Đề tài Pháp luật về bảo lãnh ngân hàng ở Việt Nam

Lêi më ®Çu 1. Lý do lùa chän ®Ò tµi HÖ thèng tæ chøc tÝn dông lu«n ®ãng vai trß to lín ®èi víi nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong hoµn c¶nh hiÖn nay khi ViÖt Nam ®ang x©y dùng c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa vµ tham gia ngµy cµng s©u vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Xu thÕ khu vùc hãa, toµn cÇu hãa víi nhiÒu c¹nh tranh gay g¾t ®ang ®Æt ra cho c¸c tæ chøc tÝn dông nh÷ng c¬ héi vµ kh«ng Ýt th¸ch thøc ®ßi hái ph¶i ®æi míi ®a d¹ng hãa vµ hoµn thiÖn c¸c lo¹i h×nh nghiÖp vô kinh doanh ng©n hµng. Lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng tÝn dông truyÒn thèng, nghiÖp vô b¶o l·nh b¾t ®Çu ®­îc sö dông réng r·i trªn thÕ giíi tõ cuèi nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû tr­íc ®ãng vai trß quan träng trong giao dÞch kinh tÕ toµn cÇu nhÊt lµ trong lÜnh vùc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ. ë n­íc ta, b¶o l·nh ng©n hµng xuÊt hiÖn tõ thËp kû 80 vµ ®­îc ®Ò cËp ®Õn trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nh­ng cßn mang tÝnh chÊt nh­ lµ mét c«ng cô hç trî do Ng©n hµng Nhµ n­íc thùc hiÖn nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp quèc doanh vay vèn n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Trong vµi n¨m gÇn ®©y, b¶o l·nh ng©n hµng thËt sù lµ biÖn ph¸p b¶o ®¶m nghÜa vô th«ng dông trong lÜnh vùc dÞch vô ng©n hµng do hiÖu qu¶ b¶o ®¶m cao cho quyÒn lîi cña ng­êi thô h­ëng. Thêi gian qua, ho¹t ®éng b¶o l·nh cña hÖ thèng tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ ®¸ng kÓ gãp phÇn tÝch cùc vµo sù thµnh c«ng cña c¸c giao dÞch kinh tÕ kh¼ng ®Þnh chç ®øng cña nã trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc, ho¹t ®éng nµy còng ®ang gÆp ph¶i kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n bÊt cËp do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn lµ sù ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt. ChÝnh v× vËy, viÖc kh«ng ngõng n©ng cao ph¸p luËt vÒ nghiÖp vô b¶o l·nh ng©n hµng t¹i ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu cÊp thiÕt hiÖn nay. Lµm thÕ nµo ®Ó hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ b¶o l·nh ng©n hµng thËt sù lµ ®Ò tµi rÊt ®¸ng ®­îc quan t©m. Víi nh÷ng lý do trªn nªn em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “Ph¸p luËt vÒ b¶o l·nh ng©n hµng ë ViÖt Nam” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. 2. Môc ®Ých cña ®Ò tµi Trªn c¬ së ph©n tÝch quy ®Þnh hiÖn hµnh ®Ó rót ra nh÷ng gi¶i ph¸p kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ b¶o l·nh ng©n hµng cña ViÖt Nam phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu vµ ®ßi hái cña thùc tiÔn hiÖn nay. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu §èi t­îng: Ph¸p luËt vÒ b¶o l·nh ng©n hµng Ph¹m vi: Nghiªn cøu ph¸p luËt b¶o l·nh ng©n hµng cña ViÖt Nam vµ mét sè kÕt qu¶ thu ®­îc tõ viÖc ¸p dông ph¸p luËt trªn thùc tiÔn. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ò tµi ®­îc nghiªn cøu dùa trªn c¬ së ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng kÕt hîp chñ nghÜa Mac-Lenin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh. Cô thÓ lµ: Ph­¬ng ph¸p t­ duy cã ph©n tÝch, so s¸nh vµ ®èi chiÕu, ph­¬ng ph¸p tæng hîp nh»m ®­a ra nh÷ng kiÕn gi¶i, ®¸nh gi¸ kh¸ch quan phï hîp víi yªu cÇu ®Ò tµi. 5. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi - LuËn v¨n ®· ®­a ra ®­îc mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ b¶o l·nh ng©n hµng vµ ph¸p luËt b¶o l·nh ng©n hµng. - LuËn v¨n ®· ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh trªn c¬ së ®ã ®ãng gãp mét sè gi¶i ph¸p kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ b¶o l·nh ng©n hµng cña ViÖt Nam. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n gåm 2 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ b¶o l·nh ng©n hµng vµ ph¸p luËt vÒ b¶o l·nh ng©n hµng. Ch­¬ng II: Ph¸p luËt vÒ b¶o l·nh ng©n hµng t¹i ViÖt Nam - thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. Ch­¬ng i Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ b¶o l·nh ng©n hµng vµ ph¸p luËt vÒ b¶o l·nh ng©n hµng 1. Kh¸i niÖm b¶o l·nh ng©n hµng B¶o l·nh ng©n hµng vÒ nguyªn t¾c lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng thÓ hiÖn râ nÐt b¶n chÊt cña b¶o l·nh trong d©n sù nãi chung. V× vËy ®Ó hiÓu vÒ b¶o l·nh ng©n hµng, tr­íc hÕt ta ph¶i hiÓu thÕ nµo lµ b¶o l·nh: 1.1. Kh¸i niÖm b¶o l·nh B¶o l·nh lµ mét biÖn ph¸p b¶o ®¶m truyÒn thèng, sím ®­îc sö dông réng r·i, do ®ã nã ®­îc quy ®Þnh trong nhiÒu v¨n b¶n luËt kh¸c nhau, ®iÓn h×nh nh­: Trong luËt La M·: b¶o l·nh ®­îc hiÓu lµ hîp ®ång, theo ®ã bªn thø ba víi môc ®Ých b¶o ®¶m quyÒn lîi cña bªn cã quyÒn ®· cam kÕt thùc hiÖn thay nghÜa vô cña bªn cã nghÜa vô khi bªn nµy kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®Çy ®ñ nghÜa vô cña m×nh. Tr¸ch nhiÖm cña bªn thø ba lµ tr¸ch nhiÖm bæ sung víi tr¸ch nhiÖm cña bªn cã nghÜa vô vµ nã chØ tån t¹i khi nghÜa vô nã ®¶m b¶o tån t¹i trªn thùc tÕ. Trong ph¸p luËt Hoa Kú: b¶o l·nh chÝnh lµ sù tháa thuËn, theo ®ã ng­êi b¶o l·nh chÊp thuËn sÏ thùc hiÖn nghÜa vô nî cña bªn nî chØ khi bªn nî kh«ng tr¶ nî, lµ viÖc bªn b¶o l·nh b¶o ®¶m hoÆc høa thùc hiÖn nghÜa vô cña bªn cã nghÜa vô trong tr­êng hîp bªn cã nghÜa vô kh«ng thùc hiÖn. Kh¸i niÖm vÒ b¶o l·nh còng ®­îc quy ®Þnh râ trong bé luËt d©n sù 2005 cña n­íc ta: B¶o l·nh lµ viÖc ng­êi thø ba (sau ®©y gäi lµ bªn b¶o l·nh) cam kÕt víi bªn cã quyÒn (sau ®©y gäi lµ bªn nhËn b¶o l·nh) sÏ thùc hiÖn thay