Đề tài Thực trang công tác tuyển dụng tại các doanh nghiệp ở một số địa phương

Lêi nãi ®Çu Chóng ta ®· biÕt, trong mäi nguån lùc th× nguån nh©n lùc lµ quan träng nhÊt trong mét tæ chøc. Nguån nh©n lùc cã vai trß rÊt lín trong viÖc thµnh b¹i cña tæ chøc. Trong thêi buæi c¹nh tranh khèc liÖt hiÖn nay, khi mµ lu«n cã nh÷ng thay ®æi chãng mÆt; nh÷ng xu h­íng míi; nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc míi th× mçi tæ chøc ph¶i linh ho¹t ®Ó thÝch øng. Nh÷ng gi¸ trÞ ngµy x­a ®· kh«ng cßn phï hîp víi thêi buæi hiÖn nay. Nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ chóng ta phñ nhËn hoµn toµn qu¸ khø. Song mét thùc tÕ râ rµng lµ c¸c nh©n viªn ngµy nay cÇn thiÕt ph¶i trang bÞ mét kiÕn thøc míi, mét c«ng nghÖ míi vµ víi mét t­ duy míi. Chóng ta chØ gi÷ l¹i nh÷ng g× cßn phï hîp víi thêi buæi hiÖn nay, cßn l¹i ph¶i thay ®æi hÕt. Tõ ®ã chóng ta thÊy râ nhu cÇu cÊp thiÕt cña Tæ chøc trong viÖc tuyÓn dông mét ®éi ngò nh©n viªn míi tho¶ m·n yªu cÇu cña c«ng viÖc trong thêi buæi hiÖn nay. §Æc biÖt lµ trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam khi míi chuyÓn tõ kinh tÕ tËp trung sang kinh tÕ thÞ tr­êng th× nhu cÇu ®ã l¹i cµng bøc xóc h¬n bao giê hÕt. ChØ khi nµo c¸c doanh nghiÖp, c«ng ty cña ViÖt Nam cã mét nguån nh©n lùc ®ñ m¹nh th× míi thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng vµ sau ®ã lµ hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Cïng víi c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i th× c«ng t¸c tuyÓn dông nh©n lùc ®­îc xem lµ ho¹t ®éng then chèt cña tæ chøc trong viÖc cã ®­îc mét ®éi ngò nh©n viªn tho¶ m·n yªu cÇu c«ng viÖc míi. Ho¹t ®éng tuyÓn dông nh©n lùc sÏ quyÕt ®Þnh lín ®Õn chÊt l­îng vµ sù phï hîp cña nh©n viªn. nÕu c«ng t¸c nµy ®­îc lµm tèt th× tæ chøc sÏ cã mét c¬ cÊu tæ chøc hîp lý, ®ñ søc tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §iÒu ng­îc l¹i lµ cã thÓ dÉn tíi sù ph¸ s¶n cña Tæ chøc. §©y lµ mét ®Ò tµi cßn kh¸ míi mÎ, rÊt Ýt tµi liÖu tham kh¶o nen bµi viÕt chØ ®Ó cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vµ chung nhÊt, kh«ng cã ý ®Þnh ®i s©u vµ ph©n tÝch kü cµng. Nh­ng còng mong qua bµi viÕt nµy sÏ Ýt nhiÒu nªu bËt ®­îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c tuyÓn nh©n lùc trong mét tæ chøc. §ång thêi sÏ cè g¾ng ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó cho ho¹t ®éng nµy ®­îc tèt h¬n trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. §Ò tµi nµy ®­îc hoµn thµnh d­íi sù h­íng dÉn cña thÇy gi¸o - TiÕn sÜ nguyÔn Ngäc Qu©n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o ®· h­íng dÉn vµ söa ch÷a gióp cho ®Ò tµi nµy ®­îc hoµn thµnh. Ch­¬ng I Ho¹t ®éng tuyÓn dông nh©n lùc