Đề tài Thực trạng và giải pháp của sự phân hoá giàu nghèo ở nước ta hiện nay

Danh môc tõ viÕt t¾t KTTT Kinh tÕ thÞ tr­êng CNH, H§H C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ PHGN Ph©n ho¸ giµu nghÌo BHNN B¶o hiÓm n«ng nghiÖp KT Kinh tÕ CNXH Chñ nghÜa x· héi TN Thu nhËp CNTB Chñ nghÜa t­ b¶n Môc lôc Më ®Çu Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo. 1.1 C¸c kh¸i niÖm vÒ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo 1.1.1 Kh¸i niÖm "nghÌo", chuÈn mùc "nghÌo" 1.1.2 Ph©n ho¸ giµu nghÌo, kh¸i niÖm vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ 1.2 T¸c ®éng cña PHGN ®èi víi nÒn KT-XH ë ViÖt Nam hiÖn nay 1.2.1 MÆt tÝch cùc 1.2.2 MÆt tiªu cùc Ch­¬ng II:Thùc tr¹ng cña sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ë n­íc Ta hiÖn nay. 2.1 Thùc tr¹ng cña sù PHGN ë ViÖt Nam hiÖn nay 2.2 Nguyªn nh©n cña sù PHGN 2.2.1 Nguyªn nh©n chñ quan 2.2.2 Nguyªn nh©n kh¸ch qua 2.3 Xu h­íng biÕn ®éng cña PHGN ë nø¬c ta hiÖn nay 2.3.1 Kho¶ng c¸ch PHGN ngµy cµng xa khi KTTT ngµy cµng ph¸t triÓn 2.3.2 Kho¶ng c¸ch PHGN ®ang cã xu h­íng ®Èy tíi ph©n ho¸ x· héi 2.3.3 §Þnh h­íng XHCN víi kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt sù PHGN 2.3.4 Dù b¸o t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo ë ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo 3.1 Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong m« h×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo nh»m gi¶m sù PHGN ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi 3.1.1 ChÝnh s¸ch h¹n chÕ sù PHGN ë c¸c n­íc nãi chung vµ c¸c vµ c¸c n­íc ë §«ng Nam ¸ nãi riªng 3.1.2 ChÝnh s¸ch h¹n chÕ sù PHGN ë Trung Quèc 3.1.3 ChÝnh s¸ch h¹n chÕ sù PHGN ë NhËt B¶n 3.1.4 Bµi häc kinh nghiÖm 3.2 Quan ®iÓm chñ yÕu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò PHGN ë n­íc ta hiÖn nay 3.2.1 Quan ®iÓm ph¸t triÓn trong viÖc gi¶i quyÕt sù PHGN ë n­íc ta 3.2.2 Quan ®iÓm c«ng b»ng trong viÖc gi¶i quyÕt sù PHGN ë n­íc ta 3.2.3 Quan ®iÓm lîi Ých trong viÖc gi¶i quyÕt sù PHGN ë n­íc ta 3.2.4 Quan ®iÓm giíi trong viÖc gi¶i quyÕt sù PHGN ë n­íc ta 3.2.5 Quan ®iÓm x· héi ho¸ trong viÖc gi¶i quyÕt sù PHGN ë n­íc ta 3.3 Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò PHGN ë n­íc ta hiÖn nay 3.3.1 Nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n, l©u dµi nh»m h¹n chÕ sù PHGN 3.3.2 Nh÷ng gi¶i ph¸p cÊp b¸ch nh»m h¹n chÕ sù PHGN KÕt luËn Më ®Çu 1.TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi ThÕ giíi ®ang b­íc vµo thÕ kû míi víi kú väng mét cuéc sèng míi phån vinh h¹nh phóc. Lµn sãng toµn cÇu ho¸ ®ang lan nhanh lµ ®éng lùc th«i thóc c¸c quuèc gia d©n téc vµo mét cuéc ®ua tranh v× sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh chãng, nh­ng bªn c¹nh ®ã nã còng t¹o ra hè