Đề tài Hoàn thiện hạch toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả kinh doanh

Lêi nãi ®Çu NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ho¹t ®éng d­íi sù ®iÒu khiÓn cña “bµn tay v« h×nh“ cïng víi sù chi phèi cña c¸c quy luËt kinh tÕ ®Æc tr­ng nh­ quy luËt gi¸ trÞ, quy luËt c¹nh tranh, quy luËt cung cÇu ®· t¹o nªn m«i tr­êng kinh doanh hÊp dÉn, s«i ®éng mµ còng ®Çy rÉy nh÷ng rñi ro vµ kh«ng kÐm phÇn khèc liÖt. §Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i biÕt c¸ch kinh doanh vµ kinh doanh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ mµ biÓu hiÖn lµ chØ tiªu lîi nhuËn. §Ó chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh, c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m mäi c¸ch thu hót kh¸ch hµng, t¨ng doanh sè tiªu thô s¶n phÈm vµ ®¹t ®­îc nhiÒu lîi nhuËn. Trªn c¬ së ®ã doanh nghiÖp míi thu håi ®­îc vèn, trang tr¶i ®­îc c¸c kho¶n nî, thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc, æn ®Þnh t×nh h×nh tµi chÝnh vµ thùc hiÖn t¸i ®Çu t­ theo c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. C«ng ty §Çu t­ c«ng nghÖ vµ th­¬ng m¹i ViÖt Nam (viÕt t¾t lµ TECHCOM) lµ mét doanh nghiÖp t­ nh©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc khai th¸c vµ ph©n phèi c¸c chñng lo¹i trang thiÕt bÞ, vËt t­ khoa häc kü thuËt thuéc c«ng nghÖ cao trªn toµn cÇu. MÆc dï lµ doanh nghiÖp t­ nh©n nh­ng TECHCOM ®· vµ ®ang cè g¾ng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, phôc vô cho rÊt nhiÒu ngµnh trong nÒn kinh tÕ, ®em l¹i lîi nhuËn cho c«ng ty, viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng vµ gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ. §Ó hoµ nhËp víi ®iÒu kiÖn chung cña nÒn kinh tÕ hiÖn nay, C«ng ty ®ang kh«ng ngõng hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý còng nh­ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n nh»m ®Èy m¹nh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®Ó dÇn dÇn kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng, s½n sµng ®­¬ng ®Çu tr­íc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. Trong ®ã, kÕ to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô lµ nh÷ng phÇn hµnh kÕ to¸n träng yÕu trong hÖ thèng h¹ch to¸n kÕ to¸n cña C«ng ty, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn “nÒn kinh tÕ më” hiÖn nay. Trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty §Çu t­ c«ng nghÖ vµ th­¬ng m¹i ViÖt Nam, víi sù h­íng dÉn nhiÖt t×nh cña c¸n bé nh©n viªn phßng kÕ to¸n, ®­îc tiÕp cËn c«ng viÖc thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i c«ng ty, em m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh”. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, ®Ò tµi ®­îc tr×nh bµy thµnh 3 phÇn víi kÕt cÊu nh­ sau: PhÇn I: Lý luËn chung vÒ thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp. PhÇn II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm, b¸n hµng vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña C«ng ty §Çu t­ c«ng nghÖ vµ th­¬ng m¹i ViÖt Nam PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ hoµn thiÖn vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n thµnh phÈm, b¸n hµng, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. PhÇn 1: Lý luËn chung vÒ thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh trong c¸c doanh nghiÖp 1.1. Lý luËn chung vÒ tiªu thô thµnh phÈm Kh¸i niÖm tiªu thô thµnh phÈm