A. TuyÓn dông nh©n lùc Nghiªn cøu kü c¸c kÕ ho¹ch chiÕn l­îc cña tæ chøc m×nh lµ nhiÖm vô tr­íc tiªn mµ nhµ qu¶n trÞ ph¶i thùc hiÖn. Tõ ®ã xem xÐt víi nguån nh©n lùc hiÖn thêi cña tæ chøc th× cã thÓ ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu cña nhiÖm vô ®Æt ra hay kh«ng. Th«ng th­êng viÖc ®¸p øng ®Çy ®ñ rÊt khã x¶y ra nÕu kh«ng mèn nãi lµ kh«ng thÓ. Víi mét kÕ ho¹ch chiÕn l­îc th× trong tæ chøc lu«n x¶y ra t×nh tr¹ng d­ thõa hoÆc thiÕu nh©n viªn lµ nh­ thÕ nµo? Trong tr­êng hîp khiÕm dông nh©n viªn, nhµ qu¶n trÞ cÇn ph¶i thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh thuyªn chuyÓn nh©n viªn theo ®óng kh¶ n¨ng vµ tiÒm n¨ng cña hä, hoÆc th¨ng chøc vµ gi¸ng chøc theo ®óng nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng cña c«ng ty. NÕu sau khi s¾p xÕp l¹i mµ vÉn thÊy kh«ng ®ñ theo nhu cÇu, tæ chøc sÏ tiÕn hµnh ch­¬ng tr×nh tuyÓn mé vµ tuyÓn chän nh©n viªn. Cßn trong tr­êng hîp thÆng d­ nh©n viªn, nhµ qu¶n trÞ cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nh­: h¹n chÕ viÖc tuyÓn dông l¹i; gi¶m bít giê lao ®éng; cho vÒ h­u sím hoÆc gi·n thî (cho nghØ t¹m thêi) - tr­êng hîp nµy sÏ kh«ng ®Ò cËp ®Õn nhiÒu, bëi môc ®Ých chÝnh cña chóng ta lµ tuyÓn dông nh©n lùc. Ho¹t ®éng tuyÓn dông nh©n lùc bao gåm tuyÓn mé vµ tuyÓn chän nh©n lùc. Chóng ta cã thÓ hiÓu mét c¸ch n«m na r»ng: TuyÓn mé lµ tËp trung c¸c øng viªn l¹i, cßn tuyÓn chän lµ quyÕt ®Þnh xem trong sè c¸c øng cö viªn ai lµ ng­êi héi ®ñ c¸c tiªu chuÈn ®Ó lµm viÖc cho tæ chøc. B©y giê ta hay xem xÐt kü tõng ho¹t ®éng nµy. I. TuyÓn mé. Kh¸i niÖm: TuyÓn mé lµ mét tiÕn tr×nh thu hót nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau ®Õn ®¨ng ký, nép ®¬n t×m viÖc lµm. Tuy nhiªn, nh­ trªn ®· nãi, kh«ng ph¶i lµ khi thÊy thiÕu nh©n viªn lµ ta ph¶i lËp tøc tuyÓn mé ngay. §Ó tr¸nh l·nh phÝ, tr­íc khi ®­a ra quyÕt ®Þnh tuyÓn mé ng­êi ta xem xÐt cßn gi¶i ph¸p nµo cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc t×nh h×nh thiÕu hôt nh©n viªn hay kh«ng? 1. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c tr­íc khi quyÕt ®Þnh tuyÓn mé. a. Giê phô tréi (lµm thªm giê). §èi víi c¸c c«ng ty, doanh nghiÖp mµ l­îng hµng ho¸, dÞch vô s¶n xuÊt ra kh«ng æn ®Þnh trong n¨m mµ cã tÝnh chÊt thêi vô th× hä th­êng khuyÕn khÝch c«ng nh©n lµm thªm giê phô tréi. Giê phô tréi ®­îc tÝnh cap gÊp r­ìi hoÆc gÊp ®«i giê c«ng lao ®éng b×nh th­êng. Gi¶i ph¸p nµy cã ­u ®iÓm lµ c«ng ty kh«ng ph¶i tuyÓn thªm lao ®éng mµ vÉn hoµn thµnh c¸c ®¬n ®Æt hµng. VÉn gi÷ ®­îc c¬ cÊu vµ kh«ng ph¶i nu«i sè ng­êi d­ thõa khi nhu cÇu vÒ hµng ho¸, dÞch vô cña c«ng ty qua mïa cao ®iÓm. Tuy nhiªn nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ khi nh©n viªn lµm viÖc