Đề tài Lý luận chung về bảo hiểm xe cơ giới và trục lợi bảo hiểm xe cơ giới

Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ b¶o hiÓm xe c¬ giíi vµ trôc lîi b¶o hiÓm xe c¬ giíi. I. Thùc tr¹ng vÒ t×nh h×nh xe c¬ giíi t¹i ViÖt Nam hiÖn nay. Xe c¬ giíi: Lµ tÊt c¶ c¸c lo¹i xe tham gia giao th«ng trªn ®­êng bé b»ng ®éng c¬ cña chÝnh chiÕc xe ®ã, trõ xe ®¹p m¸y. Theo LuËt giao th«ng ®­êng bé: t¹i §iÒu 3, Môc 13, 15. ( Ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¬ giíi ®­êng bé (sau ®©y gäi lµ xe c¬ giíi) gåm: xe «t«, m¸y kÐo, xe m« t« hai b¸nh, xe m« t« ba b¸nh, xe g¾n m¸y vµ c¸c lo¹i xe t­¬ng tù kÓ c¶ xe c¬ giíi dµnh cho ng­êi tµn tËt. ( Xe m¸y chuyªn dïng gåm xe m¸y thi c«ng, xe m¸y n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp cã tham gia giao th«ng ®­êng bé. 1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña xe c¬ giíi t¹i ViÖt Nam hiÖn nay. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng xe c¬ giíi cã mét sè ®Æc ®iÓm sau liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh b¶o hiÓm: - Sè l­îng ®Çu xe tham gia giao th«ng ®­êng bé ngµy cµng t¨ng vµ cã nh÷ng thêi kú t¨ng ®ét biÕn lµm cho tai n¹n cã nh÷ng thêi kú x¶y ra ngµy cµng nhiÒu vµ cµng nghiªm träng. N¨m 1995 sè l­îng «t« lµ 340.779 chiÕc, xe m¸y 3.578.156 chiÕc nh­ng ®Õn n¨m 2004 (chØ 10 n¨m sau) sè l­îng «t« ®· lµ 735.000 chiÕc vµ xe m¸y 12.859.000 chiÕc. VËy chØ trong 10 n¨m sè l­îng «t« ®· t¨ng 2,2 lÇn vµ sè l­îng xe m¸y ®· t¨ng 3,6 lÇn. - Xe c¬ giíi cã tÝnh ®éng c¬ cao, tÝnh viÖt d· tèt vµ nã tham gia triÖt ®Ó vµo qu¸ tr×nh vËn chuyÓn v× vËy x¸c xuÊt rñi ro lµ rÊt lín. - Xe c¬ giíi tham gia giao th«ng ®­êng bé phô thuéc rÊt lín vµo c¬ së h¹ tÇng, thêi tiÕt khÝ hËu, ®Þa h×nh … N¨m 1995 cã 112.996 km ®­êng bé, nh­ng chØ cã 19,8% ®­êng r¶i nhùa vµ bª t«ng. Cho ®Õn n¨m 2004 cã 127.678 km, trong ®ã 38% lµ ®­êng r¶i nhùa vµ bª t«ng. HiÖn nay n­íc ta cã 109 ®Ìo dèc nguy hiÓm c¸c lo¹i. - Xe c¬ giíi tham gia giao th«ng ®­êng bé chÞu sù chi phèi cña mét sè bé luËt cña quèc gia. Do nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cã tÝnh ®Æc thï nªn ë tÊt c¶ c¸c n­íc khi ®· cã b¶o hiÓm th× bao giê còng triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi. Vµ ë ViÖt Nam th× nghiÖp vô nµy còng ®· ®­îc triÓn khai phæ biÕn vµ réng r·i. §Ó biÕt cô thÓ sè l­îng xe c¬ giíi t¹i ViÖt Nam hiÖn nay xem ë b¶ng sau: B¶ng 1: Sè l­îng xe c¬ giíi tham gia giao th«ng ®­êng bé t¹i ViÖt Nam hiÖn nay. ChØ tiªu N¨m  Tæng sè «t« + xe m¸y  ¤t«  Xe m¸y    Sè l­îng  Tèc ®é t¨ng (%)  Sè l­îng  Tèc ®é t¨ng (%)  Sè l­îng  Tèc ®é t¨ng (%)   1995  3.918.935  17,6  340.779  03,3  3.578.156  19,3   1996  4.494.250  14,7  386.976  13,5  4.208.274  