vµ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng tiªu thô thµnh phÈm trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng 1.1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ thµnh phÈm, tiªu thô thµnh phÈm a. Kh¸i niÖm vÒ thµnh phÈm : Nãi ®Õn s¶n phÈm lµ nãi ®Õn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt g¾n liÒn víi quy tr×nh c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh. Trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau th× c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt ra còng kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ vÒ chÊt l­îng. Trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ bao gåm thµnh phÈm, b¸n thµnh phÈm vµ lao vô cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp trong ®ã cã thµnh phÈm lµ chñ yÕu, chiÕm tØ träng lín. Thµnh phÈm lµ nh÷ng s¶n phÈm ®· ®­îc gia c«ng chÕ biÕn xong ë b­íc c«ng nghÖ cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ nã ®· ®­îc kiÓm nghiÖm ®ñ tiªu chuÈn kü thuËt còng nh­ chÊt l­îng quy ®Þnh. Do vËy thµnh phÈm chØ ®­îc gäi lµ thµnh phÈm khi nã cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè sau: - §· ®­îc chÕ biÕn xong ë b­íc c«ng nghÖ cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt; - §· ®­îc kiÓm tra ®óng kü thuËt vµ x¸c ®Þnh phï hîp víi tiªu chuÈn quy ®Þnh; - §¶m b¶o ®óng môc ®Ých sö dông. Gi÷a s¶n phÈm vµ thµnh phÈm cã giíi h¹n kh¸c nhau, s¶n phÈm cã ph¹m vi réng h¬n thµnh phÈm. V× s¶n phÈm lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cßn thµnh phÈm lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt g¾n liÒn víi quy tr×nh c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh trong ph¹m vi toµn doanh nghiÖp, cho nªn s¶n phÈm bao gåm c¶ thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm. Trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp th× b¸n thµnh phÈm cßn ph¶i tiÕp tôc chÕ t¹o ®Õn hoµn chØnh, nh­ng trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, b¸n thµnh phÈm cña doanh nghiÖp cã thÓ b¸n ra ngoµi cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c sö dông. §iÒu ®ã cã nghÜa thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm chØ lµ kh¸i niÖm ®­îc xÐt trong tõng doanh nghiÖp cô thÓ. Do vËy viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n thµnh phÈm trong tõng doanh nghiÖp lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa, bëi v× thµnh phÈm ph¶n ¸nh toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cho tõng doanh nghiÖp vÒ quy m« tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt. Thµnh phÈm cña doanh nghiÖp ®­îc biÓu hiÖn trªn hai mÆt hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ: - HiÖn vËt ®­îc biÓu hiÖn cô thÓ b»ng khèi l­îng hay phÈm cÊp, trong ®ã sè l­îng cña thµnh phÈm ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c ®¬n vÞ ®o l­êng nh­ khèi l­îng, lÝt, mÐt… Cßn chÊt l­îng cña thµnh phÈm ®­îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ tèt, xÊu, phÈm cÊp (lo¹i 1, lo¹i 2…) - Gi¸ trÞ chÝnh lµ gi¸ thµnh cña thµnh phÈm s¶n xuÊt nhËp kho hay gi¸ vèn cña thµnh phÈm ®em b¸n. ViÖc qu¶n lý thµnh phÈm trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt g¾n liÒn víi viÖc qu¶n lý sù tån t¹i cña tõng lo¹i s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh nhËp, xuÊt, tån kho trªn c¸c chØ tiªu sè l­îng, chÊt l­îng vµ gi¸ trÞ. MÆt kh¸c thµnh phÈm lµ kÕt qu¶ lao ®éng s¸ng t¹o cña toµn bé c¸n bé c«ng nh©n