phô tréi trong mét thêi gian dµi sÏ dÉn ®Õn mÖt mái, qu¸ t¶i vµ kÐo theo chÊt l­îng s¶n phÈm gi¶m. §ång thêi nh©n viªn sÏ thiÕu nhiÖt t×nh khi trë l¹i lµm viÖc ë møc ®é b×nh th­êng nh­ tr­íc kia. b. Hîp ®ång gia c«ng. Khi ë vµo t×nh tr¹ng thiÕu nh©n viªn, c¸c c«ng ty cã thÓ chän gi¶i ph¸p ký hîp ®ång víi c¸c h·ng kh¸c s¶n xuÊt cho m×nh. ViÖc nµy vÒ tr­íc m¾t cã lîi cho c¶ ®«i bªn. C«ng ty sÏ kh«ng ph¶i tuyÓn mé thªm nh©n viªn, song l¹i cã nh­îc ®iÓm lµ (vÒ l©u dµi) cã thÓ mÊt kh¸ch hµng vµo tay c¸c c«ng ty ®­îc thuª gia c«ng kia. c. Thuª nh©n viªn cña h·ng kh¸c. Trong tr­êng hîp nµy, sæ l­¬ng cña c¸c c«ng nh©n ®­îc thuª, m­ín vÉn n»m t¹i c«ng ty gèc vµ tiÒn thï lao cña hä ®­îc thanh to¸n t¹i c«ng ty gèc. §iÒu nµy kh«ng ph¸ vì c¬ cÊu cña c¶ hai c«ng ty, tuy nhiªn nã cã nh­îc ®iÓm lín lµ c«ng nh©n c¶m thÊy m×nh kh«ng ph¶i lµ c«ng nh©n biªn chÕ, nªn hä lµm viÖc kh«ng h¨ng h¸i. §iÒu quan träng kh¸c rÊt dÔ x¶y ra lµ sù chªnh lÖch vÒ chuyªn m«n cña c¸c c«ng nh©n. d. Nh©n viªn t¹m thêi. §©y còng lµ gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò khiÕm dông nh©n c«ng. §Ó tr¸nh nh÷ng ®iÒu ®¸ng tiÕc x¶y ra sau nµy, chóng ta nªn nãi ra trong hîp ®ång lµ cÇn tuyÓn ng­êi trong thêi gian ng¾n. Tr­êng hîp nµy còng cã nh÷ng h¹n chÕ gièng nh­ ë gi¶i ph¸p thuª nh©n viªn h·ng kh¸c. Khi ®· thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c gi¶i ph¸p trªn mµ vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña tæ chøc, lóc ®ã chóng ta míi quyÕt ®Þnh tuyÓn mé nh©n viªn. 2. ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè m«i tr­êng ®Õn qu¸ tr×nh tuyÓn mé nh©n viªn. PhÈm chÊt cña nh©n viªn lu«ng lµ môc ®Ých quan träng cña qu¸ tr×nh tuyÓn dông. ViÖc t×m ®­îc c¸c nh©n viªn cã ®Çy ®ñ n¨ng lùc vµ phÈm chÊt ®Ó s¾p xÕp ®óng vÞ trÝ lu«n lµ ®iÒu m¬ ­íc cña c¸c nhµ qu¶n trÞ. Tuy nhiªn, v× lý do nµy hay lý do kh¸c mµ c¸c nhµ qu¶n trÞ ®«i khi ph¶i chÊp nhËn nh÷ng ph­¬ng ¸n kh«ng ph¶i lµ tèi ­u. §ã lµ do sù t¸c ®éng cña m«i tr­êng (bªn trong vµ bªn ngoµi) doanh nghiÖp. Chóng ta h·y xem xÐt kü ¶nh h­ëng cña yÕu tè nµy. a. M«i tr­êng bªn trong doanh nghiÖp. * TÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm c«ng viÖc cña doanh nghiÖp. Víi tõng lo¹i c«ng viÖc mµ nh©n viªn ®­îc tuyÓn dông sÏ cÇn c¸c kü n¨ng, tr×nh ®é kh«ng gièng nhau. X¸c ®Þnh râ ®­îc ®iÒu nµy sÏ gióp nhµ qu¶n trÞ ph©n vïng vµ h­íng tíi c¸c øng viªn phï hîp. SÏ tr¸nh ®­îc viÖc ph¶i xem xÐt qu¸ nhiÒu nh÷ng tr­êng hîp, nh÷ng øng viªn kh«ng phï hîp víi yªu cÇu tuyÓn dông. * Thêi gian. §«i khi, do sù viÖc ®Õn qu¸ bÊt ngê vµ cÊp b¸ch yÕu tè thêi gian sÏ lµ quan träng nhÊt ®èi víi viÖc tuyÓn dông nh©n viªn. Lóc nµy nhµ qu¶n trÞ ph¶i quyÕt ®Þnh tuyÓn