cho bªn cã nghÜa vô (sau ®©y ®­îc gäi lµ bªn ®­îc b¶o l·nh) khi ®Õn thêi h¹n mµ bªn b¶o l·nh kh«ng thùc hiÖn hoÆc kh«ng thùc ®óng nghÜa vô. C¸c bªn còng cã thÓ tháa thuËn vÒ viÖc bªn b¶o l·nh chØ ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô khi bªn ®­îc b¶o l·nh kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh. (§iÒu 361) Qua mét sè kh¸i niÖm trªn ta cã thÓ hiÓu b¶o l·nh lµ mét hîp ®ång h×nh thµnh dùa trªn sù tháa thuËn vÒ ý chÝ gi÷a bªn b¶o l·nh vµ bªn nhËn b¶o l·nh chø kh«ng ph¶i lµ hµnh vi cam kÕt ®¬n ph­¬ng cña bªn b¶o l·nh . VÒ nguyªn t¾c, trong quan hÖ b¶o l·nh lu«n cã sù tham gia cña ba lo¹i chñ thÓ lµ bªn ®­îc b¶o l·nh, bªn b¶o l·nh, bªn nhËn b¶o l·nh nh­ng viÖc tham gia ký kÕt cña bªn ®­îc b¶o l·nh kh«ng ph¶i lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó thiÕt lËp quan hÖ hîp ®ång b¶o l·nh, mÆc dï cam kÕt cña bªn ®­îc b¶o l·nh vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô víi bªn b¶o l·nh sau khi hä thùc hiÖn nghÜa vô thay cho m×nh lµ c¬ së ®Ó ng­êi b¶o l·nh ®­a ra cam kÕt b¶o l·nh. Theo ®ã ®èi t­îng cña hîp ®ång b¶o l·nh chÝnh lµ nghÜa vô cña bªn thø ba - ®©y lµ nghÜa vô phô ®­îc thiÕt lËp trªn c¬ së nghÜa vô chÝnh ®· tån t¹i gi÷a ng­êi ®­îc b¶o l·nh vµ ng­êi nhËn b¶o l·nh ph¸t sinh trong quan hÖ hîp ®ång tr­íc ®ã. TÝnh chÊt lµ nghÜa vô phô thÓ hiÖn qua mét sè khÝa c¹nh: ¸p dông biÖn ph¸p b¶o ®¶m cho nghÜa vô chÝnh khi ch­a cã vi ph¹m nghÜa vô x¶y do ®ã b¶o l·nh chØ thÓ hiÖn chøc n¨ng t¸c ®éng, chøc n¨ng dù phßng. §iÒu nµy kh¼ng ®Þnh tÝnh ®éc lËp cña hîp ®ång b¶o l·nh, viÖc thùc hiÖn nghÜa vô b¶o l·nh kh«ng phô thuéc vµo c¸c giao dÞch gèc hay bÊt k× yÕu tè nµo kh¸c ngoµi b¶n th©n giao dÞch b¶o l·nh. 1.2. Kh¸i niÖm b¶o l·nh ng©n hµng Sù xuÊt hiÖn cña ho¹t ®éng b¶o l·nh ng©n hµng ®· g©y ra nhiÒu cuéc tranh luËn xoay theo hai quan ®iÓm trong viÖc x¸c ®Þnh b¶n chÊt ph¸p lý cña ho¹t ®éng nµy: Quan ®iÓm thø nhÊt cho r»ng b¶o l·nh ng©n hµng kh«ng ph¶i lµ mét nghiÖp vô tÝn dông cña c¸c tæ chøc tÝn dông . V× theo quan ®iÓm nµy mét hµnh vi chØ cã thÓ ®­îc coi lµ mét nghiÖp vô tÝn dông khi cã sù cam kÕt ch¾c ch¾n øng tr­íc mét kho¶n tiÒn thùc tÕ cho kh¸ch hµng sö dông trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh víi ®iÒu kiÖn cã hoµn tr¶. §èi víi hîp ®ång b¶o l·nh sau khi ký kÕt víi bªn cã quyÒn tæ chøc tÝn dông víi t­ c¸ch lµ ng­êi b¶o l·nh ch­a hÒ ch¾c ch¾n sÏ ph¶i øng tr­íc tiÒn ®Ó tr¶ nî thay cho ng­êi ®­îc b¶o l·nh, mµ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô nµy chØ ®­îc tiÕn hµnh khi ng­êi ®­îc b¶o l·nh kh«ng tù hoµn thµnh nghÜa vô víi ng­êi thô h­ëng. Quan ®iÓm thø hai hoµn toµn ng­îc l¹i khi kh¼ng ®Þnh b¶o l·nh ng©n hµng chÝnh lµ mét nghiÖp vô tÝn dông v× trong hîp ®ång b¶o l·nh tæ chøc tÝn dông cam kÕt ch¾c