Đề tài Tìm hiểu cấu tạo nguyên lý hoạt động của thiết bị năng lương nguyên tử

BÀI CEMINA TRANG BỊ ĐỘNG LỰC TÀU THỦY Đề bài : Tìm hiểu cấu tạo nguyên lý hoạt động của thiết bị năng lương nguyên tử GVHD : Nguyễn Đình Long SVTH : Nguyễn Văn Chương MSSV : 48132035 Cấu tạo của thiết bị năng lượng nguyên tử Một thiết bị năng lương nguyên tử trên tàu gồm có các bộ phân sau : Trung tâm lò phản ứng hạt nhân (reactor core), nơi xảy ra phản ứng phân hạch. Máy phát điện chạy bằng hơi nước, nơi nhiệt sinh ra từ phân hạch hạt nhân được dùng để tạo hơi. Turbine, dùng hơi nước làm quay nó để chạy máy phát điện và quay chân vịt. Bộ phận ngưng tụ (condenser), làm lạnh hơi nước, chuyển nó trở lại thành pha lỏng. Tùy thuộc vào mục đích sử dụng, thanh nguyên liệu, chất làm chậm, chất tải nhiệt… lò phản ứng hạt nhân có cấu tạo khác nhau. Hình 3-1. Cấu tạo lò phản ứng hạt nhân.1- Lớp vỏ bảo vệ sinh học2- Ống dẫn chất truyền nhiệt vào3- Vỏ lò phản ứng hạt nhân4- Ống dẫn chất truyền nhiệt ra5 – Nắp lò phản ứng6.7.8.9 – Hệ thống điều khiển phản ứng dây truyền10 – Gá đỡ trên11 – Vùng phản ứng (hoạt động)12 – Thanh nhiên liệu13 – Bộ phận làm mát lớp vỏ bảo vệ sinh học14 – Gá đỡ dưới. Thanh nhiên liệu: Nguyên liệu thường được sử dụng trong các lò phản ứng hạt nhân là Uran-235, Uran-233, hoặc Plutoni-239. Phản ứng dây truyền được xẩy ra dưới tác động ban đầu của các notron. Các lò phản ứng hạt nhân sử dụng nguyên liệu Uran-235 nghèo, notron kích hoạt là các notron năng lượng thấp (notron chậm). Các lò phản ứng hạt nhân sử dụng Pu-239 hoặc Uran-235 giầu, thường sử dụng notron kích hoạt có năng lượng lớn (notron nhanh). Các lò phản ứng hạt nhân thông thường hiện nay, sử dụng nguyên liệu UO2 chứa 5% Uran-235. Thanh nhiên liệu cho các lò phản ứng hạt nhân được làm thành dạng viên Uranium oxide hình trụ, hình cầu, tấm… Chúng được xếp vào các hộp zircalloy 4 (hợp kim của zirconium, rất bền, chịu được nhiệt độ cao và không hấp thụ nơtron). Phổ biến nhất là dạng hình trụ, tập hợp thành bó vuông gồm khoảng 200 thanh. Người ta còn chừa một số vị trí trong đó để đặt các thanh điều khiển. Các dạng thanh nhiên liệu thường sử dụng trong lò phản ứng hạt nhân 1.2 phân loại các lò phăn ứng hạt nhân Có nhiều cách phân loại lò phản ứng hạt nhân, dưới đây là cách phân loại phổ biến nhất, dựa vào các chất làm chậm và chất truyền nhiệt sử dụng trong lò phản ứng Lò phản ứng nước – nước: Các thanh nhiên liệu được xếp trong hộp đặt trong vùng phản ứng. Nước vừa làm chất truyền nhiệt, vừa làm chất làm chậm. Nước làm chất truyền nhiệt được đưa vào bên trong lò phản ứng, chạy dọc theo vùng phản ứng từ dưới lên trên. Áp suất trong lò phản ứng nước – nước khoảng 1-2MPa. Lò phản ứng graphite: Graphite được sử dụng làm chất làm chậm, chất truyền nhiệt trong lò phản ứng graphite có thể là nước nhẹ, nước nặng, gas, hoặc kim loại nóng chẩy Cấu tạo lò phản ứng graphite – РБМК -10001. Vùng phản ứng (hoạt động).2. Ống dẫn hơi nước.3. Bộ phân tách hơi nước.4. Bơm