ng¨n gi÷a c¸c quèc gia, c¸c tÇng líp trong x· héi ngµy cµng s©u .VÊn ®Ò nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt hÕt søc quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa.Thùc tiÔn ®æi míi ë n­íc ta 20 n¨m qua cho thÊy, víi sù chuyÓn ®æi, x©y dùng, vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng XHCN, cïng c¸c chÝnh s¸ch më cöa, héi nhËp, ®· ®em l¹i nhiÒu thµnh tùu to lín vÒ kinh tÕ, x· héi, ®êi sèng cña mäi tÇng líp d©n c­ kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao. §ång thêi qu¸ tr×nh nµy còng kÐo theo nh÷ng biÕn ®éng vÒ c¬ cÊu x· héi, trong ®ã ph©n ho¸ giµu nghÌo diÔn ra ngµy cµng râ nÐt, næi lªn nh­ mét vÊn ®Ò thêi sù cÊp b¸ch. V× nã còng mang tÝnh hai mÆt: bªn c¹nh mÆt tÝch cùc lµ lµm ng­êi d©n giµu hîp ph¸p...cßn mÆt tiªu cùc lµ liªn quan ®Õn bÊt b×nh ®¼ng XH. NÕu ®Ó qu¸ tr×nh bÊt b×nh ®¼ng diÔn ra mét c¸ch tù ph¸t th× nã dÉn ®Õn nh÷ng bÊt æn ®Þnh kh«ng chØ vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi mµ trªn c¶ lÜnh vùc chÝnh trÞ, thËm chÝ dÉn ®Õn nguy c¬ chÖch h­íng XHCN. ChÝnh v× vËy chóng ta ph¶i cã mét gi¶i quyÕt ®óng ®¾n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ó ph©n hãa giµu nghÌo sao cho x©y dùng ®Êt n­íc c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tr­íc nh÷ng ®ßi hái bøc b¸ch cña thùc tiÔn, vÊn ®Ò vÒ ph©n ho¸ giµu nghÌo ®­îc rÊt nhiÒu nhµ häc gi¶, nhµ b¸o...quan t©m vµ ®· ®­îc nhµ n­íc, chÝnh phñ, c¸c c¬ quan chøc n¨ng nghiªn cøu. Tuy nhiªn hÇu hÕt c¸c h×nh thøc nghiªn cøu chØ dõng l¹i ë nh÷ng bµi b¸o, nh÷ng bµi nghiªn cøu nh­ng chØ ®Ò cËp tíi mét sè mÆt cña sù ph©n ho¸ giµu nghÌo nh­: xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, gi¶m bÊt b×nh ®¼ng x· héi, hoÆc c¸c gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ sù PHGN...®­îc ®¨ng trong b¸o Nh©n D©n, X· héi häc... Mét sè cuèn s¸ch ngiªn cøu vÒ sù PHGN ®· ®­îc xuÊt b¶n nh­: Ph©n ho¸ giµu nghÌo ë mét quèc gia khu Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng- Vò V¨n Hµ, §ång tham gia gi¶m nghÌo ®« thÞ- NguyÔn Minh Hoµ... Theo h­íng ®ã, ®Ò tµi tiÕp tôc kh¶o s¸t sù ph©n ho¸ giµu nghÌo trong nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay trªn nh÷ng mÆt lý luËn, thùc tr¹ng, gi¶i ph¸p dùa trªn c¬ së kÕ thõa vµ ph¸t triÓn c«ng tr×nh cña c¸c t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu tr­íc. 3. Môc ®Ých nghiªn cøu Trªn c¬ së ph©n tÝch lý luËn vµ thùc tiÔn,môc ®Ých ®Ò tµi lµm râ thùc tr¹ng vµ xu h­íng ph©n ho¸ giµu nghÌo trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta, tõ ®ã ®Ò xuÊt ra nh÷ng gi¶i ph¸p, ph­¬ng h­íng gi¶i quyÕt ph©n ho¸ giµu nghÌo nh»m ®¶m b¶o x©y dùng ®Êt n­íc c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. 