Đề tài Tìm hiểu về thực trạng và các giải pháp để tiến hành cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam hiện nay
Đi nên CNXH từ nước nông nghiệp lạc hậu.Đảng ta luôn xác định xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội , thực hiện công nghiêp hoá hiện đại hoá xem là nhiệm vụ hàng đẩu . Trong hoàn cảnh đó chúng ta chủ trương xây dựng một nên kinh tế đa phương hoá và đa dạng hoá hướng mạnh về xuất khẩu và khuyến khích xuất khẩu. Tuy nhiên nền sản xuất trong nước còn lac hậu,măc dù cả nước hiện có hơn 5600 doanh nghiệp nhà nước,với tổng số vốn khoảng 126030 tỷ đồng (không tính giá trị quyền sủ dụng đất) nhưng hoạt động sản xuất kinh doanh của khối doanh nghiệp chưa mấy khả quan . Tính đến cuối tháng 5 năn nay,hoạt động sản xuất khinh doanh tại một số bộ gặp khó khăn như bộ NN&PTNT có 258 doanh nghiệp thì số doanh nghiệp thua lỗ ở con số là 90 (chiếm 34%) nhiều doanh nghiệp trong số này đã lâm vào tình trạng phá sản hoặc giải thể,vì lỗ cộng dồn hoặc khó đòi và nhiều doanh nghiệp dã đạt tiêu chuẩn lỗ 3 năm lỗ liên tục nhưng vẫn chưa bị giải thể mặc dù 2-3 năn nay không hoạt động . Tình trạng trên đã dẫn tới khẳ năng cạnh tranh hàng hoá viêt nam trên thị trường quốc tế và trong nước ,đặc biệt là những mặt hàng chiến lược như sắt thép ,xi măng ,phân bón ,kính xây dựng có giá cao hơn mức cùng loại nhập khẩu từ 20-40%.nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên là nhiều doanh nghiêp nhà nước không găn kế hoạch sản xuất kinh danh với hướng phát triển của toàn nghành ,việc nên kế hoach không phùi hợp với mục tiêu ,nhiệm vụ được giao ,nhiều dự án đầu tư không khả thi và đầu tư đỏi mới công nghê chậm ,trình độ công nghệ lạc hậu ,lao động thiếu việc làm và dôi dư còn lớn .giải pháp chủ yếu đôỉ mới và phát triển doanh nghiệp nhà nước thì đẩy mạnh cổ phần hoá là khâu quan trọng chỉ có cổ phần hoá mới có thể tạo chuyển biến cơ bản trong viêc nâng cao hiệu quả ,tạo động lực mạnh mẽ và cơ chế quản lý năng động .chỉ có cổ phần hoá mới phát huy vai trò làm chủ của người lao động ,của cổ đông và đặc biệt là tăng cường giám sát của xã hội đối với doanh nghiệp .Tính đến ngày 15-8-2000 ,cả nước đã cổ phần hoá được 391 doanh nghiệp , bằng 7.4% tổng số doanh nghiệp nhà nước hiện có và 69 bộ phận doanh nghiệp với tổng số vốn nhà nước được đánh giá lại khi cổ phần hoá doanh nghiệp nói trên là 1920 tỷ đồng (tăng 12% so với trước khi cổ phần hoá),bằng 1.6%tổng số vốn nhà nước trong các doanh nghiệp nhà nước .Trong số doanh nghiệp nhà nước đã cổ phần hoá có 11 doanh nghiệp trước khi cổ phần hoá kinh doanh thua lỗ (sứ bát tràng ,nước mắm thanh hương, chè bảo lộc , du lịch tam đảo .) Các doanh nghiệp đã cổ phần hoá có vốn nhà nước dưới 1tỷ đồng là 161 doanh nghiệp , chiếm 35%;loại từ 1-5 tỷ đồng là 177 doanh nghiệp , chiếm 38.5%;loại từ 5-10 tỷ đồng 94 doanh nghiệp ,chiếm 20.4%;loại trên 10tỷ đòng là 28 doanh nghiệp, chiếm 6.1%. Trong tổng số các doanh nghiệp đã cổ phần hoá , lĩnh vực công nghiệp , xây dựng giao ,thông 57% thuộc các ngành công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng , công nghiệp thực phẩm (may mặc , da dầy mỹ phẩm bao bì , bánh kẹo nước giải khát .) cơ khí tiêu dùng,cơ khí sửa chữa , khai thác khoáng sản Tính đến 15-8-2000,doanh nghiệp nhà nước đã đầu tư một phân vốn để thành lập được 279 công ty cổ phần mới với tổng số vốn nhà nước là 868.8 tỷ đồng ,chiếm 46%tổng vốn điều lệ . Trong đó : Hà Nội 58 công ty (20.8%);TP Hồ Chí Minh 28 công ty(10%) ; Hải Phòng 6 công ty (2.1%) .Các công ty cổ phần mới được thành lập chủ yếu trong các ngành : khai thác khoáng sản thông dụng , quy mô nhỏ sản xuất hàng tiêu dùng .Các công ty cổ phần này theo báo cáo đều hoạt động có hiệu quả . Trong 279 công ty cổ phần thì có 267 công ty (96.4%) sản xuất kinh doanh có lãi , 12 công ty còn lại (3.6%) hoà vốn . Các công ty mới thành lập đã thực sự tiến hành hoạt động kinh doanh theo cung cầu thị trường.