dông nh÷ng nh©n viªn cã thÓ kh«ng ®¸p øng ®Çy ®ñ nh÷ng yªu cÇu vÒ phÈm chÊt ®· ®Ò ra. ChØ cÇn nh÷ng nh©n viªn ®ã tho¶ m·n mét trong c¸c yªu cÇu ®ã lµ cã thÓ tuyÓn dông ®­îc. * Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Cã nh÷ng tr­êng hîp, do kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp qu¸ eo hÑp nªn c¸c nhµ qu¶n trÞ kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó sµng läc tÊt c¶ c¸c øng viªn ®Ó t×m ®­îc nh÷ng ng­êi thÝch hîp nhÊt. KÕt qu¶ lµ hä ph¶i chÊp nhËn c¸c ph­¬ng ph¸p tuyÓn dông t¾t (bá mét sè b­íc) hoÆc trong mét ph¹m vi hÑp ®Ó phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh. §iÒu nµy sÏ dÉn ®Õn chÊt l­îng cña c¸c nh©n viªn ®­îc chän cã thÓ kh«ng ®¸p øng ®Çy ®ñ yªu cÇu cña c«ng viÖc. * BÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cña doanh nghiÖp. Mét c«ng ty hay doanh nghiÖp cã bÇu kh«ng khÝ n¨ng ®éng, ch¾c ch¾n c¸c nhµ qu¶n trÞ sÏ tuyÓn chän nh÷ng ng­êi cã ®Çu ãc th«ng minh, cã tham väng, vµ nhÊt lµ n¨ng ®éng vµ cã s¸ng kiÕn. Ph¶n øng cña c«ng ®oµn. NÕu c¸c cÊp qu¶n trÞ thùc hiÖn viÖc tuyÓn dông kh«ng b×nh ®¼ng, ph©n biÖt ®èi xö vµ nhÊt lµ ®i ng­îc l¹i lîi Ých cña C«ng ®oµn th× ch¾c ch¾n C«ng ®oµn sÏ ph¶n øng. §iÒu nµy ch­a x¶y ra ë ViÖt Nam, nh­ng trong t­¬ng lai ch¾c ch¾n sÏ x¶y ra. b. M«i tr­êng bªn ngoµi doanh nghiÖp. * Khung c¶nh kinh tÕ. Khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn hay suy gi¶m, nã ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh tuyÓn dông nh©n viªn cña c¸c doanh nghiÖp. Khi kinh tÕ ph¸t triÓn cã chiÒu h­íng æn ®Þnh, doanh nghiÖp ph¶i tuyÓn thªm ng­êi cã tr×nh ®é, t¨ng l­¬ng ®Ó thu hót nh©n tµi, t¨ng phóc lîi vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ ng­îc l¹i. * D©n sè, lùc l­îng lao ®éng. D©n sè vµ lùc l­îng lao ®éng ®«ng dÉn ®Õn nhu cÇu vÒ viÖc lµm t¨ng. Chóng ta cßn cã thÓ kÓ ®Õn luËt lÖ cña Nhµ n­íc, v¨n ho¸ - x· héi, ®èi thñ c¹nh tranh, khoa häc kü thuËt, kh¸ch hµng vµ chÝnh quyÒn ®oµn thÓ. 3. Nguån tuyÓn mé. Cã hai nguån tuyÓn mé lµ nguån néi bé vµ nguån bªn ngoµi. a. Nguån néi bé. TuyÓn mé nh©n viªn trong néi bé c«ng ty lµ c¶ mét thñ tôc phøc t¹p. §èi víi c¸c chøc vô qu¶n trÞ gia cao cÊp, th­êng c«ng ty ¸p dông hå s¬ thuyªn chuyÓn. Víi c¸c chøc vô hoÆc c«ng viÖc ë cÊp thÊp h¬n c¸c c«ng ty th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p niªm yÕt c«ng viÖc cßn trèng. B¶ng niªm yÕt nµy ®­îc d¸n c«ng khai ®Ó mäi ng­êi ®Òu biÕt. Trong b¶ng nµy, th­êng ng­êi ta ghi râ chç lµm cßn trèng, c¸c thñ tôc cÇn biÕt... Kü thuËt nµy ®­îc gäi lµ kü thuËt mêi ®¨ng ký chç cßn trèng. §«i khi mét sè c«ng ty tæ chøc thªm c¸c cuéc tr¾c nghiÖm vµ pháng vÊn ®Ó cho viÖc tuyÓn lùa chÝnh x¸c h¬n. Khi yÕu tè