Đề tài Giáo dục sự hình thành và phát triển nhân cách con người

§¹i häc quèc gia Hµ Néi Tr­êng §¹i häc khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n khoa t©m lý häc ------
Niªn luËn Gi¸o dôc sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch con ng­êi Gi¸o viªn h­íng dÉn : NguyÔn §ång Sinh viªn : Qu¸ch ThÞ Nh©m Líp : K46TC- T©m lý häc Hµ Néi, 05 - 2004 PHẦN I: LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài : Cùng với sự phát triển của xã hội,con người cũng đang tự mình hướng tới sự hoàn thiện nhân cách của mình.Các mỗi quan hệ như hoạt động,giáo dục, ở gia đình,nhà trường, xã hội là một vấn đề rất quan trọng và cần thiết, để giáo dục cho con người ta lĩnh hội được những tri thức khoa học, để ngày một phát triển nhân cách con người đến sự hoàn mĩ.Hiện nay giáo dục đang là một vẫn đề quan trọng cấp bách của các quôc gia trên thế giới. Ở nước ta hiện nay giáo dục là vấn đề cấp bách và đặt lên hàng đầu và được xem là vấn đề quốc sách.Tốc độ công nghiệp phát triển cao về kinh tế, văn hoá, xã hội đang có sự thay đổi rõ nét.Bên cạnh đó còn tồn tại các tệ nạn xã hội,như các tệ nạn tham nhũng gây ảnh hưởng rất lớn đến chủ nhân tương lai của đất nước đó là trẻ em. Trong giáo dục cấp trung học phổ thông,vấn đề giáo dục và phát triển nhân cách là một vấn đề rất quan trọng, ở lứa tuổi này các em có nhiều thay đổi về mặt tâm lý và sinh lý nên nhu cầu hoàn thiện nhân cách để thích nghi với xã hội hoá và có thái độ tích cực hơn trong cuộc sống là cực kỳ quan trọng. Giáo dục để tạo điều kiện và hướng cho thế hệ trẻ các em dần dần tự hoàn thiện nhân cách. Giáo dục không phải chỉ là vấn đề quan trọng đối vơi thế hệ trẻ và ngay cả đối với người trưởng thành, những người lớn tuổi cũng rất cấp bách và cần thiết để hình thành và phát triển nhân cách, để hoàn thiên nhân cách con người và để mỗi con người hoàn thiện nhân cách của mình hơn. Chính vì lý do đó mà em chọn đề tài”Giáo dục sự hình thành và phát triển nhân cách con người”. 2. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ của đề tài. Mục đích của đề tài là nêu lên tầm quan trọng,của giáo dục với sự hình thành và phát triển nhân cách con người, để thực hiện được mục đích đề ra, đề tài cần phải giải quyết hai nhiệm vụ Nhằm tìm hiểu một số vấn đề chung về giáo dục sự hình thành và phát triển nhân cách con người. Tìm hiểu nhận thức của con người về tầm quan trọng của giáo dục sự hình thành và phát triển nhân cách con người. 3. Đối tượng nghiên cứu. Nhân cách là đối tượng nghiên cứu của tâm lý học xã hội. 4.Giới hạn phạm vi nghiên cứu. Kế hoạch. Đề tài làm từ.15-4 đến 14-5 hoàn thành. Với thời gian có hạn nên đề tài nghiên cứu chỉ giới hạn qua tham khảo tài liệu,sách báo... 5.Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài. Cơ sở lý luận :Dựa trên cơ sở góc độ khoa học tâm lý,chủ nghĩa Mác –Lênin,tư tưởng Hồ Chí Minh,và những quan điểm của đảng và nhà nước ta về giáo dục và đào tạo nguần nhân lực cho sự phát triển của đất nước. Phương phápnghiên cứu chủ yếu. -Chủ yếu dùng phương pháp quan sát và tự quan sát. -Phương pháp đọc và nghiên cứu tài liệu,sách báo. 6.Kết cấu : Bài niên luận gồm 4 phần : phần mở đầu,phần nội dung gồm hai chương,phần kết luận và khuyến nghị. Dù đã hết sức cố gắng nỗ lực, nhưng do thời gian viết niên luận hạn hẹp, tri thức còn nhiều hạn chế, nên khi giải quyết các vấn đề đặt ra trong