17,6   1997  5.244.978  16,7  417.768  07,9  4.827.210  14,7   1998  5.643.000  07,6  443.000  06,0  5.200.000  07,7   1999  6.051.000  07,2  465.000  04,9  5.586.000  07,4   2000  6.965.562  15,1  486.608  04,6  6.478.954  15,9   2001  8.916.134  28,0  557.092  14,5  8.389.042  29,5   2002  10.880.401  22,0  607.401  09,0  10.273.000  22,4   2003  12.054.000  10,8  675.000  11,1  11.379.000  10,7   2004  13.594.000  12,7  735.000  08,8  12.859.000  13,0   (Nguån: c«ng ty Pjico). 2. T×nh h×nh tai n¹n giao th«ng ®­êng bé t¹i ViÖt Nam. Tai n¹n giao th«ng nãi chung vµ tai n¹n giao th«ng ®­êng bé nãi riªng ®ang lµ th¸ch thøc ®èi víi tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ gíi. HiÖn nay tai n¹n giao th«ng ë ViÖt Nam ®ang gia t¨ng rÊt ®¸ng lo ng¹i vµ còng lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña d­ luËn X· héi, cña §¶ng vµ cña ChÝnh Phñ. Tai n¹n giao th«ng x¶y ra th­êng ®Ó l¹i hËu qu¶ rÊt nÆng lÒ vµ hiÖn nµy nã ®ang lµ bµi to¸n kh«ng cã lêi gi¶i ®èi víi m¹ng l­íi giao th«ng ë n­íc ta. Qua sè liÖu thèng kª cho thÊy sè vô tai n¹n giao th«ng ngµy mét t¨ng c¶ vÒ sè l­îng vµ quy m«. §ßi hái tÊt c¶ c¸c ngµnh c¸c cÊp cã liªn quan ph¶i sím vµo cuéc t×m ra lêi gi¶i cho bµi to¸n nµy v× tai n¹n giao th«ng lµm mÊt ®i cña c¶i cña x· héi, mÊt æn ®Þnh x· héi, nghiªm träng h¬n lµ hËu qu¶ cña nã ®Ó l¹i. Sè vô tai n¹n giao th«ng ë n­íc ta cã chiÒu h­íng ngµy mét t¨ng cao, n¨m 1995 x¶y ra 15.376 vô, ®Õn n¨m 2002 sè vô tai n¹n x¶y ra ®· gÊp 1,8 lÇn sè vô n¨m 1995 (x¶y ra 27.134 vô). Riªng 2 n¨m trë l¹i ®©y sè vô tai n¹n cã chiÒu h­íng ch÷ng l¹i do sù ®Çu t­, n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng vµ ý thøc chÊp hµnh luËt lÖ an toµn giao th«ng cña ng­êi d©n ®· ®­îc n©ng lªn ®¸ng kÓ. §Æc biÖt n¨m 2003 tèc ®é t¨ng tai n¹n giao th«ng mang dÊu ©m (-28,2%) ®©y lµ dÊu hiÖu ®¸ng mõng còng do trong n¨m nµy c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p nh»m h¹n chÕ t×nh h×nh tai n¹n giao th«ng nh­: gi¶i to¶ chç lÊn chiÕm lßng ®­êng vØa hÌ, häp chî tr¸i phÐp… cho tíi nh÷ng biÖn ph¸p m¹nh tay nh­: b¾n tèc ®é, kiÓm tra nång ®é cån… còng trong n¨m nµy rÊt nhiÒu dù ¸n an toµn giao th«ng ®· ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng vµ cã t¸c dông tÝch cùc. Tai n¹n giao th«ng kh«ng chØ gia t¨ng vÒ sè l­îng mµ nguy hiÓm h¬n ®ã lµ quy m« cña tai n¹n. Tõ n¨m 1995 sè ng­êi chÕt do tai n¹n giao th«ng lµ 5.431 ®Õn n¨m 2004 con sè nµy ®· gÊp 2,3 lÇn (sè ng­êi chÕt do tai n¹n giao th«ng n¨m 2004 lµ 12.644 ng­êi) trong ®ã kh«ng Ýt ng­êi lµ nh÷ng lao ®éng chÝnh trong gia ®×nh, trô cét trong gia ®×nh mµ sù ra ®i qu¸ ®ét ngét cña hä lµ mét có sèc lín ®èi víi gia ®×nh ®ã vµ ngµy h«m sau