4. Giíi h¹n ®Ò tµi Do thêi gian cã h¹n vµ kiÕn thøc ch­a ®ñ s©u ®Ó nghiªn cøu vÒ toµn bé sù ph©n hãa giµu nghÌo ë ViÖt Nam nªn ®Ò tµi chØ ®Ò cËp ®Õn sù ph©n ho¸ giµu nghÌo chñ yÕu ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ. 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ò tµi ®­îc thùc hiÖn dùa trªn c¬ së lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa Mac-Lªnin, quan niÖm cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam vµ nhµ n­íc ta vÒ vÊn ®Ò nµy vµ dùa trªn ph­¬ng ph¸p logic, ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh ®èi chiÕu gi÷a c¸c sè liÖu cã liªn quan. 6. §ãng gãp cña ®Ò tµi - Ph©n tÝch thùc tr¹ng vµ dù b¸o xu h­íng biÕn ®éng cña ph©n ho¸ giµu nghÌo trong nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay, ®Ò xuÊt ra nh÷ng ph­¬ng ¸n, gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc cña sù ph©n ho¸ giµu nghÌo. - Gãp phÇn lµm râ thªm c¬ së khoa häc cho viÖc ®­a ra vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ N­íc nh»m gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ vÊn ®Ò ph©n ho¸ giµu nghÌo. - Lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c«ng t¸c nghiªn cøu, gi¶ng d¹y cho nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy. 7. KÕt cÊu ®Ò tµi Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, vµ tµi liÖu tham kh¶o, ®Ò ¸n gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo. Ch­¬ng II:Thùc tr¹ng cña sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ë n­íc ta hiÖn nay. Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ch­¬ng i Lý luËn chung vÒ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo 1.1. C¸c kh¸i niÖm vÒ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo . 1.1.1.Kh¸i niÖm , "nghÌo" vµ chuÈn mùc "nghÌo" Trong mét thêi gian dµi, c¸c nhµ kinh tÕ vµ nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®· ®iÞnh nghÜa giµu nghÌo theo quan ®iÓm ®Þnh l­îng, tøc lµ ®­a ra mét chØ sè ®Ó ®o l­êng chñ yÕu nh»m ®¬n gi¶n ho¸ viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. Mét sè quan ®iÓm vÒ "nghÌo": Héi nghÞ vÒ chèng nghÌo ë khu vùc Ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng do ESCAP tæ chøc th¸ng 9-1993 t¹i Bangkok, Th¸i Lan ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa vÒ nghÌo nh­ sau : " NghÌo lµ mét bé phËn d©n c­ kh«ng ®­îc h­ëng vµ tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n cña con ng­êi, mµ nh÷ng nhu cÇu nµy ®· ®­îc x· héi thõa nhËn tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi phong tôc tËp qu¸n cña ®Þa ph­¬ng. Nhµ kinh tÕ häc Mü Galbraith còng quan niÖm:"Con ng­êi bÞ coi lµ nghÌo khæ khi mµ thu nhËp cña hä, ngay dï thÝch ®¸ng ®Ó hä cã thÓ tån t¹i, r¬i xuèng râ rÖt d­íi møc thu nhËp céng ®ång. Khi ®ã hä kh«ng thÓ cã nh÷ng g× mµ ®a sè trong céng ®ång coi nh­ c¸i cÇn thiÕt tèi thiÓu ®Ó sèng mét c¸ch ®óng mùc." Héi nghÞ th­îng ®Ønh thÕ giíi vÒ ph¸t triÓn x· héi tæ chøc n¨m 1995 ®­a ®Þnh nghÜa vÒ nghÌo:"Ng­êi nghÌo lµ tÊt c¶ nh÷ng ai mµ thu nhËp thÊp h¬n d­íi mét ®« la mçi ngµy cho mçi ng­êi, sè tiÒn ®­îc coi nh­ ®ñ ®Ó mua nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt ®Ó tån t¹i." Cßn nhãm nghiªn cøu cña UNDP, UNFPA, UNICEF trong c«ng tr×nh "Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë ViÖt Nam-1995" ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa:"NghÌo lµ t×nh tr¹ng thiÕu kh¶ n¨ng trong viÖc tham gia vµo ®êi sèng quèc gia, nhÊt lµ tham gia vµo lÜnh vùc kinh tÕ." VËy tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh nghÌo ë n­íc ta lµ: X¸c ®Þnh giµu nghÌo lµ mét viÖc khã v× nã g¾n víi tõng thêi ®iÓm, tõng quèc gia, vµ ®­îc xem xÐt ë nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau .ë n­íc ta, tõ khi cã chñ tr­¬ng xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, c¸c c¬ quan trong n­íc vµ quèc tÕ ®· ®­a ra nh÷ng chuÈn mùc ®Ó x¸c ®Þnh t×nh h×nh ®ãi nghÌo.§ã lµ: chuÈn mùc cña bé lao ®éng th­¬ng binh x· héi, chuÈn mùc cña Tæng côc Thèng Kª, chuÈn mùc ®¸nh gi¸ cña Ng©n Hµng ThÕ Giíi ®Ó cã c¬ së x©y dùng ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo phï hîp víi tËp qu¸n vµ møc sèng ë n­íc ta hiÖn nay. C¸c møc nghÌo ë ViÖt Nam (Nguån : Tæng côc Thèng kª 1994, 1996, UNDP 1999, Bé lao ®éng, th­¬ng binh vµ x· héi 1999) C¬ quan §Þnh nghÜa vÒ møc nghÌo Ph©n lo¹i ng­êi nghÌo Møc tèi thiÓu ( VN§/th¸ng) Lao ®éng th­¬ng binh x· héi Møc nghÌo tÝnh b»ng g¹o: Møc nghÌo ®­îc x¸c ®Þnh lµ møc thu nhËp ®Ó mua ®­îc 13 kg, 15 kg, 20 kg, hoÆc 25 kg g¹o mçi th¸ng( theo gi¸ n¨m 1995) §ãi 45.000 (13 kg g¹o) NghÌo (n«ng th«n miÒn nói) 55.000 (15 kg g¹o) NghÌo (n«ng th«n ®ång b»ng) 70.000 ( 20 kg g¹o) NghÌo ( thµnh thÞ) 90.000 (25 kg g¹o) Ng©n Hµng ThÕ giíi/Tæng côc thèng kª Møc nghÌo vÒ l­¬ng thùc thùc phÈm: Dùa vµo møc chi tiªu cÇn thiÕt ®Ó mua l­¬ng thùc( g¹o vµ l­¬ng thùc, thùc phÈm kh¸c) ®Ó cã thÓ cÊp 2100 klo/ng­êi mçi ngµy NghÌo vÒ l­¬ng thùc, thùc phÈm 66.500 (1992/1993 -Ng©n Hµng thÕ giíi) 107.000 (1997/98- Ng©n hµng thÕ giíi/ Tæng côc thèng kª) Ng©n hµng thÕ giíi Møc nghÌo chung: KÕt hîp møc nghÌo vÒ l­¬ng thùc, thùc phÈm nh­ trªn ( t­¬ng ®­¬ng víi 70 % chØ tiªu vµ phÇn chi l­¬ng thùc ®Ó cã thÓ chi tiªu cho nh÷ng nhu cÇu phi l­¬ng thùc c¬ b¶n (50%) NghÌo 97.000 (1992/93) 149.000 ( 1997/98) UNDP ChØ sè nghÌo vÒ con ng­êi: NghÌo lµ t×nh tr¹ng thiÕu thèn ë 3 khÝa c¹nh cña cuéc sèng, tuæi thä, kiÕn thøc vµ møc sèng hîp lÝ. ChØ sè nµy ®­îc h×nh thµnh bëi 3 tiªu chÝ: t×nh tr¹ng mï ch÷, tuæi thä, trÎ em thiÕu c©n vµ møc ®é sö dông dÞch vô y tÕ n­íc s¹ch NghÌo vÒ con ng­êi ChØ sè tæng hîp kh«ng qui thµnh tiÒn Trªn c¬ së ®ã, bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ®Ò nghÞ thèng nhÊt dïng kh¸i niÖm nghÌo ®ãi theo nghÜa hÑp, vµ tû lÖ lµ 20% tæng sè hé cña c¶ nø¬c. Hé ®ãi lµ hé c¬m kh«ng ®ñ ¨n, ¸o kh«ng ®ñ mÆc, con c¸i thÊt häc, èm ®au kh«ng cã tiÒn ch÷a trÞ, nhµ ë r¸ch n¸t (nÕu theo thu nhËp th× c¸c hé nµy chØ cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña lo¹i hé nµy quy ra g¹o d­íi 25 kg/th¸ng ë thµnh thÞ, 20 kg/th¸ng ë n«ng th«n ®ång b»ng vµ trung du, d­íi 15 kg/th¸ng ë n«ng th«n miÒn nói). X· nghÌo lµ x· cã trªn 40% tæng sè hé nghÌo ®ãi, kh«ng cã hoÆc cã rÊt Ýt nh÷ng c¬ së h¹ tÇng thiÕt yÕu, tr×nh ®é d©n trÝ theo tØ lÖ mï ch÷ cao. Cßn ®èi víi thÕ giíi, ®Ó ®¸nh gi¸ t­¬ng ®èi ®óng ®¾n vÒ sù ph¸t triÓn, sù tiÕn bé cña mçi quèc gia, Liªn Hîp Quèc ®­a ra chØ tiªu tæng s¶n phÈm quèc néi(GDP) vµ chØ sè ph¸t triÓn con ng­êi (HDI). 1.1.2 "Ph©n ho¸ giµu nghÌo" kh¸i niÖm vµ chØ tiªu ®¸nh gi¸: Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, xu h­íng biÕn ®éng cña c¬ cÊu x· héi ë n­íc ta hiÖn nay, ngµy cµng trë nªn râ nÐt.Tõ thùc tr¹ng ®ã, ®· cã mét sè luËn ®iÓm cã quan hÖ ®Õn quan niÖm sù ph©n ho¸ giµu nghÌo. + PHGN g¾n liÒn víi bÊt b×nh ®¼ng x· héi vµ ph©n c«ng lao ®éng + PHGN giµu nghÌo lµ sù ph©n cùc vÒ kinh tÕ. + PHGN lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®Õn l­ît m×nh sù ph©n ho¸ ®ã l¹i trë thµnh nguyªn nh©n k×m h·m sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. + PHGN lµ mét hiÖn t­îng x· héi ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ph©n chia x· héi thµnh c¸c nhãm x· héi cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸c biÖt nhau. PHGN lµ ph©n tÇng x· héi vÒ mÆt kinh tÕ, thÓ hiÖn trong x· héi cã nhãm giµu tÇng ®Ønh, nhãm nghÌo tÇng ®¸y. Gi÷a nhãm giµu vµ nhãm nghÌo lµ kho¶ng c¸ch vÒ thu nhËp vµ møc sèng. VËy PHGN lµ mét hiÖn t­îng x· héi ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ph©n chia x· héi thµnh c¸c nhãm x· héi cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÊt l­îng sèng kh¸c biÖt nhau; lµ sù ph©n tÇng x· héi chñ yÕu vÒ mÆt kinh tÕ, thÓ hiÖn sù chªnh lÖch gi÷a c¸c nhãm nµy vÒ tµi s¶n, thu nhËp, møc sèng. VËy tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo lµ dùa trªn c¬ së nµo? Trªn thÕ giíi ng­êi ta th­êng dïng 2 tiªu chÝ hay hai ph­¬ng ph¸p ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph©n ho¸ giµu nghÌo: . Theo c«ng thøc 1/n: trong ®ã n lµ % d©n c­ ®Ó so s¸nh. VÝ dô: nÕu theo cét däc gi÷a ng­êi giµu vµ ng­êi nghÌo ta lÊy 5 % ng­êi thu nhËp thÊp nhÊt ë cét thÊp nhÊt so víi 5% ng­êi thu nhËp cao nhÊt th× tû lÖ lµ 1/5, tøc chªnh lÖch nhau 20 lÇn.