ch¾n sÏ tr¶ nî thay cho kh¸ch hµng trong tr­êng hîp ng­êi nµy kh«ng tù thùc hiÖn ®­îc nghÜa vô cña m×nh. Theo ®ã b¶o l·nh ng©n hµng lµ mét hµnh vi tÝn dông cã ®iÒu kiÖn vµ chØ khi nµo x¶y ra ®iÒu kiÖn ®ã th× viÖc øng tr­íc tiÒn míi ®­îc thùc hiÖn. HiÖn nay ph¸p luËt cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi vµ ph¸p luËt ViÖt Nam ®Òu thõa nhËn quan ®iÓm thø hai, ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ qua mét sè quy ®Þnh cô thÓ nh­: Theo c«ng ­íc Liªn hîp quèc vÒ B¶o l·nh ®éc lËp vµ TÝn dông dù phßng (C«ng ­íc UNCITRAL) “B¶o l·nh hay cam kÕt lµ lêi høa ®éc lËp, ®­îc biÕt trong thùc tiÔn quèc tÕ nh­ lµ mét b¶o l·nh ®éc lËp hoÆc tÝn dông th­ dù phßng do ng©n hµng hoÆc tæ chøc hay c¸ nh©n (ng­êi b¶o l·nh /ng­êi ph¸t hµnh) thanh to¸n cho”. Trong c¸c quy t¾c thèng nhÊt vÒ b¶o l·nh theo yªu cÇu (URDG-ICC458) cña Phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ ICC quy ®Þnh “B¶o l·nh ®éc lËp lµ bÊt cø b¶o l·nh, cam kÕt hay cam kÕt thanh to¸n, dï ®­îc gäi hay miªu t¶ nh­ thÕ nµo, cña ng©n hµng, c«ng ty b¶o hiÓm hay ph¸p nh©n hoÆc thÓ nh©n b»ng v¨n b¶n thanh to¸n mét sè tiÒn khi ®­îc xuÊt tr×nh theo ®óng quy ®Þnh cña cam kÕt, b¶n ®ßi tiÒn vµ c¸c chøng tõ kh¸c …” LuËt th­¬ng m¹i Hoa Kú quy ®Þnh mét c¸ch gi¸n tiÕp vÒ b¶o l·nh ng©n hµng th«ng qua vai trß cña ng­êi b¶o l·nh: “nghÜa vô cña ng­êi ph¸t hµnh tÝn dông th­ hoÆc b¶o l·nh ®éc lËp lµ sÏ thanh to¸n chøng tõ xuÊt tr×nh theo ®óng tiªu chuÈn tiÕn hµnh”. Theo bé luËt d©n sù cña Liªn bang Nga: b¶o l·nh ng©n hµng ®­îc hiÓu lµ biªn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô theo ®ã ng©n hµng, hoÆc tæ chøc tÝn dông, c«ng ty b¶o hiÓm theo yªu cÇu cña bªn cã nghÜa vô tr¶ mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh cho bªn cã quyÒn khi bªn nµy yªu cÇu. Trong ph¸p luËt ViÖt Nam, kh¸i niÖm vÒ b¶o l·nh ng©n hµng ®­îc quy ®Þnh râ t¹i kho¶n 1 ®iÒu 2 Quy chÕ b¶o l·nh ng©n hµng ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 26/2006/Q§-NHNN ngµy 26 th¸ng 6 n¨m 2006 cña Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc nh­ sau: B¶o l·nh ng©n hµng lµ cam kÕt b»ng v¨n b¶n cña tæ chøc tÝn dông (bªn b¶o l·nh) vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh thay cho kh¸ch hµng (bªn ®­îc b¶o l·nh ) khi kh¸ch hµng kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng nghÜa vô ®· cam kÕt víi bªn nhËn b¶o l·nh. Kh¸ch hµng ph¶i nhËn nî vµ hoµn tr¶ cho tæ chøc tÝn dông sè tiÒn ®· ®­îc tr¶ thay. Qua kh¸i niÖm trªn, ta cã thÓ rót ra mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña ho¹t ®éng b¶o l·nh ng©n hµng nh­ sau: Thø nhÊt: Trong quan hÖ b¶o l·nh ng©n hµng lu«n cã sù tham gia cña ba bªn lµ bªn ®­îc b¶o l·nh, bªn nhËn b¶o l·nh, bªn b¶o l·nh trong ®ã chñ thÓ trùc tiÕp thùc hiÖn dÞch