con em hä sÏ sèng ra sao? Nguy hiÓm h¬n trong sè nh÷ng n¹n nh©n ®ã cã kh«ng Ýt nh÷ng thanh niªn trÎ tuæi (nguån lao ®éng t­¬ng lai cña ®Êt n­íc) hä võa lµ n¹n nh©n nh­ng còng ®ång thêi lµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn tai n¹n chØ v× mét phót thiÕu suy nghÜ, bång bét, ®©y lµ ®iÒu ®¸ng tiÕc nhÊt mµ chóng ta ph¶i lªn ¸n vµ ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p can thiÖp thÝch hîp ngay tõ ®Çu tr­íc khi tai n¹n ®¸ng tiÕc x¶y ra. Quy m« cña tai n¹n cßn ®­îc thÓ hiÖn qua sè ng­êi bÞ th­¬ng do tai n¹n giao th«ng. N¨m 1995 cã 16.921 ng­êi bÞ th­¬ng do tai n¹n giao th«ng ®Õn n¨m 2004 con sè nµy ®· lµ 21.728 ng­êi. §©y lµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng qu¸ t¶i ë c¸c bÖnh viÖn tõ TW ®Õn ®Þa ph­¬ng vµ trong sè nh÷ng ng­êi bÞ th­¬ng sÏ cã kh«ng Ýt ng­êi trë thµnh tµn tËt vÜnh viÔn (ng­êi thùc vËt) sèng dùa vµo thu nhËp vµ kh¶ n¨ng ch¨m sãc cña ng­êi kh¸c. ThiÖt h¹i vÒ ng­êi trong tai n¹n giao th«ng lµ thiÖt h¹i v« gi¸ mµ kh«ng ai muèn gÆp ph¶i do vËy, ®Ó h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt thiÖt h¹i do tai n¹n giao th«ng g©y ra phô thuéc vµo ý thøc vµ hµnh ®éng cña tÊt c¶ mäi ng­êi. §Ó biÕt cô thÓ t×nh h×nh tai n¹n giao th«ng ë ViÖt Nam qua c¸c n¨m xem ë b¶ng sau: B¶ng 2:T×nh h×nh tai n¹n giao th«ng ®­êng bé ë ViÖt Nam tõ n¨m 1995-2004. ChØ tiªu N¨m  Sè vô tai n¹n  Sè ng­êi chÕt  Sè ng­êi bÞ th­¬ng  Tû lÖ sè ng­êi chÕt trªn 10.000 xe c¬ giíi    Sè vô (vô)  Tèc ®é t¨ng (%)  Sè ng­êi (ng­êi)  Tèc ®é t¨ng (%)  Sè ng­êi (ng­êi)  Tèc ®é t¨ng (%)    1995  15.376  +17,2  5.431  +19,3  16.921  +29,5  13,8   1996  19.075  +24,0  5.581  +2,7  21.556  +27,3  12,1   1997  19.159  +0,4  5.681  +1,8  21.905  +1,6  10,8   1998  19.975  +4,3  6.067  +6,8  22.723  +3,7  10,7   1999  20.773  +3,8  6.671  +9,9  23.911  +5,2  10,9   2000  22.486  +8,5  7.501  +12,4  25.401  +6,2  10,7   2001  25.041  +11,3  10.477  +39,6  29.188  +14,9  11,7   2002  27.134  +8,3  12.801  +22,2  30.733  +5,3  11,8   2003  19.852  -28,2  11.319  -9,4  20.401  -35,2  9,4   2004  20.944  +5,5  12.644  +11,7  21.728  +6,5  9,3   (Nguån: C«ng ty Pjico) T×nh h×nh tai n¹n giao th«ng t¨ng mét c¸ch ®¸ng lo ng¹i nh­ vËy lµ bëi c¸c nguyªn nh©n sau: ( Nguyªn nh©n kh¸ch quan: - XuÊt ph¸p tõ ®Æc ®iÓm cña xe c¬ giíi lµ cã tÝnh ®éng c¬ cao vµ tham gia triÖt ®Ó vµo qu¸ tr×nh vËn chuyÓn v× vËy, x¸c xuÊt rñi ro lín h¬n c¸c lo¹i h×nh giao th«ng vËn t¶i kh¸c. - N­íc ta n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi nãng Èm, m­a nhiÒu, th­êng xuyªn gÆp ph¶i h¹n h¸n, lò lôt, ®Þa h×nh hiÓm trë 3/4 diÖn tÝch lµ ®åi nói g©y khã kh¨n cho viÖc ®i l¹i vËn chuyÓn. ( Nguyªn nh©n chñ quan: - Do nhu cÇu