Đề tài Giải pháp nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án tại Sở giao dịch I, Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam

LỜI MỞ ĐẦU Cùng với quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, với mục đích hàng đầu là phát triển và rút ngắn khoảng cách với các quốc gia phát triển trong khu vực và trên thế giới, có thể nói, chưa bao giờ nhu cầu đầu tư lại to lớn và khẩn trương như hiện nay, bởi thông tin là động lực của sự phát triển nói chung và sự phát triển kinh tế nói riêng đối với mọi quốc gia trên thế giới. Như chúng ta đã biết, bản thân vốn đầu tư luôn là một nguồn lực có hạn. Vấn đề này đòi hỏi chúng ta phải lựa chọn được những phương án đầu tư mang lại hiệu quả thực sự, có thể thoả mãn tốt nhất các yêu cầu của chủ đầu tư cũng như của nền kinh tế quốc dân trong giới hạn nguồn lực nhất định. Để có thể hoạt động hiệu quả, các ngân hàng thương mại không những cần phải làm tốt công tác "đi vay" mà còn phải làm tốt cả công tác "cho vay" của mình. Trên thực tế, quá trình cho vay theo cách hiểu chung nhất thì cũng chính là quá trình mà bản thân các ngân hàng thương mại tham gia vào hoạt động đầu tư của nó. Nhưng câu hỏi đặt ra là làm thế nào để có thể làm tốt công tác cho vay ? Bên cạnh nhiều nghiệp vụ đòi hỏi chuyên môn khác, nghiệp vụ thẩm định dự án đầu tư nổi lên với nhiều đóng góp quan trọng trong hoạt động kinh doanh cũng như sự an toàn của các ngân hàng thương mại. Bởi lẽ, việc các ngân hàng thương mại làm tốt công tác thẩm định cũng chính là họ đã góp phần làm tăng hiệu quả sử dụng vốn vay, giảm rủi ro trong hoạt động của ngân hàng, từ đó góp phần thúc đẩy sự phát triển của các ngân hàng nói riêng và đất nước nói chung. Trong những năm qua, hiệu quả cho vay theo dự án của các ngân hàng thương mại chưa cao, nơi cần vốn đầu tư thì chưa được đáp ứng, trong khi ở nơi khác lại xảy ra tình trạng lãng phí vốn. Một trong những nguyên nhân là công tác thẩm định chưa tốt, do chất lượng thẩm định về mặt tài chính của dự án chưa cao. Nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án đầu tư đang là đòi hỏi cấp thiết nhầm mang lại hiệu quả sử dụng vốn tốt nhất cho các NHTM. Xuất phát từ thực tế, em đã chọn đề tài : Giải pháp nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án tại Sở giao dịch I, Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam. Qua hoạt động thực tiễn áp dụng quy trình thẩm định tài chính dự án tại Sở và trên cơ sở những kiến thức đã tích luỹ được để tìm hiểu thực tế, đóng góp một số giải pháp nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng Ngân hàng. Kết cấu của bài gồm ba chương Chương I: Lý luận chung về thẩm định tài chính dự án tại Ngân hàng Thương mại. Chương II: Thực trạng thẩm định tài chính dự án tại Sở giao dịch I, Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam. Chương III: Giải pháp nâng cao chất lượng thẩm định tài chính dự án tại Sở giao dịch I. CHƯƠNG I: LÝ LUẬN CHUNG VỀ THẨM ĐỊNH TÀI CHÍNH DỰ ÁN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1- Cho vay theo dự án của khách hàng tại NHTM 1.1.1 - Khái niệm NHTM: NHTM là một tổ chức tín dụng kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ, với hoạt động thường xuyên là nhận tiền gửi với trách nhiệm hoàn trả, sử dụng số tiền này để cho vay và cung ứng các dịch vụ thanh toán. Mục tiêu cơ bản, xuyên suốt quá trình hoạt động của các NHTM là hoạt