viªn trong doanh nghiÖp, v× vËy cÇn ®¶m b¶o an toµn ®Õn tèi ®a, tr¸nh mäi sù rñi ro ¶nh h­ëng tíi tµi s¶n, tiÒn vèn vµ thu nhËp cña doanh nghiÖp. b. Tiªu thô thµnh phÈm: Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh trao ®æi ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ cña hµng ho¸, lµ qu¸ tr×nh doanh nghiÖp chuyÓn ho¸ vèn tõ h×nh th¸i hiÖn vËt sang h×nh th¸i tiÒn vµ h×nh th¸i kÕt qu¶ tiªu thô, lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Qu¸ tr×nh trao ®æi cã thÓ chia ra thµnh hai giai ®o¹n: - Giai ®o¹n 1: Doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm cho kh¸ch hµng, giai ®o¹n nµy bªn b¸n c¨n cø vµ hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt ®Ó giao hµng cho ng­êi mua. Giai ®o¹n nµy ph¶n ¸nh mét mÆt qu¸ tr×nh vËn ®éng cña hµng ho¸ nh­ng ch­a ph¶n ¸nh ®­îc kÕt qu¶ qu¸ tr×nh tiªu thô v× ch­a cã c¬ së ®¶m b¶o qu¸ tr×nh tiªu thô ®· hoµn tÊt. - Giai ®o¹n 2: Kh¸ch hµng thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng. §©y lµ giai ®o¹n hoµn tÊt cña qu¸ tr×nh tiªu thô, lµ thêi ®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u vÒ s¶n phÈm, dÞch vô… Doanh thu b¸n hµng ®­îc x¸c ®Þnh vµ doanh nghiÖp cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ ®· bá ra vµ h×nh thµnh nªn kÕt qu¶ tiªu thô. XÐt vÒ mÆt hµnh vi qu¸ tr×nh tiªu thô ph¶i cã sù tho¶ m·n trao ®æi gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n, ng­êi b¸n ®ång ý b¸n, ng­êi mua ®ång ý mua vµ chÊp nhËn thanh to¸n. XÐt vÒ mÆt b¶n chÊt kinh tÕ b¸n hµng lµ qu¸ tr×nh cã sù thay ®æi vÒ quyÒn së h÷u hµng ho¸. Sau khi b¸n hµng ng­êi b¸n thu ®­îc tiÒn nh­ng mÊt quyÒn së h÷u cßn ng­êi mua mÊt tiÒn ®Ó cã ®­îc quyÒn së h÷u hµng ho¸. Trong qu¸ tr×nh tiªu thô doanh nghiÖp xuÊt thµnh phÈm giao cho kh¸ch hµng vµ nhËn l¹i mét kho¶n tiÒn t­¬ng øng víi gi¸ b¸n cña sè hµng ®ã gäi lµ doanh thu b¸n hµng. Víi chøc n¨ng trªn, cã thÓ thÊy tiªu thô cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi mäi doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1.1.2. TÇm quan träng cña ho¹t ®éng tiªu thô thµnh phÈm Tiªu thô s¶n phÈm cã t¸c dông nhiÒu mÆt ®èi víi lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt, tiªu thô lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vèn s¶n xuÊt kinh doanh. Trong tiªu dïng, qu¸ tr×nh tiªu thô cung cÊp hµng ho¸, ®¸p øng mäi nhu cÇu cña x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, chøc n¨ng cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt hµnh ho¸ phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi, bao gåm c¸c kh©u cung øng, s¶n xuÊt, tiªu thô. V× vËy c¸c doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng cã nhiÖm vô s¶n xuÊt ra thµnh phÈm mµ cßn ph¶i tæ chøc tiªu thô ®­îc s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng míi thùc hiÖn ®Çy ®ñ chøc n¨ng cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh l­u chuyÓn vèn, tiªu thô lµ kh©u gi÷ vÞ trÝ quan trong trùc tiÕp thùc hiÖn nhiÖm vô kinh doanh cña doanh nghiÖp, c¸c kh©u cung øng vµ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Òu phô thuéc vµo viÖc s¶n phÈm cã thÓ tiªu thô ®­îc hay kh«ng. V× vËy cã thÓ nãi tiªu thô lµ c¬ së ®Ó b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn kinh doanh, quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña doanh nghiÖp. Nh­ vËy, tiªu thô s¶n phÈm lµ mét nghiÖp vô rÊt quan träng ®èi víi ho¹t ®éng cña mçi doanh nghiÖp s¶n xuÊt. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng th× b¸n hµng lµ mét nghÖ thuËt, l­îng s¶n phÈm tiªu thô lµ nh©n tè trùc tiÕp lµm thay ®æi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, thÓ hiÖn søc m¹nh c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng, lµ c¬ së ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Doanh thu tiªu thô lµ mét chØ tiªu tæng hîp ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu kinh tÕ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp nh­ c¬ cÊu tiªu thô, møc tiªu thô, sè vßng quay cña vèn… MÆt kh¸c nã còng gi¸n tiÕp ph¶n ¸nh tr×nh ®é tæ chøc cña c¸c kh©u cung øng s¶n xuÊt còng nh­ c«ng t¸c dù tr÷ b¶o qu¶n thµnh phÈm trong doanh nghiÖp. Môc ®Ých vµ ý nghÜa cña tiªu thô thµnh phÈm 1.1.2.1. Môc ®Ých §èi víi b¶n th©n doanh nghiÖp s¶n xuÊt, cã b¸n ®­îc thµnh phÈm th× míi cã thu nhËp ®Ó bï ®¾p chi phÝ, h×nh thµnh kÕt qu¶ kinh doanh. Thùc hiÖn tèt kh©u tiªu thô, hoµn thµnh kÕ ho¹ch b¸n hµng th× doanh nghiÖp míi thu håi vèn, cã ®iÒu kiÖn quay vßng vèn, tiÕp tôc s¶n xuÊt kinh doanh. Ng­îc l¹i nÕu s¶n phÈm kh«ng tiªu thô ®­îc sÏ dÉn tíi ø ®äng, Õ thõa s¶n phÈm, vèn kinh doanh kh«ng thu håi ®­îc, thu nhËp kh«ng ®ñ bï ®¾p chi phÝ, Doanh nghiÖp bÞ lµm ¨n thua lç. §èi víi ng­êi tiªu dïng, trong qu¸ tr×nh tiªu thô sÏ cung cÊp hµng ho¸ cÇn thiÕt mét c¸ch kÞp thêi ®Çy ®ñ vµ ®ång bé vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng. Th«ng qua tiªu thô, th× tÝnh h÷u Ých cña s¶n phÈm míi ®­îc thùc hiÖn, ph¶n ¸nh sù phï hîp cña s¶n phÈm víi ng­êi tiªu dïng. 1.1.2.2. ý nghÜa cña ho¹t ®éng tiªu thô thµnh phÈm XÐt trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ, tiªu thô lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi bao gåm c¸c kh©u: s¶n xuÊt - ph©n phèi - trao ®æi - tiªu dïng, gi÷a c¸c kh©u nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, nÕu thiÕu mét trong c¸c kh©u ®ã th× qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt sÏ kh«ng thùc hiÖn ®­îc. Trong ®ã tiªu thô (trao ®æi) lµ cÇu nèi gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt víi ng­êi tiªu dïng, ph¶n ¸nh cung vµ cÇu gÆp nhau vÒ hµng ho¸, qua ®ã ®Þnh h­íng vÒ s¶n xuÊt. Th«ng qua thÞ tr­êng tiªu thô gãp phÇn ®iÒu hoµ gi÷a qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu dïng; gi÷a hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ; gi÷a nhu cÇu tiªu dïng vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n… §ång thêi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn c©n ®èi trong tõng ngµnh, tõng vïng còng nh­ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Qua ph©n tÝch trªn ta thÊy ®­îc tiªu thô thµnh phÈm cïng víi viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô cã ý nghÜa quan träng thóc ®Èy sö dông nguån lùc vµ ph©n bæ nguån lùc cã hiÖu qu¶ ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi doanh nghiÖp nãi riªng. HiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua khèi l­îng hµng ho¸ ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn vµ lîi nhuËn mµ doanh nghiÖp thu ®­îc. 1.2. C¸c ph­¬ng thøc tiªu thô vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n HiÖn nay ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông nhiÒu ph­¬ng thøc b¸n hµng phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh, mÆt hµng tiªu thô cña m×nh. C«ng t¸c tiªu thô phÈm trong doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh theo c¸c ph­¬ng thøc