Đề tài Giải pháp phát triển dịch vụ thanh toán xuất nhập khẩu bằng phương thức tín dụng chứng từ tại ngân hàng sài gòn thương tín chi nhánh An Giang

ĐẠI HỌC AN GIANG KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH TRẦN ANH NGỌC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN XUẤT NHẬP KHẨU BẰNG PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG SÀI GÒN THƯƠNG TÍN CHI NHÁNH AN GIANG Chuyên ngành : KINH TẾ ĐỐI NGOẠI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Long Xuyên, tháng 5 năm 2009 ĐẠI HỌC AN GIANG KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN XUẤT NHẬP KHẨU BẰNG PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI NGÂN HÀNG SÀI GÒN THƯƠNG TÍN CHI NHÁNH AN GIANG Chuyên ngành : KINH TẾ ĐỐI NGOẠI Sinh viên thực hiện : TRẦN ANH NGỌC Lớp: DH6KD1 Mã số SV: DKD052041 Người hướng dẫn : Thạc sĩ ĐẶNG HÙNG VŨ Long Xuyên, tháng 5 năm 2009 CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI KHOA KINH TẾ-QUẢN TRỊ KINH DOANH ĐẠI HỌC AN GIANG Người hướng dẫn : Thạc sĩ ĐẶNG HÙNG VŨ (Họ tên, học hàm, học vị và chữ ký) Người chấm, nhận xét 1 : ………….. (Họ tên, học hàm, học vị và chữ ký) Người chấm, nhận xét 2 : ………….. (Họ tên, học hàm, học vị và chữ ký) Khoá luận được bảo vệ tại Hội đồng chấm bảo vệ luận văn Khoa Kinh tế-Quản trị kinh doanh ngày ….. tháng ….. năm … LỜI CẢM ƠN -------- Sau hơn ba tháng thực tập, làm quen với môi trường làm việc thực tế tại Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín - Sacombank An Giang, cùng với những kiến thức có được trong suốt quá trình học tập trên ghế giảng đường Đại học An Giang, khóa luận tốt nghiệp của tôi đã được hoàn thành. Đó là kết quả của cả một quá trình nỗ lực không ngừng của bản thân cùng với sự giúp đỡ và hỗ trợ nhiệt tình của rất nhiều người. Có được kết quả ngày hôm nay, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến: Quý thầy cô Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh trường Đại học An Giang đã nhiệt tình hướng dẫn, cung cấp những kiến thức quí báu cho tôi trong suốt quá trình học tập tại Trường. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy Đặng Hùng Vũ, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện khóa luận này. Xin gửi lời cảm ơn đến Ban lãnh đạo Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín Sacombank An Giang, Phòng Doanh Nghiệp, và tất cả các anh chị nhân viên Sacombank An Giang đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi có điều kiện tìm hiểu, vận dụng những kiến thức đã học vào môi trường làm việc thực tế, hỗ trợ tôi hoàn thành tốt khóa luận này. Sau cùng, xin cảm ơn tất cả những người thân, bạn bè đã ủng hộ tôi trong suốt thời gian qua, tạo thêm động lực để tôi hoàn thành thật tốt khóa luận . Chúc mọi người luôn dồi dào sức khỏe và thành đạt. Xin chân thành cảm ơn! Sinh viên thực hiện Trần Anh Ngọc i TÓM TẮT Từ những nhận định về thị trường kinh doanh xuất nhập khẩu tăng trưởng ấn tượng kéo theo sự gia tăng nhu cầu về thanh toán quốc tế tại địa bàn An Giang, phát triển dịch vụ thanh toán xuất nhập khẩu là một trong những giải pháp giúp gia tăng thu nhập cho các ngân hàng trong điều kiện kinh doanh tài chính khó khăn hiện tại, đề tài nghiên cứu được hình thành với mục đích đánh giá lại hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu bằng tín dụng chứng từ tại Sacombank An Giang, làm cơ sở xây dựng các giải pháp nhằm đẩy mạnh và phát triển dịch vụ này tại Chi nhánh trong thời gian tới. Với các dữ liệu thứ cấp về thanh toán quốc tế và phương thức tín dụng chứng từ tại Sacombank An Giang và một số đối thủ cạnh tranh trên cùng địa bàn, các thông tin từ các cơ quan quản lý và tìm hiểu thực tế, đề tài phân tích một cách tổng thể thực trạng hoạt động thanh toán bằng tín dụng chứng tại Chi nhánh. Quá trình phân tích giúp nhận định một số lợi thế cạnh tranh đang có của Sacombank trong lĩnh vực này đồng thời cũng tìm ra một số vướng mắc, khó khăn mà nếu thực hiện tốt sẽ góp phần phát triển hoạt động này tại Chi nhánh. Từ đó các giải pháp được xây dựng trên cơ sở tận dụng phát huy thế mạnh và khắc phục những hạn chế thông qua mô hình ma trận SWOT. Các giải pháp được xây dựng thông qua thực trạng tình hình kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh An Giang và bám sát hoạt động tại Sacombank An Giang, nhằm nâng cao tính khả thi khi đưa vào triển khai với các nhóm giải pháp Marketing, nhân sự, các giải pháp hỗ trợ về công nghệ, nguồn cung ngoại tệ và công tác kiểm tra kiểm soát. Bên cạnh đó, đề tài còn đề xuất một số kiến nghị đối với Sacombank An Giang, Sacombank Hội sở nhằm đảm bảo thực hiện tốt các giải pháp phát triển dịch vụ thanh toán xuất nhập khẩu tại Chi nhánh trong thời gian tới. Nội dung nghiên cứu được trình bày trong 6 chương: Chương 1: Tổng quan Chương 2: Cơ sở lý thuyết Chương 3: Khái quát về ngân hàng Sài Gòn Thương Tín chi nhánh An Giang Chương 4: Thực trạng hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu bằng phương thức tín dụng chứng từ tại Sacombank An Giang Chương 5: Giải pháp phát triển thanh toán xuất nhập khẩu bằng tín dụng chứng từ tại Sacombank An Giang Chương 6: Kết luận – Kiến nghị ii MỤC LỤC TÓM