động trong lĩnh vực tiền tệ để tìm kiếm và tối đa hoá lợi nhuận trong phạm vi khuôn khổ của pháp luật. 1.1.2 . Các hoạt động cơ bản của NHTM Ngân hàng là một doanh nghiệp cung cấp dịch vụ tài chính trên thị trường với mục đích kiếm lợi nhuận. Ba hoạt động chính của ngân hàng: ¯ Nhận gửi Trong quá trình hoạt động kinh doanh của mình, các Ngân hàng luôn luôn quan tâm tới công tác huy động vốn, coi nó là nhiệm vụ của tất cả các khối, ban trong ngân hàng chứ không chỉ của riêng một phòng nguồn vốn. Vì cho vay luôn đợc coi là hoạt động sinh lời cao, do đó các Ngân hàng đã tìm mọi cách để huy động các nguồn vốn trong nền kinh tế quốc dân: bao gồm các khoản tiền gửi tiết kiệm của dân chúng. Bên cạnh đó, khi cần vốn cho nhu cầu thanh khoản hay đầu tư cho vay, các Ngân hàng thơng mại có thể đi vay từ các tổ chức tín dụng khác, từ các công ty khác, các tổ chức tài chính trên thị trường tài chính. Nguồn vốn tự có của Ngân hàng có thể có được bằng cách phát hành các kỳ phiếu, hoặc được Ngân sách Nhà nước cấp hoặc từ các quỹ trong quá trình hoạt động của Ngân hàng và các khoản lợi không chi trong quá trình phân phối thu nhập của Ngân hàng. Trong quá trình thu hút nguồn vốn Ngân hàng phải bỏ ra những chi phí giao dịch, chi phí trả lãi tiền gửi, trả lãi Ngân hàng vay và các khoản chi phí khác có liên quan. Những chi này đòi hỏi Ngân hàng phải sử dụng những đồng vốn huy động được có hiệu quả để có thể bù đắp các khoản chi phí và đem lại lợi nhuận cho Ngân hàng. Y Cho vay : Đối với hoạt động của một Ngân hàng thương mại, cho vay luôn được phân theo nhiều hình thức khác nhau cho phù hợp với nhiều đối tượng khách hàng, giúp cho Ngân hàng có thể đáp ứng, từ đó thu hút được một lượng khách hàng đa dạng, phong phú nhằm san sẻ rủi ro trong nghiệp vụ cho vay của mình. Nhìn chung, cho vay có thể được phân thành các loại như  sau: + Cho vay thương mại: Tiền đề của cho vay thương mại đã xuất hiện ngay từ những ngày đầu tiên trong lịch sử hình thành và phát triển của Ngân hàng thương mại, khi các ngân hàng chiết khấu thương phiếu mà thực tế chính là cho vay đối với những người bán, hay nói cách khác người bán đã chuyển các khoản phải thu trong tương lai cho ngân hàng để lấy một khoản tiền ứng trước nhỏ hơn. Sau đó là bước chuyển tiếp từ chiết khấu thương phiếu sang cho vay trực tiếp đối với các khách hàng nhằm giúp họ có vốn để mua hàng dự trữ nhằm mở rộng sản xuất kinh doanh. + Cho vay tiêu dùng Trước đây hình thức cho vay tiêu dùng ( hay chính là cho vay đối với cá nhân và các hộ gia đình) chưa được các Ngân hàng chú trọng đến bởi vì họ tin rằng các khoản cho vay tiêu dùng có rủi ro tín dụng cao. Nhưng dần dần, sự gia tăng thu nhập của người tiêu dùng và sự cạnh tranh trong cho vay đã buộc các ngân hàng phải hướng tới ngời tiêu dùng như là một khách hàng tiềm năng. Sau chiến tranh thế giới lần thứ hai, tín dụng tiêu dùng đã trở thành một trong những loại hình tín dụng có tốc độ tăng trởng nhanh nhất ở các nước có nền kinh tế phát triển. + Tài trợ cho dự án Cùng với sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường, các ngân hàng ngày càng trở nên năng động, linh hoạt hơn trong việc cấp tín dụng trung dài hạn, cụ thể là thông qua tài trợ cho các dự án đầu tư phát triển, đó có thể là các dự án xây dựng nhà máy mới hay các dự án đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao. Mặc dù thời hạn tín dụng càng