thêi gian lµ yÕu tè næi bËt – nghÜa lµ c«ng ty cÇn t×m gÊp mét ng­êi nµo ®ã mµ kh«ng cã thêi gian th× c¸ch tèt nhÊt lµ d¸n th«ng b¸o trong néi bé c«ng ty. Ngoµi ra, ®©y còng lµ vÊn ®Ò thuéc vÒ chÝnh s¸ch. C¸c c«ng ty lín cña c¸c n­íc ¢u - Mü, nhÊt lµ NhËt B¶n, th­êng ­u tiªn tuyÓn ng­êi tõ nguån néi bé (nã cßn ®­îc gäi lµ tuyÓn nh©n viªn hiÖn hµnh). TuyÓn ng­êi tõ nguån néi bé cã ­u ®iÓm lµ nh©n viªn thÊy c«ng ty lu«n lu«n t¹o c¬ héi ®Ó hä ®­îc th¨ng tiÕn, vµ do ®ã hä g¾n bã víi c«ng ty h¬n vµ lµm viÖc tÝch cùc h¬n. Ngoµi ra, hä lµ nh÷ng ng­êi ®· quen thuéc, hiÓu ®­îc chÝnh s¸ch vµ c¬ cÊu cña c«ng ty. Do ®ã chØ cÇn mét thêi gian ng¾n c«ng ty gióp hä héi nhËp vµo m«i tr­êng lµm viÖc míi. b. Nguån bªn ngoµi. Cã rÊt nhiÒu nguån tuyÓn mé tõ bªn ngoµi. Sau ®©y lµ mét sè nguån chÝnh. * B¹n bÌ cña nh©n viªn. C¸c nh©n viªn ®ang lµm trong c«ng ty cã thÓ giíi thiÖu cho c«ng ty nh÷ng ng­êi b¹n (mµ m×nh biÕt vµ hiÓu râ) cã kh¶ n¨ng vµ cã chÊt l­îng. §iÒu dÔ hiÓu lµ nÕu nh©n viªn thÝch c¸c c«ng viÖc ë c«ng ty, hä th­êng rÊt muèn b¹n bÌ cña m×nh vµo lµm viÖc chung víi m×nh. TuyÓn mé theo lèi nµy cã kh¶ n¨ng dÉn tíi sù thiÖn vÞ hoÆc c¶m t­ëng kh«ng tèt trong nh©n viªn khi mét ng­êi b¹n hoÆc hä hµng cña hä kh«ng ®­îc chÊp nhËn vµo lµm viÖc. Sù bÊt lîi n·y sÏ ®­îc gi¶i quyÕt khi c«ng ty gi¶i thÝch râ rµng tÊt c¶ c¸c ®¬n xin viÖc ®ã sÏ ®­îc cøu xÐt kh¸ch quan gièng nh­ nh÷ng ng­êi nép ®¬n qua hÖ thèng tuyÓn mé kh¸c, nh­ng sÏ ®­îc ­u tiªn h¬n ng­êi kh¸c nÕu x¶y ra tr­êng hîp b»ng ®iÓm sè. * Nh©n viªn cò (cùu nh©n viªn cña c«ng ty). §ã lµ tr­êng hîp c¸c nh©n viªn v× lý do nµo ®ã rêi bá c«ng ty ®Ó lµm viÖc cho mét c«ng ty kh¸c mµ nay l¹i muèn trë vÒ n¬i cò. ViÖc nhËn sè nh©n viªn nµy lµm cho tÊt c¶ c¸c nh©n viªn cã ý t­ëng r»ng hä cã thÓ rêi c«ng ty bÊt cø lóc nµo hä muèn, vµ mét khi trë l¹i hä kh«ng mÊt m¸t g×. nÕu nhµ qu¶n trÞ thËn träng tr¸nh ®Ó nh©n viªn cã t­ t­ëng nh­ vËy th× viÖc nhËn sè ng­êi cò cã lîi lµ hä sÏ trë thµnh nh÷ng nh©n viªn lµm viÖc tèt h¬n, vui vÎ h¬n vµ cã tinh thÇn trung thùc h¬n tr­íc kia. * øng viªn tù nép ®¬n xin viÖc. §ã lµ nh÷ng ng­êi tù ý ®Õn v¨n phßng c«ng ty ®Ó xin viÖc trong khi c«ng ty kh«ng ®¨ng qu¶ng c¸o t×m ng­êi. Trong tr­êng hîp nµy ta nªn thiÕt lËp mét hÖ thèng hå s¬ c¸c øng viªn lo¹i nµy ®Ó khi cÇn thiÕt cã thÓ mêi hä vµo mµ kh«ng ph¶i tèn thêi gian, c«ng søc vµ tiÒn b¹c. * Nh©n viªn cña c¸c h·ng kh¸c. TuyÓn dông nh÷ng nh©n viªn nµy lµ con ®­êng ng¾n nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt v× c«ng ty kh«ng ph¶i chi phÝ cho nghiÖp vô ®µo t¹o vµ hÇu nh­ kh«ng ph¶i qua thêi kú tËp sù. H×nh thøc nµy hay ®­îc ¸p dông t¹i Mü. * C¸c tr­êng ®¹i häc vµ cao ®¼ng §©y lµ nguån tuyÓn mé