đề tài em không tránh khỏi những thiếu sót hạn chế, em rất mong được sự chỉ bảo và đóng góp chân thành của các thầy cô giáo và các bạn. Em xin chân thành cảm ơn. Sinh viên : Quách Thị Nhâm PHẦN II: NỘI DUNG CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ GIÁO DỤC VÀ SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH CON NGƯỜI Khi nhìn nhận và đánh giá một quốc gia một khu vực nào đó trên thế giới,về mức độ phát triển cao hay thấp,giàu hay nghèo thì trước hết chúng ta phải xem xét về nền giáo dục của quốc gia khu vực đó,quả thực vấn đề giáo dục là một vấn đề rất quan trọng,mà bất cứ một quốc gia nào, khu vực nào trên thế giới, cũng phải đầu tư và quan tâm hàng đầu.Bởi giáo dục và đào tạo là tạo ra những đội ngũ tri thức,công nhân,học sinh, giáo dục để tạo điệu kiện cho con người ngày càng hoàn thiện nhân cách của mình … Đó chính là nguần nhân lực dồi dào,tạo cho con người có cả ý thức,tri thức, đạo đức năng lực phẩm chất nhân cách, để bổ sung vào sự nghiệp xây dựng đất nước ngày càng phát triển hơn,cả về kinh tế,văn hoá,xã hội. Trải qua hàng nghìn đời vấn đề giáo dục ở Việt Nam ngày càng được phát triển và được đảng nhà nước ta quan tâm hàng đầu. Nhất là giáo dục ở vùng sâu,vùng sa,vùng núi cao và hải đảo những nơi mà nền kinh tế,văn hoá chưa phát triển, để sao cho mặt bằng dân trí giữa các vùng,các tỉnh thành không có sự cách biệt quá xa về trình độ văn hoá, đặc biệt trong giai đọan hiện nay,khi nước ta đang hội nhập kinh tế quốc tế,xây dựng xã hội, xã hội chủ nghĩa ngày càng giàu đẹp văn minh lịch sự,thì sự nghiệp giáo dục là một vấn đề quan trọng và được quan tâm hàng đầu,trong sự nghiệp công nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hóa đât nước,và xây dựng đát nước ngày càng phát triển hơn. Bên cạnh đào tạo đội ngũ tri thức,công nhân lành nghề,thì cần giáo dục cái tâm yêu nghề, năng lực đạo đức.Theo ứng sử giữa con người, để con người từ một cá thể sinh học,trở thành một nhân cách sống trong mỗi con người, bởi tài và đức phải luân đi đôi với nhau, không tách rời nhau thì mới có thể đem lại hiệu quả tốt trong công việc và trong giao tiếp ứng sử con người với con người. I. K hái niệm giáo dục,nhân cách,con người : 1/.Khái niệm giáo dục. Hiện nay vẫn chưa có khái niệm nào chính thức thống nhất về giáo dục,con người có những quan điểm giáo dục khác nhau. Ở đây tôi xin đưa ra một khái niệm, được rút ra từ nhiều quan niệm khác nhau của các nhà khoa học. “Giáo dục là sự tác động của nhân cách này tới nhân cách khác là sự tác động của nhà giáo dục tới người được giáo dục,cũng như từ những người được giáo dục tới nhà giáo dục với nhau”. Qua khái niệm trên chúng ta thấy nhân cách được hình thành và phát triển thông qua hệ thống giáo dục khoa học trước đây cũng như hiện nay, trong mỗi giai đoan lịch sử nhất định,lại có những quan điểm,nhận xét khác nhau về giáo dục. Vào những năm 40 của thế kỷ XIX.Cùng với sự suất hiện của chủ nghĩa Mác - Lênin,muấn xây dựng nền tâm lý học một cách khoa học, đặc biệt là tâm lý học nhân cách. Điều trước tiên phải dựa vào phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, (Tài liệu trang 165 tâm lý học nhân cách). Giáo dục phát triển trên cơ sở phương pháp luận khoa học,tạo điều kiện cho các nhà giáo dục tiếp thu kế thừa và phát triển những tư tưởng giáo dục tiến bộ của nhân loại, và điều này làm cho giáo dục phát triển