níc nµy, trë thµnh nh÷ng con rång Ch©u ¸ nh Hµn Quèc, §µi Loan, Singapore, Hång K«ng.
Kh¸i qu¸t lîc sö h×nh thµnh cña FDI cho chóng ta thÊy râ h¬n b¶n chÊt cña FDI. Cã thÓ nãi b¶n chÊt s©u xa hay nguyªn nh©n h×nh thµnh cña nã xuÊt ph¸t tõ lîi Ých kinh tÕ. Ho¹t ®éng FDI lµ mét ho¹t ®«ng kinh tÕ quèc tÕ, chÝnh v× vËy môc tiªu cña nã còng nh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c suy cho cïng lµ lîi nhuËn. Theo Lªnin th× “XuÊt khÈu T b¶n” lµ mét trong n¨m ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña Chñ nghÜa §Õ quèc vµ ®· trë thµnh ®Æc trng c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn míi nhÊt vÒ kinh tÕ trong thêi kú “§Õ quèc Chñ nghÜa”. TiÒn ®Ò cña viÖc xuÊt khÈu T b¶n lµ “T b¶n thõa” xuÊt hiÖn trong c¸c níc tiªn tiÕn. Nhng thùc chÊt vÊn ®Ò ®ã lµ mét hiÖn tîng kinh tÕ mang tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan, khi mµ qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung ®· ®¹t ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh sÏ xuÊt hiÖn nhu cÇu ®Çu t ra níc ngoµi, ®a søc s¶n xuÊt x· héi vît ra khái khu«n khæ chËt hÑp cña mét quèc gia, h×nh thµnh nªn qui m« s¶n xuÊt trªn ph¹m vi quèc tÕ.
ii. vai trß cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
Trong thêi ®¹i vµ bèi c¶nh thÕ giíi ngµy nay, trªn c¬ së ®¶m b¶o ®em l¹i lîi Ých cho c¶ hai bªn, vai trß cña ho¹t ®éng FDI ®îc hiÓu lµ do sù t¸c ®éng ®ång thêi cña b¶n th©n ho¹t ®éng ®Çu t ®«Ý víi c¶ níc ®i ®Çu t vµ níc tiÕp nhËn ®Çu t. Trong khu«n khæ bµi viÕt nµy, xin ®îc ®Ò cËp tíi vai trß cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn khi ë vÞ trÝ cña níc nhËn ®Çu t, còng nh c¸c níc ph¸t triÓn khi ë vÞ trÝ níc ®i ®Çu t.
®èi víi níc ®i ®Çu t
Thø nhÊt, níc ®i dÇu t cã thÓ tËn dông ®îc lîi thÕ so s¸nh cña níc nhËn ®Çu t. §èi víi c¸c níc ®i ®Çu t, hä nhËn thÊy tû suÊt lîi nhuËn ®Çu t ë trong níc cã xu híng ngµy cµng gi¶m, kÌm theo hiÖn tîng thõa t¬ng ®èi t b¶n. B»ng ®Çu t ra níc ngoµi, hä tËn dông ®îc lîi thÕ vÒ chi phÝ s¶n xuÊt thÊp cña níc nhËn ®Çu t (do gi¸ lao ®éng rÎ, chi phÝ khai th¸c nguyªn vËt liÖu t¹i chç thÊp bëi c¸c níc nhËn ®Çu t lµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, thêng cã nguån tµi nguyªn phong phó nhng do h¹n chÕ vÒ vèn vµ c«ng nghÖ nªn cha ®îc khai th¸c, tiÒm n¨ng cßn rÊt lín) ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn ®èi víi viÖc s¶n xuÊt hµng thay thÕ nhËp khÈu cña níc nhËn ®Çu t, nhê ®ã mµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña vèn ®Çu t.