vËn chuyÓn, ®i l¹i céng víi gi¸ thµnh xe c¬ giíi ngµy cµng h¹ lµm cho sè l­îng xe c¬ giíi tham gia giao th«ng t¨ng ®ét biÕn. HiÖn nay c¶ n­íc cã 735.000 xe «t« vµ 12.859.000 xe m¸y. Trong ®ã tèc ®é gia t¨ng cña xe «t« hµng n¨m lµ 8-9% (kho¶ng 50.000 chiÕc/n¨m) cßn tèc ®é gia t¨ng cña xe m¸y lµ 20-30% (kho¶ng 1,5- 2 triÖu chiÕc/n¨m). Sù gia t¨ng qu¸ nhanh cña c¸c ph­¬ng tiÖn c¬ giíi trong khi c¬ së h¹ tÇng ch­a ®¸p øng kÞp lµm cho mËt ®é c¸c ph­¬ng tiÖn trªn ®­êng t¨ng lªn còng ®ång nghÜa víi viÖc t¨ng x¸c xuÊt g©y tai n¹n giao th«ng. - C¬ së h¹ tÇng phôc vô giao th«ng ®­êng bé trong nh÷ng n¨m qua ®· ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ nh­ng vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc víi tèc ®é gia t¨ng cña c¸c ph­¬ng tiÖn nhÊt lµ t¹i c¸c thµnh phè lín nh­ Hµ Néi vµ Tp. HCM. - Nguyªn nh©n trùc tiÕp vµ chñ yÕu cña c¸c vô tai n¹n giao th«ng xuÊt ph¸t tõ ng­êi ®iÒu khiÓn ph­¬ng tiÖn trong ®ã, ý thøc cña ng­êi ®iÒu khiÓn ph­¬ng tiÖn lµ nguyªn nh©n chÝnh. Thèng kª nguyªn nh©n g©y tai n¹n giao th«ng cña nhiÒu n¨m qua ®Òu cho thÊy tõ 70- 80% c¸c vô tai n¹n giao th«ng lµ do ng­êi tham gia giao th«ng kh«ng chÊp hµnh ®óng c¸c quy ®Þnh vÒ trËt tù an toµn giao th«ng (vi ph¹m tèc ®é chiÕm 30%, tr¸ch v­ît sai quy ®Þnh chiÕm 21%, say r­îu bia chiÕm 7,3%…). Tæng sè xe c¬ giíi ®­êng bé lµ 13.594.000 xe nh­ng chØ cã 5.863.857 ng­êi cã giÊy phÐp l¸i xe chiÕm 43,1%. §iÒu nµy cho thÊy cßn nhiÒu ng­êi kh«ng cÇn häc luËt, kh«ng cÇn thi giÊy phÐp l¸i xe nh­ng vÉn ngang nhiªn ®iÒu khiÓn ph­¬ng tiÖn, coi th­êng ph¸p luËt. - ý thøc nghiªm chØnh chÊp hµnh luËt lÖ giao th«ng cña ng­êi d©n ViÖt Nam cßn kÐm. HiÖn t­îng lÊn chiÕm lßng ®­êng, vØa hÌ lµm n¬i bu«n b¸n, kinh doanh, häp chî… x¶y ra phæ biÕn, hiÖn t­îng coi ®­êng quèc lé lµ s©n ph¬i, n¬i tËp kÕt vËt liÖu x©y dùng, n¬i ch¬i thÓ thao… tiÒm Èn nhiÒu nguy c¬ dÉn ®Õn mÊt an toµn giao th«ng. II. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan vµ t¸c dông cña b¶o hiÓm xe c¬ giíi. 1. ­u ®iÓm cña lo¹i h×nh giao th«ng ®­êng bé t¹i ViÖt Nam. - Xe c¬ giíi cã tÝnh ®éng c¬ cao, linh ho¹t víi sù tham gia ®«ng ®¶o cña c¸c lo¹i xe: xe t¶i, xe kh¸ch, xe con, xe m¸y… ho¹t ®éng trong ph¹m vi réng kÓ c¶ ®Þa h×nh phøc t¹p, cã thÓ vËn chuyÓn ng­êi vµ hµng ho¸ tíi nh÷ng n¬i mµ c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i kh¸c kh«ng thÓ ®Õn ®­îc. - Tèc ®é vËn chuyÓn cña lo¹i h×nh vËn t¶i nµy nhanh víi chi phÝ võa ph¶i. TiÒn vèn ®Çu t­ mua s¾m ph­¬ng tiÖn, x©y dùng bÕn b·i Ýt tèn kÐm h¬n c¸c h×nh thøc kh¸c, phï hîp víi hoµn c¶nh ®Êt n­íc vµ thu nhËp cña ng­êi d©n ViÖt Nam. - ViÖc sö dông c¸c ph­¬ng xe c¬ giíi còng ®¬n gi¶n vµ thuËn tiÖn h¬n c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn kh¸c. Víi ­u ®iÓm trªn sè l­îng xe c¬ giíi t¹i ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ph¸t triÓn nh­ vò b·o. 2. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña b¶o hiÓm xe c¬ giíi. T×nh tr¹ng tai n¹n giao th«ng ngµy cµng t¨ng c¶ vÒ sè vô vµ møc ®é nghiªm träng. MÆt kh¸c, cã tíi 70% sè ng­êi ®i trªn c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng lµ ng­êi chñ, ng­êi trô cét trong gia ®×nh còng nh­ ë c¸c doanh nghiÖp nªn khi tai n¹n giao th«ng x¶y ra th× thiÖt h¹i kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi vô tai n¹n mµ cßn lµm mÊt thu nhËp cho c¶ gia ®×nh, ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ hËu qu¶ cho nÒn Kinh tÕ quèc d©n. Bªn c¹nh ®ã, cã nh÷ng chñ xe g©y tai n¹n råi bæ trèn. ViÖc gi¶i quyÕt båi th­êng trë nªn khã kh¨n, lîi Ých cña ng­êi bÞ n¹n kh«ng ®­îc b¶o ®¶m, g©y ¶nh h­ëng tiªu cùc trong d­ luËn x· héi. Bëi vËy, nhu cÇu lËp quü chung ®Ó bï ®¾p tæn thÊt lµ mét yÕu tè kh¸ch quan. §ã lµ lý do c¬ b¶n cho thÊy sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cho sù ra ®êi cña b¶o hiÓm xe c¬ giíi. Khi tai n¹n giao th«ng x¶y ra, ng­êi cã lçi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm båi th­êng nh÷ng thiÖt h¹i do anh ta g©y ra bao gåm: - ThiÖt h¹i vÒ ng­êi vµ tµi s¶n cña ng­êi thø ba vµ hµnh kh¸ch vËn chuyÓn trªn xe. - ThiÖt h¹i vÒ hµng ho¸ vËn chuyÓn trªn xe. - ThiÖt h¹i vÒ ng­êi vµ tµi s¶n còng nh­ thiÖt h¹i do gi¸n ®o¹n kinh doanh cña chÝnh chñ xe. Trªn thùc tÕ viÖc gi¶i quyÕt hËu qu¶ cña nh÷ng vô tai n¹n giao th«ng th­êng rÊt phøc t¹p vµ mÊt nhiÒu thêi gian v× mét sè lý do: - Sau khi g©y tai n¹n mét phÇn do ho¶ng sî, mét phÇn do thiÕu tr¸ch nhiÖm, l¸i xe ®· bá trèn ®Ó mÆc cho n¹n nh©n ph¶i chÞu hËu qu¶. - L¸i xe qu¸ nghÌo, kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó båi th­êng thiÖt h¹i cho ng­êi thø ba còng nh­ cho chñ xe vµ hµng ho¸ trªn xe. - Sau tai n¹n l¸i xe bÞ thiÖt m¹ng kh«ng thÓ båi th­êng cho n¹n nh©n ®­îc. VËy ®Ó ®¶m b¶o bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i sau nh÷ng vô tai n¹n, th× viÖc tham gia b¶o hiÓm xe c¬ giíi lµ hoµn toµn cÇn thiÕt. Nhµ b¶o hiÓm sÏ bï ®¾p c¸c thiÖt h¹i cña chÝnh chñ xe còng nh­ thay mÆt chñ xe båi th­êng cho ng­êi thø ba, gióp hä nhanh chãng kh¾c phôc hËu qu¶ tai n¹n vµ sím æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh, æn ®Þnh cuéc sèng. 3. T¸c dông cña b¶o hiÓm xe c¬ giíi. Ho¹t ®éng cña nghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi ®· ®em l¹i cho c¸ nh©n, tæ chøc, x· héi nh÷ng t¸c dông to lín sau: - §èi víi c¸ nh©n: Rñi ro lµ yÕu tè ngÉu nhiªn kh«ng l­êng tr­íc ®­îc, cã thÓ x¶y ra cho bÊt cø c¸ nh©n, bÊt