dài thì rủi ro tín dụng càng lớn, nhưng lãi suất thu được từ nghiệp vụ này lại thờng cao, nên các Ngân hàng tập trung vào loại hình cho vay này, một số ngân hàng thậm chí còn cho vay để đầu tư  vào đất. Y Các dịch vụ khác: Ngoài hai nghiệp vụ cơ bản là nhận gửi và cho vay, các NHTM còn thực hiện nhiều nghiệp vụ khác như cung cấp các tài khoản giao dịch và thực hiện thanh toán, bảo lãnh, bảo quản vật có giá, cung cấp các dịch vụ uỷ thác và tư vấn, cung cấp dịch vụ môi giới đầu tư chứng khoán, các dịch vụ bảo hiẻm, dịch vụ đại lý…Việc đa dạng hoá các dịch vụ của Ngân hàng nâng cao khả năng cạnh tranh của Ngân hàng trong việc đáp ứng được nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng trong nền kinh tế thị trường. 1.1.2. Cho vay theo dự án của khách hàng tại NHTM 1.1.2.1 Dự án vay của khách hàng Nền kinh tế -xã hội của một quốc gia, một khu vực có rất nhiều vấn đề cần được xem xét, nghiên cứu trên nhiều góc độ khác nhau. Có những vấn đề đặt ra và được giải quyết trong khuôn khổ của một chương trình nào đó, nhưng cũng có những vấn đềphải giải quyết trong khoảng thời gian rất dài với sự tham gia của rất nhiều bên liên quan. Bản thân các doanh nghiệp cũng như Nhà nước luôn cần phải tìm kiếm các giải pháp cần thiết để giải quyết các vấn đề theo thứ tự ưu tiên nhất định. Một chủ doanh nghiệp hay một nông dân cũng đều có điểm chung là họ đều phải xác định cho mình các vấn đề cần được ưu tiên giải quyết trong những khoảng thời gian nhất định. Nhưng một ý đồ vè một phương án sản xuất mới, một sản phẩm mới không phải nhanh chóng được hình thành mà nó phải trải qua một quá trình nghiên cứu, cân nhắc phức tạp trong suy nghĩ của nhà sáng kiến. Đây chính là giai đoạn hình thành một ý tưởng về một vấn đề nào đó cần nghiên cứu sâu hơn, điều này cũng hàm chứa cả mục tiêu cần phải giải quyết. Mục tiêu của dự án khá cụ thể và có thể đo được nội dung của nó. Song nếu xét đầy đủ các yếu tố để tạo ra và tiêu thụ được nó trên thị trường thì mục tiêu này còn rất mơ hồ và ẩn chứa nhiều rủi ro bên trong đòi hỏi các nhà sáng kiến phải trả lời trước khi triển khai thực hiện. Bản thân người có ý tưởng dự áncũng phải xem xét nhiều khía cạnh khác nhau có liên quan đến dự án để từ đó có thể xác định những nguồn lực cần thiết để thực hiện ý tưởng đó, cũng chính nhà sáng kiến đó sẽ thấy được phần nào khó khăn trở ngại cho việc thực hiện ý tưởng dự án. Tuy nhiên trong khuôn khổ sáng kiến dự án, người có sáng kiến chưa thể quyết định dứt điểm được các khó khăn đó, việc làm này đòi hỏi ở quá trình nghiên cứu của các nhà soạn thảo dự án sau nay. Các cơ hội để hình thành sáng kiến dự án: Có thể nói, giai đoạn đầu tiên của việc hình thành các dự án có ý nghĩa rất quan trọng. Không phải tất cả mọi vấn đề xuất hiện trong tư tưởng đều có thể được chọn làm mục tiêu nghiên cứu của một dự án. Bản thân các vấn đề trước khi trở thành sáng kiến dự án cần phải được xem xét một cách khách quan, nó phải được đánh giá, trao đổi thảo luận với nhiều người khác nhau để làm rõ mục tiêu, giải pháp trong việc thực hiệnnó. Trước khi một ý tưởng đầu tư được quyết định nghiên cứu như là một dự án đầu tư, các doanh nghiệp phải trả lời được các câu hỏi dưới đây: - Liệu có cần một dự án như thế này không? Đã cần vào lúc này hay chưa? -Dự án có cơ hội thực hiện không, mức độ chắc chắn của các cơ hội có được xác nhận không? Có nhận được sự ủng hộ của các