Thø hai, kÐo dµi chu kú sèng cña s¶n phÈm th«ng qua chuyÓn giao c«ng nghÖ. Th«ng qua ®Çu t trùc tiÕp, c¸c c«ng ty cña c¸c níc ph¸t triÓn chuyÓn ®îc mét phÇn c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp (phÇn lín lµ m¸y mãc thiÕt bÞ) ë giai ®o¹n cuèi cña chu kú sèng cña chóng sang níc nhËn ®Çu t ®Ó tiÕp tôc sö dông nh s¶n phÈm míi ë c¸c níc nµy, hoÆc Ýt ra còng nh c¸c s¶n phÈm ®ang cã nhu cÇu trªn thÞ trêng níc nhËn ®Çu t, nhê ®ã mµ tiÕp tôc duy tr× ®îc viÖc sö dông c¸c s¶n phÈm nµy, t¹o thªm lîi nhuËn cho nhµ ®Çu t. Víi sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc kü thuËt nh ngµy nay th× bÊt cø mét trung t©m kü thuËt tiªn tiÕn nµo còng cÇn ph¶i lu«n lu«n cã thÞ trêng tiªu thô c«ng nghÖ lo¹i hai, cã nh vËy míi ®¶m b¶o thêng xuyªn thay ®æi c«ng nghÖ, kü thuËt míi.
Thø ba, th«ng qua ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, c¸c nhµ ®Çu t cã thÓ më réng thÞ trêng, tr¸nh ®îc hµng rµo b¶o hé mËu dÞch cña níc nhËn ®Çu t khi xuÊt khÈu s¶n phÈm lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ sang ®©y (®Ó gãp vèn) vµ xuÊt khÈu s¶n phÈm s¶n xuÊt t¹i ®©y sang c¸c níc kh¸c (do chÝnh s¸ch u ®·i cña c¸c níc nhËn ®Çu t nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cña c¸c c¬ së cã vèn ®Çu t nøoc ngoµi), nhê ®ã mµ gi¶m ®îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng søc c¹nh tranh víi hµng nhËp tõ c¸c níc.
Thø t, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi sÏ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ë níc ®i ®Çu t. Cïng víi viÖc ®em tiÒn ®i ®Çu t s¶n xuÊt ë c¸c níc kh¸c vµ nhËp khÈu s¶n phÈm ®ã vÒ níc sÏ lµm cho nhu cÇu ®ång néi tÖ t¨ng. §iÒu nµy sÏ ¶nh hëng ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång néi tÖ so víi ®ång ngo¹i tÖ theo chiÒu híng gi¶m dÇn. Sù gi¶m tû gi¸ hèi ®o¸i nµy sÏ cã t¸c dông khuyÕn khÝch c¸c nhµ s¶n xuÊt trong níc t¨ng cêng xuÊt khÈu, nhê ®ã t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc.
2. ®èi víi níc nhËn ®Çu t
Thø nhÊt, ®Çu t sÏ võa t¸c ®éng ®Õn tæng cÇu, võa t¸c ®éng ®Õn tæng cung cña nÒn kinh tÕ. VÒ mÆt cÇu, v× ®Çu t lµ bé phËn lín vµ hay thay ®æi chñ chi tiªu nªn nh÷ng thay ®æi thÊt thêng vÒ ®Çu t cã ¶nh hëng lín ®Õn s¶n lîng va thu nhËp vÒ mÆt ng¾n h¹n. VÒ mÆt cung, khi thµnh qu¶ cña ®Çu t ph¸t huy t¸c dông, c¸c n¨ng lùc míi ®i vµo ho¹t ®éng th× tæng cung, ®Æc biÖt lµ tæng cung dµi h¹n t¨ng lªn, kÐo theo s¶n lîng tiÒm n¨ng t¨ng theo, do ®ã gi¸ c¶ s¶n phÈm gi¶m xuèng. S¶n lîng t¨ng, gi¸ c¶ gi¶m cho phÐp t¨ng tiªu dïng. T¨ng tiªu dïng ®Õn lît m×nh l¹i kÝch thÝch s¶n xuÊt h¬n n÷a. S¶n xuÊt ph¸t triÓn lµ nguån gèc c¬ b¶n ®Ó t¨ng tÝch luü, ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng, n©ng cao ®êi sèng cña mäi thµnh viªn trong x· h«i.