TẮT.........................................................................................................................i MỤC LỤC........................................................................................................................ii DANH MỤC HÌNH........................................................................................................iv DANH MỤC BẢNG.......................................................................................................iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT................................................................................v CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN...........................................................................................1 1.1. Cơ sở hình thành đề tài .....................................................................................1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................................1 1.3. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................2 1.4. Phạm vi nghiên cứu ..........................................................................................2 1.5. Ý nghĩa nghiên cứu...........................................................................................2 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ..............................................................................3 2.1. Thanh toán quốc tế ...........................................................................................3 2.1.1. Khái niệm ....................................................................................................... 3 2.1.2. Đặc điểm......................................................................................................... 3 2.1.3. Các phương thức thanh toán quốc tế thông dụng ......................................... 3 2.1.4. Vai trò của thanh toán quốc tế ....................................................................... 3 2.2. Phương thức thanh toán tín dụng chứng từ ......................................................4 2.2.1. Tín dụng chứng từ .......................................................................................... 4 2.2.2. Cơ sở pháp lý của phương thức tín dụng chứng từ ........................................ 4 2.2.3. Các đối tượng liên quan trong phương thức tín dụng chứng từ..................... 5 2.2.4. Quy trình thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ ............................ 5 2.2.5. Thư tín dụng ................................................................................................... 7 2.2.6. Nội dung của thư tín dụng .............................................................................. 7 2.2.7. Các loại thư tín dụng thông dụng................................................................... 8 2.2.8. Đặc điểm của giao dịch thư tín dụng ........................................................... 10 2.3. Hệ thống SWIFT (Societies For Worldwide Interbank Financial Telecommunication - Hội viễn thông tài chính liên ngân hàng toàn cầu).............11 2.3.1. Sơ lược hệ thống SWIFT............................................................................... 11 2.3.2. Một số loại điện SWIFT thông dụng............................................................. 12 CHƯƠNG 3: KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG SÀI GÒN THƯƠNG TÍN (SACOMBANK) - CHI NHÁNH AN GIANG ...........................................................13 3.1. Quá trình hình thành và phát triển ngân hàng Sài Gòn Thương Tín – Chi nhánh An Giang.....................................................................................................13 3.1.1. Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín (Sacombank)............................................. 13 3.1.2. Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín – Chi nhánh An Giang ............................. 14 3.2. Cơ cấu tố chức và chức năng của các phòng ban ...........................................14 3.2.1. Sơ đồ tổ chức ................................................................................................ 14 3.2.2. Chức năng nhiệm vụ của từng phòng ban .................................................... 16 3.3. Khái quát về các sản phẩm dịch vụ tại Sacombank An Giang .......................18 3.4. Tình hình hoạt động tại Sacombank An Giang trong 2008............................18 iii 3.5. Thuận lợi và khó khăn trong năm 2008..........................................................20 3.5.1. Thuận lợi ...................................................................................................... 20 3.5.2. Khó khăn....................................................................................................... 20 3.6. Một số chỉ tiêu, kế hoạch trong năm 2009 .....................................................21 CHƯƠNG 4: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN XUẤT NHẬP KHẨU BẰNG TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI SACOMBANK AN GIANG ...........22 4.1. Tình hình kinh tế xã hội và hoạt động ngân hàng trên địa bàn tỉnh An Giang ...............................................................................................................................22 4.2. Thanh toán quốc tế tại Sacombank An Giang ................................................23 4.2.1. Sơ lược hoạt động thanh toán quốc tế tại Sacombank ................................. 