vô b¶o l·nh ng©n hµng mét c¸ch chuyªn nghiÖp lµ c¸c tæ chøc tÝn dông cã ®ñ ®iÒu kiÖn theo luËt ®Þnh. Thø hai: B¶o l·nh ng©n hµng lµ ho¹t ®éng mang tÝnh b¶o ®¶m gi¸n tiÕp ®ång thêi mang tÝnh tÝn dông trùc tiÕp. TÝnh ®¶m b¶o gi¸n tiÕp thÓ hiÖn ë viÖc sau khi kÝ kÕt hîp ®ång b¶o l·nh, bªn b¶o l·nh kh«ng ngay lËp tøc dïng vèn cña m×nh ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô víi bªn cã quyÒn mµ tr¸ch nhiÖm chÝnh vÉn thuéc vÒ ng­êi ®­îc b¶o l·nh, chØ khi nµo ng­êi nµy kh«ng tù thùc hiÖn ®­îc nghÜa vô th× ng­êi b¶o l·nh míi ph¶i thùc hiÖn thay. Trong tr­êng hîp nµy, kh¸ch hµng ph¶i nhËn nî vµ hoµn tr¶ cho tæ chøc tÝn dông sè tiÒn ®· ®­îc tr¶ thay - nh­ vËy quan hÖ b¶o l·nh ®· chuyÓn thµnh quan hÖ tÝn dông trùc tiÕp gi÷a tæ chøc tÝn dông víi kh¸ch hµng. Thø ba: B¶o l·nh ng©n hµng lµ lo¹i h×nh b¶o l·nh cã thu phÝ, ®©y lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ ®Ó ph©n biÖt nã so víi tÝnh chÊt cña b¶o l·nh trong mét sè lÜnh vùc kh¸c nh­ d©n sù, h×nh sù … Khi ®øng ra b¶o l·nh cho kh¸ch hµng th«ng qua viÖc ph¸t hµnh cam kÕt b¶o l·nh, tæ chøc tÝn dông cã quyÒn thu phÝ ngay sau ®ã mµ kh«ng phô thuéc vµo viÖc cã ph¶i thùc hiÖn thay nghÜa vô hay kh«ng. Thø t­: TÝnh ®éc lËp cña b¶o l·nh ng©n hµng. T­¬ng tù nh­ c¸c tÝn dông th­, b¶o l·nh ng©n hµng còng cã mét ®Æc tÝnh quan träng lµ tÝnh ®éc lËp víi hîp ®ång chÝnh. Hîp ®ång b¶o l·nh h×nh thµnh dùa trªn sù tháa thuËn gi÷a tæ chøc tÝn dông vµ ng­êi thô h­ëng, theo ®ã viÖc thanh to¸n mét b¶o l·nh chØ c¨n cø vµo c¸c ®iÒu kiÖn ®­îc dù liÖu trong cam kÕt b¶o l·nh. Mét khi ®¸p øng c¸c ®iÒu kho¶n ®ã, ng­êi thô h­ëng ngay lËp tøc cã quyÒn yªu cÇu bªn b¶o l·nh thùc hiÖn nghÜa vô ®· cam kÕt víi m×nh mét c¸ch v« ®iÒu kiÖn. Thø n¨m: TÝnh chøng tõ chÆt chÏ. B¶o l·nh ng©n hµng lµ giao dÞch ®­îc h×nh thµnh vµ thùc hiÖn dùa trªn c¬ së chøng tõ, ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ qua c¸c v¨n b¶n th­ b¶o l·nh, yªu cÇu tr¶ tiÒn va tuyªn bè vi ph¹m. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng ®ặc ®iÓm gãp phÇn lµm cho b¶o l·nh ng©n hµng thËt sù lµ mét biÖn ph¸p b¶o ®¶m ch¾c ch¾n cho quyÒn lîi cña c¸c bªn tham gia ®Æc biÖt lµ quyÒn lîi cña ng­êi thô h­ëng. 1.3. Chøc n¨ng cña b¶o l·nh ng©n hµng Víi nh÷ng ®Æc tÝnh næi tréi vµ sù ­u viÖt vèn cã, c«ng dông cña b¶o l·nh ng©n hµng ®­îc thÓ hiÖn qua ba chøc n¨ng chÝnh sau: Chøc n¨ng ®¶m b¶o, h¹n chÕ rñi ro: cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®©y lµ chøc n¨ng quan träng nhÊt cña b¶o l·nh ng©n hµng trong viÖc ®¶m b¶o ch¾c ch¾n cho quyÒn lîi cña ng­êi thô h­ëng sÏ lu«n nhËn ®­îc kho¶n båi th­êng do hµnh vi vi ph¹m cña ng­êi cã nghÜa vô g©y ra. Tuy lµ môc ®Ých chÝnh cña viÖc x¸c lËp b¶o l·nh, nh­ng trªn thùc tÕ kh¶ n¨ng x¶y ra nghÜa vô båi hoµn cña bªn b¶o