Đề tài Những vấn đề pháp lý cơ bản về Tòa án hình sự quốc tế (ICC) theo Quy chế Rome 1998 và xu thế hội nhập của Việt Nam

Ngày nay, nhân loại luôn phải đối mặt với nhiều thách thức to lớn, như dịch bệnh lan truyền khắp các châu lục, ô nhiễm môi trường nghiêm trọng diễn ra ở nhiều thành phố lớn trên thế giới và đặc biệt là tình hình tội phạm ngày càng gia tăng và diễn biến phức tạp. Việc xuất hiện của những loại tội phạm mới (tội phạm vi tính, tội phạm công nghệ cao ) có thể xem là mặt trái của sự phát triển Khoa học kỹ thuật. Không những thế, trong lịch sử cũng như hiện tại, loại tội phạm quốc tế (tội ác chiến tranh, tội chống nhân loại, tội phạm diệt chủng, tội xâm lược) vẫn chưa bị loại bỏ khỏi đời sống quốc tế và hàng ngày, hàng giờ đe doạ đến hoà bình và an ninh thế giới. Thực tiễn đó đòi hỏi các quốc gia cần có sự nỗ lực to lớn để nhanh chóng loại bỏ loại tội ác quốc tế ra khỏi đời sống cộng đồng và những kẻ phạm tội cần phải đưa ra ánh sáng công lý và bị trừng trị. Ngày 17/7/1998, đại diện của 120 nước đã bỏ phiếu thông qua Quy chế Rome (Rome Statute) về thành lập Tòa án hình sự quốc tế (International Criminal Court, gọi tắt là ICC). Đây được xem như là một trong những cố gắng lớn lao của cộng đồng quốc tế, nhằm trừng trị tội phạm quốc tế, đem lại một thế giới hoà bình, ổn định. Trong bối cảnh quốc tế đó, các vấn đề pháp lý và thực tiễn đặt ra trong quá trình hoạt động của ICC luôn đòi hỏi có sự nghiên cứu từ nhiều góc độ. Quy chế Rome 1998 là một Điều ước quốc tế đa phương quan trọng, thu hút được sự quan tâm của nhiều quốc gia trên thế giới. Tuy mới ra đời được 9 năm nhưng Quy chế Rome đã có "104 quốc gia thành viên" [25] và chắc chắn con số thành viên của Quy chế này sẽ còn tăng lên. Sở dĩ Quy chế Rome có tác động mạnh mẽ đến nhiều quốc gia vì sự hiện diện của Quy chế này đang phần nào đáp ứng được những mong muốn của nhiều quốc gia trong việc áp dụng các biện pháp trừng trị nghiêm khắc nhất đối với những kẻ thực hiện hành vi bị coi là tội ác quốc tế. Song hành với Quy chế Rome, sự xuất hiện của Tòa án hình sự quốc tế đã và đang tạo ra bước phát triển mới trong đời sống pháp luật quốc gia và quốc tế. Mặc dù Quy chế Rome còn có những hạn chế nhất định và khó tránh khỏi những bất đồng giữa các quốc gia thành viên nhưng với tình hình diễn biến tội phạm gia tăng như hiện nay thì Quy chế Rome và ICC thực sự có ảnh hưởng tích cực đến cuộc đấu tranh chung của nhân loại trong những nỗ lực loại bỏ tội phạm quốc tế ra khỏi đời sống cộng đồng quốc tế.