đối tượng liên quan không? -Nếu cơ hội được lựa chọn thì khi thực hiện có gặp phải những khó khăn lớn hay không? Các khó khăn đó có hướng nào giải quyết được không? Lập dự án là việc xem xét, chuẩn bị trước khi quyết định đầu tư mà người lập dự án phải nghiên cứu và phân tích, tính toán toàn diện các khía cạnh kinh tế - kỹ thuật , điều kiện tự nhiên, môi trường xó hội, mụi trường pháp lý...cú liờn quan đến quá trỡnh thực hiện đầu tư, đến sự phát huy tác dụng và hiệu quả đạt được của công cuộc đầu tư, phải dự đoán các yếu tố bất định ( sẽ xảy ra trong suốt quá trỡnh kể từ khi thực hiện đầu tư cho đến khi các thành quả của hoạt động đầu tư kết thúc sự phát huy tác dụng theo dự kiến trong dự án) có ảnh hưởng đến sự thành bại của công cuộc đầu tư. 1.1.2.2. Cho vay theo dự án của khách hàng tại NHTM Phân tích tài chính dự án là một bước bắt buộc trong giai đoạn lập dự án đầu tư của doanh nghiệp, là điều kiện bắt buộc đối với cả dự ỏn tiền khả thi và khả thi vỡ đó là một nội dung kinh tế quan trọng của dự án. Thông qua phân tích tài chính, xác định được quy mô đầu tư, cơ cấu các loại vốn, nguồn tài trợ cho dự án, tính toán thu chi lỗ lói, những lợi ớch thiết thực mang lại cho nhà đầu tư. Vốn đầu tư thường bao gồm vốn tự có của doanh nghiệp, vốn góp của các bên tham gia đầu tư và vốn vay ngân hàng. Thông thường các doanh nghiệp mong muốn tìm mọi cách để vay được vốn Ngân hàng nhằm tận dụng lợi thế của kỹ thuật đòn bẩy, giảm rủi ro trong hoạt động kinh doanh của mình. Cho vay theo dự án là một hoạt động quan trọng mang lại nhiều thu nhập cho ngân hàng, không chỉ có ý nghĩa quan trọng đối với ngân hàng, nó còn rất quan trọng đối với doanh nghiệp xin vay vốn.Trước khi vay được vốn, doanh nghiệp phải soạn thảo dự ỏn và trỡnh bản dự ỏn đó được lập lên ngân hàng. Có dự án đầu tư cũng chưa thể có quyết định cho vay vốn ngay. Do đảm bảo an toàn cho hoạt động tín dụng, ngân hàng phải thẩm định trước khi cung cấp vốn cho doanh nghiệp, điều đó có nghĩa là ngân hàng sẽ phải tiến hành phân tích, đánh giá một cách khoa học và toàn diện các khớa cạnh khỏc nhau của dự ỏn để đi tới quyết định đầu tư đúng đắn nhất. Như vậy, công tác thẩm định dự án được nảy sinh từ hoạt động cho vay theo dự án.Hai hoạt động này đó xuất hiện từ lõu và được thực hiện thường xuyên trong các ngân hàng chuyên phục vụ cho đầu tư phát triển như NHĐT & PT Việt Nam. 1.2. Thẩm định tài chính dự án tại NHTM 1.2.1.Các khái niệm chung về dự án và thẩm định dự án: Ở trên chúng ta đã đề cập đến bối cảnh dẫn đến việc phải thẩm định dự án tại các ngân hàng thương mại, điều cần tìm hiểu ở đây là: Dự án là gì và thẩm định dự án là như thế nào? Hiện nay từ "dự án" được sử dụng rất rộng rãi, ta thường nghe nói tới các dự án đầu tư phát triển của một quốc gia, của địa phương, dự án của mỗi cá nhân. Thường có hai cách hiểu về dự án. Theo cách nhìn “tĩnh”, dự án là hình tượng về một tình huống, một trạng thái mà ta mong muốn đạt tới. Trong cách nhìn thứ hai, cách nhìn “động “, dự án là một hoạt động đặc thù, được tạo nên một cách có phương pháp với các phương tiện và nguồn lực đã có để hình thành nên một thực tế mới. Trên đây là những khái niệm cơ bản về dự án nói chung, trong lĩnh vực đầu tư và phát triển, dự án lại được hiểu theo các cách khác nhau, tuỳ thuộc vào việc chúng ta xem xét dự án đó dưới góc độ nào. Từ "dự án" được dùng trong các khái niệm dưới đây