tiến bộ, cùng với côngcuộc đấu tranh giải phóng con người ra khỏi xiềng xích ách áp bức bóc lột, của tệ nạn xã hội, nâng cao trình độ văn hoá đạo đức, thẩm mĩ của con người, qua đó góp phần tổ chức lại xã hội, theo định hướng văn hoá xã hội chủ nghĩa. Cùng với sự phát triển của nhưng tinh hoa trong giáo dục, có thể nối rằng yếu tố chi phối sự hình thành và phát triển nhân cach như sau: Nhân cách không có sẵn mà bằng cách bộc lộ các bản năng nguyên thuỷ mà nhân cách cấu tạo tâm lý mới được hình thành và phát triển trong quá trình sống, bằng cách giao tiếp, vui chơi,học tập, lao động …Như LêNin đã khẳng định”cùng với dòng sữa mẹ con người hấp thụ tâm lý, đạo đức xã hội mà nó là thành viên”. Nhà tâm lý học nổi tiếng A.NLEONCHIEV cũng chỉ ra rằng, nhân cách cụ thể và phát triển theo con đường từ bên ngoài truyền vào nội tâm, từ các quan hệ với các thế giới tự nhiên, thế giới đồ vật, nền văn hoá xã hội do các thế hệ trước tạo ra các quan hệ xã hội mà nó gắn bó ( trích trang 196 TL Học đại cương ). Học thuyết MÁC- LÊNIN về giáo dục đã chứng minh một cách khoa học rằng các vấn đề có tính quy luật trong giáo dục như. Sự hình thành cá nhân con người, tính quy định của kinh tế, xã hội đối với giáo dục, tính lịch sử của giáo dục trong tiến trình phát triển xã hội và vai trò của xã hội trong điều kiện xã hội có giai cấp. Với cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn vững vàng, quan điểm đó đã được Chủ tịch HỒ CHÍ MINH, Đảng và nhà nước ta áp dụng trong quá trình giáo dục đào tạo nguồn nhân lực cho sự phát triển của đất nước. Trong quá trình hình thành nhân cách thì giáo dục hoạt động giao lưu và tập thể có vai trò quyết định. Có thể đưa ra đây vai trò của giáo dục đối với sự hình thành và phát triển nhân cách như sau. Giáo dục là toàn bộ tác động của gia đình, nhà trường, xã hội bao gồm cả dạy học và các tác động khác đến con người đó, là theo nghĩa rộng. Theo nghĩa hẹp thì giáo dục xem như là quá trình tác động đến tư tưởng, đạo đức, hành vi của con người ( giáo giục đạo đức, giáo dục lao động, giáo dục lối sống, hành vi). Trong sự hình thành và phát triển nhân cách thì giáo dục đóng vai trò chủ đạo như sau. Giáo dục vạch ra phương hướng cho sự hình thành và phát triển nhân cách, vì giáo dục là quá trình tác động có mục đích xác định, hình thành một mẫu người cụ thể có nhân cách trong xã hội, đáp ứng những yêu cầu của cuộc sống. Nhân cách là sản phẩm muộn, thông qua giáo dục thế hệ truớc truyền lại cho thế hệ sau qua nền văn hoá, xã hội - lịch sử để tạo nhân cách của con người qua các mặt nội dung giáo dục. Giáo dục đưa con người, đưa thế hệ trẻ” vào vùng phát triển gần” vươn tới những cái mà thế hệ trẻ sẽ có, tạo cho thế hệ trẻ sự phát triển nhanh, mạnh hướng về tương lai. Giáo dục có thể phát huy tối đa các mặt mạnh của các yếu tố khác chi phối sự hình thành nhân cách, như các yếu tố thể chất, bẩm sinh di truyền không thể mang lại. Giáo dục có tầm quan trọng, với yếu tố hoàn cảnh sống, yếu tố xã hội đồng thời bù đắp cho những thiếu hụt hạn chế do yêu tố bẩm sinh, như người bị khuyết tật, do bị bệnh hoặc do hoàn cảnh không thuận lợi. Giáo dục có thể uấn nắn những phẩm chất tâm lý xấu, những hành vi lệch chuẩn về một mặt nào đó do xã hội. So với các chuẩn mực do tác động tự phát của môi trường sống gây ra và làm cho nó phát triển theo hướng mong muốn của xã hội. Với các