quan träng ®èi víi hÇu hÕt c¸c c«ng ty. Bëi v× nh÷ng ng­êi nµy cßn gi÷ ®­îc thãi quen häc tËp, t©m hån trong tr¾ng, ®Ó tµo t¹o, cã søc bËt v­¬n lªn vµ nhiÒu s¸ng kiÕn. * Ng­êi thÊt nghiÖp. §©y còng lµ nguån cã gi¸ trÞ. Cã nhiÒu lý do ®Ó hä thÊt nghiÖp mÆc dï kh«ng ph¶i lµ hä thiÕu kh¶ n¨ng. NÕu khai th¸c tèt nguån nµy c«ng ty cã thÓ nhÆt ®­îc nh÷ng “cña quý” bÊt ngê. * C«ng nh©n lµm nghÒ tù do. Nh÷ng c«ng nh©n lµm nghÒ tù do còng lµ mét nguån tuyÓn mé cã tiÒm n¨ng. Hä cã thÓ sÏ lµ nh÷ng øng viªn cho nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái kü thuËt, chuyªn m«n cao. 4. Ph­¬ng ph¸p tuyÓn mé. Cã rÊt nhiÒu ph­¬ng ph¸p tuyÓn mé nh©n viªn tõ nguån bªn ngoµi. Phæ biÕn nhÊt vÉn lµ qu¶ng c¸o, ®Õn c¸c tr­êng tuyÓn mé vµ ®Õn c¸c c¬ quan lao ®éng - c«ng còng nh­ t­. a. Ph­¬ng ph¸p qu¶ng c¸o. Phæ biÕn nhÊt vÉn lµ qu¶ng c¸o trªn b¸o chÝ, ngoµi ra cßn ë tivi, ®µi, tê r¬i... TiÒn qu¶ng c¸o kh¸ tèn kÐm nhÊt lµ ®èi víi tivi. HÇu hÕt c¸c c«ng ty ®Òu ®ång ý r»ng ®¨ng qu¶ng c¸o trªn b¸o chÝ lµ nguån cung cÊp c¸c c«ng nh©n, nh©n viªn trÎ tuæi, ®a sè Ýt cã kü n¨ng theo nhu cÇu cña c«ng ty. C¸ch nµy ®­îc ¸p dông khi c¸c ph­¬ng ph¸p tuyÓn mé kh¸c qu¸ tèn kÐm hoÆc khã kh¨n. Tuy nhiªn, ph­¬ng ph¸p nµy cã nh­îc ®iÓm lµ c«ng ty sÏ e ng¹i ph¶n øng cña c«ng nh©n khi hä biÕt c«ng ty ®ang rÊt cÇn ng­êi, nhÊt lµ c¸c ngµnh nghÒ ®ßi hái kü n¨ng cao, ®iÒu ®ã dÉn ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng gi¶m. b. Cö chuyªn viªn tuyÓn mé ®Õn c¸c tr­êng. Cßn ®­îc gäi lµ ph­¬ng ph¸p chuyªn viªn tuyÓn mé. MÊu chèt lµ ë chç c¸c chuyªn viªn tiÕp xóc víi gi¸m ®èc sinh viªn vô cña c¸c tr­êng. HÇu hÕt c¸c sinh viªn giái ®Òu lät vµo “tÇm ng¾m” cña hä vµ cã thÓ tµi trî cho sinh viªn ®ã häc tËp. Khi ra tr­êng, sinh viªn ®ã sÏ ®­îc mêi vÒ c«ng ty ®Ó lµm viÖc (thËm chÝ lµ b¾t buéc). c. C¸c c¬ quan tuyÓn dông. Còng cã nhiÒu c«ng ty l¹i ph¶i nhê cËy c¸c c¬ quan tuyÓn dông hoÆc tuyÓn chän dïm. Th­êng lµ hä thiªn vÒ tuyÓn nh©n viªn v¨n phßng h¬n. ChÊt l­îng tuyÓn tuú theo kha n¨ng chuyªn m«n cña cÊp qu¶n trÞ cña c¸c c¬ quan nµy. C¸c c¬ quan t­ nh©n th­êng tuyÓn lùa kü vµ tèt h¬n c¸c c¬ quan c«ng. d. Sinh viªn thùc tËp. Sinh viªn th­êng thùc tËp trong c¸c th¸ng hÌ. Qua thêi gian lµm viÖc ë c«ng ty vµ qua mèi quan hÖ tiÕp xóc, sinh viªn cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc cã nªn xin lµm viÖc t¹i ®©y kh«ng vµ ng­îc l¹i, c«ng ty cã thÓ chÊp nhËn sinh viªn nµy hay kh«ng. Ngoµi ra cßn cã mét sè ph­¬ng ph¸p nh­: Nhê nh©n viªn giíi thiÖu, øng viªn tù nép ®¬n... vµ c¸c ph­¬ng ph¸p ¸p dông ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, ch­a xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam nh­: Sö dông hiÖp