Bạn đang xem nội dung tài liệu Đề tài Tìm hiểu về thực trạng và các giải pháp để tiến hành cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam hiện nay, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
T×m hiÓu vÒ thùc tr¹ng vµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc ë ViÖt Nam hiÖn nay
§
i nªn CNXH tõ níc n«ng nghiÖp l¹c hËu.§¶ng ta lu«n x¸c ®Þnh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chñ nghÜa x· héi , thùc hiÖn c«ng nghiªp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ xem lµ nhiÖm vô hµng ®Èu . Trong hoµn c¶nh ®ã chóng ta chñ tr¬ng x©y dùng mét nªn kinh tÕ ®a ph¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Tuy nhiªn nÒn s¶n xuÊt trong níc cßn lac hËu,m¨c dï c¶ níc hiÖn cã h¬n 5600 doanh nghiÖp nhµ níc,víi tæng sè vèn kho¶ng 126030 tû ®ång (kh«ng tÝnh gi¸ trÞ quyÒn sñ dông ®Êt) nhng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña khèi doanh nghiÖp cha mÊy kh¶ quan . TÝnh ®Õn cuèi th¸ng 5 n¨n nay,ho¹t ®éng s¶n xuÊt khinh doanh t¹i mét sè bé gÆp khã kh¨n nh bé NN&PTNT cã 258 doanh nghiÖp th× sè doanh nghiÖp thua lç ë con sè lµ 90 (chiÕm 34%) nhiÒu doanh nghiÖp trong sè nµy ®· l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n hoÆc gi¶i thÓ,v× lç céng dån hoÆc khã ®ßi vµ nhiÒu doanh nghiÖp d· ®¹t tiªu chuÈn lç 3 n¨m lç liªn tôc nhng vÉn cha bÞ gi¶i thÓ mÆc dï 2-3 n¨n nay kh«ng ho¹t ®éng . T×nh tr¹ng trªn ®· dÉn tíi kh¼ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ viªt nam trªn thÞ trêng quèc tÕ vµ trong níc ,®Æc biÖt lµ nh÷ng mÆt hµng chiÕn lîc nh s¾t thÐp ,xi m¨ng ,ph©n bãn ,kÝnh x©y dùng …cã gi¸ cao h¬n møc cïng lo¹i nhËp khÈu tõ 20-40%.nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trªn lµ nhiÒu doanh nghiªp nhµ níc kh«ng g¨n kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh danh víi híng ph¸t triÓn cña toµn nghµnh ,viÖc nªn kÕ hoach kh«ng phïi hîp víi môc tiªu ,nhiÖm vô ®îc giao ,nhiÒu dù ¸n ®Çu t kh«ng kh¶ thi vµ ®Çu t ®ái míi c«ng nghª chËm ,tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu ,lao ®éng thiÕu viÖc lµm vµ d«i d cßn lín .gi¶i ph¸p chñ yÕu ®«Ø míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ níc th× ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ lµ kh©u quan träng chØ cã cæ phÇn ho¸ míi cã thÓ t¹o chuyÓn biÕn c¬ b¶n trong viªc n©ng cao hiÖu qu¶ ,t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ vµ c¬ chÕ qu¶n lý n¨ng ®éng .chØ cã cæ phÇn ho¸ míi ph¸t huy vai trß lµm chñ cña ngêi lao ®éng ,cña cæ ®«ng vµ ®Æc biÖt lµ t¨ng cêng gi¸m s¸t cña x· héi ®èi víi doanh nghiÖp .TÝnh ®Õn ngµy 15-8-2000 ,c¶ níc ®· cæ phÇn ho¸ ®îc 391 doanh nghiÖp , b»ng 7.4% tæng sè doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn cã vµ 69 bé phËn doanh nghiÖp víi tæng sè vèn nhµ níc ®îc ®¸nh gi¸ l¹i khi cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nãi trªn lµ 1920 tû ®ång (t¨ng 12% so víi tríc khi cæ phÇn ho¸),b»ng 1.6%tæng sè vèn nhµ níc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc .Trong sè doanh nghiÖp nhµ níc ®· cæ phÇn ho¸ cã 11 doanh nghiÖp tríc khi cæ phÇn ho¸ kinh doanh thua lç (sø b¸t trµng ,níc m¾m thanh h¬ng, chÌ b¶o léc , du lÞch tam ®¶o ….)
