Đề tài Thực trạng và triển vọng đầu tư trực tiếp của các nước ASEAN vào Việt nam

I. §Æt vÊn ®Ò ViÖt Nam lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn rÊt cÇn vèn cho c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. H¬n 10 n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ, phï hîp víi xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. TÝnh ®Õn ngµy 19/10/1998, ViÖt nam ®· cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho c¸c nhµ ®Çu t­ cña trªn 50 n­íc vµ khu vùc víi tæng vèn ®¨ng ký 3223,5 triÖu USD. Cïng víi viÖc gia nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, ViÖt nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ASEAN tõ ngµy 28/07/1995, tham gia DiÔn ®µn Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng APEC tõ ngµy 17/11/1998 vµ gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO. HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ cã 10 quèc gia: Brun©y, Campuchia, Mianma, Lµo, Malaixia, Philippin, Xinhgapo, Th¸i Lan, Indonªxia vµ ViÖt Nam. ViÖc gia nhËp ASEAN vµ khèi mËu dÞch tù do ASEAN (The Free Trade Area -AFTA) lµ mét cè g¾ng cña ViÖt Nam trong viÖc héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, qua ®ã c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ASEAN vµo ViÖt Nam ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng, hiÖn ®ang ®ãng mét vai trß nhÊt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. Kh«ng chØ c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn mµ c¸c n­íc ASEAN ®Òu nhËn thÊy ViÖt Nam lµ mét ®i¹ chØ kh¸ hÊp dÉn thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Cã thÓ thÊy r»ng, ViÖt nam lµ mét thÞ tr­êng ®«ng d©n, cã tµi nguyªn kh¸ phong phó, nguån nh©n c«ng dåi dµo, chi phÝ lao ®éng rÎ h¬n c¸c n­íc ASEAN kh¸c. Tuy r»ng, qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®· béc lé sù h¹n chÕ vÒ n¨ng lùc tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ cña c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN. §©y lµ mét yÕu tè kh¸ch quan. B¶n th©n c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN còng ®ang ë trªn nÊc thang thø ba cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña Ch©u ¸ nªn còng lµ nh÷ng n­íc kªu gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ChÝnh v× thÕ, ®Ó t¹o dùng lîi thÕ thu hót vèn FDI kh«ng lo¹i trõ viÖc tõ ®ã c¸c quèc gia thµnh viªn ASEAN tÝch cùc ®Èy m¹nh ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi. ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng rÊt lín vÒ ®Êt ®ai, tµi nguyªn, lao ®éng vµ thÞ tr­êng. M«i tr­êng chÝnh trÞ - kinh tÕ - x· héi kh¸ æn ®Þnh. Tuy nhiªn hiÖu qu¶ kinh tÕ, n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi, c¬ së h¹ tÇng cßn thÊp kÐm so víi c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN kh¸c. §Ò tµi “§Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c n­íc ASEAN vµo ViÖt nam - thùc tr¹ng vµ triÓn väng” do em thùc hiÖn nh»m t×m ra nh÷ng ­u ®iÓm, nh÷ng h¹n chÕ, nh÷ng lÜnh vùc - ngµnh nghÒ... cã kh¶ n¨ng thu hót vèn FDI cña c¸c n­íc ASEAN ®Ó cã thÓ x©y dùng c¸c danh môc khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ ASEAN theo n¨ng lùc s½n cã khi ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt nam. Do kh¶ n¨ng, tr×nh ®é vµ thêi gian cã h¹n nªn bµi viÕt ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, em mong ®­îc l­îng thø. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n thÇy gi¸o h­íng dÉn Tõ Quang Ph­¬ng ®· tËn t×nh gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. II. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò 1. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt nam. a. C¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt nam. a.1. Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi( 100% foreign-owned capital ). Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi lµ doanh nghiÖp do nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vèn t¹i ViÖt nam, tù qu¶n lý vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh tr­íc ph¸p luËt ViÖt nam. a.2. Doanh nghiÖp liªn doanh ( Joint-Venture ). Doanh nghiÖp liªn doanh lµ doanh nghiÖp do hai hay nhiÒu bªn hîp t¸c thµnh lËp t¹i ViÖt nam trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh hoÆc hiÖp ®Þnh ký kÕt gi÷a chÝnh phñ n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ chÝnh phñ n­íc ngoµi hoÆc lµ do doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hîp t¸c víi doanh nghiÖp ViÖt Nam hoÆc do doanh nghiÖp liªn doanh hîp t¸c víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh. Doanh nghiÖp liªn doanh cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, tù chñ vÒ qu¶n lý tµi chÝnh theo ph¸p luËt, vèn ph¸p ®Þnh do c¸c bªn liªn doanh ®ãng gãp, lîi nhuËn vµ rñi ro ph©n chia theo l­îng vèn ®ãng gãp. a.3.Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ( Business Cooperation Contract - BCC) Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¸c bªn ( hai hay nhiªu bªn ) ®Ó cïng nhau tiÕn hµnh mét hoÆc nhiÒu ho¹t ®éng cña c¸c bªn nhËn ®Çu t­ trªn c¬ së qui ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia kÕt qu¶ kinh doanh cho mçi bªn mµ kh«ng thµnh lËp mét xÝ nghiÖp liªn doanh hoÆc bÊt cø mét ph¸p nh©n míi nµo. C¸c bªn ®Òu ph¶i lµm nghÜa vô víi nhµ n­íc vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ b¶n hîp ®ång ®· ký. Ngoµi ra cßn cã mét sè d¹ng thùc hiÖn ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi ®Æc biÖt: + Hîp ®ång x©y dùng, vËn hµnh, chuyÓn giao. Hîp ®ång x©y dùng, vËn hµnh, chuyÓn giao lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó x©y dùng, kinh doanh c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng trong mét thêi h¹n ®ñ ®Ó thu håi vèn vµ mét l­îng l·i nhÊt ®Þnh. HÕt thêi h¹n ®ã, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao kh«ng båi hoµn c«ng tr×nh ®ã cho nhµ n­íc ViÖt Nam. + Hîp ®ång x©y dùng, chuyÓn giao, vËn hµnh ( BTO ). Hîp ®ång x©y dùng, chuyÓn giao, vËn hµnh lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng. Sau khi x©y dùng xong, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao c«ng tr×nh ®ã cho nhµ n­íc ViÖt Nam. ChÝnh phñ ViÖt Nam giµnh cho nhµ ®Çu t­ quyÒn kinh doanh c«ng tr×nh ®ã trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh ®ñ ®Ó thu håi vèn vµ lîi nhuËn hîp lý. +Hîp ®ång x©y dùng, chuyÓn giao ( BT ). Hîp ®ång x©y dùng, chuyÓn giao lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng. Sau khi x©y dùng xong, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi chuyÓn giao c«ng tr×nh ®ã cho Nhµ n­íc ViÖt Nam. ChÝnh phñ ViÖt Nam t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn dù ¸n kh¸c ®Ó thu håi vèn ®Çu t­ vµ lîi nhuËn hîp lý. b. T×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ViÖt Nam thêi gian qua: b.1. Thùc tr¹ng: TÝnh ®Õn hÕt n¨m 1997, tæng sè dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc cÊp giÊy phÐp lµ 2257 triÖu USD, víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 31.438 triÖu USD. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ãng mét vai trß quan träng vµo c«ng cuéc ®æi míi vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Cô thÓ lµ ®Çu t­ vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt chiÕm 80% tæng vèn ®Çu t­, vµo nhiÒu ngµnh kinh tÕ nh­ b­u ®iÖn, viÔn th«ng, th¨m dß vµ khai th¸c dÇu khÝ, ®iÖn, ®iÖn tö, ho¸ chÊt, s¶n xuÊt vµ l¾p r¸p xe m¸y, «t«, øng dông c«ng nghÖ sinh häc trong tr«ng trät vµ ch¨n nu«i... §ãng gãp cña ®Çu t­ n­ícngoµi vµo GDP ngµy cµng t¨ng: n¨m 1993 lµ 5,6 %, n¨m 1994 lµ 7,5%, n¨m 1995 lµ 8,3 %, n¨m 1996 lµ 10 %, n¨m 1997 lµ 13 %. Ngoµi ra c¸c dù ¸n FDI thu hót h¬n 27 v¹n lao ®éng ViÖt Nam vµo c«ng viÖc vµ t¹o ra hµng chôc v¹n viÖc lµm kh¸c cã liªn quan. §iÒu nµy ®· kÝch thÝch vµ n¨ng cao chÊt l­îng còng nh­ c­êng ®é lao ®éng ViÖt Nam. §Çu t­ n­íc ngoµi cßn t¨ng c­êng kh¶ n¨ng xuÊt nhËp khÈu vµ ®æi míi c«ng nghÖ cña ViÖt Nam. TÝnh ®Õn ngµy 19/10/1998 c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ®ang ho¹t ®éng cã tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 3223,5 triÖu USD vµ riªng 10 th¸ng ®Çu n¨m 1998 ®· cã 1,81 tû USD ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam. Sau ®©y lµ 10 n­íc vµ l·nh thæ ®øng ®Çu vÒ FDI t¹i ViÖt Nam. N­íc, vïng l·nh thæ  Sè dù ¸n  Vèn ®Çu t­  Tû träng (%)  VÞ trÝ   Singapo  181  6447  20  1   §µi loan  309  4268  13,3  2   Hång k«ng  184  3734  11,6  3   NhËt b¶n  213  3500  11,4  4   Hµn quèc  191  3154  9,8  5   Ph¸p  96  1465  4,6  6   Malayxia  59  1370  4,3  7   Mü  70  1230  3,8  8   Th¸i lan  78  1109  3,4  9   BV.island Anh  55  1089  3,3  10   Nguån: SCCI Bé KÕ ho¹ch ®Çu t­. Thùc tÕ cho thÊy, sè vèn ®Çu t­ ®­îc cÊp giÊy phÐp qua c¸c n¨m nh×n chung gia t¨ng nh­ng gi¶m sót ë n¨m 1997 ®Æc biÖt lµ n¨m 1998. Vèn thùc hiÖn, doanh thu, kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ chØ tiªu nép ng©n s¸ch cña c¸c dù ¸n FDI gia t¨ng hµng n¨m, nh­ng ®Õn n¨m 1998, do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ nªn gi¶m sót rÊt nhiÒu. B¶ng: T×nh h×nh thùc hiÖn ®Çu t­ FDI t¹i ViÖt Nam 1988 - 1998 §¬n vÞ tÝnh: TriÖu USD ChØ tiªu  91  92  93  94  95  96  97  1-5/98   Vèn thùc hiÖn  206  380  1112  1939  2672  2607  3250  921   Doanh thu  149  208  449  956  1869  2450  3266  1100   Xu©t khÈu  52  112  257  352  440  786  1500  689   Nép NSNN     128  195  263  315  130   Sè dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp n¨m 1997 gi¶m so víi n¨m 1996 ( tõ 501 dù ¸n xuèng cßn 479 dù ¸n ), vèn ®¨ng ký gi¶m m¹nh ( tõ 9212 triÖu USD xuèng cßn 5548 triÖu USD ) vµ hÕt th¸ng 10 n¨m 1998 míi thu hót ®­îc 1,81 tû USD vèn ®Çu t­. b.2. §¸nh gi¸: TÝnh tõ n¨m 1997 trë vÒ tr­íc, sè dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp còng nh­ sè vèn ®Çu t­ ®¨ng ký vµ thùc hiÖn ®Òu t¨ng. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ diÔn ra nöa cuèi n¨m 1997 nªn ch­a ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi c¸c dù ¸n n¨m 1997 nh­ng sang ®Õn n¨m 1998 sè dù ¸n vµ sè vèn gi¶m sót ®ét ngét, c¸c hËu qu¶ cña khñng ho¶ng ®· b¾t ®Çu cã nh÷ng ¶nh h­ëng. NhiÒu dù ¸n ®Çu t­ ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp gÆp khã kh¨n trong triÓn khai, cã nguy c¬ ®æ bÓ, nhiÒu dù ¸n bÞ ®æ bÓ do thiÕu vèn, thiÕu nguyªn liÖu, do thÞ tr­êng ®· b·o hoµ. Hµng lo¹t c¸c chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn ë ViÖt Nam buéc ph¶i ®ãng cöa, rót vÒ n­íc ®Ó tËp trung chèng ®ì, kh¾c phôc hËu qu¶ cña cuéc khñng ho¶ng. C¸c dù ¸n FDI chñ yÕu tËp trung vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, tû träng ®Çu t­ FDI vµo c¸c ngµnh n«ng ,l©m ,ng­ nghiÖp cßn rÊt thÊp. Vèn ®Çu t­ chñ yÕu tËp trung vµo miÒn §«ng Nam Bé vµ ®ång b»ng s«ng Hång lµ nh÷ng n¬i cã c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn tèt, cßn nh÷ng vïng kinh tÕ tiÒm n¨ng cÇn vèn ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn th× møc ®é thu hót vèn ®Çu t­ FDI l¹i rÊt thÊp. Theo sè liÖu cña Bé kÕ ho¹ch ®Çu t­ th× h×nh thøc liªn doanh chiÕm 70 %, h×nh thøc doanh nghiÖp 100 % vèn n­íc ngoµi chiÕm trªn 20 % vµ hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh chiÕm gÇn 10 % tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký. VÒ c¬ cÊu vèn ®Çu t­ FDI, nguån vèn ®Çu t­ tõ c¸c n­íc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng chiÕm tû träng 71,53 % tæng vèn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam (779858 ngh×n USD so víi 1582646 ngh×n USD ) trong khi ®ã nguån vèn ®Çu t­ tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn kh¸c nh­ §øc, Anh, Mü cßn chiÕm tû träng thÊp. ChÝnh víi c¬ cÊu thu hót vèn ®Çu t­ nh­ vËy mµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ cña c¸c n­íc trong khu vùc Ch©u ¸ ®· ¶nh h­ëng lín ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ FDI t¹i ViÖt Nam. Nguyªn nh©n cña t×nh h×nh nµy rÊt nhiÒu. Tr­íc hÕt, ®ã lµ ¶nh h­ëng lan trµn “ hiÖu øng ®«min«” cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë c¸c n­íc Ch©u ¸, lµm cho t×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam gi¶m sót ®¸ng kÕ. §ång thêi víi m«i tr­êng thu hót ®Çu t­ ch­a thùc sù hÊp dÉn, ch­a thu hót ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, l¹i bÞ c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c n­íc trong khu vùc nh­ Ên §é, Trung Quèc. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam thay ®æi ba lÇn kÓ tõ khi ban hµnh ( 1987 ®Õn nay) sù thay ®æi míi ®©y nhÊt cã phÇn “th«ng tho¸ng “ h¬n nh­ng l¹i “chÆt chÏ “ thËm chÝ cßn “ c¶n trë “ c¸c nhµ ®Çu t­. Thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ, phøc t¹p, t×nh tr¹ng quan liªu vµ ph©n biÖt ®èi xö cßn kh¸ phæ biÕn. MÆt kh¸c, nh÷ng lÜnh vùc ®­îc coi lµ ®Çu t­ hÊp dÉn ë ViÖt Nam l¹i ®ang b·o hoµ nh­: kh¸ch s¹n, x©y dùng v¨n phßng, xi m¨ng... 2. Quan hÖ kinh tÕ gi÷a ViÖt nam vµ c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN. a. Kh¸i qu¸t vÒ hiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ( viÕt t¾t lµ ASEAN ). HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ -ASEAN thµnh lËp t¹i