héi chuyªn ngµnh, Trung t©m dÞch vô d÷ kiÖn lü lÞch. II. TuyÓn chän nh©n lùc. TuyÓn chän nh©n lùc lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p vµ tèn nhiÒu c«ng søc. Ph¶i cã nghiÖp vô chuyªn m«n, tÇm hiÓu biÕt réng r·i ®ång thêi cßn phô thuéc vµ chÝnh s¸ch tuyÓn dông cña c«ng ty. TuyÓn chän nh©n lùc ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ sau: Lµ quyÕt ®Þnh xem trong sè c¸c øng viªn ®· ®­îc tuyÓn mé ¸i lµ ng­êi héi ®ñ c¸c tiªu chuÈn ®Ó lµm viÖc cho c«ng ty. TiÕn tr×nh tuyÓn chän gåm c¸c giai ®o¹n. 1. Giai ®o¹n chuÈn bÞ. NhÊt thiÕt ph¶i chuÈn bÞ kü cµng vÒ vËt chÊt vµ c¬ së h¹ tÇng, c¸c c«ng ty cÇn chó träng ®Õn b¶ng m« t¶ chi tiÕt tiªu chuÈn c«ng viÖc. Cã b¶ng nµy sÏ gióp c¸c cÊp qu¶n trÞ biÕt râ sÏ cÇn lo¹i øng viªn cã tiªu chuÈn nh­ thÕ nµo. Tõ ®ã c¸c chuyªn gia sÏ so¹n th¶o c¸c mÉu tr¾c nghiÖm, c¸c mÉu pháng vÊn thÝch h¬p. 2. Giai ®o¹n chÝnh thøc. Bao gåm 7 b­íc: B­íc1: øng viªn nép ®¬n B­íc nµy yªu cÇu c¸c øng viªn nép ®Çy ®ñ hå s¬ xin viÖc, bao gåm c¸c giÊy tê cÇn thiÕt cho c¬ quan tuyÓn chän. C¸c c«ng ty nªn so¹n th¶o mÉu ®¬n xin viÖc cña riªng m×nh, nh­ vËy dÔ cho viÖc xem xÐt vÒ sau nµy h¬n. B­íc 2: Pháng vÊn hå s¬. Sau khi hå s¬ ®­îc tuyÓn chän s¬ bé, c«ng ty sÏ b¸o cho c¸c øng viªn ®­îc chän ®Õn tham dù c¸c giai ®o¹n tuyÓn chän kÕ tiÕp. V× lµ lÇn ®Çu tiªn øng viªn tiÕp xóc víi c«ng ty nªn c¸c tiÕp viªn nªn tÕ nhÞ ®Ó g©y ¶nh h­ëng tèt cho c«ng ty. Lµ giai ®o¹n chän läc hå s¬ ®Ó lo¹i c¸c øng viªn kh«ng ®ñ yªu cÇu. Pháng cÊn viªn hái th¼ng mét sè c©u hái vÒ chuyªn m«n ngay. CÇn chó ý khi c¸c øng viªn cã kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é thuéc lÜnh vùc kh¸c th× kh«ng nªn lo¹i ra ngay mµ cã thÓ chuyÓn sang bé phËn s¾p cÇn ng­êi hoÆc tuyÓn ®ît sau. Thùc hiÖn tèt giai ®o¹n nµy sÏ x©y dùng thiÖn ý cho c«ng ty, ®ång thêi tèi ®a ho¸ hiÖu qu¶ cña tuyÓn dông. B­íc 3: Tr¾c nghiÖm. Qua tr¾c nghiÖm cã thÓ ph¸t hiÖn ra nh÷ng tµi n¨ng ®Æc biÖt cña øng viªn, t×m ra c¸c s¾c th¸i ®Æc biÖt vÒ c¸ tÝnh ... Môc ®Ých cña nã lµ nh»m gi¶m bít chi phÝ vÒ huÊn luyÖn. Khi ®· biÕt n¨ng khiÕu cña hä chØ viÖc ph¸t triÓn lªn, rót ng¾n thêi gian tËp sù... C¸c ph­¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm: * Tr¾c nghiÖm vÒ kiÕn thøc tæng qu¸t: Môc ®Ých lµ t×m xem tr×nh ®é hiÓu biÕt tæng qu¸t cña c¸ nh©n ®¹t ®Õn tr×nh ®é nµo vÒ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, ®Þa lý, to¸n... ChØ ¸p dông tr¾c nghiÖm nµy khi cÇn ph¶i tuyÓn chän nh÷ng nh©n viªn thuéc cÊp qu¶n trÞ. * Tr¾c nghiÖm t©m lý: HiÖn nay ®ãng vai trß quan träng. Nã gióp cho nhµ qu¶n trÞ hiÓu ®­îc ®éng th¸i vµ th¸i ®é øng xö cña øng viªn. * Tr¾c nghiÖm trÝ th«ng minh. Víi lo¹i nµy ng­êi ta sÏ suy ®o¸n ®­îc kh¶ n¨ng cña øng viªn vÒ tõ ng÷, ãc to¸n häc, lý luËn logic vµ nh÷ng mèi liªn hÖ trong kh«ng gian. ChØ sè th«ng minh IQ ®­îc tÝnh nh­ sau: IQ = Tuæi tinh thÇn x 100% Tuæi thùc IQ < 100 ® kÐm th«ng minh IQ > 100 ® th«ng minh 120 < IQ < 140 ® lçi l¹c IQ > 140 ® thÇn ®ång * Tr¾c nghiÖm c¸ tÝnh: Môc ®Ých xem c¸ tÝnh cña øng viªn ®Ó sau nµy gióp c¸c øng viªn thùc hiÖn nhiÖm vô dÔ dµng h¬n nhê chØnh bít sù phøc t¹p vµ sai lÖch cña c¸ tÝnh. * Tr¾c nghiÖm vÒ n¨ng khiÕu vµ kh¶ n¨ng chuyªn m«n. §©y lµ lo¹i tr¾c nghiÖm ®Ó t×m ra ng­êi cã chuyªn m«n, nghiÖp vô cã ®Çu ãc s¸ng t¹o cho c«ng ty. Cßn mét sè tr¾c nghiÖm kh¸c nh­ kh¶ n¨ng nhËn thøc, ®é linh ho¹t cña ph¶n øng, së thÝch nghÒ nghiÖp... B­íc 4: Pháng vÊn s©u. Lµ ph­¬ng ph¸p th«ng dông nhÊt trong nghiÖp vô truyÓn chän. §©y lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông ®Ó lùa mét øng viªn thÝch hîp. Môc ®Ých lµ phèi kiÓm tra l¹i tÊt c¶ nh÷ng d÷ kiÖn mµ øng viªn ®· cung cÊp thuéc nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau tong suèt giai ®o¹n lùa chän. Pháng vÊn gióp øng viªn vµ chØ huy hiÓu râ nhau h¬n, xem øng viªn cã thùc sù ®ñ kiÕn thøc kh«ng, ®¸nh gi¸ c¶ bªn ngoµi vµ bªn trong øng viªn viªn. nh÷ng ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm pháng vÊn cã thÓ gåm: Gi¸m ®èc TNNS, chØ huy trùc tiÕp cña øng viªn... §Ó c«ng viÖc ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao th× c¶ hai bªn cïng ph¶i chuÈn bÞ. Cã c¸c ph­¬ng ph¸p pháng vÊn sau: Pháng vÊn theo mÉu; Pháng vÊn kh«ng theo mÉu; Pháng vÊn theo hîp ®ång; Pháng vÊn c¨ng th¼ng; Pháng vÊn c¸ nh©n hay pháng vÊn nhãm. L­u ý nh÷ng ®iÒu cÇn tr¸nh sau: - Kh«ng nªn ph¸n xÐt mét øng viªn b»ng c¸ch so s¸nh hä víi mét ng­êi kh¸c. - Ng­êi pháng vÊn kh«ng nªn tù cho m×nh lµ ng­êi kú cùu cña c«ng ty hay lµ ng­êi hiÓu réng biÕt nhiÒu khi ®¸nh gi¸ øng viªn. - Kh«ng nªn t¹o cho øng viªn c¶m t­ëng l¹c quan qu¸ ®¸ng vÒ quyÒn lîi ma hä ®­îc h­ëng. - Kh«ng nªn che ®Ëy thùc tr¹ng cña c«ng ty. B­íc 5: S­u tra lý lÞch. Sau khi ®· tr¾c nghiÖm vµ pháng vÊn s©u, nhµ qu¶n trÞ nªn kiÓm tra xem l¹i tÊt c¶ nh÷ng g× øng viªn tr×nh bµy cã ®óng sù thËt hay kh«ng. Ngoµi ra cßn cÇn t×m hiÓu mét ®«i nÐt vÒ øng viªn qua th«ng tin ng­êi nµo ®ã nãi vÒ øng viªn. §ã lµ s­u tra lý lÞch. B­íc 6: Kh¸m søc khoÎ. Xem cã phï hîp víi tÝnh chÊt cña c«ng viÖc kh«ng. Nªn kh¸m søc khoÎ tr­íc khi quyÕt ®Þnh tuyÓn dông ®Ó viÖc tuyÓn dông kh«ng biÕn thµnh “c«ng d· trµng”. B­íc 7: Thö viÖc vµ quyÕt ®Þnh tuyÓn dông. Sau khi øng viªn v­ît qua ®­îc c¸c b­íc trªn, øng viªn sÏ cã mét thêi gian ng¾n ®Ó tiÕp xóc vµ lµm thö c«ng viÖc cña m×nh. NÕu hä hoµn thµnh c«ng viÖc cña m×nh th× c«ng ty sÏ quyÕt ®Þnh tuyÓn dông anh ta.