C¸c doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ cã vèn nhµ níc díi 1tû ®ång lµ 161 doanh nghiÖp , chiÕm 35%;lo¹i tõ 1-5 tû ®ång lµ 177 doanh nghiÖp , chiÕm 38.5%;lo¹i tõ 5-10 tû ®ång 94 doanh nghiÖp ,chiÕm 20.4%;lo¹i trªn 10tû ®ßng lµ 28 doanh nghiÖp, chiÕm 6.1%.
Trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ , lÜnh vùc c«ng nghiÖp , x©y dùng giao ,th«ng 57% thuéc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng , c«ng nghiÖp thùc phÈm (may mÆc , da dÇy mü phÈm bao b× , b¸nh kÑo níc gi¶i kh¸t ….) c¬ khÝ tiªu dïng,c¬ khÝ söa ch÷a , khai th¸c kho¸ng s¶n…
TÝnh ®Õn 15-8-2000,doanh nghiÖp nhµ níc ®· ®Çu t mét ph©n vèn ®Ó thµnh lËp ®îc 279 c«ng ty cæ phÇn míi víi tæng sè vèn nhµ níc lµ 868.8 tû ®ång ,chiÕm 46%tæng vèn ®iÒu lÖ . Trong ®ã : Hµ Néi 58 c«ng ty (20.8%);TP Hå ChÝ Minh 28 c«ng ty(10%) ; H¶i Phßng 6 c«ng ty (2.1%)….C¸c c«ng ty cæ phÇn míi ®îc thµnh lËp chñ yÕu trong c¸c ngµnh : khai th¸c kho¸ng s¶n th«ng dông , quy m« nhá s¶n xuÊt hµng tiªu dïng …..C¸c c«ng ty cæ phÇn nµy theo b¸o c¸o ®Òu ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ . Trong 279 c«ng ty cæ phÇn th× cã 267 c«ng ty (96.4%) s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i , 12 c«ng ty cßn l¹i (3.6%) hoµ vèn . C¸c c«ng ty míi thµnh lËp ®· thùc sù tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh theo cung cÇu thÞ trêng.
KÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸
Do thêi gian cña phÇn lín doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ cßn ng¾n , khi chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn l¹i d¬i vµo thêi ®iÓm t¨ng trëng nªn kinh tÕ níc ta bÞ sôt gi¶m nªn cÇn ph¶i tiÕp tôc theo dâi chØ ®¹o vµ theo dâi vµ bæ sung thªm vµo thùc tiÔn .nhng nÕu lÊy 40 doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ t n¨m 1998 trë vÒ tríc ®Ó xem xÐt ®¸nh gi¸ th× phµan l¬n doanh thu , lîi nhuËn , nép ng©n s¸ch , thu nhËp cña ngêi loa ®éng , sè l¬ng c«ng nh©n viªn ®Òu cã t¨ng so víi tríc khi cæ phÇn ho¸ . Bªn c¹nh ®ã vÉn cã doanh nghiÖp mÆt nµy hoÆc mÆt kh¸c gi¶m so víi tríc khi cæ phÇn .