cø ph­¬ng tiÖn giao th«ng nµo vµ hoµn toµn n»m ngoµi ý muèn chñ quan cña con ng­êi. Thªm vµo ®ã xe c¬ giíi dï lµ xe m¸y còng lµ mét tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín. Do vËy b¶o hiÓm xe c¬ giíi ra ®êi gãp phÇn æn ®Þnh tµi chÝnh, kh¾c phôc nh÷ng hËu qu¶ khã kh¨n vÒ vËt chÊt còng nh­ tinh thÇn cho ng­êi bÞ n¹n, gióp hä nhanh chãng kh«i phôc sau rñi ro tai n¹n. §ång thêi, nã còng gióp chñ ph­¬ng tiÖn tr¸ch ®­îc nh÷ng kho¶n chi phÝ bÊt th­êng lµm mÊt c©n ®èi tµi chÝnh, ®¶m b¶o cho ng­êi bÞ thiÖt h¹i ®­îc thùc hiÖn nghiªm tóc nghÜa vô d©n sù cña chñ tr¸ch nhiÖm. Nhê cã quü tËp chung cña nhµ b¶o hiÓm, khi cã tai n¹n x¶y ra nhµ b¶o hiÓm gi¶i quyÕt båi th­êng nhanh chãng, kÞp thêi gãp phÇn xoa dÞu bít c¨ng th¼ng gi÷a chñ xe vµ n¹n nh©n. - §èi víi x· héi: ViÖc triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi ®· gãp phÇn ®¶m b¶o an ninh vµ an toµn x· héi. Th«ng qua c«ng t¸c th­¬ng l­îng, hoµ gi¶i lµm gi¶m bít bøc sóc c¨ng th¼ng gi÷a chñ xe vµ ng­êi bÞ thiÖt h¹i trong vô tai n¹n. Nã còng gióp l¸i xe lu«n cã ý thøc chÊp hµnh luËt lÖ an toµn giao th«ng gãp phÇn ng¨n ngõa tæn thÊt. - §èi víi Nhµ N­íc: NghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi ra ®êi còng gãp phÇn gi¶m bít g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch Nhµ N­íc ®ång thêi lµm t¨ng thu cho ng©n s¸ch Nhµ N­íc, t¨ng thu ngo¹i tÖ cho Nhµ N­íc. PhÝ b¶o hiÓm lµ nguån tµi chÝnh ®¸ng kÓ, ngoµi viÖc ®­îc dïng ®Ó båi th­êng thiÖt h¹i vµ ®Ò phßng h¹n chÕ tæn thÊt, nã cßn ®­îc dïng ®Ó n©ng cÊp vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng, mét mÆt gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ, mÆt kh¸c h¹n chÕ tai n¹n giao th«ng x¶y ra vµ t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. III. Mét sè nghiÖp vô b¶o hiÓm xe c¬ giíi. 1. B¶o hiÓm TNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba. B¶o hiÓm TNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba ®©y lµ h×nh thøc b¶o hiÓm b¾t buéc ®èi víi tÊt c¶ c¸c chñ xe c¬ giíi, bëi v×: - Xe c¬ giíi lµ mét nguån nguy hiÓm cao ®é cã thÓ g©y tai n¹n bÊt cø lóc nµo mµ con ng­êi kh«ng thÓ l­êng tr­íc ®­îc. §Êt n­íc ngµy cµng ph¸t triÓn, m¹ng l­íi giao th«ng ngµy cµng dµy ®Æc th× tai n¹n do xe c¬ giíi g©y ra ngµy cµng nhiÒu. - B¶o hiÓm TNDS cña xe c¬ giíi lµ mét biÖn ph¸p kinh tÕ mµ c¸c chñ xe cã tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp vÒ mÆt tµi chÝnh ®Ó h×nh thµnh nªn quü b¶o hiÓm do c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm qu¶n lý. Quü nµy nh»m ®¶m b¶o båi th­êng nhanh chãng, kh¾c phôc hËu qu¶ kÞp thêi, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng hîp ph¸p cña nh÷ng ng­êi bÞ thiÖt h¹i vÒ th©n