l·nh lµ rÊt nhá, ®¬n cö nh­ theo thèng kª cña nh÷ng nhµ ng©n hµng Mü th× chØ cã 1% trªn tæng sè c¸c b¶o l·nh ®­îc ph¸t hµnh ë Mü bÞ ng­êi thô h­ëng yªu cÇu thanh to¸n. Do ®ã b¶o l·nh ®­îc sö dông nh­ mét c«ng cô b¶o ®¶m chø kh«ng ph¶i lµ mét c«ng cô thanh to¸n. Chøc n¨ng tµi trî: Trong mét sè tr­êng hîp ®Æc biÖt ®ßi hái bªn tiÕn hµnh ph¶i thùc hiÖn c«ng việc trong thêi gian dµi, víi sè vèn ®Çu t­ lín ®iÒu nµy ®ång nghÜa víi nguy c¬ x¶y ra rñi ro lµ rÊt lín vµ kh¶ n¨ng thu håi vèn chËm. §Ó ®¶m b¶o nhu cÇu tµi chÝnh hä sÏ t×m ®Õn c¸c ng©n hµng yªu cÇu ®øng ra b¶o l·nh vay vèn cho m×nh. Hay ®Ó tr¸nh rñi ro do phÝa ®èi t¸c mang l¹i, hä t×m c¸ch th­¬ng l­îng víi phÝa ®èi t¸c t¹m øng tr­íc mét kho¶n tiÒn tõ hîp ®ång víi ®iÒu kiÖn cã b¶o l·nh tõ phÝa ng©n hµng cña m×nh. Nh­ vËy dï kh«ng trùc tiÕp cho vay vèn nh­ng viÖc chÊp nhËn b¶o l·nh cho kh¸ch hµng chÝnh lµ mét ph­¬ng thøc tµi trî gi¸n tiÕp cña ng©n hµng cho kh¸ch hµng. Chøc n¨ng ®èc thóc hoµn thµnh hîp ®ång: Trong thêi h¹n b¶o l·nh, mét mÆt kh¸ch hµng lu«n ph¶i chÞu sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña bªn b¶o l·nh, mÆt kh¸c lu«n ph¶i chÞu ¸p lùc cña viÖc båi hoµn b¶o l·nh trong tr­êng hîp hä vi ph¹m vµ ®· ®­îc bªn b¶o l·nh ®øng ra thùc hiÖn thay nghÜa vô. Do ®ã, b»ng kh¶ n¨ng ®ßi tiÒn ph¹t vi ph¹m hîp ®ång, bªn nhËn b¶o l·nh ®· t¹o ra søc Ðp trong viÖc ®«n ®èc bªn ®­îc b¶o l·nh thùc hiÖn theo ®óng hîp ®ång ®· kÝ kÕt. Nh­ vËy trong ba chøc n¨ng trªn, ta thÊy chøc n¨ng thø nhÊt vµ chøc n¨ng thø ba cã mèi quan hÖ kh¸ chÆt chÏ víi nhau, ®iÒu này thÓ hiÖn ë chç do ng­êi b¶o l·nh lu«n chÞu sù ®«n ®èc thùc hiÖn ®óng hîp ®ång tõ phÝa ng­êi b¶o l·nh nªn kh¶ n¨ng b¶o ®¶m quyÒn lîi cho ng­êi thô h­ëng ®­îc n©ng cao h¬n. 1.4. Vai trß cña b¶o l·nh ng©n hµng Víi bªn ®­îc b¶o l·nh vµ bªn nhËn b¶o l·nh: Khi tham gia vµo quan hÖ b¶o l·nh, bªn b¶o l·nh ®· dïng uy tÝn cña m×nh ®Ó t¹o sù tin t­ëng cho c¸c bªn tham gia kÝ kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång. Cã thÓ thÊy b¶o l·nh nh­ mét chÊt xóc t¸c gióp c¸c chñ thÓ nµy nhanh chãng ®¹t ®­îc sù tháa thuËn thèng nh©t khi tham gia vµo c¸c giao dÞch kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã, trong mét sè tr­êng hîp nh­ b¶o l·nh vay vèn, b¶o l·nh hoµn thanh to¸n … ho¹t ®éng b¶o l·nh ng©n hµng ®· gióp c¸c chñ thÓ kinh doanh tiÕt kiÖm ®­îc nguån vèn tù cã, t¨ng c­êng tËn dông nguån vèn l­u ®éng nh»m thu håi lîi nhuËn trong thêi gian ng¾n. Víi chÝnh bªn b¶o l·nh: Sù xuÊt hiÖn cña lo¹i h×nh b¶o l·nh ®· lµm ®a d¹ng hãa c¸c s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng, gióp ng©n hµng tháa m·n ®­îc c¸c yªu cÇu ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ, mang l¹i kho¶n phÝ dÞch vô ®¸ng kÓ, gãp phÇn t¨ng doanh thu tõ ho¹t ®«ng kinh doanh