chính.5. Cổ góp điện.6. Ống dẫn nước làm chất truyền nhiệt.7. Lớp bảo vệ sinh học phía trên.8. Hệ thống khởi động lò.9. Lớp bảo vệ sinh học phía dưới Hình vẽ : Cấu tạo lò phản ứng hạt nhân Lò phản ứng sử dụng notron kích hoạt năng lượng lớn (notron nhanh): Nguyên liệu sử dụng trong lò là hỗn hợp U235 và Pu239 được làm giầu (15%). Phản ứng dây truyền xẩy ra dưới tác động kích hoạt của các notron nhanh. Bao quanh vùng phản ứng là các tấm U238 hoặc Th232 có nhiệm vụ hấp thu toàn bộ các hạt notron nhanh, còn gọi là vùng tái sinh nguyên liệu. Các tấm U238 và Th232 khi hấp thụ notron sẽ trở thành Pu239, U233, nó sẽ tách ra trong quá trình tái chế. Lò nhiệt độ cao tải nhiệt bằng tải nhiệt bằng khí gas, với graphite làm chất làm chậm. Loại lò này vẫn chưa được vận hành thương mại, là một phương án thay thế cho thiết kế thông thường. Nó dùng graphite là chất làm chậm và khí helium là chất tải nhiệt. Đặc điểm nổi bật của HTGR là có độ an toàn cao. Nhiên liệu của chúng được bọc trong lớp vỏ gốm chịu được nhiệt độ trên 1.600oC trong khi nhiệt độ làm việc hiệu quả của lò là 95 độ C. Helium được dẫn trực tiếp tới turbin. Ngoài ra, còn có một số lò cải tiến khác với tính năng làm việc, độ an toàn và tuổi thọ được nâng lên đang trong quá trình xin cấp phép ở một số nước và có thể được xây dựng vào năm 2010. Tên và kí hiệu các loại lò phản ứng thông dụng trên thế giới ABWR - Lò nước sôi cải tiếnAGR - Lò cải tiến, dùng graphite làm chất làm chậm, gas làm chất truyền nhiệt.BWR - Lò nước sôiFBR - Lò phản ứng sử dụng notron kích họat năng lượng lớn (notron nhanh)GCR - Lò phản ứng dùng graphite làm chất làm chậm, gas làm chất truyền nhiệt.HTGR - Lò nhiệt độ cao, tải nhiệt bằng khí gas, với graphite làm chất làm chậm.HWGCR - Lò phản ứng dùng nước nặng làm chất làm chậm, gas làm chất truyền nhiệt.HWLWR - Lò phản ứng dùng nước nhẹ làm chất truyền nhiệt, nước nặng làm chất làm chậm. РБМК - Lò phản ứng dùng graphite làm chất làm chậm, nước nhẹ làm chất dẫn nhiệt.PHWR - Lò phản ứng áp lực, dùng nước nặng làm chất dẫn nhiệt và làm chậmPWR - Lò phản ứng áp lực, dùng nước nhẹ làm chất truyền nhiệt.SGHWR - Lò phản dùng nước nặng làm chất truyền nhiệtВВЭР - Lò phản ứng nước-nước (kiểu Nga, tương đương lò PWR . Các lò phản ứng hạt nhân thế hệ mới ( thế hệ thứ 4 ). 2. Nguyên lý hoạt động của thiết bị năng lượng nguyên tử. 2.1. Nhiên liệu dùng cho nhà máy hạt nhân. Nhiên liệu cho lò phản ứng hạt nhân có thể sử dụng các chất có khả năng phân hạch như Uranium hoặc Plutonium. Uranium tự nhiên chỉ chứa 0,7% 235U phân hạch, nên chỉ sử dụng làm nhiên liệu cho lò phản ứng hấp thu nơtron và sử dụng chúng một cách hiệu quả như lò nước nặng hoặc lò phản ứng làm nguội bằng khí và dùng chất làm chậm than chì. Nước làm nhẹ có thể dễ điều chế và rẻ tiền, nhưng khả năng hấp thu nơtron lớn, nên không thể sử dụng Uranium tự nhiên làm nhiên liệu cho lò phản ứng nước nhẹ. Lò phản ứng nước nhẹ sử dụng nhiên liệu Uranium được làm giàu trên