Doanh thu tæng sè tang tõ 836 tû ®ång tríc khi cæ phÇn ho¸ lª 1498 tû ®ång vµo n¨m 1999 (gÊp 1.8 lÇn ) . trong ®ã ,31 c«ng ty doanh thu t¨ng va 9 c«ng ty doanh thu gi¶m . C¸c c«ng ty cæ phÇn t¨ng ®iÓn h×nh lµ :§¹i Lý Liªn LiÖp VËn ChuyÓn tõ 16.6 nªn 255 tû ®ång ; C¬ §iÖn L¹nh tõ 46.6 lªn 196.6 tû ®ång ; C¸p vµ VËt LiÖu ViÔn Th«ng tõ 55.4 lªn 117 tû ®ång ….C¸c c«ng ty cæ phÇn cã doanh thu thu gi¶m lµ : Ho¸ ChÊt S«ng CÊm tõ 40.2 tû ®ång xuèng 18 tû ®ång ; §å Hép H¹ Long tõ 63.5 tû ®ång xuèng 42.8 tû ®ång ; Th¬ng M¹i Hai Bµ Trng tõ 6 tû xuèng 2.9 tû …. Nguyªn nh©n lµ c¸c c«ng ty nµy ho¹t ®éng trong nh÷ng ngµnh thêi gian qua thÞ trêng bÞ bã hÑp ,sau hki chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn tËp chung vµo kinh doanh cã hiÖu qu¶ h¬n nªn doanh thu sôt gi¶m .
Lîi nhuËn tæng sè t¨ng tõ 64.1 lªn 180.2 tû ®ång (gÊp 2.8 lÇn ) . Trong ®ã , 35 c«ng ty lîi nhuËn t¨ng vµ 5 c«ng ty cã lîi nhuËn gi¶m . C¸c c«ng ty cæ phÇn cã møc t¨ng lîi nhuËn ®¸ng kÓ so víi tríc khi cæ phÇn lµ ; §å Hép h¹ Long tõ 0.43 tû ®ång lªn 3.7 tû ®ång ; Cao Su Sµi Gßn tõ 2.31 tû ®ång lªn 23 tû ®ång ; S¬n B¹ch TuyÕt tõ 8.48 tû ®ång lªn 9.8 tû ®ång …. C¸c c«ng ty cæ phÇn cã møc lîi nhuËn gi¶m lµ Ho¸ ChÊt S«ng CÊm tõ 3.86 tû ®ång xuãng 1.4 tû ®ång ;Kh¸ch S¹n Sµi Gßn tõ 5.24 xuèng 2.13 tû ®ång ; ¤ T« Kh¸ch H¶i Phßng tõ 38 triÖu ®ång xuèng 20 triÖu ®ång … Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ s¶n phÈm vµ dÞch vô cña c¸c c«ng ty nµy chÊt l¬ng thÊp ,l¹i c¹nh tranh gay g¾t ,thÞ phÇn thu hÑp …. Nªn lîi nhuËn kh«ng gi÷ ®îc nh tríc.
Nép ng©n s¸ch tæng sè t¨ng tõ 49.2 tû ®ång lªn 147.7 tû ®ång . 32 c«ng ty cã møc ng©n s¸ch t¨ng , 8 c«ng ty cã møc nép ng©n s¸ch gi¶m . C¸c c«ng ty cã møc nép ng©n s¸ch lín lµ : §¹i Lý Liªn HiÖp VËn ChuyÓn tõ 5.1 tû ®ång lªn 69 tû ®ång ; Son B¹ch TuyÕt t 6.9 tû ®ång lªn 18.5 tû ®ång ; Cao Su Sµi Gßn tõ 3.99 tû ®ång lªn 5.98 tû ®ång …. C¸c c«ng ty cã møc nép ng©n s¸ch gi¶m lµ ; Ho¸ ChÊt S«ng CÊm tõ 1.01 tû ®ång xuèng 0.535 tû ®ång ; Kh¸ch S¹n Sµi Gßn tõ 5.24 tû ®ång xuèng 1.32 tû ®ång …. Lý do nép ng©n s¸ch gi¶m lµ ngoµi cac chÝnh s¸ch u ®·i trong cæ phÇn ho¸ ,c¸c c«ng ty nãi trªn cßn gÆp khã kh¨n kinh doanh , doanh thu lîi nhuËn gi¶m …
Sè l¬ng lao ®éng tæng sè t¨ng tõ 6789 ngêi lªn 8250 ngêi t¨ng 21.5% . 35 c«ng ty cæ phÇn cã sè lao ®éng t¨ng nh ; C¬ §iÖn L¹nh tõ 334 ngêi lªn 731 ngêi ; ChÕ BiÕn XuÊt KhÈu Long An tõ 900 lªn 1280 ngêi ; Ho¸ ChÊt Minh §øc tõ 234 ngêi lªn 275 ngêi …. C¸c c«ng ty cã sè lao ®éng gi¶m lµ ; ho¸ chÊt s«ng cÊm tõ 275 ngêi xuèng 240 ngêi ;S¬n B¹ch TuyÕt tõ 193 xuèng 190 ngêi .