ng©n hµng. Ngoµi ra, sau khi kÝ kÕt hîp ®ång b¶o l·nh, ng©n hµng kh«ng ph¶i ngay lËp tøc xuÊt vèn cho ng­êi thô h­ëng tõ ®ã cã thÓ sö dông nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi ®ã cho c¸c ho¹t ®éng sinh lêi kh¸c mµ vÉn kh«ng sî ®¸nh mÊt c¬ héi kinh doanh. Trªn th­c tÕ, viÖc tiÕn hµnh b¶o l·nh chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hÖ thèng ®¹i lý ng©n hµng do ®ã viÖc ph¸t triÓn b¶o l·nh ®· gióp c¸c ng©n hµng më réng m¹ng l­íi ®¹i lý, lµm t¨ng c­êng danh tiÕng uy tÝn cho c¸c ng©n hµng, t¹o ra m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh. Víi nÒn kinh tÕ: ®©y lµ vai trß gi¸n tiÕp cã ®­îc do hai vai trß trªn mang l¹i. B¶o l·nh ng©n hµng gióp cho c¸c hîp ®ång ®­îc kÝ kÕt vµ th­c hiện thuËn lîi h¬n, gãp phÇn lµm cho hoạt ®éng kinh tÕ diÔn ra ngµy cµng s«i ®éng. Lµ mét c«ng cô tµi trî, b¶o l·nh ®· phÇn nµo ®¸p øng nhu cÇu vèn cao ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh, øng dông khoa häc kÜ thuËt tiÕn bé vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã, viÖc sö dông mét phÇn phÝ b¶o l·nh thu ®­îc ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh quèc gia vµ vùc dËy mét sè ngµnh kinh tÕ hiÖu qu¶ thÊp. Nh­ vËy, b¶o l·nh ng©n hµng ®­¬c sö dông nh­ mét c«ng cô ®iÒu hßa nÒn kinh tÕ. 1.5. Rñi ro trong ho¹t ®éng b¶o l·nh ng©n hµng Tuy lµ mét trong nh÷ng c«ng cô ®­îc sö dông réng r·i trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng thu hót ®­îc sù lựa chän cña kh¸ch hµng, nh­ng còng gièng nh­ c¸c ho¹t ®éng sinh lêi kh¸c trong ngµnh ng©n hµng nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung, b¶o l·nh ng©n hµng lu«n tiÒm Èn nh÷ng rñi ro khã tr¸nh khái xÐt theo c¸c gãc ®é kh¸c nhau, nh­: Rñi ro ®èi víi ng­êi ®­îc b¶o l·nh: trong giao dÞch b¶o l·nh ng©n hµng ®©y lµ chñ thÓ cã nghÜa vô chÝnh vµ trùc tiÕp ®èi víi ng­êi thô h­ëng nªn mäi rñi ro tõ phÝa ng­êi ®­îc b¶o l·nh lu«n dÉn tíi rñi ro cña ho¹t ®«ng b¶o l·nh ng©n hµng. Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ngµy, doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®øng tr­íc nh÷ng rñi ro chñ quan vµ kh¸ch quan bÊt kh¶ kh¸ng dÉn ®Õn kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång lµ rÊt khã ®­îc ®¶m b¶o. Do ®ã ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho ho¹t ®éng b¶o l·nh, mét yªu cÇu cÇn ®­îc ®Æt ra lµ tr­íc khi t×m tíi sù b¶o l·nh kh¸ch hµng ph¶i dù liÖu tr­íc rñi ro cã thÓ x¶y ra, tù ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc, tÝnh to¸n tr­íc kÕt qu¶ thu ®­îc. Rñi ro ®èi víi ng­êi b¶o l·nh: khi tiÕn hµnh nghiÖp vô b¶o l·nh, bªn b¶o l·nh cã kh¶ n¨ng chÞu rñi ro do hai chñ thÓ cßn l¹i g©y ra: Tõ phÝa ng­êi ®­îc b¶o l·nh: trong tr­êng hîp ng­êi nµy vi ph¹m nghÜa vô víi bªn cã quyÒn vµ ®­îc bªn b¶o l·nh thùc hiÖn