cũng như trong suốt các nội dung sau, sẽ được hiểu như là "dự án đầu tư": Nếu xem xét trên khía cạnh khái quát chung, thì dự án là một kế hoạch chi tiết triển khai các hoạt động đầu tư nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra trong một khoảng thời gian nhất định với nguồn lực nhất định, hay đó là một công cụ để thực hiện các hoạt động đầu tư. Trên góc độ quản lý, dự án là một công cụ để hoạch định việc sử dụng vốn, vật tư, lao động nhằm tạo ra những sản phẩm mới cho xã hội. Trên giác độ kế hoạch hoá: Dự án là kế hoạch chi tiết để thực hiện chương trình đầu tư xây dựng nhằm phát triển kinh tế xã hội làm căn cứ trong việc ra quyết định và sử dụng vốn đầu tư. Trên góc độ phân công lao động, xã hội thì dự án lại là việc thực hiện sự phân công, bố trí lực lượng lao động xã hội nhằm giải quyết mối quan hệ giữa các chủ thể kinh tế khác nhau với xã hội trên cơ sở khai thác các yếu tố tự nhiên Để có thể cho vay đối với một dự án, nhà tài trợ phải tiến hành thẩm định dự án, là việc phân tích, xem xét một cách khách quan có khoa học và toàn diện các nội dung cơ bản có ảnh hưởng trực tiếp tới tính khả thi của một dự án để từ đó đưa ra quyết định đầu tư, cho phép đầu tư hay quyết định tài trợ cho dự án, một nội dung quan trọng của thẩm định dự án là thẩm định tài chính dự án, cũng là việc đánh giá khách quan, khoa học dự án nhưng xét dưới góc độ tài chính của dự án, trên cơ sở các bảng dự trù tài chính của dự án, nhận định về tính khả thi và khả năng hoàn trả vốn đầu tư của khách hàng xin vay. Từ đó ngân hàng có thể đưa ra các quyết định cụ thể như giá trị khoản vay, thời hạn, lãi suất cho vay, hình thức thu nợ, góp phần để dự án được thực hiện một cách có hiệu quả. 1.2.2. Mục đích thẩm định tài chính dự án tại NHTM: Về thực chất, quá trình thẩm định tài chính dự án tại NHTM là quá trình thẩm định lại, rà soát lại tất cả các khía cạnh mà chủ đầu tư đã đề cập và thẩm định trong dự án trình ngân hàng. Cũng vẫn là công việc kiểm tra mức độ phù hợp của dự án đối với các mục tiêu phát triển của doanh nghiệp, các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của Nhà nước, nhưng ngân hàng sẽ thực hiện nghiệp vụ thẩm định này dưới một quan điểm khác, quan điểm của người đang xem xét có đưa ra quyết định đầu tư cho dự án hay không, tức là sẽ xem xét dự án theo tiêu chuẩn lợi nhuận dự án mang lại, khả năng trả nợ của dự án để đảm bảo an toàn cho quyết định đầu tư. Đây không còn là quan điểm của chủ đầu tư nữa. Như vậy tức là ngân hàng phải thẩm định giá trị thực sự mà một dự án mang lại theo tiêu chí của họ. Ngân hàng với tư cách là đơn vị cung ứng vốn cho dự án hoạt động sẽ tập trung xem xét về mặt hiệu quả tài chính của các dự án. Nói như vậy không có nghĩa là không quan tâm đến các khía cạnh khác của dự án, mà thực ra ở đây việc đánh giá hiệu quả tài chính đã bao gồm cả việc đánh giá các khía cạnh khác của dự án như thị trường, các yếu tố đầu vào, đầu ra, lợi ích xã hội của dự án…vì các chỉ tiêu này đã được lượng hoá và đưa vào trong quá trình thẩm định tài chính dự án. Thẩm định tài chính dự án còn là một căn cứ quan trọng để ngân hàng ra quyết định về số tiền vay, thời gian vay, mức lãi suất, mức thu nợ hợp lý… từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả. 1.2.3. Vai trò của NHTM: Ø Giúp các Doanh nghiệp có vốn đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh, nâng cao