nhân tố khác giáo dục không chỉ thích ứng mà còn có thể đi trước và thúc đẩy giáo dục phát triển, điều đó có giá trị xây dựng nhân cách con người Việt Nam với tư cách là mục tiêu tác động của sự phát triển kinh tế xã hội. Trong thực tiễn giáo dục cũng chứng minh rằng sự phát triển tâm lý của trẻ em chỉ có thể diễn ra một cách tốt đẹp trong những điều kiện giáo dục như gia đình, nhà trường và xã hội nhất là phẩm. Như vậy giáo dục có vai trò chủ đạo tổ chức quyết định sự hình thành và phát triển nhân cách hướng dẫn giáo dục cho trẻ sự hình thành và phát triển nhân cách, giáo dục chính là làm cho con người được ý thức được yêu cầu của tập thể làm cho họ biết đề ra cho mình những mục tiêu cần phấn đấu trong cuộc sống, tự bồi dưỡng phẩm chất và năng lực mới cho bản thân, chinh hoạt động của bản thân con người là đương quyết định trực tiếp đối với sự hình thành và phát triển nhân cách con người. 2.Khái niệm nhân cách. Khái miệm nhân cách biểu hiện tính chính thể dải thể cuộc sống. Ngày nay vấn đề nhân cách được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu trong quá trình phtá triển của các khoa học đặc biệt là các khoa học xã hội, đòi hỏi phải nghiên cứu nhân cách, trong xã hội loài người có quan hệ lẫn nhau, và con người là trung tâm của các mối quan hệ, vì vậy con người phải được thể hiện như là một nhân cách. Xây dựng con người xã hội chủ nghĩa phải gắn liền với xây dựng nhân cách phát triển hài hoà, đó là đòi hỏi cấp bách của sự nghiệp, xây dưng con người đạo đức trí tuệ, trong thời kỳ đổi mới hiện nay. Nhân cách là một cấu tạo chọn vẹn thuộc loại đặc biệt,nhân cách không phải là chính thể được chế định theo kiểu di truyền tức lá “người ta sỉnh không phải là nhân cách người mà người ta phải trở thành một nhân cách”.“ Nhân cách là một sản phẩm tương đối muộn của sự phát triển xã hội lịch sử và của sự tiến hoá cá thể con người” nhân cách là một cấu tạo chuyên biệt của con người mà không thể rút ra từ hoạt động thích ứng của nó, cũng không thể tự hoạt động đó mà rút ra ý thức của con người hay nhu cầu. Hiện nay về mặt tâm lý học ngươiì ta chú ý đến vấn đề sau đây về nhân cách, bản chất nhân cách,cấu trúc nhân cách các yếu tố hình thành nhân cách, các cơ chế hình thành nhân cách, các phương pháp nghiên cứu nhân cách, vị trícủa tâm lý học nhân cách trong hệ thống khoa học khác. Nhưng ở đây tôi chỉ đề cập đến vấn đề khái niệm nhân cách, hay bản chất nhân cách trước hết điểm qua một số quan điểm về nhân cách tồn tại quan diểm. Quan điểm cho bản chất nhân cách là thuộc tính sinh vật hay nói cách khác là sinh vật hoá bản chất nhân cách.Nhân cách được coi là bản năng tình dục( s.freud) là đặc điểm của hinh thể ( krestchmer) … Bản chất nhân cách là tính con người ( Trường phái nhân văn đại diện là C:ROGERS, A.MASLOW…Những người ở trường phái này đều quan tâm đến giá trị tiềm năng bẩm sinh của con người. A.MASLOW cho rằng xã hội nằm trong bản năng con người,những nhu cầu như giao tiếp,tình yêu kính trọng đều có tính bản năng …đặc trưng cho giống người, nhân cách là động cơ tự động điều hành. (G.ALLPORT.).những quan điểm này đều đề cao tính chất tự nhiên sinh vật của con người,phủ nhận bản chất của nhận bản chất xã hội của nhân cách. Nhân cách đồng nghĩa với khái niệm con người, K.K.dlatnov nhân cách con người có ý thức,còn con người có tâm lý từ khi có ngôn ngữ lao động,quan điểm