dưới 4% ở dạng ôxít Uranium. Còn Pu thì thích hợp làm nhiên liệu cho lò phản ứng tái sinh nhanh. Để dễ dàng tạo ra phản ứng phân hạch hạt nhân dây chuyền, cần phải hãm bớt nơtron tốc độ cao thành nơtron nhiệt. Như vậy, vật liệu làm chậm nơtron được gọi là chất làm chậm. Tính chất của chất làm chậm như sau: a. Hấp thu nơtron hiệu quả. b. Giảm tốc độ của nơtron với hiệu suất cao. Vì vậy, vật liệu thích hợp cho chất làm chậm thường là những nguyên tố có số nguyên tử nhỏ. Các loại chất làm chất làm chậm thông thường: 1. Nước nhẹ (nước thông thường) có hiệu suất làm chậm rất tốt, giá thành rẻ nhưng có nhược điểm là hấp thu nơtron một cách lãng phí. 2. Nước nặng cũng có hiệu suất làm chậm tốt; do không hấp thu nơtron một cách lãng phí, nên có thể nói đây là chất làm giảm tốc lý tưởng, nhưng giá thành rất cao và khó điều chế. 3. Than chì (Graphite) tuy hiệu suất làm chậm thấp, nhưng lại ít hấp thu nơtron và giá tương đối rẻ. 2.2. nguyên Lý hoạt động. 1) "Reactor" (Tạm dịch là "Lò phản ứng nguyên tử): Gồm có 1 lò phản ứng nguyên tử và các bộ phận kiểm soát, điều hòa sự phát nhiệt năng. 2) "Primary System" (Tạm dich là Hệ Thống Chính): Gồm có các hệ thống nước hay nước nặng ("Water": H2O hay là "Heavy Water": D2O) luân lưu để lấy nhiệt năng từ lò phản ứng (Nuclear Reactor). 3) "Secondary System" (Tạm dịch là Hệ thống Phụ) gồm các mạch nước thường, chuyển nhiệt ("Heat Exchanger") từ Hệ Thống Chính, tạo ra hơi nước thường (H2O) ở nhiệt độ và áp suất cao, dùng để phun vào, làm quay những "Turbine" sinh ra điện như "Dynamo". Hơi nước nóng chạy "Turbine" được tận dụng đến tối đa để tránh phí phạm nhiên liệu nguyên tử, và giảm thiểu ảnh hưởng đến môi trường (Tăng nhiệt độ của sông ngòi do hơi nước nóng thải ra). 4) "Electrical System": (Tạm dịch là Hệ Thống Điện) Gồm các hệ thống liên quan đến mạch điện bên trong nhà máy, điều chỉnh lương điện phát ra để cung cấp cho giới tiêu thụ. Hơn nữa, còn có "Feed Back" qua các "System" khác để điều hòa công suất. Và khi khởi động toàn bộ nhà máy, một hệ thống phát điện nhỏ, riêng rẽ được xử dụng."System" nào cũng có những hệ thống báo động, và các hệ thống tự động đóng hay mở các "Valve" nước và các mạch điện khác nhau, tùy theo từng sự việc bất bình thường hay nguy cấp xẩy đến. Lò phản ứng nhanh làm mát bằng khí (gas-cooled fast reactor - GFR) Lò phản ứng nhanh làm mát bằng chì (lead-cooled fast reactor - LFR) Lò phản ứng muối nóng chảy (molten salt reactor - MSR) Lò phản ứng nhanh làm mát bằng natri (sodium-cooled fast reactor – SFR) Lò phản ứng làm mát bằng nước siêu tới hạn (supercritical water-cooled reactor - SCWR) Lò phản ứng nhiệt độ rất cao (very high temperature reactor - VHTR)/Nhà máy hạt nhân thế hệ tiếp theo (next - generation nuclear plant - NGNP) Tài liệu tham khảo : Trang Bị Động Lực Tàu Thủy. Th.s : Nguyễn Đình Long. Lò phản ứng hạt nhân – Trái tim của nhà máy điện nguyên tử. Phát triển lò phản ứng hạt nhân thế hệ mới . Và Cục An toàn bức xạ hạt nhân.