sau: 1.2.1. C¸c ph­¬ng thøc tiªu thô 1.2.1.1. Ph­¬ng thøc b¸n bu«n Theo ph­¬ng thøc nµy, doanh nghiÖp b¸n trùc tiÕp cho ng­êi mua, do bªn mua trùc tiÕp ®Õn nhËn hµng t¹i kho cña doanh nghiÖp b¸n hoÆc t¹i ®Þa ®iÓm mµ doanh nghiÖp ®· quy ®Þnh. Thêi ®iÓm b¸n hµng lµ thêi ®iÓm ng­êi mua ®· ký nhËn hµng, cßn thêi ®iÓm thanh to¸n tiÒn b¸n hµng phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn thuËn lîi cña hîp ®ång. Cô thÓ b¸n bu«n cã hai h×nh thøc: + B¸n bu«n qua kho gåm b¸n trùc tiÕp vµ b¸n chuyÓn hµng + B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng gåm thanh to¸n lu«n vµ nî l¹i. 1.2.1.2. Ph­¬ng thøc b¸n lÎ Kh¸ch hµng mua hµng t¹i c«ng ty, cöa hµng giao dÞch cña c«ng ty vµ thanh to¸n ngay cho nªn s¶n phÈm hµng ho¸ ®­îc ghi nhËn doanh thu cña ®¬n vÞ mét c¸ch trùc tiÕp. 1.2.1.3. Ph­¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp: Lµ ph­¬ng thøc b¸n hµng thu tiÒn nhiÒu lÇn vµ ng­êi mua th­êng ph¶i chÞu mét phÇn l·i suÊt trªn sè tr¶ chËm . Vµ thùc chÊt, quyÒn së h÷u chØ chuyÓn giao cho ng­êi mua khi hä thanh to¸n hÕt tiÒn, nh­ng vÒ mÆt h¹ch to¸n, khi hµng chuyÓn giao cho ng­êi mua th× ®­îc coi lµ tiªu thô. Sè l·i ph¶i thu cña bªn mua ®­îc ghi vµo thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh, cßn doanh thu b¸n hµng vÉn tÝnh theo gi¸ b×nh th­êng. 1.2.1.4. Ph­¬ng thøc b¸n hµng th«ng qua ®¹i lý: Lµ ph­¬ng thøc bªn chñ hµng xuÊt hµng giao cho bªn nhËn ®¹i lý, ký göi ®Ó b¸n vµ thanh to¸n thï lao b¸n hµng d­íi hµnh thøc hoa hång ®¹i lý. Bªn ®¹i lý sÏ ghi nhËn hoa hång ®­îc h­ëng vµo doanh thu tiªu thô. Hoa hång ®¹i lý cã thÓ ®­îc tÝnh trªn tæng gi¸ thanh to¸n hay gi¸ b¸n (kh«ng cã VAT) cña l­îng hµng tiªu thô. Khi bªn mua th«ng b¸o ®· b¸n ®­îc sè hµng ®ã th× t¹i thêi ®iÓm ®ã kÕ to¸n x¸c ®Þnh lµ thêi ®iÓm b¸n hµng. 1.2.1.5. Ph­¬ng thøc b¸n hµng theo hîp ®ång th­¬ng m¹i: Theo ph­¬ng thøc nµy bªn b¸n chuyÓn hµng ®i ®Ó giao cho bªn mua theo ®Þa chØ ghi trong hîp ®ång. Hµng chuyÓn ®i vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña bªn b¸n, chØ khi nµo ng­êi mua chÊp nhËn (mét phÇn hay toµn bé) míi ®­îc coi lµ tiªu thô, bªn b¸n mÊt quyÒn së h÷u vÒ toµn bé sè hµng nµy. 1.2.1.6. Ph­¬ng thøc b¸n hµng theo h×nh thøc hµng ®æi hµng: §Ó thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®ång thêi gi¶i quyÕt l­îng hµng tån kho, nhiÒu doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn viÖc trao ®æi s¶n phÈm hµng ho¸ cña m×nh ®Ó nhËn c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c. S¶n phÈm khi bµn giao cho kh¸ch hµng ®­îc chÝnh thøc coi lµ tiªu thô vµ ®¬n vÞ x¸c ®Þnh doanh thu. Trong tr­êng hîp nµy doanh nghiÖp võa lµ ng­êi b¸n hµng l¹i võa lµ ng­êi mua hµng. Khi doanh nghiÖp xuÊt hµng ®i trao ®æi vµ nhËn hµng míi vÒ, trÞ gi¸ cña s¶n phÈm nhËn vÒ do trao ®æi sÏ trë thµnh hµng ho¸ cña ®¬n vÞ. 1.2.1.7. Ph­¬ng thøc tiªu thô néi bé: Lµ viÖc mua hµng ho¸, s¶n phÈm, lao vô, dÞch vô g..i÷a ®¬n vÞ chÝnh víi ®¬n vÞ phô thuéc hay gi÷a c¸c ®¬n vÞ thùc thuéc víi nhau hay trong cïng mét tËp ®oµn, tæng c«ng ty, liªn hiÖp… Ngoµi ra tiªu thô néi bé cßn bao gåm gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô xuÊt tr¶ l­¬ng, biÕu tÆng, qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh. 1.2.2. C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n 1.2.2.1. Thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt: Lµ h×nh thøc b¸n hµng thu tiÒn ngay, nghÜa lµ khi giao hµng cho ng­êi mua th× ng­êi mua nép tiÒn ngay cho thñ quü. Theo ph­¬ng thøc nµy kh¸ch hµng cã thÓ ®­îc h­ëng chiÕt khÊu theo hãa ®¬n. 1.2.2.2. Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: - ChuyÓn kho¶n qua ng©n hµng - SÐc - Ng©n phiÕu Chøng tõ sö dông trong h×nh thøc thanh to¸n nµy lµ ho¸ ®¬n GTGT 1.3. KÕ to¸n chi tiÕt tiªu thô thµnh phÈm 1.3.1. Chøng tõ sö dông: - Ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng: chØ ¸p dông cho doanh nghiÖp nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, khi lËp ho¸ ®¬n doanh nghiÖp ph¶i ghi ®ñ c¸c yÕu tè: Gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ, c¸c kho¶n phô thu vµ phÝ tÝnh ngoµi gi¸ b¸n (nÕu cã), thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, tæng gi¸ thanh to¸n. - Ho¸ ®¬n b¸n hµng: dïng cho doanh nghiÖp nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. Khi lËp ho¸ ®¬n, doanh nghiÖp ph¶i ghi ®ñ c¸c yÕu tè: gi¸ b¸n (gåm c¶ thuÕ), c¸c kho¶n phô thu vµ phÝ tÝnh ngoµi gi¸ b¸n. - Ho¸ ®¬n tù in hoÆc c¸c chøng tõ ®Æc thï: víi c¸c chøng tõ tù in th× ph¶i ®­îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cho phÐp, ®èi víi chøng tõ ®Æc thï gi¸ ghi trªn chøng tõ lµ gi¸ ®· cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. - B¶ng kª b¸n lÎ hµng ho¸ dÞch vô: ®­îc sö dông khi doanh nghiÖp trùc tiÕp b¸n lÎ hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô cho ng­êi tiªu dïng kh«ng thuéc diÖn ph¶i lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng. - Ngoµi ra cßn cã c¸c chøng tõ tr¶ tiÒn, tr¶ hµng. 1.3.2. Sæ kÕ to¸n chi tiÕt: - Sæ chi tiÕt GVHB: lµ viÖc më thÎ chi tiÕt GVHB cho tõng lo¹i thµnh phÈm (hµng ho¸), môc ®Ých nh»m theo dâi viÖc xuÊt, göi b¸n thµnh phÈm (hµng ho¸) vµ hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. - Sæ chi tiÕt chi phÝ BH, chÝ phÝ QLDN: nh»m ph¶n ¸nh chi phÝ BH, chi phÝ QLDN theo néi dung chi phÝ. - Sæ chi tiÕt doanh thu b¸n hµng: ®­îc lËp ®Ó theo dâi c¸c chØ tiªu vÒ DT, c¸c kho¶n gi¶m trõ DT, DTT, L·i gép cña tõng lo¹i thµnh phÈm ®· tiªu thô. Sæ ®­îc ghi chi tiÕt cho tõng hãa ®¬n b¸n hµng, tõng lÇn vµ theo tµi kho¶n ®èi øng. - Sæ chi tiÕt thanh to¸n víi kh¸ch hµng: trong tr­êng hîp doanh nghiÖp b¸n chÞu hµng cho kh¸ch ph¶i tiÕn hµnh më sæ chi tiÕt thanh to¸n víi tõng ng­êi mua chÞu. Trong ®ã nh÷ng kh¸ch hµng th­êng xuyªn ph¶i ph¶n ¸nh riªng mét sæ; cßn nh÷ng kh¸ch hµng kh«ng th­êng xuyªn cã thÓ tËp hîp theo dâi chung trªn mét sæ. 1.4. KÕ to¸n tæng hîp tiªu thô thµnh phÈm · Ph­¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp: S¬ ®å 1.1 - S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô Thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p tiªu thô trùc tiÕp TK154 TK 155 TK 632 TK 531, 532 TK 511 TK 111,112,131 (1) (2) (6) (4) TK911 TK333.1 (3) (8) (7) (5) Ghi chó: (1)- NhËp kho TP (2)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n ph¶n ¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ TP giao cho kh¸ch hµng (3)- XuÊt TP b¸n trùc tiÕp kh«ng qua kho (4)- Doanh thu b¸n hµng ch­a cã thuÕ GTGT (5)- ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép (6)- KÕt chuyÓn c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu b¸n hµng (7)- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn (8)- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng b¸n Ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng: S¬ ®å 1.2 - S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô Thµnh