§©y lµ ®é an toµn cña sù ph©n ho¸ giµu nghÌo. . HÖ sè tËp trung Gini lµ hÖ sè thay ®æi tõ 0 ®Õn 1 cho biÕt møc ®é c«ng b»ng ph©n chia trong thu nhËp thÊp. NÕu hÖ sè nµy cµng thÊp th× møc c«ng b»ng cµng cao. HÖ sè Gini còng ®· ®­îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é ph©n tÇng, ph©n ho¸, ph©n cùc gi÷a c¸c vïng, miÒn hay nhãm x· héi. Theo hÖ sè Gini nµy (hay theo nhµ kinh tÕ häc ng­êi Mü Kuznet) trong thêi kú nÒn kinh tÕ míi ®i vµo t¨ng tr­ëng: Sù bÊt b×nh ®¼ng sÏ t¨ng lªn lµ tÊt yÕu. Khi nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng ®Õn møc ®é nhÊt ®Þnh sÏ gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò x· héi ®ã, c«ng b»ng sÏ ®­îc thùc hiÖn. Tõ viÖc ph©n tÝch nh÷ng kh¸i niÖm "nghÌo","sù ph©n ho¸ giµu nghÌo" ta còng thÊy ®­îc tÝnh hai mÆt cña sù ph©n hãa giµu nghÌo ®èi víi nÒn kinh tÕ. Tõ ®ã còng cã thÓ thÊy sù t¸c ®éng nhÊt ®Þnh cña nã ®èi víi kinh tÕ- x· héi ViÖt Nam. 1.2. t¸c ®éng cña ph©n ho¸ giµu nghÌo ®èi víi nÒn kinh tÕ - x· héi ë ViÖt Nam hiÖn nay. 1.2.1 MÆt tÝch cùc: PHGN ®· gãp phÇn kh¬i dËy tÝnh n¨ng ®éng x· héi trong con ng­êi ë nhiÒu nhãm x· héi, kÝch thÝch hä t×m kiÕm vµ khai th¸c c¬ may, vËn héi ®Ó ph¸t triÓn v­ît lªn. KÝch thÝch sù s¸ng t¹o cña con ng­êi, nh»m t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh quyÕt liÖt, qua ®ã sµng läc vµ tuyÓn chän nh÷ng thµnh viªn v­ît tréi, t¹o ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn cña mçi ngµnh nghÒ, mçi lÜnh vùc hay mçi ®Þa ph­¬ng. §Æc biÖt lµ sè nhãm vµ nhãm ng­êi x· héi giµu lªn do lµm ¨n ®óng ph¸p luËt. Vµ nh÷ng hé ®· giµu h­íng dÉn c¸ch lµm ¨n cho ng­êi nghÌo lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn víi n¨ng suÊt lao ®éng cao, t¨ng phóc lîi x· héi cho ng­êi d©n ( y tÕ, gi¸o dôc ....) th«ng qua thuÕ thu nhËp cña ng­êi giµu... 1.2.2 MÆt tiªu cùc : - Sù PHGN trªn thùc tÕ dÉn ®Õn lµm trÇm träng h¬n nh÷ng bÊt b×nh ®½ng x· héi. §ã lµ: Sù c¸ch biÖt gi÷a ng­êi giµu vµ ng­êi nghÌo ngµy cµng réng. Nh÷ng ng­êi giµu ngµy cµng cã c¬ héi ph¸t triÓn do cã nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ vèn vµ kü thuËt... cßn ng­êi nghÌo ph¶i lµm thuª vµ bÞ bãc lét. Hä rÊt Ýt cã c¬ héi tiÕp cËn vµ ®­îc ®¶m b¶o nh÷ng ®iÒu kiÖn sèng c¬ b¶n ,tèi thiÓu. M«t mÆt v× hä qu¸ nghÌo kh«ng ®ñ tµi chÝnh trang bÞ vèn, tri thøc, kÜ thuËt...mÆt kh¸c trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ho¹t ®éng dÞch vô c¬ b¶n cã xu h­íng phôc vô ng­êi giµu lµ chÝnh. ë n«ng th«n ng­êi nghÌo th­êng thiÕu vèn lµm ¨n, muèn cã vèn hä ph¶i thÕ chÊp nhµ cöa ruéng v­ên nªn kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o tµi chÝnh nÕu thiªn tai x¶y ra, chÝnh v× vËy hä kh«ng d¸m ®Çu t­ nªn kh«ng tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo th©m niªn. ChÝnh v× vËy trong x· héi sù bÊt b×nh ®¼ng ngµy cµng trÇm träng. - Trong c¸c hé gia ®×nh nghÌo phô n÷, trÎ em, ng­êi giµ l¹i lµ nh÷ng ng­êi thiÖt thßi nhÊt , ®Æc biÖt hé nghÌo th­êng