Đề tài Hoàn thiện các biện pháp phi thuế quan để bảo hộ một số nông sản chủ yếu của nước ta phù hợp với thông lệ quốc tế

Thực hiện chủ tr-ơng hội nhập quốc tế và khu vực, Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức của ASEAN, tham gia AFTA, APEC, ASEM và đang đàm phán gia nhập Tổ chức Th-ơng mại thế giới (WTO). Hiện tại, WTO đang chuẩn bị cho Vòng đàm phánthiên niên kỷ với mục tiêu đẩy mạnh tự do hoá th-ơng mại trên toàn thế giới. Tuy nhiên, tự do hoá th-ơng mại là một quá trình lâu dài, gắn chặtvới quá trình đàm phán để cắt giảm thuế quan và hàng rào phi quan thuế. Các n-ớc, đặc biệt là các n-ớc công nghiệp phát triển, một mặt luôn đi đầu trong việc đòi hỏi phải đàm phán để mở cửa thị tr-ờng và thúc đẩy tự do hoá th-ơng mại, mặt khác lại luôn đ-a ra các biện pháp tinh vi hơn và các rào cản phức tạp hơn nhằm bảo hộ sản xuất trong n-ớc, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp do tính chất nhạy cảm của lĩnh vực này đối với kinh tế, xã hội của các quốc gia. Các n-ớc thành viên của Tổ chức Th-ơng mại Thế giới (WTO) vẫn tiếp tục khẳng định những nỗ lực thiết lập một hệ thống th-ơng mại về nông sản công bằng và theo h-ớng thị tr-ờng và đã thực hiện nhiềuchính sách cải thiện về tiếp cận thị tr-ờng, giảm trợ cấp xuất khẩu và giảm các hỗ trợ trong n-ớc gây ảnh h-ởng xấu đến th-ơng mại hàng nông sản, thựchiện thuế quan hoá các rào cản phi thuế quan và cắt giảm dần thuế quan theo lộ trình đã cam kết tại Hiệp định Nông nghiệp của WTO. Tuy nhiên, nhiều biện pháp bảo hộ mới lại đ-ợc áp dụng đối với hàng nông sản theocác Hiệp định có liên quan nh- Hiệp định về hàng rào kỹ thuật trong th-ơng mại, Hiệp định về kiểm dịch động thực vật, Hiệp định về trợ cấp vàcác biện pháp đối kháng và các quy định quản lý th-ơng mại liên quan đến môi tr-ờng, lao động Các n-ớc hoặc các khối n-ớc còn có các quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật cho các mặt hàng cụ thể cũng nh-các quy định về thủ tục hải quan và nhiều quy định quản lý khác. ởn-ớc ta, Nghị quyết Hội nghị Trung -ơng lần thứ 9 (khoá IX) đã xác định phải chuẩn bị tốt các điều kiệnđể sớm gia nhập WTO vào năm 2005. Để thực hiện thắng lợi Nghị quyết,chúng ta phải mở cửa thị tr-ờng, tiến hành tự do hoá nhiều hoạt động kinh tế, từng b-ớc tự do hoá th-ơng mại, giảm dần mức thuế suất, mở cửa thị tr-ờng hàng nông sản nhiều hơn, các chính sách trợ cấp hoặc hỗ trợ cho nông dân không phù hợp với quy định của WTO cũng dần phải loại bỏ. Khi đó, Việt Nam vẫn phải xây dựng và hoàn thiện một số 9 hàng rào phi thuế quan để đảm bảo an ninh l-ơng thực quốc gia và bảo hộ sản xuất trong n-ớc. Có thể nói, một trong những vấn đềkhó khăn nhất khi đàm phán gia nhập WTO của Việt Nam hiện nay làlĩnh vực nông nghiệp và yêu cầu mở cửa thị tr-ờng nông sản trong n-ớc. WTO và các n-ớc thành viên khi đàm phán đều yêu cầu Việt Nam giảm thuế nhập khẩu nông sản xuống rất thấp, dỡ bỏ hàng rào bảo hộ cho nông sản trong n-ớc. Trong khi chúng ta lại là n-ớc đang phát triển, tỷ lệ dân c-phải dựa vào sản xuất nông nghiệp còn cao, nền nông nghiệp của Việt Nam không chỉ đơn thuần là vấn đề kinh tế mà còn là vấn đề ổn định xã hội. Việc thực hiện các camkết của WTO theo h-ớng cắt giảm thuế, loại bỏ hàng rào phi thuế và cắt giảm các khoản trợ cấp cho nông nghiệp sẽ ảnh h-ởng đến th-ơng mại và cung cầu một số ngành hàng nông sản của Việt Nam, tạo cơ hội cho hàng hoá từ bên ngoài, đặc biệt là các n-ớc xuất khẩu nông sản lớn thâm nhập thị tr-ờng Việt Nam với giá rẻ hơn, gây sức ép cạnh tranh lên các ngành hàng nội địa và có thể tác động tới các vấn đề xã hội nh- công ăn việc làm, nghèo đói, bất bình đẳng thu nhập Vì vậy, một chính sách bảo hộ hợp lý sản xuất nông nghiệp trong n-ớc vẫn rất cần thiết. Điều quan trọng là các hình thức bảo hộ đó đ-ợc xây dựng phù hợp với các qui định của WTO và thông lệ quốc tế, không tạo ra những trở ngại cho quá trình đàm phán gia nhập WTO của Việt Nam. Muốn vậy, cần phải có sự nghiên cứu toàn diện về các biện pháp phi thuế quan phù hợp với các qui định của WTO để xây dựng đ-ợc rào cản hữu hiệu bảo hộ sản xuất trong n-ớc, phù hợp với chủ tr-ơng của Đảng về bảo hộ có sự lựa chọn, có thời hạn, có điều kiện và phù hợp với các thông lệ quốc tế.