thay nghÜa vô sau ®ã kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ l¹i cho bªn b¶o l·nh sè tiÒn ®· ®­îc tr¶ thay. Nh­ vËy, hä ®· ph¶i g¸nh chÞu mét rñi ro tÝn dông rÊt lín. Do ®ã tr­íc khi quyÕt ®Þnh b¶o l·nh, bªn ®­îc yªu cÇu cÇn ph¶i thÈm ®Þnh kÜ n¨ng lùc cña kh¸ch hµng, ph¹m vi giíi h¹n ®­îc yªu cÇu hoÆc ®Ò nghÞ kh¸ch hµng thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p b¶o ®¶m cÇn thiÕt. T­ phÝa ng­êi thô h­ëng: mµ bªn b¶o l·nh cã thÓ gÆp ph¶i lµ rñi ro vÒ chøng tõ. V× theo th«ng lÖ quèc tÕ, bªn b¶o l·nh chØ cã quyÒn kiÓm tra trªn bÒ mÆt chøng tõ, cßn nghÜa vô chøng minh l¹i thuéc vÒ kh¸ch hµng, do ®ã trong tr­êng hîp thanh to¸n tr­íc khi ph¸t hiÖn ra hµnh vi lõa ®¶o vÒ nguyªn t¾c hä vÉn cã quyÒn ®ßi båi hoµn tõ phÝa ng­êi ®­îc b¶o l·nh nh­ng kh¶ n¨ng thµnh c«ng lµ khã cã thÓ ®¹t ®­îc. Rñi ro ®èi víi ng­êi thô h­ëng: rñi ro nµy x¶y ra trong tr­êng hîp ng­êi ®­îc b¶o l·nh vi ph¹m nghÜa vô, nh­ng bªn b¶o l·nh kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn thay do mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n cho ng­êi thô h­ëng dÉn ®Õn kh«ng thÓ thùc hiÖn theo ®óng cam kÕt b¶o l·nh ®­a ra lóc ®Çu. V× vËy, trªn thù tÕ bªn thô h­ëng tr­íc khi ®ång ý nhËn b¶o l·nh còng cÇn ph¶i t×m hiÓu n¾m b¾t c¸c th«ng tin cÇn thiÕt x¸c ®Þnh râ danh tiÕng cña ng­êi b¶o l·nh, h¹n chÕ nguy c¬ ph¶i g¸nh chÞu rñi ro ngoµi mong ®îi. 2. Kh¸i qu¸t chung ph¸p luËt vÒ b¶o l·nh ng©n hµng 2.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i ban hµnh ph¸p luËt vÒ b¶o l·nh ng©n hµng XÐt d­íi c¸c gãc ®é lý luËn vµ thùc tiÔn cã rÊt nhiÒu lý do kh¸c nhau ®Ó ban hµnh ph¸p luËt vÒ b¶o l·nh ng©n hµng. Tuy nhiªn, em xin ®­a ra m«t sè nguyªn nh©n chÝnh nh­ sau: Thø nhÊt: XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ Tõ sau §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn VI(12/1986), víi viÖc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, ®· lµm cho vai trß cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong ho¹t ®éng kinh doanh ®· ®­îc n©ng lªn vµ thËt s­ b­íc vµo mét cuéc c¹nh tranh gay g¾t, chÞu sù ®iÒu tiÕt cña c¸c quy luËt kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa x©y dùng c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, nhanh chãng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, Nhµ n­íc tõng b­íc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam më réng quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Ó nh»m thu hót ngµy cµng nhiÒu nguån vèn hîp t¸c ®Çu t­, øng dông c«ng nghÖ vµ tiÕp thu tr×nh ®é khoa häc tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi vµo s¶n xuÊt kinh doanh. §iÒu nµy lµm cho c¸c giao dÞch kinh tÕ gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc víi nhau vµ gi÷a doanh n