này nói về cái chung cái đặc trưng nhất của con người, mà không chú ý đến đặc cái thù riêng cái riêng của nhân cách. Nhân cách được hiểu như cá nhân con người với tư cách là chủ thể của mõi quan hệ và hoạt động có ý thức ( A.Gkovalev,X.Ikon)hiện nay quan điểm này được đa số các nhà tâm lý học xã hội chấp nhận, coi nhân cách là cá nhân, cá thể so vơi tập thể xã hội. Nhân cách được hiểu như là thuộc tính nào đó tạo nên bản chất nhân cách như thuộc tính ổn định.Các thuộc tính sinh vật, hoặc tính xã hội. Pbueva cho rằng nhân cách là con người với toàn bộ phẩm chất xã hội của nó. Nhân cách là tâm thế ( D.N.ZNAdze,là thái độ V.N.Mia XiSev là phương thức tồn tại của con người trong xã hội,trong điều kiện lịch sử,cụ thể. Những quan điểm này chỉ chú ý đến các đặc điểm chung nhất của nhân cách, đó cũng chưa thể hiện được tính toàn diện trong định nghĩa nhân cách. Nhân cách cấu tạo tâm lý mới được hình thành trong môĩ quan hệ sông của cá nhân do kết quả hoạt động cải tạo của con người đó.K.Obuchowxki định nghĩa nhân cách như sau.Nhân cách là sự tổ chức những thuộc tính tâm lý củ con người có tính chất điểu kiện lịch sủ xã hội, ý nghĩa của nó cho phép giải thích và dự đoán hành động cơ bản của con người (kobuchowxki, lý luận tâm lý của việc xây dựng và phát triển nhân cách trong cuốn M.1981). Từ bảy quan niệm nhân cách trên,cho đến nay vẫn chưa có trường phái nào giải quyết thoả đáng vấn đề bản chất của nhân cách. Các nhà tâm lý học cho rằng khái niệm nhân cách là phạm trù xã hội và có bản chất xã hội lịch sử” Nhân cách là ttổ hợp những đặc điểm,những thuộc tính tâm lý,biểu hiện bản sắc và giá trị của con người”(2). Như vậy nhân cách là sự tổng hoà, không phải là những đặc điểm của con người.Mà chỉ là những đặc điểm quy định con người như là một thành viên của xã hội nói lên bộ mặt tâm lý xã hội, giá trị cốt cách làm người của mỗi cá nhân. Qua khái niệm về nhân cách trên chúng taTa thấy nhân cách có một số đặc điểm sau. Tính thống nhất :Thống nhất giữa lời nói và việc làm, thống nhất,gữa đạo đức và tài, giữa ý thức và hành động, hành vi ứng sử trong cộng đồng, nhóm : Tính ổn định : nhân cách con người là quá trình hình thành từ từ, nhân cách là tổ hợp các thuộc tính ổn định, tiềm tàng của cá nhân,nó khó hình thành mà nó cũng khó mất đi. Tính tích cực của nhân cách : Nhân cách của con người là chủ thể của hoạt động và giao lưu các mỗi quan hệ giữa người này và người khác. Nhân cách con người luân cải tạo thế giới khách quan và biến thế giới khách, thành sản phẩm phục vụ cho con người,không phải ai cũng có mà chỉ có ở người có nhân cách mới có. Tính giao lưu :Nhân cách của con người có thể tồn tại và phát triển thông qua hoạt động và giao lưu với người khác và nhờ đó con người tiếp thu,lĩnh hội các tri thức, kinh nghêm, văn hoá, xã hội của loài người mà biến thành nhân cách riêng của mình. Đó chính là bốn đặc điểm của nhan cách nó rất quan trọng đối với đới sống con người. 