Thø hai, ®Çu t sÏ t¸c ®éng ®Õn tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ. §Çu t níc ngoµi sÏ gi¶i quyÕt phÇn nµo t×nh tr¹ng thiÕu vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi do tÝch luü néi bé thÊp, ®Æc biÖt sÏ ph¸ vì “c¸i vßng luÈn quÈn” cña c¸c níc kÐm ph¸t triÓn :
TiÕt kiÖm, ®Çu t thÊp
TÝch luü vèn thÊp
Thu nhËp b×nh qu©n thÊp
N¨ng suÊt thÊp
Bëi chÝnh nã, c¸i “vßng luÈn quÈn”, ®· lµm h¹n chÕ quy m« ®Çu t vµ ®æi míi kü thuËt trong ®iÒu kiÖn nÒn khoa häc kü thuËt còng nh lùc lîng s¶n xuÊt trªn thÕ giíi ph¸t triÓn m¹nh mÏ. §ång thêi qua ®ã cho chóng ta thÊy chØ cã “më cöa” ra bªn ngoµi míi tËn dông ®îc tèi ®a lîi thÕ so s¸nh cña níc m×nh ®Ó tõ ®ã mµ ph¸t huy vµ t¨ng cêng néi lùc cña chÝnh m×nh. C¸c níc NICs trong gÇn 30 n¨m qua nhê nhËn ®îc trªn 50 tû USD ®Çu t níc ngoµi cho ph¸t triÓn kinh tÕ cïng víi mét chÝnh s¸ch kinh tÕ n¨ng ®«ng vµ cã hiÖu qu¶ ®· trë thµnh nh÷ng con rång ch©u ¸.
Thø ba, ®Çu t sÏ lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Kinh nghiÖm cña c¸c níc trªn thÕ giíi cho thÊy, con ®êng tÊt yÕu cã thÓ t¨ng trëng nhanh víi tèc ®é mong muèn (9-10%) lµ t¨ng cêng ®Çu t nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn nhanh ë khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. §Çu t sÏ gãp phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng mÊt c©n ®èi vÒ ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng l·nh thæ, ®a nh÷ng vïng kÐm ph¸t triÓn tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo, ph¸t huy tèi ®a nh÷ng lîi thÕ so s¸nh vÒ tµi nguyªn, ®Þa thÕ,kinh tÕ, chÝnh trÞ … C¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu c«ng nghÖ, c¬ cÊu s¶n phÈm vµ lao ®éng, c¬ cÊu l·nh thæ sÏ ®îc thay ®æi theo chiÒu híng ngµy cµng ®¸p øng tèt h¬n c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt níc.
Thø t, ®Çu t sÏ lµm t¨ng cêng kh¶ n¨ng khoa häc- c«ng nghÖ cña quèc gia. Th«ng qua ®Çu t trùc tiÕp , c¸c c«ng ty (chñ yÕu lµ c¸c c«ng ty ®a quèc gia) ®· chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ níc m×nh hoÆc c¸c níc kh¸c sang níc nhËn ®Çu t. MÆc dï cßn nhiÒu h¹n chÕ do nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan chi phèi, song ®iÒu kh«ng thÓ phñ nhËn ®îc lµ chÝnh nhê sù chuyÓn giao nµy mµ c¸c níc chñ nhµ nhËn ®îc nh÷ng kü thuËt tiªn tiÕn (trong ®ã cã nh÷ng c«ng nghÖ kh«ng thÓ mua ®îc b»ng quan hÖ th¬ng m¹i ®¬n thuÇn) cïng víi nã lµ kinh nghiÖm qu¶n lý, ®éi ngò lao ®éng ®îc ®µo t¹o, rÌn luyÖn vÒ nhiÒu mÆt (tr×nh ®é kü thuËt, ph¬ng ph¸p lµm viÖc, kû luËt lao ®éng …).