Bangkok n¨m 1967 gåm 6 n­íc thµnh viªn: Brun©y, Indonªxia, Malayxia, Philipin, Singapo vµ Th¸i Lan víi môc tiªu lµ ®Èy m¹nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ, tiÕn bé x· héi, ph¸t triÓn v¨n ho¸ trong khu vùc, t¨ng c­êng sù hîp t¸c gióp ®ì lÉn nhau vÒ hoµ b×nh vµ æn ®Þnh khu vùc. Ngµy 28 th¸ng 7 n¨m 1995 ViÖt Nam ®· ®­îc kÕt n¹p lµm thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN. Míi ®©y th¸ng 4 n¨m 1999 t¹i Hµ Néi ®· tæ chøc kÕt n¹p V­¬ng quèc Campuchia lµm thµnh viªn ®Çy ®ñ cña ASEAN, hoµn thµnh ý t­ëng vÒ mét ASEAN gåm tÊt c¶ 10 quèc gia khu vùc. Khu vùc ASEAN ®­îc coi lµ khu vùc kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt trªn thÕ giíi. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ rÊt cao vµ duy tr× trong mét thêi gian dµi. Tû träng cña ASEAN trong GDP thÕ giíi ®· t¨ng tõ 2,4 % vµo n¨m 1970 lªn trªn 5 % n¨m 1995 vµ dù b¸o sÏ ®¹t 5,7 % n¨m 2000. VÞ trÝ cña ASEAN trong th­¬ng m¹i quèc tÕ t¨ng liªn tôc: tõ 1,8 % trong xuÊt khÈu vµ 2,2 % trong nhËp khÈu cña thÕ giíi t¨ng lªn t­¬ng øng 6,1 % vµ 4 % n¨m 1995. Con sè dù b¸o cho n¨m 2000 lµ 8 % trong xuÊt khÈu vµ 6 % trong nhËp khÈu. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã mét vai trß ®Æc biÖt quan träng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ASEAN. N¨m 1979, chØ cã 4 % ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¸c n­íc ph¸t triÓn lµ ch¶y vµo c¸c n­íc ASEAN. Con sè nµy ®· t¨ng lªn 10,9 % n¨m 1980, 22,8 % n¨m 1995 vµ dù kiÕn lµ 26,6 % n¨m 2000. Tuy nhiªn, sau hai n¨m cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ diÔn ra, nÒn kinh tÕ ASEAN suy tho¸i trÇm träng. Theo ®¸nh gi¸ míi nhÊt cña Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ ( ADB ), tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP trung b×nh cña ASEAN n¨m 1998 lµ -6,9 %, møc thÊp nhÊt trong 30 n¨m qua. §Æc biÖt, ®iÒu nghÞch lý x¶y ra ®èi víi nhãm c¸c n­íc ASEAN vèn tr­íc ®©y ®­îc coi lµ nh÷ng nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt l¹i chÝnh lµ nh÷ng n­íc cã tèc ®é t¨ng tr­ëng thÊp nhÊt hiÖn nay. ChØ xÐt riªng n¨m 1998, tèc ®é t¨ng tr­ëng cña In®«nªxia lµ -15,3 %, Th¸i Lan lµ -0,8 %, Xingapo vµ Philipin lµ -0,2 %. TiÕp ®Õn lµ nh÷ng thµnh viªn kh¸c, tuy kh«ng r¬i vµo t×nh tr¹ng tåi tÖ nh­ng so víi n¨m 1997, tèc ®é t¨ng tr­ëng còng gi¶m sót ®¸ng kÕ nh­ Myanma lµ 6 %, Brun©y lµ 4,5 % vµ Lµo lµ 6,9 % vµ ViÖt nam lµ 6,5 %. Sù gi¶m sót vÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ASEAN liªn quan ®Õn sù gi¶m sót cña c¸c chØ sè kinh tÕ c¬ b¶n kh¸c. Sang n¨m 1999, kinh tÕ ASEAN ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu phôc håi dï vÉn cßn mê nh¹t. Tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP cña Th¸i Lan n¨m 1999 sÏ ë møc -0,2 %, Philipin lµ 2,6%, Malayxia lµ -0,1 %, Xingapo lµ 1,9 %, In®«nªnxia lµ -5 %. Tû lÖ l¹m ph¸t ë In®«nªxia sÏ gi¶m tõ 70 % xuèng 15 %, Th¸i Lan tõ 8 % xuèng 3 %, Malayxia, Philipin tõ 8 % xuèng 4 %, Brun©y, Myanma, Lµo gi¶m tõ 23 % xuèng 14,5 %. b. Quan hÖ th­¬ng m¹i - ®Çu t­ ViÖt Nam vµ ASEAN. Quan hÖ bu«n b¸n gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN vèn h×nh thµnh tõ l©u ®êi, tuy cã lóc th¨ng trÇm nh­ng nh×n chung vÉn ngµy cµng ph¸t triÓn. KÓ tõ khi ViÖt nam ban hµnh luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi (n¨m1987 ) víi chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¶ quan hÖ th­¬ng m¹i lÉn quan hÖ hîp t¸c vµ ®Çu t­ gi÷a n­íc ta vµ c¸c n­íc ASEAN ®ang ®­îc n©ng lªn cao h¬n. Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt nam víi ASEAN, nÕu n¨m 1990 míi ®¹t 871,5 triÖu USD th× n¨m 1996 ®· lªn tíi 4651,1 triÖu USD b»ng 533,7 % tøc lµ b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 32,2 %. VÒ xuÊt khÈu, tæng kim ng¹ch cña ViÖt Nam vµo ASEAN nÕu n¨m 1990 míi ®­îc 339,4 triÖu USD th× ®Õn n¨m 1996 ®· ®¹t 1677,7 triÖu USD b»ng 494,3 % tøc lµ b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 30,5 %. VÒ nhËp khÈu, tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµo ASEAN nÕu n¨m 1990 míi ®¹t 532,1 triÖu USD th× ®Õn n¨m 1996 ®· ®¹t 2973,4 triÖu USD b»ng 558,8 %, b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 33,2 %. §Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c n­íc ASEAN vµo ViÖt Nam víi khèi l­îng lín vµ chiÕm tû träng kh¸ so víi tæng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi vµo n­íc ta. TÝnh hÕt n¨m 1997, c¸c n­íc ASEAN ®Çu t­ vµo ViÖt Nam 376 dù ¸n, víi tæng vèn ®¨ng ký lµ 8687,3 triÖu USD, chiÕm 16,4 % tæng sè dù ¸n vµ 27,5 % tæng sè vèn ®¨ng ký ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ViÖt Nam. B×nh qu©n vèn ®¨ng ký cña mét dù ¸n lµ 23,1 triÖu USD, cao gÊp r­ìi møc b×nh qu©n chung 14,2 triÖu USD. ASEAN cã 5 n­íc n»m trong danh s¸ch 20 n­íc vµ khu vùc trªn thÕ giíi cã qui m« ®Çu t­ trùc tiÕp lín nhÊt t¹i ViÖt Nam, trong ®ã Singapo lµ n­íc ®øng ®Çu c¶ khèi vµ ®øng ®Çu thÕ giíi. Nh­ vËy ASEAN lµ b¹n hµng lín vµ lµ chñ ®Çu t­ quan träng cña ViÖt Nam, gãp phÇn tÝch cùc vµo tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao cña ViÖt Nam trong thêi gian qua. Cho dï cuéc khñng ho¶ng ®· g©y nhiÒu t¸c h¹i song nã sÏ dÞu ®i, c¸c n­íc ASEAN sÏ phôc håi vµ t¨ng tr­ëng víi nhÞp ®é kh«ng cßn nh­ tr­íc nh­ng sÏ bÒn v÷ng h¬n. c. Khu vùc AFTA. Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - AFTA ®­îc c¸c n­íc ASEAN tho¶ thuËn thµnh lËp t¹i héi nghÞ th­îng ®Ønh lÇn thø t­ ( 1992) ë Singapo. AFTA cã ba môc tiªu chñ yÕu nh­ sau: + Thùc hiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i ASEAN b»ng viÖc gi¶m vµ lo¹i bá c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan trong néi bé khu vùc. + Thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ASEAN b»ng viÖc t¹o dùng ASEAN thµnh mét thÞ tr­êng thèng nhÊt vµ hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ quèc tÕ. + Lµm cho ASEAN thÝch øng víi c¸c xu h­íng vµ c¸c ®iÒu kiÖn quèc tÕ th­êng xuyªn biÕn ®æi. Tham gia AFTA, c¸c n­íc thµnh viªn sÏ cã hµng ho¸ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n, kh¶ n¨ng th©m nhËp s©u h¬n vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. MÆt kh¸c, liªn kÕt kinh tÕ khu vùc sÏ lµm t¨ng ®Çu t­ néi bé c¸c n­íc ASEAN còng nh­ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo khu vùc. Møc ®é hÊp dÉn ®èi víi ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng lªn, c¸c chi nh¸nh hiÖn cã cña hä trong khu vùc sÏ cã c¬ héi bµnh tr­íng nhanh chãng sang c¸c thµnh viªn kh¸c. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c n­íc ASEAN vµo ViÖt Nam thùc tr¹ng vµ triÓn väng. a. Thùc tr¹ng * Tr­íc khi ViÖt Nam ra nhËp ASEAN. Vµo nh÷ng n¨m 80 quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN míi ®­îc thiÕt lËp trë l¹i chñ yÕu lµ quan hÖ th­¬ng m¹i. Sau khi ViÖt Nam ban hµnh luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 1997, c¸c n­íc ASEAN míi tham gia ®Çu t­ tuy cßn dÌ dÆt. Trõ Singapo vµ Malayxia, c¸c n­íc cßn l¹i tham gia vµo nh÷ng lÜnh vùc ch­a ph¶i lµ nh÷ng lÜnh vùc ®­îc ­u tiªn. C¸c dù ¸n th­êng nhá c¶ vÒ qui m« vµ chËm vÒ tiÕn ®é. Víi viÖc ban hµnh luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi th¸ng 12/1987, dßng vèn ®Çu t­ quèc tÕ tõ nhiÒu khu vùc, d­íi nhiÒu h×nh thøc ®· ch¶y m¹nh vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam. §iÒu ®ã dÉn ®Õn viÖc ViÖt Nam trë thµnh mét thÞ tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn c¶ vÒ qui m« c¶ vÒ lîi thÕ so s¸nh kh¸c nh­ lao ®éng vµ tµi nguyªn... NhiÒu quèc gia ASEAN ®· cã vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong sè 10 quèc gia vµ l·nh thæ ®Çu t­ lín nhÊt vµo ViÖt Nam. TÝnh ®Õn th¸ng 1/1995, Singapo ®øng vµo hµng thø ba vµ lµ quèc gia ASEAN cã tæng dù ¸n vµ vèn lín nhÊt trong ®Çu t­ trùc tiÕp cña ASEAN vµo ViÖt Nam. C¸c nhµ ®Çu t­ Singapo cã mÆt trong hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, 29 dù ¸n c«ng nghiÖp, 1 dù ¸n th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ, 11 dù ¸n n«ng - l©m - ng­, 14 dù ¸n x©y dùng kh¸ch s¹n, 8 dù ¸n giao th«ng, b­u ®iÖn, cßn l¹i lµ c¸c lÜnh vùc kh¸c. Singapo chñ yÕu ®Çu t­ vµo mét sè ®Þa bµn cã c¬ së h¹ tÇng t­¬ng ®èi tèt nh­ Hµ Néi, Hå ChÝ Minh, S«ng BÐ, sè cßn l¹i triÓn khai trªn 18 tØnh, thµnh kh¸c. Ngoµi 6 dù ¸n gi¶i thÓ do ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶, cßn l¹i 98 dù ¸n víi sè vèn ®¨ng ký 1,37 tû USD, chñ yÕu lµ h×nh thøc liªn doanh 84 %, h×nh thøc ®Çu t­ 100 % vèn n­íc ngoµi chiÕm 10 %, cßn l¹i lµ h×nh thøc hîp doanh 6 %. GÇn 60 dù ¸n triÓn khai, ®­a 180 triÖu USD vµo thùc hiÖn, chiÕm 12 % tæn vèn ®¨ng ký, t¹o viÖc lµm cho 7 ngµn lao ®éng. C¸c dù ¸n cña Singapo cã tû suÊt b×nh qu©n xÊp xØ 14,5 triÖu USD cho mét dù ¸n, sè dù ¸n ®· cÊp giÊy phÐp cã vèn ®Çu t­ lín t¨ng dÇn theo tõng n¨m. NÕu n¨m 1990 vµ 1991chØ cã hai dù ¸n lín ë thµnh phè Hå ChÝ Minh th× tõ n¨m 1992 ®Õn th¸ng 6/1995, sè dù ¸n ®· t¨ng theo cÊp sè nh©n, chñ yÕu trong lÜnh vùc x©y dùng kh¸ch s¹n, v¨n phßng cho thuª vµ s©n golf. Cã thÓ kÓ ra nh­: Kh¸ch s¹n Chains Caravelle vèn ®Çu t­ 23,3 triÖu USD, kh¸ch s¹n Amara Saigon vèn ®Çu t­ 30,11 triÖu USD, liªn doanh §¹i D­¬ng vån ®Çu t­ 45 triÖu USD, trung t©m Mª Linh vèn ®Çu t­ 35,72 triÖu USD. T¹i Hµ Néi xuÊt hiÖn nhiÒu dù ¸n cã vèn ®Çu t­ lín nh­: Th¸p trung t©m Hµ Néi - HASIN International - vèn ®Çu t­ 33,2 triÖu USD, kh¸ch s¹n vµ c¨n hé cho thuª t¹i sè 3 phè Phã §øc ChÝnh vèn ®Çu t­ xÊp xØ 50 triÖu USD, TrÊn S«ng Hång vèn ®Çu t­ 25 triÖu USD, v­ên Hoµng gia - Qu¶ng B¸ vèn ®Çu t­ trªn 50 triÖu USD. Sè dù ¸n trªn khi ®i vµo ho¹t ®éng sÏ kh«ng chØ gãp phÇn lµm thay ®æi bé mÆt cña riªng tõng thµnh phè, mµ cßn gãp phÇn cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Trong 5 th¸ng ®Çu n¨m 1995 sè dù ¸n vµ vèn ®Çu t­ ®­îc cÊp giÊy phÐp t¨ng gÊp ®«i so víi 6 th¸ng ®Çu n¨m 1994. C¸c c«ng tr×nh