thÓ vµ tµi s¶n do xe c¬ giíi g©y ra. §Æc biÖt lµ trong tr­êng hîp ng­êi g©y tai n¹n kh«ng cã kh¶ n¨ng vÒ kinh tÕ ®Ó ®Òn bï thiÖt h¹i hoÆc ng­êi ®ã còng ®· tö vong trong chÝnh vô tai n¹n ®ã. - Th«ng qua quü nµy, c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm thùc hiÖn viÖc båi th­êng, bï ®¾p cho chñ xe khi gÆp ph¶i rñi ro sù cè tai n¹n x¶y ra, gióp chñ xe kh¾c phôc ®­îc hËu qu¶ tµi chÝnh, æn ®Þnh s¶n xuÊt, gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ x· héi. - Ngoµi ra quü nµy cßn ®­îc söa dông mét phÇn vµo viÖc ®Ò phßng vµ h¹n chÕ tæn thÊt th«ng qua viÖc ®ãng gãp x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh phôc vô an toµn giao th«ng nh­ c¸c ®­êng tho¸t n¹n, c¸c biÓn b¸o nguy hiÓm… vµ tæ chøc c¸c chiÕn dÞch tuyªn truyÒn réng r·i vÒ luËt giao th«ng, gi¸o dôc ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt cña mäi ng­êi khi tham gia giao th«ng. a. §èi t­îng b¶o hiÓm: Ng­êi tham gia b¶o hiÓm th«ng th­êng lµ chñ xe, cã thÓ lµ c¸ nh©n hay ®¹i diÖn cho mét tËp thÓ. Ng­êi b¶o hiÓm chØ nhËn b¶o hiÓm cho phÇn TNDS cña chñ xe ph¸t sinh do sù ho¹t ®éng vµ ®iÒu khiÓn xe c¬ giíi cña ng­êi l¸i xe. Nh­ vËy, ®èi t­îng ®­îc b¶o hiÓm lµ phÇn TNDS cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba. Tr¸ch nhiÖm d©n sù cña chñ xe c¬ giíi ®èi víi ng­êi thø ba lµ tr¸ch nhiÖm hay nghÜa vô båi th­êng ngoµi hîp ®ång cña chñ xe hay l¸i xe cho ng­êi thø ba do viÖc l­u hµnh xe g©y nªn. §èi t­îng ®­îc b¶o hiÓm kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc. ChØ khi nµo viÖc l­u hµnh xe g©y ra tai n¹n cã ph¸t sinh TNDS cña chñ xe ®èi víi ng­êi thø ba th× ®èi t­îng nµy míi ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ. C¸c ®iÒu kiÖn ph¸t sinh TNDS cña chñ xe ®èi víi ng­êi thø ba bao gåm: - §iÒu kiÖn thø nhÊt: Cã thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, tÝnh m¹ng hoÆc søc khoÎ cña bªn thø ba. - §iÒu kiÖn thø hai: Chñ xe (l¸i xe) ph¶i cã hµnh vi tr¸i ph¸t luËt. Cã thÓ do v« t×nh hay cè ý mµ l¸i xe vi ph¹m luËt giao th«ng ®­êng bé, hoÆc vi ph¹m c¸c quy ®Þnh kh¸c cña Nhµ n­íc… - §iÒu kiÖn thø ba: Ph¶i cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a hµnh vi tr¸i ph¸t luËt cña chñ xe (l¸i xe) víi nh÷ng thiÖt h¹i cña ng­êi thø ba. - §iÒu kiÖn thø t­: Chñ xe (l¸i xe) ph¶i cã lçi. Thùc tÕ chØ cÇn ®ång thêi x¶y ra ba ®iÒu kiÖn thø nhÊt, thø hai, thø ba lµ ph¸t sinh TNDS ®èi víi ng­êi thø ba cña chñ xe (l¸i xe). NÕu thiÕu mét trong ba ®iÒu kiÖn trªn TNDS cña chñ xe sÏ kh«ng ph¸t sinh, vµ do ®ã kh«ng ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm cña b¶o hiÓm. §iÒu kiÖn thø t­ cã thÓ cã hoÆc kh«ng, v× nhiÒu khi tai n¹n x¶y ra lµ do tÝnh nguy hiÓm cao ®é cña xe