r¬i vµo nh÷ng gia ®×nh lµ ®èi t­îng quan t©m cña x· héi ( gia ®×nh liÖt sÜ, th­¬ng binh, ng­êi cã c«ng víi n­íc...) th× vÊn ®Ò nµy cµng trë nªn phøc t¹p h¬n. -Víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ hiÖn nay, th× ph©n phèi kh«ng thÓ c«ng b»ng: §èi víi mét sè ng­êi giµu, giµu lªn nhanh chãng nhê mét sè ho¹t ®éng siªu lîi nhuËn nh­ kinh doanh ®Þa èc, bÊt ®éng s¶n, mét sè lo¹i h×nh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i...nh­ng hä ph¶i cã vèn cã tri thøc...tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã cã mét sè ng­êi lµm giµu bÊt hîp ph¸p ( bu«n lËu, trèn thuÕ, tham nhòng...)§Æc biÖt lµ t×nh tr¹ng tham nhòng, quan liªu vµ c¸c tÖ n¹n x· héi lµm ¶nh h­ëng tíi sù æn ®Þnh chÝnh trÞ- x· héi vµ kh«ng t¹o ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. - VÒ hµnh vi, lèi sèng: PHGN gãp phÇn t¹o sù ®a d¹ng trong c¸c h×nh mÉu lèi sèng. Sù ph¸t triÓn cña lèi sèng tiªu dïng xa hoa, l·ng phÝ trong bé phËn d©n c­ kh¸ gi¶ cã ¶nh h­ëng xÊu tíi c¸c nhãm d©n c­ kh¸c. §Æc biÖt mét sè bé phËn gia ®×nh míi phÊt lªn ( nhê gÆp may, hoÆc do kÕ thõa...) sö dông tiÒn theo lèi sèng bu«ng th¶, bÊt chÊp c¸c chuÈn mùc gi¸ trÞ, ®¹o ®øc, hoÆc kh«ng quan t©m ®Õn con c¸i, ®Ó chóng h­ háng víi cuéc sèng xa ®o¹, ®åi truþ mµ kh«ng biÕt. §©y lµ mét trong nh÷ng nguån gèc cña tÖ n¹n ma tuý x· héi m¹i d©m...vµ t×nh tr¹ng téi ph¹m gia t¨ng nh­ hiÖn nay. Vµ chÝnh sù tiªu xµi hoang phÝ nµy còng lµm ¶nh h­ëng tíi nh÷ng ng­êi nghÌo, hoÆc nh÷ng ng­ßi thuéc tÇng líp trung l­u. Nh÷ng ng­êi nghÌo th× hä c¶m thÊy kh«ng cßn g× ®Ó mÊt v× vËy hä hµnh ®éng kh«ng nh­ x· héi mong ®îi lµ ¨n c¾p, trung gian trong nh÷ng con ®­êng bu«n lËu, vËn chuyÓn ma tuý, b¸n d©m... nh»m môc ®Ých giµu lªn nhanh chãng, cßn ng­êi kh¸ gi¶, trung l­u dùa trªn c¬ së s½n cã cña m×nh ( cña c¶i, vèn,mèi quan hÖ...) mo¾c ngoÆc víi nhau lµm ¨n phi ph¸p. -¶nh h­ëng cña PHGN cßn lÖch l¹c c¸c ®Þnh h­íng gi¸ trÞ vµ chuÈn mùc ®¹o ®øc, lèi sèng cña x· héi nhÊt lµ ®èi víi thÕ hÖ trÎ: PHGN g©y t×nh tr¹ng thiÕu hôt v¨n ho¸ trong ph¸t triÓn. Nh÷ng thanh niªn ®­îc sinh ra trong nh÷ng gia ®×nh kh¸ gi¶, cã quyÒn lùc th­êng cã t­ t­ëng " con «ng ch¸u cha" coi th­êng lu©n lý, ®¹o ®øc x· héi, kh«ng chÞu cñng cè kiÕn thøc. Cßn nh÷ng gia ®×nh nghÌo l¹i kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cho con ¨n häc chÝnh v× vËy nã g©y nªn t×nh tr¹ng thiÕu hôt v¨n ho¸ trong x· héi. NÕu kh«ng sím ph¸t hiÖn vµ nhËn thøc ®Çy ®ñ t¸c ®éng tiªu cùc cña xu h­íng nµy ®Ó sím cã gi¶i ph¸p kh¾c phôc th× x· héi kh«ng thÓ ®¹t ®­îc sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Nh­ vËy, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, kho¶ng c¸ch chªnh lÖch giµu nghÌo cã xu h­íng ngµy cµng t¨ng lªn vµ nã cã ¶nh h­ëng tÝch cùc vµ tiªu cùc ®èi víi x· héi. V× vËy chóng ta ph¶i nhËn diÖn râ ¶nh h­ëng cña nã ®Ó ph¸t huy mÆt tÝch cùc, vµ gi¶i quyÕt mÆt tiªu cùc cña sù PHGN. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc mÆt tiªu cùc th× nã sÏ lµm lÖch h­íng ®­êng lèi x©y dùng ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta vµ l©y nhiÔm nÆng dÇn bÖnh "nan y" cña CNTB. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ë n­íc ta hiÖn nay 2.1. Thùc tr¹ng sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ë ViÖt Nam hiÖn nay B¶ng thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi mét th¸ng n¨m 2001- 2002 theo gi¸ thùc tÕ ph©n theo 5 nhãm thu nhËp, ph©n theo thµnh thÞ, n«ng th«n, ph©n theo giíi tÝnh chñ hé vµ ph©n theo vïng( ngh×n ®ång ) B×nh nhãm1 nhãm2 nhãm3 nhãm4 nhãm5 qu©n ( mçi nhãm 20% sè hé) chung C¶ n­íc 356,1 107,7 178,3 251,0 370,5 872,9 Ph©n theo thµnh thÞ n«ng th«n Thµnh thÞ 622,1 184,2 324,1 459,8 663,6 1479,2 N«ng th«n 275,1 100,2 159,8 217,7 299,4 598,6 Ph©n theo giíi tÝnh chñ hé Nam 332,6 104,9 171,4 237,9 345,4 803,4 N÷ 446,2 123,3 215,8 317,0 473,9 1101, 5 Ph©n theo vïng §ång b»ng s«ng Hång 353,1 120,7 190,5 258,4 368,1 828,3 §«ng B¾c 268,8 95,1 151,1 211,9 297,4 588,0 T©y B¾c 197,0 75,0 110,9 145,9 206,6 446,6 B¾c Trung Bé 235,4 88,9 135,7 183,5 250,4 518,7 Duyªn H¶i Nam Trung Bé 305,9 112,9 182,1 244,2 333,4 656,9 T©y Nguyªn 244,0 85,5 140,4 185,6 262,1 546,7 §«ng Nam Bé 619,7 165,4 303,0 452,3 684,6 1493,2 §ång B»ng s«ng Cöu Long 371,3 126,2 203,8 277,3 389,3 860,1 nguån: Tæng côc thèng kª- 2005 Nh­ vËy dùa theo b¶ng thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi mét th¸ng n¨m 2001-2005 trªn ta cã thÊy thùc tr¹ng PHGN ë n­íc ta hiÖn nay ®­îc xem xÐt trªn nhiÒu mÆt: * XÐt theo møc sèng vµ c¬ cÊu chi tiªu: Theo cuèn "Kû yÕu héi th¶o vÊn ®Ò ph©n phèi vµ ph©n ho¸ giµu nghÌo trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta" ta cã nh÷ng nhËn xÐt sau: Theo vïng, chi tiªu cho ®êi sèng b×nh qu©n 1 ng­êi 1 th¸ng cña nhãm hé giµu cao nhÊt lµ §«ng Nam Bé ( 910 ngh×n ®ång), tiÕp ®Õn lµ §ång b»ng s«ng Hång ( 554,6 ngh×n ) , Duyªn h¶i Nam Trung Bé (459,4 ngh×n),§ång b»ng s«ng Cöu Long ( 434,2 ngh×n ), §«ng B¾c (403 ngh×n), T©y Nguyªn (373,8 ngh×n), T©y B¾c (353,8 ngh×n), vµ thÊp nhÊt lµ B¾c Trung Bé (344,7 ngh×n). NÕu coi B¾c Trung Bé b»ng 100% th× T©y B¾c b»ng 102,6%, T©y Nguyªn b»ng 108,4%, §«ng B¾c b»ng 116,4%, §ång b»ng s«ng Cöu Long b»ng 126%, Duyªn h¶i Nam Trung bé b»ng 133,3%, §ång b»ng s«ng Hång b»ng 160,9%, §«ng Nam bé b»ng 264%. C¬ cÊu chi tiªu cña nhãm hé giµu Kho¶n chi Sè tiÒn ( ngh×n ®ång ) Tû träng (%) I. Chi cho ¨n uèng, hót 1. L­¬ng thùc 2. Thùc phÈm 3. ChÊt ®èt 4. ¡n uèng ngoµi gia ®×nh 5. Uèng vµ hót II. Chi kh«ng ph¶i ¨n uèng, hót 1.May mÆc, mò nãn, giµy dÐp 2.