Thu nhËp ngêi lao ®«ng b×nh qu©n t¨ng t 0.999 triÖu ®ång/ngêi /th¸ng lªn 1.207 triÖu ®ång/ngêi/th¸ng (20.8%) . 33 c«ng ty cæ phÇn cã thu nhËp t¨ng ,®iÓn hinh lµ c«ng ty ; B«ng B¹ch TuyÕt tõ 2.8 triÖu ®ång lªn 3.3 triÖu ®ång ; ChÌ B¶o Léc tõ 0.466 triÖu ®ång lªn 0.628 triÖu ®ång …. Tuy vËy cã mét sè c«ng ty thu nhËp cña ngêi lao ®éng gi¶m so víi tríc khi cæ phÇn nh ; Ho¸ chÊt Minh §øc tõ 1.030 triÖu ngêi xuèng 0.6 triÖu ngêi ; Kh¸ch S¹n Sµi Gßn tõ 2.2 triÖu ®ång xuèng 1.2 triÖu ®ång …. Së dÜ cã t×nh tr¹ng nµy lµ thu nhËp ngêi lao ®éng trong c«ng ty cæ phÇn phô thuéc trùc tiÕp vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ,khi doanh thu l¬i nhuËn ë c¸c c«ng ty nµy gi¶m , th× thu nhËp cña ngêi lao ®éng còng gi¶m theo.
Nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm
Do nhËn thøc vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc cha ®îc nhÊt qu¸n trong trong c¸c cÊp ,c¸c ngµnh ,cha qu¸n triÖt vµ thÓ chÕ ho¸ ®Çy ®ñ NghÞ QuyÕt Héi §¹i Héi VIII vµ NghÞ quyÕt Héi NghÞ Trung ¬ng lÇn thø t vÒ cæ phÇn ho¸ doang nghiÖp nhµ níc lµ “TriÓn khai tÝch cùc vµ v÷ng ch¾c viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc ®Ó huy ®éng thªm vèn , t¹o thªm ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy doanh nghiÖp nhµ níc lµm ¨n cã hiÖu qu¶ ,lµm cho tµi s¶n nhµ níc ngµy cµng t¨ng lªn , kh«ng ph¶i t nh©n ho¸ . Bªn c¹nh nh÷ng doanh nghiÖp 100% vèn nhµ níc sÏ cã nhiÒu doanth nghiÖp nhµ níc n¾m ®a sè hay tØ lÖ cæ phÇn chi phèi . Gäi thªm cæ phÇn hoÆc b¸n cæ phÇn cho ngêi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp , cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ngoµi doanh nghiÖp tuú tõng trêng hîp cô thÓ ;vèn huy ®éng ®îc ph¶i dïng ®Ó ®Çu t më réng s¶n suÊt kinh doanh “ §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc kh«ng cÇn n¾m 100% vèn ,cÇn lËp kÕ hoach ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn , thóc ®Èy lµm ¨n cã hiÖu qu¶” :
C¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ cæ phÇn ho¸ cha ®ång bé ,quy tr×nh vµ thñ tôc cßn phøc t¹p ,cha khuyÕn khÝch doanh nghiÖp vµ ngêi lao ®éng h¨ng h¸i thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ nh khèng chÕ tû lÖ mua cæ phÇn lÇn ®Çu ,quy ®Þnh sè cæ phÇn u ®·i nãi chung vµ ®èi víi c¸n bé qu¶n lý ,xö lý phÇn vèn t bæ sung ,nî khã ®ßi vµ lao ®éng khã ®ßi..
Cha tao m«i trêng thùc sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nh sö dông vèn , vay vèn , xuÊt nhËp khÈu…. Nªn khi chyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn th× thÊy bÞ thiªt thßi so víi khi cßn lµ doanh nghiÖp nhµ nãc .
Viªc chØ ®¹o thc hiÖn : chÝnh phñ cha cã tæ chøc chØ ®¹o ®ñ m¹nh , c¸c bé , c¸c ngµnh , ®Þa ph¬ng cha quan t©m ®óng møc ®Õn c«ng ty cæ phÇn ho¸ , cßn tr«ng chê vµo vµo sù tù nguyÖn cña doanh nghiÖp ,c«ng t¸c tuyªn truyÒn ch ®îc chó träng , ch cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp gi÷ ®îc cæ phÇn sau khi mua .