III. c¸c nh©n tè chñ yÕu ¶nh hëng ®Õn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
m«i trêng chÝnh trÞ
§èi víi nh©n tè chÝnh trÞ, ®©y lµ mét vÊn ®Ò ®îc quan t©m ®Çu tiªn cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi khi cã ý ®Þnh ®Çu t vµo mét níc mµ ®èi víi hä cßn cã nhiÒu kh¸c biÖt. Khi ®ã mét ®Êt níc víi sù æn ®Þnh vµ nhÊt qu¸n vÒ chÝnh trÞ còng nh an ninh vµ trËt tù x· héi ®îc ®¶m b¶o sÏ bíc ®Çu g©y cho hä ®îc t©m lý yªn t©m t×m kiÕm c¬ héi lµm ¨n còng nh cã thÓ ®Þnh c l©u dµi. M«i trßng chÝnh trÞ æn ®Þnh lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó kÐo theo sù æn ®Þnh cña c¸c nh©n tè kh¸c nh kinh tÕ, x· héi. §ã còng chÝnh lµ lý do t¹i sao c¸c nhµ ®Çu t khi tiÕn ®Çu t vµo mét níc l¹i coi träng yÕu tè chÝnh trÞ ®Õn vËy.
m«i trêng kinh tÕ
§èi víi nh©n tè kinh tÕ, bÊt cø quèc gia nµo dï giµu hay nghÌo, ph¸t triÓn hoÆc ®ang ph¸t triÓn ®Òu cÇn nguån vèn níc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc tuú theo nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. Nh÷ng níc cã nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng, tèc ®é t¨ng trëng cao, c¸n c©n th¬ng m¹i vµ thanh to¸n æn ®Þnh, chØ sè l¹m ph¸t thÊp, c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp… th× kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t sÏ cao.
Ngoµi ra, víi c¸c nhµ ®Çu t th× mét quèc gia cã lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, thuËn lîi cho lu th«ng th¬ng m¹i, sÏ t¹o ra ®îc søc hÊp dÉn lín h¬n. Nã sÏ lµm gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn, còng nh kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ trêng lín h¬n, réng h¬n. Cßn tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®èi víi nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn th× ®ay lµ mét trong nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña hä. Bëi nã cßn chøa ®ùng nhiÒu tiÒm n¨ng do viÖc khan hiÕm vèn vµ c«ng nghÖ mµ viÖc khai th¸c vµ sö dông cßn h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng tµi nguyªn lµm nguyªn nhiªn liÖu quý gi¸ ch¼ng h¹n nh dÇu má, khÝ ®èt … ®ã lµ nh÷ng nguån sinh lêi hÊp dÉn thu hót nhiÒu mèi quan t©m cña nh÷ng tËp ®oµn ®Çu t lín trªn thÕ giíi.
m«i trêng v¨n ho¸ - x· héi
M«i trêng v¨n ho¸- x· héi ë níc nhËn ®Çu t còng lµ mét vÊn ®Ò ®îc c¸c nhµ ®Çu t rÊt chó ý vµ coi träng. HiÓu ®îc phong tôc tËp qu¸n, thãi quen, së thÝch tiªu dïng cña ngêi d©n níc nhËn ®Çu t sÏ gióp cho nhµ ®Çu t thuËn lîi h¬n trong viÖc triÓn khai vµ thùc thi mét dù ¸n ®Çu t. Th«ng thêng môc ®Ých ®Çu t lµ nh»m cã chç ®øng hoÆc chiÕm lÜnh thÞ trêng cña níc së t¹i víi kú väng vµo sùc tiªu thô tiÒm n¨ng cña nã. Ch×nh v× vËy mµ trong cïng mét quèc gia, vïng hay miÒn nµo cã sùc tiªu dïng lín, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi ®i kÌm víi thÞ hiÕu tiªu dïng t¨ng lªn sÏ thu hót ®îc nhiÒu dù ¸n ®Çu t h¬n.