23 4.2.2. Tình hình thanh toán quốc tế tại Sacombank An Giang............................... 24 4.3. Tình hình thanh toán tín dụng chứng từ tại Sacombank An Giang ................28 4.3.1. Các sản phẩm thanh toán tín dụng chứng từ................................................ 28 4.3.2. Qui trình nghiệp vụ thư tín dụng xuất - nhập khẩu ...................................... 28 4.3.3. Phí dịch vụ thanh toán bằng tín dụng chứng từ ........................................... 31 4.3.4. Thanh toán L/C xuất – nhập khẩu ................................................................ 32 4.3.5. Thu nhập từ hoạt động thanh toán bằng L/C ............................................... 35 4.3.6. Đội ngũ nhân viên ........................................................................................ 36 4.3.7. Công tác Marketing tìm kiếm và phát triển khách hàng .............................. 36 4.3.8. Công tác tư vấn và hỗ trợ khách hàng ......................................................... 36 4.3.9. Công nghệ..................................................................................................... 37 4.4. Cơ hội và khó khăn thách thức đối với hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu bằng tín dụng chứng từ tại Sacombank An Giang.................................................37 4.4.1. Cơ hội ........................................................................................................... 37 4.4.2. Khó khăn, thách thức................................................................................... 38 4.5. Đánh giá chung tình hình thanh toán xuất nhập khẩu bằng phương thức tín dụng chứng từ tại Sacombank An Giang...............................................................41 CHƯƠNG 5: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THANH TOÁN XUẤT NHẬP KHẨU BẰNG PHƯƠNG THỨC TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI SACOMBANK AN GIANG.........................................................................................42 5.1. Định hướng phát triển kinh tế xã hội của tỉnh An Giang ...............................42 5.2. Định hướng hoạt động của Sacombank An Giang .........................................42 5.2.1. Về định hướng thực hiện chung.................................................................... 42 5.2.2. Về dịch vụ ..................................................................................................... 42 5.3. Ma trận SWOT ...............................................................................................43 5.4. Giải pháp phát triển thanh toán bằng phương thức tín dụng chứng từ tại Sacombank An Giang............................................................................................44 5.4.1. Xây dựng chiến lược Marketing, tăng cường chính sách khách hàng ......... 44 5.4.2. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.......................................................... 46 5.4.3. Các giải pháp hỗ trợ..................................................................................... 47 5.4.4. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát..................................................... 48 CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ ..................................................................49 6.1. Kết luận...........................................................................................................49 6.2. Kiến nghị ........................................................................................................50 6.2.1. Đối với Sacombank An Giang ..................................................................... 50 6.2.2. Đối với Sacombank Hội Sở .......................................................................... 50 iv DANH MỤC HÌNH Hình 2.1 Quy trình thanh toán theo phương thức tín dụng chứng từ ...............................6 Hình 2.2 Lưu chuyển điện SWIFT đi và đến trong thanh toán......................................12 Hình 3.1 Tình hình huy động vốn tại Sacombank An Giang..........................................19 Hình 3.2 Tình hình dư nợ tại Sacombank An Giang ......................................................19 Hình 4.1 Doanh số thanh toán quốc tế Sacombank An Giang........................................25 Hình 4.2 Doanh số thanh toán quốc tế các ngân hàng ....................................................27 Hình 4.3 Tỉ trọng thu nhập từ thanh toán quốc tế trong tổng thu dịch vụ.......................27 Hình 4.4 Qui trình L/C nhập khẩu tại Sacombank..........................................................29 Hình 4.5 Doanh số L/C nhập khẩu qua các năm.............................................................33 Hình 4.6 Doanh số L/C nhập khẩu các ngân