PhÈm theo ph­¬ng thøc hµng ®æi hµng TK 155,156 TK 632 TK 911 TK 511 TK 131 TK131,153,211 (1) (5) (4) (3a) (3b) TK 333.1 TK 133.1 (2a) Ghi chó: (1)- XuÊt kho thµnh phÈm giao cho kh¸ch (2a)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT khi ®­a thµnh phÈm ®i ®æi kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng vµ thuÕ GTGT. (2b)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT khi nhËn l¹i thµnh phÈm trao ®æi kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng ho¸ nhËp kho vµ thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ ë ®Çu vµo. (3)- Tr­êng hîp b¸n hµng thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng thøc khÊu trõ ®æi lÊy thµnh phÈm ®Ó sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh thµnh phÈm chÞu thuÕ GTGT hoÆc kh«ng chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× thuÕ GTGT ®Çu vµo cña thµnh phÈm ®æi vÒ sÏ kh«ng ®­îc tÝnh khÊu trõ vµ ph¶i tÝnh vµo gi¸ trÞ thµnh phÈm mua vµo. (3a)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT khi nhËn l¹i thµnh phÈm (3b)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT khi ®­a thµnh phÈm ®i ®æi (4)- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn. (5)- KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n Ph­¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý, ký göi: S¬ ®å 1.3 - S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô Thµnh phÈm theo ph­¬ng thøc ®¹i lý, ký göi TK 155 TK 157 TK 632 TK 911 TK 511 TK 111,112,131 (1) (5) (6) (4) (2) TK 333.1 TK641 (3) Ghi chó: (1)- TrÞ gi¸ thùc tÕ hµng göi b¸n (2)- Doanh thu b¸n hµng + ThuÕ GTGT ph¶i nép (3)- KÕt chuyÓn hoa hång ph¶i thanh to¸n cho bªn nhËn ®¹i lý, ký göi (4)- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn (5)- Gi¸ trÞ hµng b¸n ®· tiªu thô (6)- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng b¸n Ph­¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp S¬ ®å 1.4 - S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô Thµnh PhÈm theo ph­¬ng thøc tr¶ gãp TK 156 TK 632 TK 911 TK 511 TK 111,112 (1) (7) (8) (2) TK 333.1 TK131 (5) (4) (6) TK 711 (3) Ghi chó: (1)- TrÞ gi¸ thùc tÕ thµnh phÈm xuÊt b¸n tr¶ gãp (2)- Doanh thu b¸n hµng thu tiÒn lÇn ®Çu (3)- L·i tr¶ gãp (4)-Tæng sè tiÒn cßn ph¶i thu cña ng­êi mua (5)- ThuÕ GTGT ph¶i nép (6)- Thu tiÒn cña ng­êi mua ë c¸c kú sau (7)- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn (8)- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng b¸n Ph­¬ng thøc tiªu thô néi bé S¬ ®å 1.5 - S¬ ®å h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm néi bé TK 154 TK 155 TK 632 TK 531,532 TK 512 TK111,112,136 (1) (2) (5) (4) (3) TK 911 TK333.1 (7) (6) Ghi chó: (1)- NhËp kho thµnh phÈm (2)- C¨n cø vµo ho¸ ®¬n ph¶n ¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ cña thµnh phÈm tiªu thô (3)- XuÊt b¸n thµnh phÈm trùc tiÕp kh«ng qua kho (4)- Doanh thu tiªu thô thµnh néi bé, ch­a cã thuÕ GTGT (5)- KÕt chuyÓn c¸c kho¶n lµm gi¶m doanh thu (6)- KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn (7)- KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng b¸n. 1.5. H¹ch to¸n nghiÖp vô x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh 1.5.1.Tµi kho¶n sö dông -TK 911 - X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: dïng ®Ó ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña doanh nghiÖp trong mét kú kÕ to¸n. -TK 421 - L·i ch­a ph©n phèi: dïng ®Ó ph¶n ¸nh kÕt qu¶ l·