Ngoµi ra, ®Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng ®Çu t ®îc hiÖn thùc ho¸ vµ ®i vµo ho¹t ®éng ®ßi hái quèc gia tiÕp nhËn ®Çu t ph¶i ®¶m b¶o mét c¬ së h¹ tÇng ®ñ ®Ó ®¸p øng tèt nhÊt nh÷ng nhu cÇu ®Çu t kÓ tõ lóc b¾t ®Çu x©y dùng, triÓn khai dù ¸n cho ®Õn giai ®o¹n s¶n xuÊt kinh doanh khi dù ¸n ®i vµo ho¹t ®éng. §ã lµ c¬ së h¹ tÇng c«ng céng nh Giao th«ng - Liªn l¹c…, c¸c dÞch vô ®¶m b¶o cho sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt nh §iÖn, níc …, còng nh c¸c dÞch vô kh¸c phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh Tµi chÝnh- Ng©n hµng.
m«i trêng ph¸p lý
Ph¸p luËt vµ bé m¸y hµnh ph¸p cã liªn quan chi phèi ho¹t ®éng cña nhµ ®Çu t tõ khi b¾t ®Çu t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t cho ®Õn khi dù ¸n kÕt thóc thêi h¹n ho¹t ®éng. §©y lµ cÊu thµnh cã t¸c ®éng trùc tiÕp còng nh gi¸n tiÕp ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t. NÕu m«i trêng ph¸p lý cïng bé m¸y vËn hµnh nã t¹o nªn sù th«ng tho¸ng, cëi më vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, còng nh søc hÊp dÉn vµ ®¶m b¶o lîi Ých l©u dµi cho nhµ ®Çu t th× cïng víi c¸c cÊu thµnh kh¸c sÏ t¹o nªn mét m«i trêng ®Çu t cã søc thu hót m¹nh ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi.
iv. c¸c h×nh thøc ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµI
1. c¸c h×nh thøc phæ biÕn
§èi víi ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, mçi níc ®Òu cã c¬ së lý luËn vµ quan ®iÓm phï hîp víi ®Æc ®iÓm hoµn c¶nh riªng cña m×nh. §iÒu nµy cho phÐp hä t×m thÊy ë mçi lý luËn nh÷ng khÝa c¹nh riªng, nh÷ng h¹n chÕ riªng cña FDI. §©y lµ ®iÒu v« cïng quan träng gióp chä hä cã nh÷ng quan ®iÓm vµ vËn dông cô thÓ h¬n trong viÖc x©y dùng chiÕn lîc vÒ FDI cña riªng m×nh. Tõ c¸ch tiÕp cËn trªn, trong thùc tiÔn FDI cã nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kh¸c nhau. Nhng nh÷ng h×nh thøc ¸p dông phæ biÕn lµ :
* Hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång (BCC- Business Cooperation on an Contractual Basis).
* Doanh nghiÖp liªn doanh (JV - Joint - venture Enterprise ).
* Doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi (100% Foreign- invested Enterprise).
* Hîp ®ång x©y dùng - vËn hµnh - chuyÓn giao (BTO - Built - Transfer - Operation Contract).
* Khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp tËp trung, ®Æc khu kinh tÕ.
C¸c h×nh thøc t¹i viÖt nam
Theo LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt nam ®îc Quèc héi kho¸ IX, kú häp thø 10 th«ng qua ngµy 12/11/1996, ë ViÖt Nam cã c¸c h×nh thøc ®Çu t sau :
* Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (BBC) : ®©y lµ mét lo¹i h×nh ®Çu t trong ®ã c¸c bªn tham gia hîp ®ång ký kÕt tho¶ thuËn ®Ó tiÕn hµnh mét hoÆc nhiÒu ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë ViÖt Nam, trªn c¬ së quy ®Þnh râ ®èi tîng, néi dung kinh doanh, nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia kÕt qu¶ kinh doanh cho c¸c bªn tham gia. Theo h×nh thøc nµy th× mçi bªn hîp doanh vÉn cã t c¸ch ph¸p nh©n riªng, kh«ng h×nh thµnh mét ph¸p nh©n míi.
* Doanh nghiÖp liªn doanh (JVC) : ®îc thµnh lËp trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh ®îc ký gi÷a mét bªn hoÆc nhiÒu bªn níc ngoµi ®Ó kinh doanh t¹i ViÖt Nam. Doanh nghiÖp liªn