hàng..........................................................34 DANH MỤC BẢNG Bảng 4.1 Tốc độ tăng trưởng thanh toán quốc tế tại Sacombank ...................................25 Bảng 4.2 Doanh số các hình thức thanh toán quốc tế tại Sacombank ............................26 Bảng 4.3 Thị phần thanh toán quốc tế Sacombank An Giang ........................................26 Bảng 4.4 Trích biểu phí một số dịch vụ L/C xuất khẩu ..................................................31 Bảng 4.5 Trích biểu phí một số dịch vụ L/C nhập khẩu .................................................32 Bảng 4.6 Tỷ trọng L/C xuất nhập khẩu...........................................................................33 Bảng 4.7 Tốc độ tăng trưởng L/C nhập khẩu..................................................................34 Bảng 4.8 Thu nhập từ thanh toán bằng tín dụng chứng từ..............................................35 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BHL: Bất hợp lệ BCT: Bộ chứng từ DPRR: Dự phòng rủi ro L/C ( Letter of credit ): Thư tín dụng NHNN: Ngân hàng nước ngoài NHTMCP: Ngân hàng thương mại cổ phần PGD: Phòng giao dịch P.TTQT: Phòng thanh toán quốc tế của Hội sở Sacombank: Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín Sacombank An Giang: Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín – Chi nhánh An Giang SWIFT (Societies For Worldwide Interbank Financial Telecommunication): Hội viễn thông tài chính liên ngân hàng toàn cầu TC: Tu chỉnh TTTM: Tài trợ thương mại WTO (World Trade Organization): Tổ chức Thương mại Thế giới v Giải pháp phát triển dịch vụ thanh toán XNK bằng L/C tại Sacombank An Giang Trần Anh Ngọc 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 1.1. Cơ sở hình thành đề tài Cũng như các nước khác trên thế giới, Việt Nam đang đối đầu với những tác động mạnh mẽ từ cuộc khủng hoảng tài chính trên phạm vi toàn cầu, gây nên những khó khăn nhất định cho các tổ chức đang hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tài chính trong đó có các ngân hàng. Trong khi các hoạt động kinh doanh chủ yếu truyền thống của ngân hàng như huy động vốn, cho vay… gặp nhiều khó khăn do biến động của thị trường thì việc phát triển các hoạt động dịch vụ được xem là một trong những giải pháp hữu hiệu nhằm gia tăng các khoản thu, nâng dần tỉ trọng thu dịch vụ so với tổng thu nhập của ngân hàng giúp giảm bớt gánh nặng, tăng thu nhập cho các ngân hàng trong giai đoạn khó khăn hiện nay. Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập hậu WTO, hoạt động giao thương giữa Việt Nam và các nước không ngừng mở rộng, hoạt động xuất nhập khẩu ngày càng gia tăng và phát triển là tất yếu. Cùng với sự phát triển của hoạt động xuất khẩu cả nước, tình hình xuất nhập khẩu tại An Giang - một địa phương tập trung khá nhiều doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực xuất nhập khẩu - cũng có những bước tăng trưởng đáng kể với kim ngạch xuất khẩu đạt gần 750 triệu USD, tăng 38 % so với 2007, nhập khẩu gần 92 triệu USD tăng 27% so với cùng kỳ1. Những tăng trưởng ấn tượng trong hoạt động xuất nhập tại An Giang cũng góp phần làm gia tăng nhu cầu về dịch vụ thanh toán xuất nhập khẩu tại các ngân hàng. Để hoà nhịp vào sự phát triển đó, các ngân hàng trên địa bàn không ngừng phát các dịch vụ thanh toán quốc tế nhằm đáp ứng nhu cầu thanh toán của các doanh nghiệp mà đặc biệt là hình thức thanh toán bằng thư tín dụng (L/C) - một phương thức khá phổ biến đối với các doanh nghiệp. Ngân hàng Sài Gòn Thương Tín – An Giang (gọi tắt Sacombank An Giang), một chi nhánh của hệ thống ngân hàng Sài Gòn Thương Tín cũng đã triển khai dịch vụ này nhằm đáp ứng nhu cầu thanh toán xuất nhập khẩu cho các doanh nghiệp tại An Giang. Trước sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các ngân hàng trên địa bàn, yêu cầu đặt ra đối với Sacombank An Giang là phải mở rộng và phát triển dịch vụ thanh toán quốc tế, đặt biệt là phương thức tín dụng chứng từ nhằm khai thác hết tiềm năng của thị trường này, đồng thời cũng là một trong những biện pháp giúp đẩy mạnh hoạt động thu dịch vụ cho ngân hàng trong điều kiện tình hình tài chính khó khăn như hiện nay. Từ những nhận định trên, đề tài “Giải pháp phát triển dịch vụ thanh toán xuất nhập khẩu bằng phương thức tín dụng chứng từ tại ngân hàng Sài Gòn Thương Tín – Chi nhánh An Giang” được hình thành nhằm xây dựng các giải pháp phát triển và mở rộng hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu bằng phương thức tín dụng chứng từ để nâng cao khả năng cạnh tranh trong lĩnh vực này tại Chi nhánh. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu - Tìm hiểu thực trạng hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu bằng phương thức tín dụng chứng từ tại Sacombank An Giang. - Đề ra một số giải pháp nhằm phát triển và mở rộng dịch vụ thanh toán xuất nhập khẩu bằng phương thức tín dụng chứng từ tại chi nhánh An Giang trong thời gian tới. 1 Nguồn : Sở công thương An Giang Giải pháp phát triển dịch vụ thanh toán XNK bằng L/C tại Sacombank An Giang 1.3. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập dữ liệu Thu thập dữ liệu thứ cấp về tình hình thanh toán quốc tế của Sacom