hiệu quả kinh doanh. Để mở rộng được quy mô sản xuất đòi hỏi doanh nghiệp phải có lượng vốn để đổi mới thiết bị và công nghệ lạc hậu, áp dụng toàn bộ khoa học kỹ thuật hiện đại. Trong điều kiện đó, NHTM một mặt đáp ứng đầy đủ và kịp thời nhu cầu vốn thiếu hụt, cung cấp dịch vụ thanh toán và các dịch vụ NH nhằm hỗ trợ các Dự án thực hiện tốt kế hoạch sản xuất kinh doanh. Qua đó góp phần nâng cao kết quả hoạt động của doanh nghiệp. Ø Góp phần phân bổ hợp lý các nguồn lực giữa các vùng trong quốc gia, tạo điều kiện phát triển cân đối nền kinh tế. Thông qua các nghiệp vụ của mình, NHTM một mặt góp phần hình thành, duy trì và phát triển nền kinh tế theo một cơ cấu ngành và khu vực nhất định. Mặt khác, các NHTM góp phần điều chỉnh ngành, khu vực khi xuất hiện sự mất cân đối hoặc khi cần có sự thay đổi cho phù hợp với yêu cầu của thị trường. Ø Tạo môi trường cho việc thực hiện chính sách tiền tệ của NHTW. Để thực hiện chính sách tiền tệ, NHTW phải sử dụng các công cụ như lãi suất, dự trữ bắt buộc, thị trường mở…các NHTM là chủ thể chịu sự tác động trực tiếp của các công cụ này và là cầu nối trong việc chuyển tiếp các tác động của chính sách tiền tệ đến nền kinh tế. Ø Là cầu nối cho việc phát triển kinh tế đối ngoại giữa các quốc gia. Với xu hướng phát triển của nền kinh tế là hội nhập vào cộng đồng kinh tế khu vực và thế giới, nên việc mở rộng quan hệ giao lưu kinh tế là tất yếu, nó giúp cho mọi quốc gia phát huy được lợi thế của mình giữa các nước có sự giúp đỡ thân thiện với nhau. Thông qua các nghiệp vụ tài trợ XNK, quan hệ thanh toán với các tổ chức tài chính, NH và doanh nghiệp quốc tế, NHTM giúp cho việc thanh toán, trao đổi mua bán được diễn ra nhanh chóng, thuận tiện, an toàn và có kết quả. 1.2.4. Nội dung và quy trình thẩm định tài chính dự án 1.2.4.1.Nội dung thẩm định dự án: Có nhiều khía cạnh liên quan tương hỗ nhau tạo nên một dự án tổng thể. Các khía cạnh này thuộc loại kỹ thuật, kinh tế, tài chính và luật pháp. Những khía cạnh này cần phải xem xét, cần nhắc lại trước khi quyết định đầu tư. * Thẩm định về thị trường của dự án. Việc thẩm định này cho phép thấy được đầu ra của dự án khi dự án đi vào hoạt động. Vì vậy, nội dung thẩm định là kiểm tra, xem xét sản phẩm của dự án được sử dụng để đáp ứng nhu cầu trong nước hay bán trên thị trường quốc tế. Xem xét dự án có những ưu thế và bất lợi gì so với các đối thủ cạnh tranh. Xem xét thị trường là cơ sở cho việc lựa chọn qui mô của dự án, lựa chọn thiết bị, công suất và dự kiến khả năng tiêu thụ. Phân tích và dự đoán đúng thị trường là một công việc khó khăn, song độ chính xác của phân tích thị trưòng sẽ ảnh hưởng lớn tới thành công của dự án. * Thẩm định khía cạnh kỹ thuật của dự án . Mục tiêu thẩm định ở đây là kiểm tra việc xác định cấu hình kỹ thuật cũng như những phương diện cốt yếu khác định hình nên dự án. Câu hỏi đặt ra ở đây là: liệu dự án có hiện thực về mặt kỹ thuật hay không, thông tin về đời sống công nghệ hữu dụng của dự án như thế nào. Thông thường vấn đề này được quan tâm ngay từ khi lập dự án. Vì chủ dự án đã phải quyết định lựa chọn sử dụng trang thiết bị, máy móc và qui trình công nghệ nào cho dự án. Tuy nhiên với các nhà thẩm địmh độc lập sẽ kiểm tra công cụ sử dụng trong tính toán, trong đó chú ý đến các định mức kinh tế - kỹ thuật. Đối với định mức kinh tế - kỹ thuật phải rà soát phù hợp với điều kiện cụ thể của dự án. - Ki