Tæ chøc ®¶ng sau khi doanh nghiÖp nhµ níc cæ phÇn ho¸ cha ®îc ®æi míi vÒ néi dung , ph¬ng thøc ho¹t ®éng ,nªn lóng tóng trong sinh ho¹t ,cha ph¸t huy tèt vai trß cña m×nh .
VÒ thùc hiÖn môc tiªu cæ phÇn ho¸
Môc tiªu huy ®éng thªm vèn trong x· héi vµ lµm cho tµi s¶n nhµ níc ngµy cµng t¨ng lªn.
Trong 460 doanh nghiÖp vµ bé phËn doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ ,vèn nhµ níc ®îc ®¸nh gi¸ l¹i khi cæ phÇn ho¸ lµ 1920 tû ®ång (t¨ng 105 so víi tríc khi cæ phÇn . Khi cæ phÇn ho¸ ,nhµ níc gi÷ 792 tû ®ång ,phÇn cßn l¹i 1128 tû ®ång ®îc b¸n chi ngêi lao ®éng trong vµ ngoµi doanh nghiÖp , sè tiÒn thu ®îc ® vaß Quü Hç Trî s¾p xÕp vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc . Sau khi cæ phÇn ho¸ ,c¸c c«ng ty cæ phÇn ho¸ cßn ph¸t hµnh thªm 772 tû ®ång cæ phiÕu ®Ó thu hót vèn . Tõ thc tÕ nµy ,cã thÓ nãi do quy m« vèn nha níc cña c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ nãi chung lµ nhá (b×nh qu©n 4.17 tû ®ång /doanh nghiÖp ) nªn vèn huy ®énh thªm trong x· héi cßn Ýt míi ®¹t 1900 tû ®ång .
§iÒu ®¸ng khich lÖ viÖc t¨ng gi¸ trÞ tuyÖt ®èi phÇn vèn nhµ níc ë c¸c c«ng ty cæ phÇn . Theo b¸o c¸o cña 40 doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ ®îc trªn 1 n¨n ,phÇn vèn nhµ níc kh«ng nh÷ng ®îc b¶o toµn mµ cßn t¨ng thªm 59.238 tû ®ång (t 127.84 tû ®ång lªn 187.078 tû ®ång ) b»ng nguån l¬i nhuËn ®Ó l¹i . Tû lÖ vèn nhµ níc gi¶m (tõ 35.33% khi cæ phÇn ho¸ xuèng cßn 26.08% t¹i thêi ®iÓm 31/12/1999 )lµ do mmét sè c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu vµ do ban bít thªm phÇn vèn nhµ níc (nh Kh¸ch S¹n Sµi Gßn ,§«ng Lam Dîc ..) C¸c c«ng ty cæ phÇn cã sè vèn nhµ níc t¨ng cao tõ lîi nhuËn ®Ó l¹i lµ §¹i Lý Liªn Hiªp VËn ChuyÓn tõ 1.15 tû ®ång lªn 23.23 tû ®ång , ChÕ BiÕn XuÊt KhÈu Long An tõ 1.05 tû ®ång lªn 5.55 tû ®ång , Cao Su Sµi Gßn tõ 0.75 tû ®ång lªn 1.28 tû ®ång …..
VÒ t¹o thªm nguån lùc trong doanh nghiÖp
ViÖc mua cæ phÇn cña ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ lµm cho hä trë thµnh chñ doanh nghiÖp ,cã quyÒn lîi vµ nghÜa vô râ rµng theo luËt ®Þnh . §iÒu nµy ®· t¹o ra ®éng lùc míi trong s¶n suÊt ,n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng ,tiªt kiÖm chi phÝ ,h¹ gi¸ thµnh vµ tham ra vµo c¸c ho¹t ®éng kh¸c liªn quan ®Õn s¶n suÊt kinh doanh cña c«ng ty cæ phÇn ,tõ ®ã b¶n th©n ngêi lao ®éng ®îc hëng lîi Ých lín h¬n ,®ång thêi lîi Ých cña doanh nghiÖp ,l¬i Ých cña nhµ níc ®îc b¶o ®¶m.
ë mét vµi doanh nghiÖp cã hiÖn tîng sau khi ®îc mua cæ phÇn u ®·i ngêi lao ®éng l¹i b¸n cæ phiÕu ®Ó lÊi tiÒn gi¶i quuyÕt c¸c nhu cÇu bøc b¸ch cña hä , hoÆc chuyÓn sang nghµnh nghÒ kh¸c , xÐt theo gãc ®é kinh tÕ thÞ trêng . Nhng vÒ viÖc nµy ¶nh hëng tíi môc ®Ých t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng nghÌo cã cæ phÇn vµ g¾n bã víi doanh nghiÖp . CÇn cã c¬ chÕ , chÝnh s¸ch ®Ó cho ngêi lao ®éng nghÌo gÜ ®îc cæ phÇn sau khi mua .