c¬ giíi mµ kh«ng hoµn toµn do lçi cña chñ xe (l¸i xe). VÝ dô: Xe ®ang ch¹y bÞ næ lèp, l¸i xe mÊt kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn nªn ®· g©y ra tai n¹n. Trong tr­êng hîp nµy, TNDS vÉn cã thÓ ph¸t sinh nÕu cã ®ñ ba ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn. Chó ý r»ng, bªn thø ba trong b¶o hiÓm TNDS chñ xe c¬ giíi lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp bÞ thiÖt h¹i do hËu qu¶ cña vô tai n¹n nh­ng lo¹i trõ: - L¸i, phô xe, ng­êi lµm c«ng cho chñ xe. - Nh÷ng ng­êi l¸i xe ph¶i nu«i d­ìng nh­ cha, mÑ, vî, chång, con c¸i… - Hµnh kh¸ch, nh÷ng ng­êi cã mÆt trªn xe. b. Ph¹m vi b¶o hiÓm: • Ng­êi b¶o hiÓm nhËn b¶o ®¶m cho c¸c rñi ro bÊt ngê kh«ng l­êng tr­íc g©y ra tai n¹n vµ lµm ph¸t sinh TNDS cña chñ xe. Cô thÓ, c¸c thiÖt h¹i n»m trong ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña ng­êi b¶o hiÓm bao gåm: - Tai n¹n g©y thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng vµ t×nh tr¹ng søc khoÎ cña bªn thø ba; - Tai n¹n g©y thiÖt h¹i vÒ tµi s¶n, hµng ho¸… cña bªn thø ba; - Tai n¹n g©y thiÖt tµi s¶n lµm ¶nh h­ëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh hoÆc gi¶m thu nhËp; - C¸c chi phÝ cÇn thiÕt vµ hîp lý ®Ó thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ng¨n ngõa h¹n chÕ thiÖt h¹i; c¸c chi phÝ thùc hiÖn biÖn ph¸p ®Ò xuÊt cña c¬ quan b¶o hiÓm (kÓ c¶ biÖn ph¸p kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶). - Nh÷ng thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng, søc khoÎ cña nh÷ng ng­êi tham gia cøu ch÷a, ng¨n ngõa tai n¹n, chi phÝ cÊp cøu vµ ch¨m sãc n¹n nh©n. • C¸c rñi ro ®­îc lo¹i trõ: Ng­êi b¶o hiÓm kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm båi th­êng thiÖt h¹i cña c¸c tai n¹n mÆc dï cã ph¸t sinh TNDS trong c¸c tr­êng hîp sau: - Hµnh ®éng cè ý g©y thiÖt h¹i cña chñ xe, l¸i xe vµ ng­êi bÞ thiÖt h¹i. - Xe kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn kü thuËt vµ thiÕt bÞ an toµn ®Ó tham gia giao th«ng theo quy ®Þnh cña ®iÒu lÖ trËt tù an toµn giao th«ng vËn t¶i ®­êng bé. - Chñ xe hoÆc l¸i xe vi ph¹m nghiªm träng trËt tù an toµn giao th«ng ®­êng bé nh­: + Xe kh«ng cã giÊy phÐp l­u hµnh, giÊy chøng nhËn kiÓm ®Þnh an toµn kü thuËt vµ m«i tr­êng. + L¸i xe kh«ng cã b»ng l¸i hoÆc b»ng l¸i bÞ tÞch thu, b»ng kh«ng hîp lÖ. + L¸i xe bÞ ¶nh h­ëng cña c¸c chÊt khÝch thÝch nh­: r­îu, bia, ma tuý… + Xe chë chÊt ch¸y, næ tr¸i phÐp. + Xe sö dông ®Ó tËp l¸i, ®ua thÓ thao, ®ua xe tr¸i phÐp, ch¹y thö sau khi söa ch÷a. + Xe ®i vµo ®­êng cÊm, khu vùc cÊm, xe ®i ®ªm kh«ng cã ®Ìn chiÕu s¸ng hoÆc chØ cã ®Ìn bªn ph¶i. + Xe kh«ng cã hÖ thèng l¸i bªn ph¶i. - ThiÖt h¹i do chiÕn tranh, b¹o ®éng. - ThiÖt h¹i gi¸n tiÕp do