3. Khái niệm con người. Từ trước đến nay có rất nhiều ngành khoa học nghiên cứu con người chứa đựng những nội dung khác nhau dựa trênmục đích và phương diện nghiên cứu,có khái niệm cho răng. “ Con người là thành viên của một cộng đồng một xã hội,và vừa là thực thể tự nhiên,và thực thể xã hội”. Ở định nghĩa về con người được thừa nhận rộng rãi,”con người là thực thể sinh vật- xã hội và văn hoá”, cần nghiên cứu con người theo cả ba mặt. Con người bản năng,coi con người là tồn tại sinh vật, con từ khi hinh thành là tồn tại sinh vật.Trên thực tế con người có bản năng sinh tồn, nhưng bản năng của con người khác hẳn bản năng con vật. Các nhà nghiên cứu cho rằng sự phát triển xã hội loài người” con người bản năng con người kỹ thuật con người chính tri và con người xã hội”, đều nói lên tiêu trí tâm lý cực kỳ quan trọng của con người. Khác với quan điểm trên,Mác đưa ra một quan điểm khoa học về con người”… Bản chất của con người không phải là cái gì trìu tượng, vốn có của mỗi cá nhân riêng biệt, trong hiên thực của nó bản chất con người là tổng hoà các mối quan hệ xã hội” Như vậy con người là một sản phẩm của lịch sử xã hội mang những phẩm chất thuộc tính có ý nghĩa xã hội được hinh thanh trong qúa trình tác động qua lại giữa người với người, trong xã hội con người cũng là chủ thể các hoạt động, là lực lượng sáng tạo ra các giá trị vật chất và tinh thần cho xã hội. Có thể nói con người là nấc thang tiến hoá cao nhất của tự nhiên và là một thực thể mang bản chất tự nhiên sinh học, mang trong mình sức sống tự nhiên. Mác cúng đã chỉ ra rằng” con người là thực thể tự nhiên”. Đảng và nhà nước ta từ quan điểm coi mục tiêu là động lực chính của sự phát triển vìcon người do con người.Từ khái niệm trên cho thấy nhân cách bao gồm nhiều phẩm chất tâm lý của con người. II. SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH CON NGƯỜI. Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng khi sinh ra con người chưa có nhân cách.” nhân cách cũng không có sẵn, phải bằng cách bộc lộ dần dần các bản năng nguyên thuỷ,mà một lúc nào đó đã bị kiềm chế chèn ép” (Phạm Minh Hạc Sách đã dẫn trang 23),chính trong quá trình sống học tập, lao động, giao lưu, giải trí…Con người đã tự hình thành và phát triển nhân cách của mình theo quy luật lĩnh hội tri thức và các di sản văn hoá vật chất và tinh thần, của các thế hệ trước để lại trong công cụ lao động thông qua các hoạt động. Vậy con người vốn sinh ra chưa có nhân cách mà nhân cách là cấu tạo mới do mỗi người tự hình thành nên và phát triển trong quá trình sống. Giao tiếp, học tập, lao động,vui chơi…Nhân cách không có sẵn mà bằng cách hoạt động xã hội con người ngay từ khi còn nhỏ đã dần dần lĩnh hội nội dung chứa đựng trong các mối quan hệ xã hội có liên quan tới hoạt động của trẻ. Phương pháp giáo dục có hiệu quả là tổ chức cho trẻ hoạt động lĩnh hội các cái đó để hình thành nhân cách.LêNin nói”cùng với dòng sữa mẹ con người hấp thụ tâm lý của xã hội mà nó là thành viên” nhân cách của con ngươi hình thành và phát triển theo con đường từ bên ngoài vào nội tâm, từ các quan hệ với thế giới tự nhiên và thế giới đồ vật do các thế hệ trước và bản thân tạo ra qua các mỗi quan hệ xã hội mà nó gắn bó từ đó nhân cách của con người đã được hinh thành và phát triển. Sự phát triển nhân cách bao gồm : Sự phát triển về mặt thể chất, điều này thấy rõ ở sự phát triển về chiều cao, cân nặng,cơ bắp và sự hoàn thiên của các giác quan.v.v đó là điều dễ thấy ở mỗi con người. Sự phát triển về mặt tâm lý, được biểu hiên ở những biến đổi cơ ban,trong các quá trình nhận thức, tình cảm,ý chí,nhu cầu, nếp sống.v.v nhất là ở sự hình thành các thuộc tính tâm lý mới của nhân cách con người. Sự phát triển về mặt xã hội điều này thể hiện rõ ở việc tích cực,tự giác tham gia vào các mặt khác nhau của đời s