Vµi h×nh thøc vÒ cæ phÇn
Trong c¸c doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ , th× c¸c h×nh thøc gi÷ nguyªn gi¸ trÞ doanh nghiÖp ph¸t hµnh thµnh thªm cæ phiÕu lµ 51doanh nghiÖp (11%) h×nh thøc t¸ch mét bé phËn doanh nghiÖp ®Ó cæ phÇn ho¸ lµ 69 doanh nghiÖp (15%) ; h×nh thøc chuyÓn toµn bé doanh nghiÑp nhµ nÝc thµnh c«ng ty cæ phÇn lµ 145 doanh nghiÖp (32.52%) ; h×nh thøc b¸n mét phÇn gi¸ trÞ doanh nghiÖp lµ 195 doanh nghiÖp (42.48%) ;ngoµi ra ,doanh nghiÖp nhµ níc gãp vèn ®Ó thµnh kËp míi lµ 279 c«ng ty cæ phÇn víi tæng sè vèn nhµ níc lµ 868.8 tû ®ång .
H×nh thøc t¸ch mét bé phËn doanh nghiÖp ®Ó cæ phÇn ho¸ võa ®îc ¸p dông chñ yÕu lµ nh÷ng bé phËn mang tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi , cã d©y chuyÒn s¶n suÊt riªng biÖt ,lµ s¶n suÊt phô hoÆc cã vai trß phô trî ®èi víi s¶n xuÊt chÝnh (c¸c bao b× ph©n xëng bao b× cña c«ng ty xi m¨ng , ph©n xëng may cña nhµ m¸y dÖt , ph©n xëng b¸nh kÑo …) … Khi cæ phÇn ho¸ bé phËn , hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nhµ níc vÉn gi÷ cæ phÇn víi tû lÖ cao , ®ñ chi phÝ ®îc ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn . Trªn thùc tÕ kh«ng lµm cho doanh nghiÖp nhµ nÐc yÕu ®i mµ vèn nhµ níc t¹i doanh nghiÖp ®îc sñ dông hiÖu qu¶ h¬n , huy ®éng thªm vèn níc ngoµi , t¹o thªm ®éng lùc vµ qu¶n lý tèt h¬n .
VÒ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp
Khi x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp ®Òu thµnh lËp héi ®ång ®Þnh gi¸ tiÕn hµnh kiÓm kª , ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n , tiÒn vèn c«ng nî cña doanh nghiÖp . Gi¸ trÞ doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh ®Ó cæ phÇn ho¸ kh«ng thÊp h¬n gi¸ trÞ ghi trªn sæ s¸ch kÕ to¸n . Tõ thùc tÕ vèn nhµ níc khi giao cho doanh nghiÖp nhµ níc cßn thÊp h¬n gi¸ trÞ thùc vµ bao gåm c¶ nî khã ®ßi , s¶n phÈm , vËt t ø ®äng , kh«ng cã kh¶ n¨ng sö dông ®îc hoÆc kh«ng thÓ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm mµ thÞ trêng chÊp nhËn … nªn ph¶i ®¸nh gi¸ l¹i phÇn tµi s¶n nµy vµ cã quy ®Þnh ph©n tÝch , sö lý tríc khi cæ phÇn ho¸ .
Ph¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ theo ‘héi ®ång ‘ cßn mang yÕu tè chñ quan , cã thÓ g©y tiªu cùc , phiÒn hµ cho doanh nghiÖp . Nhng trong ®iÒu kiÖn hiªn nay ,vÉn cha cã ph¬ng ph¸p hiÖu qu¶ h¬n ®Ó thay thÕ . §Ó kh¾c phôc , cÇn sím trao ®æi ,bæ sung ph¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ , ®Êu gi¸ khi b¸n cæ phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng.
§Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc kh«ng cÇn gi÷ 100% vèn
Thùc hiÖn nghÞ quyÕt Héi nghÞ trung ¬ng lÇn thø IV “§èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ nhµ níc kh«ng cÇn n¾m 100% vèn , cÇn lËp kÕ ho¹ch cæ phÇn ho¸ ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t chuyÓn , thóc ®Èy lµm ¨n cã hiÖu qu¶ . Söa ®æi , bæ sung c¸c quy ®Þnh , kiÖn toµn tæ chøc chØ ®¹o cæ phÇn ho¸ c¸c cÊp . ThÝ ®iÓm viÖc b¸n cæ phÇn cho ngêi níc ngoµi . KhuyÕn khÝch n«ng d©n s¶n xuÊt nguyªn liÖu , tham ra mua cæ phÇn ë c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n “ , ®èi víi sè doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn cã mµ nhµ níc kh«ng cÇn n¾m 100% vèn , c¬ quan ®¹i diÖn chñ sö h÷u c¨n cø vµo lÜnh vùc , mÆt hµng ®ang s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng doanh nghiÖp mµ x¸c ®Þnh møc ®é cæ phÇn ho¸ cô thÓ theo c¸c lo¹i h×nh ; doanh nghiÖp nhµ níc cã cæ phÇn chi phèi , doanh nghiÖp nhµ níc cã cæ phÇn ho¸ ®Æc biÖt , doanh nghiÖp nhµ nøoc chØ gi÷ tû lÖ cæ phÇn ë møc thÊp vµ doanh nghiÖp nhµ níc khi cæ phÇn ho¸ nhµ níc kh«ng cÇn n¾m gi÷ cæ phÇn . ViÖc nµy ph¶i ®îc x¸c ®Þnh trong ®Çu n¨m 2001 ®Ó cã kÕ ho¹ch tõng bíc triÓn khai kÕ thùc hiÖn
Söa ®æi , bæ xung c¬ chÕ u tiªn b¸n cæ phÇn cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp ®Ó t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ g¾n bã ngêi lao ®éng ví doanh nghiÖp ®Ó thu hót vèn , kinh nghiÖm qu¶n lý cña c¸c cæ ®«ng ngoµi doanh nghiÖp
C¸c quy ®Þnh ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng chªnh lÖch vÒ cæ phÇn u ®·i cho ngêi lao ®éng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ . cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ sñ dông nhiÒu lao ®éng vµ quy ®Þnh cho phÐp ®Ó chñ nî chuyÓn vèn vay thµnh vèn gãp cæ phÇn . Söa ®æi chÝnh s¸ch u ®·i ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp khi cæ phÇn ho¸ cã khã kh¨n. Cã chÝnh s¸ch ®Ó ngêi lao ®éng nghÌo trong doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ sau khi mua . Söa ®æi ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp vµ b¸n cæ phiÕu theo c¬ chÕ thÞ trêng ®Ó tr¸nh phiÒn hµ , tiªu cùc . Kh«ng h¹n chÕ møc mua cæ phÇn lÇn ®Çu cña nhµ ®Çu t . Nhµ ®Çu t níc ngoµi ®îc mua kh«ng qu¸ 30% tæng sè cæ phÇn cña doanh nghiÖp . Sè tiÒn thu ®îc tõ b¸n cæ phÇn dµnh ®Ó ®Çu t ph¸t ttiÓn doanh nghiÖp nhµ níc .
Tãm l¹i l¹i víi c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ lµm ¨n kh¸ , ®Ó cæ phÇn ho¸ hiÖu qu¶ ngoµi viÖc phô thuéc chñ yÕu vµo c¸c “nÒn”cña doanh nghiÖp víi møc s¶n suÊt æn ®Þnh vµ cã thÞ trêng v÷ng ch¾c , cßn ph¶i cã nh÷ng yÕi tè quan träng nhthu nhËp b×nh quan cña lao ®éng trong doanth nghiÖp , tr×nh ®é c«ng nghÖ , quan hÖ vèn chñ së h÷ vµ vèn vay khi so s¸nh tû xuÊt lîi nhuËn b×nh qu©n c¸c doanh nghiÖp cïng lÜnh vùc .
MÆt kh¸c , ®Ó t¹o sù ‘an t©m ‘ cho c¸c doanh nghiªpî trong diÖn cæ phÇn ho¸, ®iÓm quan träng lµ nghµnh chñ qu¶n kh«ng nªn t¹o t©m lý “ph©n biÖt ®èi sö “. Ch¼ng h¹n c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t trong nghµnh víi sè vèna trung b×nh xÊp xØ 1000 tû ®ång hang n¨m neen ®îc ph©n bæc«ng b»ng , ®Æc biÖt nguån vèn tÝn dông u ®·i cÇn ®îc u tiªn cho c¸c dù ¸n kh¶ thi vµ lîi nhuËn cao , bÊt kÓ doanh nghiÖp chñ ®Çu t thuäc thµnh phÇn nµo.
